2014-10-11
Ruch okrężny w gospodarce  model uproszczony
Wydatki na dobra i usługi
Pomiar aktywności gospodarczej
Pomiar aktywności gospodarczej Dobra i usługi
Gospodarstwa
Przedsiębiorstwa
na szczeblu makroekonomicznym
na szczeblu makroekonomicznym
domowe
Usługi czynników
ćwiczenia
produkcji
Dochody czynników produkcji
Znaczne uproszczenie  nie uwzględnia państwa, wymiany handlowej z zagranicą,
pomija występowanie oszczędności!!!
Pełny schemat przepływu strumieni pieniężnych w
Pełny schemat przepływu strumieni pieniężnych w
Ruch okrężny w ujęciu szerokim  gospodarka otwarta
Ruch okrężny w ujęciu szerokim  gospodarka otwarta
gospodarce
gospodarce
PRZEDSI
BIORSTWO " Sektor przedsiębiorstw (P)  obejmuje jednostki wytwarzające towary i usługi, produkty
dochody czynników produkcji nazywa się dobrami prywatnymi, korzysta z siły roboczej dostarczanej przez gosp dom na
warunkach odpłatnych, na rachunki tego sektora prezentuje się tylko transakcje pieniężne z
działalności bieżącej i eksploatacyjnej
S T G Ex
" Sektor gospodarstw domowych (C) - wydatki mają przeznaczenie konsumpcyjne, sektor ten
I Im
obejmuje pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwach, jednostkach sektora publicznego,
publicznego także osoby utrzymujące się z transferów oraz z dochodów z kapitału
" Sektor publiczny (G)  obejmuje instytucje publiczne z wyjątkiem tych, które prowadzą
działalność zarobkową, czerpie dochody z podatków, opłat kredytu publicznego, wszystkie
SEKTOR BANKOWY PAC
STWO ZAGRANICA
wydatki tego sektora traktuje się jako wydatki na rzecz konsumentów i przedsiębiorstw
" Sektor inwestycji (I)  pod względem funkcjonalnym to wyodrębniona cześć sektora P , w tym
sektorze wydatkuje się dochody na trwałe dobra produkcyjne i powiększenie zapasów w
I G T Ex sektorze przedsiębiorstw
S Im " Sektor bankowo-kapitałowy (B)  sektor pośrednictwa finansowego, sektor gromadzi
oszczędności i rezerwy pieniężne sektora P,C, Z i przekazuje do sektora inwestycji, w przypadku
wystąpienia deficytów budżetowych może zasilić sektor publiczny.
GOSPODARSTWO DOMOWE
" Sektor zagraniczny (Z)  obejmuje eksport i import, rezultaty tych operacji mogą być
traktowane jako tzw eksport netto, nadwyżka eksportu nad importem traktowana jako
wydatki na produkty i usługi
lokowanie oszczędności za granicą, nadwyżka importu nad eksportem traktowana jako
I  inwestycje, S- oszczędności, G  wydatki rządowe, T  podatki,
oszczędności sektora Z wykorzystywane w kraju do finansowania różnego rodzaju
Im  import, Ex - eksport
przedsięwzięć.
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com) 1
2014-10-11
Po co dokonujemy pomiaru aktywności
Po co dokonujemy pomiaru aktywności
Jaką wartość dóbr mierzyć?
gospodarczej w skali makro?
gospodarczej w skali makro?
" Pomiary efektów cząstkowych nie daje klarownego
" Dobra pośrednie  częściowo przetworzone, są
obrazu sytuacji makroekonomicznej - stąd dążenie do
wykorzystywane (przetwarzane) w procesie
poszukiwania miar syntetycznych.
produkcji.
" Ocena stanu gospodarki i aktywności podmiotów
" Dobra finalne  nabywane przez ostatecznego
gospodarczych np. próba odpowiedzi na pytania:
użytkownika. Są to dobra konsumpcyjne lub
- jaki jest poziom rozwoju gospodarczego?
kapitałowe.
- jaka jest i jak zmienia się koniunktura? (czy gospodarka
" Wartość dodana  przyrost wartości dóbr w
 idzie w górę, czy w dół ?)
wyniku procesu produkcji  inaczej: różnica
- czy polityka gospodarcza jest skuteczna? między przychodem przedsiębiorstwa a sumą,
którą musi on zapłacić za wykorzystane dobra
" Ocena działalności rządu i realizacji jego programu.
pośrednie.
Metody pomiaru aktywności
TWORZENIE WARTOŚCI DODANEJ
TWORZENIE WARTOŚCI DODANEJ
gospodarczej
Stadium produkcji Koszt włożony Wartość dodana Cena sprzedaży
" System MPS (material product system)  marksistowska koncepcja wartości
oparta na pracy jako jedynym czynnikiem wartościotwórczym.
Hodowca
" System SNA (system of national accounts)  System Rachunkowości Narodowej
(skóra sprzedana
- 40 40
40
oparty na koncepcji Saya i Clarka, wg której wszystkie czynniki produkcji mają
garbarni)
charakter wartościotwórczy. System ten obejmuje: produkcję, konsumpcję,
akumulację, rozliczenia z zagranicą. Wprowadzony w Polsce ustawa z
Garbarz (skóra
60
sprzedana szewcowi) 40 60 100
26.10.2000 roku.
Wyróżnia mierniki:
Wyróżnia mierniki:
Szewc (buty
" Wartość globalna WG
sprzedane
100 100 200
100
konsumentowi) " Produkt Krajowy Brutto PKB/ang. GDP ESA 2010  nowa definicja
" Produkt Narodowy Brutto PNB/ang. GNP
" Produkt Narodowy Netto PNN/ang. NNP
Razem 140 340
200
200
" Dochód Narodowy DN/ang. NI
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com) 2
2014-10-11
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO
WARTOŚĆ GLOBALNA - WG
ang. (GDP)  3 metody wyliczania
" suma wszystkich wytworzonych w danym czasie,
" PKB  metoda sumowania produktów
" PKB  metoda sumowania produktów
w całej gospodarce dóbr i usług liczonych w
bieżących cenach rynkowych. suma wartości nowo wytworzonych dóbr i usług
finalnych wytworzonych w danym kraju w danym
WG   zużycie pośrednie dóbr materialnych
(surowce, materiały, paliwo, energia) = okresie przez czynniki znajdujące się na jego
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO w cenach
terytorium (bez względu kto jest ich właścicielem);
bieżących (rynkowych)
" PKB  metoda sumowania dochodów
" PKB  metoda sumowania dochodów
Ograniczone zastosowanie!!!
Ograniczone zastosowanie!!! 
suma dochodów otrzymanych przez właściciela
" nie uwzględnia zmian cen,
czynników produkcji (płace, renty, procent i zyski)
" nie uwzględnia faktu, że czynniki wytwórcze
podejmują działalność zagranicą, a kapitał
za wytworzone w procesie wytwarzania dobra i
zagraniczny prowadzi działalność na terytorium
usługi w danym roku (nie uwzględniamy pieniędzy
innego kraju.
darowanych, czy płatności transferowych);
PKB  c. d.
PKB  czego nie uwzględnia i jakie ma wady?
" PKB metoda sumowania wydatków
Uwzględnia:
Uwzględnia:
Suma wydatków na dobra finalne wytworzone przez przedsiębiorstw krajowe i " tylko transakcje rynkowe
obejmują:
" niektóre koszty społeczne uznaje za efekty
C - wydatki na dobra konsumpcyjne
" produkcję antydóbr (np. narkotyki, alkohol, broń  PKB jest tym większy im
I  wydatki na krajowe dobra inwestycyjne więcej wydaje się na zbrojenia) => w UE także wg zmian systemu ESA 2010
Nie uwzględnia:
Nie uwzględnia:
G  wydatki rządowe na wytwarzane w kraju finalne produkty i usługi z
wyłączeniem płatności transferowych "  szara strefa
NX  eksport netto, gdzie NX = Eksport  Import " czynności wykonywanych na własny rachunek i pracy w domu -
nierejestrowana legalna produkcja (np. kobiet)
PKB w cr (cenach rynkowych) = C + I + G + NX , gdzie NX = Ex - Im
" negatywne efekty zewnętrzne produkcji  np. zanieczyszczenie środowiska,
hałas
UWAGA!
" różnic w cenach między krajami
Aby PKB metoda sumowania wydatków = PKB metoda sumowania dochodów należy
" jakości życia
wyliczyć:
" nierówności społeczne w podziale dochodu w kraju
PKB w ccp (cenach czynników produkcji)= PKB w cenach rynkowych
" wartość czasu wolnego, w tym przeznaczonego na wypoczynek!
 podatki pośrednie (Te) + subsydia (S)
" jakości usług, zwłaszcza publicznych
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com) 3
2014-10-11
Nowa definicja PKB w UE od 1.01.2014
" Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady
Europy z 21.05.2013 r. od 1.01.2014 r. wszystkie kraje Unii
Europejskiej będą wliczały do PKB prostytucję, przemyt oraz
produkcję i handel narkotykami
=> Według szacunków GUS, działalność ta dodała w 2013 r. do PKB
w Polsce 13 mld zł, czyli 0,8 proc. PKB. W 2012 r. również było to
0,8 proc., a w 2011 i 2010 po 0,7 proc.
=> Największą część działalności nielegalnej stanowiły narkotyki
(9,8 mld zł), na drugim miejscu był przemyt (2,5 mld zł) a na
trzecim prostytucja, warta zaledwie 0,7 mld zł.
http://www.pb.pl/3872386,92723,seks-i-narkotyki-dodaly-13-mld-zl-do-polskiego-
pkb?utm_source=newsletter.pb.pl&utm_medium=mail
" Zmiana definicji zwiększy PKB i wpłynie na poprawę relacji PKB do
długu publicznego. Może zmienić również wielkość naszej składki
do UE.
Najczęściej stosowany miernik oceny aktywności
Nominalne a realne ujęcie PKB
gospodarki=> PKB
" Ujęcie nominalne 
" Ujęcie nominalne oznacza wartość w cenach bieżących i zależy od zmian
rozmiarów produkcji i zmian cen bieżących!
WADA => mało wiarygodne  brak wiarygodnych informacji, czy wzrost wartości
PKB to wynik wzrostu cen czy fizycznych rozmiarów produkcji.
DLACZEGO PKB?
DLACZEGO PKB?
" Ujęcie realne 
" Ujęcie realne pozwala wyeliminować wady cen bieżących i rejestruje tylko
zmiany fizyczne rozmiarów produkcji! Stosuje się dwa rozwiązania:
a) ROK BAZOWY
a) ROK BAZOWY  produkcje w kolejnych latach liczy się nie w cenach bieżących, a
" Pokazuje czy i jak szybko rozwija się
w cenach stałych przyjętych jako rok bazowy;
gospodarka i czy są podstawy do wzrostu
b) TZW. DEFLATOR
b) TZW. DEFLATOR  wykorzystuje wskaz
nik cen  czyli średnia ważona zmian cen
wszystkich dóbr i usług wchodzących w skład PKB. Deflator uwzględnia:
poziomu życia.
zmiany cen dóbr zarówno konsumpcyjnych i inwestycyjnych, jak i
" Pokazuje jak przebiegają procesy
stanowiących eksport netto => kategoria szersza niż wskaz
nik inflacji CPI.
gospodarcze. DEFLATOR = (PKB nominalny / PKB realny) * 100
DEFLATOR = (PKB nominalny / PKB realny) * 100
" Deflator PKB > 100 inflacja (wzrost cen)
" Wpływa na decyzje polityków, co do wyboru
" Deflator PKB < 100 deflacja (spadek cen)
celów i narzędzi polityki makroekonomicznej.
nominalny PKB
nominalny PKB
" realny PKB = ------------------- * 100
" realny PKB = ------------------- * 100
Deflator PKB
Deflator PKB
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com) 4
2014-10-11
PRODUKT NARODOWY BRUTTO (PNB ang.GNP)
Inwestycje brutto w PKB i PNB
" PNB  pojęcie
" PNB  pojęcie
" Zarówno PKB jak i PNB uwzględnia INWESTYCJE BRUTTO, czyli
INWESTYCJE BRUTTO
to suma wartości wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w danym
pomija fakt amortyzacji!
czasie przez czynniki wytwórcze należące do danego kraju, niezależnie gdzie się
przez czynniki wytwórcze należące do danego kraju, niezależnie gdzie się
znajdują.
znajdują.
" Część łącznych inwestycji (brutto) musi być przeznaczona
METODA LICZENIA
na odtworzenie zużytego kapitału w rozmiarach odpowiadających
" PNB = PKB
amortyzacji.
+ dochody otrzymane z zagranicy przez krajowe czynniki produkcji znajdujące
INWESTYCJE NETTO
się zagranicą " Pozostała część inwestycji tzw. INWESTYCJE NETTO powiększają
- dochody przekazywane zagranicę przez właścicieli obcych czynników
zasoby kapitału danego kraju => są rzeczywista miarą przyrostu
wytwórczych, które prowadzą działalność w naszym kraju
(akumulacji) kapitału
+ nadwyżka eksportowa (NX)
I netto = I brutto  Amortyzacja
I netto = I brutto  Amortyzacja
" NX = Ex (eksport)  Im (import)
" NX = Ex (eksport)  Im (import)
" PNB cr = PKB w cenach rynkowych + dochody netto z tytułu własności
" PNB cr = PKB w cenach rynkowych + dochody netto z tytułu własności
I (brutto) = I netto + Amortyzacja
I (brutto) = I netto + Amortyzacja
zagranicą (Dn)
zagranicą (Dn)
" Miarą produkcji, która uwzględnia inwestycje netto jest Produkt
" Dochody netto => nadwyżka napływów dochodów nad odpływami
" Dochody netto => nadwyżka napływów dochodów nad odpływami
Narodowy Netto (PNN).
" PNB ccp = PKB w cenach czynników produkcji + dochody netto z tytułu
" PNB ccp = PKB w cenach czynników produkcji + dochody netto z tytułu
własności zagranicą (Dn)
własności zagranicą (Dn)
Produkt Narodowy Netto (PNN/ang. NNP)
DOCHÓD NARODOWY
" Dochód narodowy DN (Y)/ ang. NI) - POJ
CIE
" Produkt Narodowy Netto (PNB/ang. NNP) - POJ
CIE
to suma wartości dóbr i usług finalnych, która pozostaje do dyspozycji ��Suma produkcji czystej lub suma wartości dodanej
danego kraju po odjęciu części wytworzonego produktu, który został
uzyskana przez stałych mieszkańców kraju z
zużyty do odtworzenia składników majątku rzeczowego.
produkcji dóbr i usług.
METODA LICZENIA ��Suma dochodów otrzymanych przez właścicieli
czynników wytwórczych (płace, procenty, renta,
PNN cr (produkcja czysta lub wartość dodana lub dochód narodowy brutto)=
PNN cr (produkcja czysta lub wartość dodana lub dochód narodowy brutto)=
PNB cr  Amortyzacja
PNB cr  Amortyzacja czynsz)
��Suma wydatków konsumpcyjnych i
Amortyzacja Y (DN) = C + I
Amortyzacja  odzwierciedla równowartość zużycia się zasobu kapitału w danym inwestycyjnych Y (DN) = C + I
czasie (wskazuje na poziom I odtworzeniowych).
METODA LICZENIA
DN (Y) = PNN w ccp
DN (Y) = PNN w ccp
Kiedy PNN = Dochód narodowy (DN) ???
DN netto = PNN  Podatki pośrednie (Te)
DN netto = PNN  Podatki pośrednie (Te)
Gdy PNN w ccp = Dochód narodowy (Y) = PNB ccp  Amortyzacja (Am)
Gdy PNN w ccp = Dochód narodowy (Y) = PNB ccp  Amortyzacja (Am)
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com) 5
2014-10-11
Inne miernik&
" Dochody osobiste (DO) = DN
" Dochody osobiste (DO) (Y)  podatki bezpośrednie
płacone przez przedsiębiorstwa Tdp  zyski
niepodzielone Zn - obowiązkowe składki na
Jak porównywać poziom rozwoju
Jak porównywać poziom rozwoju
ubezpieczenia społeczne Ts
krajów i dobrobytu między
krajów i dobrobytu między
" Rozporządzalne dochody osobiste (RDO)
" Rozporządzalne dochody osobiste (RDO) = DO  Podatki
bezpośrednie płacone przez gospodarstwa domowe Tdg
krajami???
krajami???
+ płatności transferowe B + dochody z obligacji, akcji lub
oszczędności O  M * Mandaty i kary ( * tylko GUS).
RDO
RDO  informują o tym, ile gospodarstwa domowe mogą
przeznaczyć na wydatki i oszczędności.
B
B  transfery np.: emerytury, renty, zasiłki
PKB per capita i PKB wg PPP
PKB w porównaniach międzynarodowych
" miernika używa się PKB, liczony jest on systemem rachunku narodowego,
1) PKB per capita -
1) PKB per capita uwzględnienie potencjału demograficznego
ale w poszczególnych krajach występują RÓŻNICE METODOLOGICZNE
RÓŻNICE METODOLOGICZNE
kraju: PKB podzielony przez liczbę obywateli wskazuje poziom PKB
chociażby w liczeniu amortyzacji, która obniża poziom efektów
przypadającą na 1 mieszkańca.
" różny poziom cen 
" różny poziom cen wytworzone przez gospodarki krajów produkty
2) PKB per capita według parytetu siły nabywczej (PPP, ang. PSN)
2) PKB per capita według parytetu siły nabywczej (PPP, ang. PSN) 
posiadają różne ceny w poszczególnych krajach, stąd konieczność ich
do porównań międzynarodowych należy wziąć pod uwagę
przeliczania,
zróżnicowanie siły nabywczej różnych walut i wyeliminować różnice w
" różna struktura produkcji 
" różna struktura produkcji poszczególne kraje różnią się pod względem
poziomach cen pomiędzy krajami!
asortymentu produkcji, stąd pewne dobra mogą występować w jakimś
kraju, a w innym nie,
" kursy przeliczeniowe
" kursy przeliczeniowe  ceny dóbr, wysokość dochodów, wartość produkcji
Parytet siły nabywczej
Parytet siły nabywczej  otrzymywany jest jako średnia ważona
wymaga porównania, jest to kłopotliwe, z uwagi na wahania w kursach
relatywnej ceny jednorodnego koszyka dóbr i usług porównywalnego
walut.
i reprezentatywnego dla każdego z porównywanych krajów. I
W celu uniknięcia podanych trudności i porównania poszczególnych
umożliwia przeliczenie krajowego PKB liczonego według kursów, na PKB
gospodarek stosuje się np. przeliczanie dochodów w danym kraju na ceny
przeliczanie dochodów w danym kraju na ceny
wyrażone w USD.
kraju drugiego, lub PKB na jednego mieszkańca. Taka procedura jest jednak
kraju drugiego, lub PKB na jednego mieszk
bardzo pracochłonna i nie odzwierciedla w pełni rzeczywistości.
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com) 6
2014-10-11
POLSKA - podstawowe dane statystyczne 2008 r. i 2010-2013 r. (GUS)
POLSKA - podstawowe dane statystyczne 2008 r. i 2010-2013 r. (GUS)
567,4 mld USD (2008) => 1.679,5 mld zł
567,4 mld USD (2008) => 1.679,5 mld zł
PKB (nominalny) 542,3 mld USD (2010) =>
PKB (nominalny) 542,3 mld USD (2010) => 1.415,4 mld zł
531,8 mld USD (2011) =>
531,8 mld USD (2011) => 1.522,7 mld zł
489,8 mld USD (2012) => 1.546,3 mld zł
489,8 mld USD (2012) => 1.546,3 mld zł
516,1 mld USD (2013) => 1.681,3 mld zł
516,1 mld USD (2013) => 1.681,3 mld zł
PKB per capita 12.538 USD => 2012
PKB per capita 12.538 USD => 2012
nominalnie 13.394 USD => 2013
nominalnie 13.394 USD => 2013
17 816 USD (32 640 zł) => 2008
17 816 USD (32 640 zł) => 2008
18 963 USD (60 724 zł) => 2010
18 963 USD (60 724 zł) => 2010
PKB per capita 20 100 USD (63 918 zł ) => 2011
PKB per capita 20 100 USD (63 918 zł ) => 2011
(wg PPP) 20 572 USD (64 945 zł) => 2012
(wg PPP) 20 572 USD (64 945 zł) => 2012
21 217 USD (69 118 zł) => 2013
21 217 USD (69 118 zł) => 2013
2008: Rolnictwo (2,8%), Przemysł (31,7%),
2008: Rolnictwo (2,8%), Przemysł (31,7%),
Struktura PKB Usługi (65,5%)
Struktura PKB Usługi (65,5%)
(2008 i 2011 r.) 2011: Rolnictwo (3,4%), Przemysł (33,6%),
(2008 i 2011 r.) 2011: Rolnictwo (3,4%), Przemysł (33,6%),
Usługi (63%)
Usługi (63%)
Alternatywa dla PKB& c.d.
Alternatywa dla PKB&
Rozwój społeczno-gospodarczy 
" Wskaz
nik Dobrobytu Ekonomicznego Netto DEN
" Wskaz
nik Dobrobytu Ekonomicznego Netto DEN (Net Economic Welfare) => wg
wskaz
niki genewskie
J.Tobina i W.Nordhausa
" Rozwój społeczno-gospodarczy kraju i poziom życia może być mierzony za pomocą
DEN= PNN
warunków życia ludności => tzw. wskaz
ników genewskich, które określają stopień
+ (czas wolny + produkcja nierejestrowana (szara strefa) + infrastruktura zaspokojenia potrzeb społeczeństwa ujmując je w 7 grup:
publiczna + prywatne dobra trwałego użytku) " wyżywienie (ilość kalorii na 1 mieszkańca),
" mieszkania (ilość m2 na mieszkańca),
- (zanieczyszczenie środowiska + obrona narodowa + dojazdy do pracy)
" zdrowie (śmiertelność niemowląt na 10.000 urodzeń, liczba lekarzy na 20.000 mieszkańców,
przeciętna długość trwania życia),
" wykształcenie (ilość studentów na 10.000 mieszkańców),
" Wskaz
nik Rozwoju Społecznego
" Wskaz
nik Rozwoju Społecznego (HDI  Human Development Index) =>
" rekreacja (ilość czasu wolnego, liczba książek, czasopism na mieszkańca),
wykorzystywane są następujące mierniki podstawowe:
" zabezpieczenie społeczne,
HDI = oczekiwana długość życia + ogólny wskaz
nik skolaryzacji brutto dla
" zagospodarowanie materialne.
wszystkich poziomów nauczania + wskaz
nik umiejętności czytania ze
zrozumieniem i pisania + PKB per capita w PPP (USD)
Inne wskaz
niki:
Wskaz
nik Big Maca (ang. Big Mac Index) - nieformalny wskaz
nik pomiaru parytetu siły
nabywczej
HDI dla Polski 2009 r. - 0,880 (41 miejsce)  bardzo wysoko rozwinięty
Indeks Drapaczy Chmur (SSI - SkyScraperIndex)  wskaz
nik korelacji wysokość drapaczy a
2013 r.  0,813 (39 miejsce)  j.w. J� => poziom w Polsce jest załamania gospodarcze
wyższy niż w Portugalii czy Zjednoczonych Emiratach Arabskich, ale niższy niż na Barbadosie czy
na Węgrzech.
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com) 7