W2, 17.10.2014, prakseologia; Temat: Zasady sprawnego działania
Cel
- antycypowany stan rzeczy
- pożądany, przyszły stan rzeczy, który będąc pod jakimś względem cenny dla działającego, wyznacza kierunek i strukturę
działania w określonym czasie
- klasyfikacja celów wg:
* oceny działającego  pozytywne i negatywne
* znaczenia dla działającego  główne, uboczne, pośrednie
* przewidywań działającego  przewidywane i nieprzewidywane
Cel
- hierarchizacja celów  równorzędność
- sprawstwo i współsprawstwo
- współodpowiedzialność
- partykularyzm w działaniu
- autonomizacja celów
- czy  święty cel  uświęca niegodziwe środki?
Sprawność
- obejmuje cechy i walory działania, które powszechnie nazywamy dobrą robotą
- w sensie uniwersalnym  jest nazwą każdego z walorów praktycznych
- w sensie syntetycznym  to ogół walorów razem wziętych
- w sensie manipulacyjnym  wprawa w wykonywaniu czynności
- w sensie metodologicznym  umiejętność wykorzystania metod i technik
Podstawowe zasady sprawnego działania:
- skuteczność  nieskuteczność, przeciwskuteczność, obojętność: (stopniowalność i niestopniowalność celów)
- ekonomiczność  iloraz wyniku i kosztu. Zasada racjonalnego gospodarowania  racjonalne zużycie przestrzeni, czasu, materii,
energii
- korzystność  różnica cenności wyniku użytecznego i cenności kosztu
Ekonomiczność
- Wmax
K const  wariant wydajnościowy
- W const
Kmax  wariant oszczędnościowy
Ekonomiczność rośnie, gdy:
- rosną wyniki i koszty, przy czym wyniki rosną bardziej niż koszty
- zmniejszają się koszty i wyniki, jednak koszty maleją w większym stopniu niż wyniki
Korzystność
Różnica pomiędzy cennością wyniki użytecznego (W) i cennością kosztów (K)
Miarą korzystności lub niekorzystności działania jest całkowita wielkość korzyści i strat:
- jeżeli W>K, działanie jest korzystne
- jeżeli W=K, działanie jest obojętne
- jeżeli W1
Walory sprawnego działania:
- dokładność  wytwór bliski wzorca
- czystość  jak najmniej cech ujemnych w produkcie
- prostota  jak najmniej elementów i relacji
- udatność- próba osiągniecia celu ubocznego, przy zbliżonych kosztach
- racjonalność rzeczowa  dobór środków do obiektywnej sytuacji
- racjonalność metodologiczna  dobór metod warunkowany wiedzą działającego
Sprawność
- w znaczeniu ogólnym wg J. Zieleniewskiego zawiera w sobie zarówno skuteczność, korzystność jak i ekonomiczność
- jako rezultat trudności z porównaniem działań, które charakteryzowały się dużą liczbą walorów, ale o niskich wartościach lub
małą liczbą walorów, ale o wysokich wartościach
Ekonomizacja działania  ekonomiczność
- scalenie czynności
- aktywizacja podmiotu działania
- minimalizacja interwencji
- inwigilacja czysta (jeżeli proces samoczynnie przebiega z planem, to my możemy obserwować jego przebieg& )
- oszczędzanie sił i środków
- fakty dokonane  uczynić coś wcześniej gdy jest to łatwe, a potem bronić pozycji
- potencjalizacja  możność realizacji kontroli równoznaczna z dokonaniem kontroli
- automatyzacja  czynności intensywne zastępowane czynnościami machinalnymi
- uporządkowanie zajęć
- łączenie kilku spraw
- podział czynności
- prostota czynności
- antycypacja
- niezwlekanie
- kunktacja
- programatyzacja
- instrumentalizacja
- koncentracja
- współpraca
Eliminacja błędów w kontekście sprawności
Błędy praktyczne Przeciwdziałanie
Opieszałość Ograniczenie lenistwa i bierności
Brak wprawy Ćwiczenie się w wykonywaniu czynności
Automatyzm Unikanie  rutyniarstwa
Wadliwe rozeznanie Poszerzanie wiedzy
Niedobór sił Dbałość o zachowanie sił i zdrowia
Cykl działania zorganizowanego
- postawienie sobie jednego, ścisłego, ograniczonego i użytecznego celu
- zbadanie wszystkich środków i warunków działania, zmierzających do osiągniecia zamierzonego celu
- przygotowanie wszystkich środków działania uznanych za niezbędne (ułożenie planu działania, zorganizowanie działania)
- wykonanie zamierzonego działania stosownie do powziętego celu
- kontrola osiągniętych wyników i sformułowanie wniosków
2