Poradnik mocowania "adunku Poradnik mocowania "adunku
SPIS TRE�CI
WSTóP
Uszkodzenie "adunku przewoŻonego na CTU (Jednost-
kach Transportu - Cargo Transport Unit) ze wzgl�du na
Tytu" Strona
brak odpowiedniego opakowania lub teŻ w"aĘciwego mo-
Si"y w transporcie multimodalnym 2
cowania i zabezpieczenia jest sprawą wielkiej wagi dla ga-
Ogl�dziny przed za"adunkiem 3
"�zi przemys"u i za"adowców.
Za"adunek, mocowanie i zabezpieczanie "adunku 4
�adunki niebezpieczne stanowią zagroŻenie dla ludzi i Ęro-
Zabezpieczanie pojazdów na statkach typu Ro-Ro 5
dowiska.
Tarcie 6
�wiadczy si� duŻą iloĘ� us"ug w zakresie transportu multi-
 Nakazy i  Zakazy 7-10
modalnego, obejmującego zarówno transport morski, jak
Przyk"ady mocowania 18
i lądowy. Te róŻne typy transportu wymagają duŻej wiedzy
Praktyczne rady 19
w zakresie mocowania "adunku.
Tabele przeliczeniowe 21
Mi�dzynarodowa Organizacja Morska (IMO) opracowa"a
Kątomierz ok"adka
Wskazówki IMO/ILO/UN-ECE w zakresie za"adunku CTU
wraz z za"ącznikiem przedstawiającym zagadnienia, które
powinny zosta� uj�te w programie szkoleniowym "adowa-
nia i zabezpieczania "adunku na CTU.
Niestety, nie ma prostych wskazówek w zakresie bezpiecz-
nego Ęwiadczenia us"ug Ro-Ro dla tych, którzy takie us"ugi
Ęwiadczą.
Niniejsza instrukcja ma za zadanie pokaza� kierowcom
i za"adowcom sposoby bezpiecznego i prawid"owego mo-
cowania i zabezpieczania "adunku na CTU na potrzeby
transportu morskiego.
Si"y w transporcie multimodalnym Ogl�dziny przed za"adunkiem
1. SI�Y W TRANSPORCIE 2. INSPEKCJE WZROKOWE PRZED
MULTIMODALNYM
ZA�ADUNKIEM
Przed za"adowaniem CTU (Jednostka Transportu) naleŻy
Przepisy regulujące ruch drogowy dotyczą bardzo specy-
podda� dok"adnym ogl�dzinom. Nast�pujące punkty mo-
ficznych si", które mogą powsta� podczas transportu.
gą zosta� wykorzystane jako wskazówki formy kontroli jed-
Si"y te znacznie si� róŻnią w stosunku do innych form
nostki przed za"adunkiem.
transportu, takich jak statki czy teŻ kolej ze wzgl�du na
fakt, iŻ tarcie nie zawsze wspomaga dzia"anie osprz�tu do
STRONA ZEWNóTRZNA
mocowania.
1. W razie stwierdzenia obniŻenia wytrzyma"oĘci konstruk-
Tabela niŻej przedstawia przyspieszenia w g, gdzie 1 g = 9,81
cyjnej CTU, jednostka ta nie powinna by� w ruchu.
2
m/sec .
2. �ciany, pod"oga i dach CTU powinny znajdowa� si�
w dobrym stanie i nie powinny mie� widocznych od-
Typ Transportu do przodu do ty"u na boki
kszta"ceł
.
DROGOWY 1.0 0.5 0.5
KOLEJOWY

3. Drzwi powinny stanowi� bezpieczne i szczelne zamkni�-
Wagony podczas
4.0 4.0 0.5 ą 0.3
cie w pozycji zamkni�tej i by� prawid"owo zabezpieczo-
przetaczania

ne w pozycji otwartej. Uszczelnienia drzwi i taĘma
Transport kombinowany * 1.0 1.0 0.5 ą 0.3
uszczelniająca powinny by� w dobrym stanie.

MORSKI
Morze Ba"tyckie 0.3 ą 0.5 0.3 ą 0.5 0.5
4. Nieaktualne nalepki, plakietki, oznaczenia i znaki powin-
Morze Pó"nocne 0.3 ą 0.7 0.3 ą 0.7 0.7
ny zosta� usuni�te lub zas"oni�te.
Bez ograniczeł

0.4 ą 0.8 0.4 ą 0.8 0.8
5. Na pojazdach powinny znajdowa� si� zaczepy umoŻli-
*Transport kombinowany oznacza wagony z kontenerami, pojazdy
wiające zabezpieczenie go na statku (por. ISO 9367-1
holujące, naczepy i ci�Żarówki, jak równieŻ  pociągi drogowe (UIC
i ISO 9367-2).
i RIV).
6. W przypadku stosowania plandek p"óciennych naleŻy
Jak to przedstawiono wyŻej, mocowanie stosowane
sprawdzi� czy ich stan jest zadowalający i czy moŻliwe
w przypadku transportu lądowego nie odpowiada wymo-
jest ich zamocowanie. P�tle lub ucha w takich plande-
gom innych form transportu.
kach, przez które przechodzi linka mocująca, jak rów-
nieŻ sama linka, muszą by� w dobrym stanie.
Regu"a praktyczna
7. Podczas za"adunku pojazdów holowanych naleŻy mie�
PowyŻsze wartoĘci moŻna prze"oŻy� w prosty sposób, aby
na wzgl�dzie, Że konstrukcja pod"ogi i spodu jest
ukaza� jakie si"y są potrzebne dla zabezpieczenia "adunku.
w wi�kszoĘci przypadków g"ównym obszarem wytrzy-
Na przyk"ad dla Ba"tyku, kierunek do ty"u jest 0,5 50 %
ma"oĘci konstrukcyjnej.
masy. Osprz�t do mocowania w tym przypadku powinien
mie� wytrzyma"oĘ� wynoszącą 50 % masy.
WNóTRZE POJAZDU
1. CTU powinien by� odporny na dzia"anie czynników at-
mosferycznych, o ile nie jest zbudowany w taki sposób,
Że jest to w sposób oczywisty niemoŻliwe.
2. CTU nie powinien mie� Ęladów powaŻnych uszkodzeł
,
z"amanych desek pod"ogowych lub wystających gwoę-
dzi, Ęrub, specjalnych mocował
, które mogą spowodo-
wa� obraŻenia cia"a lub uszkodzenia "adunku.
3. Zaczepy i pierĘcienie, jeŻeli stanowią wyposaŻenie CTU,
powinny by� w dobrym stanie i powinny by� dobrze
przymocowane. W przypadku zabezpieczania na CTU
ci�Żkich jednostek "adunku naleŻy skontaktowa� si�
z agentem spedytora lub za"adowcy w celu uzyskania
informacji w zakresie wytrzyma"oĘci uchwytów oraz od-
powiednich czynnoĘci, jakie zosta"y wykonane.
4. CTU powinien by� czysty, suchy i wolny od pozosta"oĘci
i trwa"ych zapachów po poprzednich "adunkach.
5. CTU sk"adane, mające elementy ruchome lub zdejmo-
wane musi by� prawid"owo z"oŻone. NaleŻy zwróci�
uwag�, czy cz�Ęci, które nie są w uŻyciu zosta"y umiesz-
czone i zabezpieczone wewnątrz jednostki.
Za"adunek, mocowanie i zabezpieczanie "adunku Zabezpieczanie pojazdów
na statkach typu Ro/Ro
3. ZA�ADUNEK, MOCOWANIE I ZABEZPIECZA- 4. ZABEZPIECZANIE POJAZDÓW
NIE �ADUNKU NA STATKACH TYPU RO-RO
Podczas planowania za"adunku CTU naleŻy uwzgl�dni� Nigdy nie naleŻy zak"ada�, Że pojazd nie b�dzie si� prze-
potencjalne problemy, jakie mogą wynikną� podczas jego suwa" podczas transportu ze wzgl�du na tarcie, poniewaŻ
za"adunku, jak i roz"adunku. jest ci�Żki.
1. Zasadnicze znaczenie ma zabezpieczenie "adunku Czy pami�tacie jazd� po wzgórzu, kiedy w"aĘnie macie za-
przed moŻliwym do przewidzenia przesuwaniem si� go czą� zjeŻdŻa� w dó", bardzo cz�sto macie uczucie, Że  le-
wewnątrz CTU. Sposób zabezpieczenia "adunku nie po- cicie - to  latanie stanowi dok"adnie taką samą sytuacj�
winien powodowa� jego uszkodzenia lub pogorszenia razy 10 w przypadku waszego "adunku, jak i pojazdu znaj-
si� jakoĘci "adunku, kontenera bądę pojazdu. dującego si� na pok"adzie statku.
2. Nie naleŻy zak"ada�, Że "adunek nie b�dzie przesuwa" Aby za"oga na pok"adzie mog"a zamocowa� pojazdy, mu-
si� podczas transportu, poniewaŻ jest ci�Żki. szą one by� wyposaŻone w odpowiednie otwory (uchwy-
ty). IloĘ� takich otworów (uchwytów) jest okreĘlona we
3. W przypadku "adunków foremnych Ęcis"oĘ� sztauowania wspomnianych przepisach ISO. Jako regu"� praktyczną
naleŻy uzyska� poprzez u"oŻenie ich w zwarty sposób moŻna wyliczy� wielkoĘ� na jeden punkt mocowania po
pomi�dzy Ęcianami bocznymi. JednakŻe w wielu przy- kaŻdej stronie pojazdu na kaŻde 12 ton równo roz"oŻone-
padkach mogą powsta� niewype"nione przestrzenie. Je- go ci�Żaru ca"kowitego, jednakŻe nie mniej niŻ 2 punkty
Żeli niewype"nione przestrzenie mi�dzy "adunkami są mocowania.
zbyt duŻe, wówczas naleŻy uŻy� drewna sztauerskiego, KaŻdy z otworów (uchwytów) powinien mie� maksymalną
tektury falistej, poduszek powietrznych lub innych odpo- wytrzyma"oĘ� wynoszącą 12 ton.
wiednich Ęrodków.
4. W przypadku uŻycia poduszek powietrznych naleŻy Ęci-
Ęle przestrzega� instrukcji producenta odnoĘnie ich ci-
Ęnienia roboczego. NaleŻy uwzgl�dni� moŻliwoĘ� znacz-
nego wzrostu tego ciĘnienia w temperaturach wyŻszych
od temperatury podczas za"adunku CTU.
5. Ci�Żar "adunku powinien zosta� równomiernie roz"oŻony
3 1 1 5 3 3
na ca"ej pod"odze CTU.
6. Rozmieszczenie "adunku powinno by� tak zaplanowane,
aby Ęrodek ci�ŻkoĘci "adunku znajdowa" si� w pobliŻu
Ęrodka d"ugoĘci CTU. NaleŻy zwróci� szczególną uwag�
na dopuszczalny nacisk na oĘ.
Kliny
Uwaga:
Podpora naczepy powinna
7. �adunków ci�Żkich nie naleŻy umieszcza� na "adunkach
by� podciągni�ta
lekkich, a p"ynów na powierzchni cia" sta"ych.
8. �adunki uszkodzone nie powinny by� umieszczone
w CTU przed podj�ciem Ęrodków ostroŻnoĘci, zapobie-
gającym ich uszkodzeniu przez rozsyp lub wycieki.
Przed opuszczeniem pojazdu:
9. Sta"e wyposaŻenie zabezpieczające, stanowiące cz�Ę�
konstrukcji CTU powinno by� wykorzystywane wsz�dzie
" Spu� powietrze z zawieszenia.
tam, gdzie jest to niezb�dne w celu zapobieŻenia prze-
mieszczania si� "adunków.
" Zaciągnij hamulec.
10. NaleŻy przestrzega� specjalnych instrukcji umieszczo-
" Pojazdy z silnikami diesla nie powinny zostawa� na bie-
nych na "adunkach lub teŻ dostarczanych w inny spo-
gu podczas podróŻy, gdyŻ w kaŻdym momencie mogą
sób, np.:
by� uruchomione.
10.1. towary oznakowane  zabezpieczy� przed mrozem
powinny by� umieszczone z dala od Ęcian CTU,
10.2. towary oznakowane  góra, nie przewraca� powin-
ny by� uk"adane stosownie do tego zalecenia,
10.3. naleŻy przestrzega� maksymalnej wysokoĘci stosu
"adunkowego.
11. W przypadku wykorzystania mocował
"adunku znajdu-
jących si� w pojeędzie, naleŻy zwróci� szczególną
uwag� na to, czy si"y po obu stronach "adunku są takie
same. MoŻna to uzyska� stosując zabezpieczenie kra-
w�dzi tam, gdzie mocowanie biegnie wokó" ostrych
kraw�dzi i wyst�pów.
Tarcie  Nakazy i  Zakazy
5. Tarcie Rysunki  nakazów i  zakazów
Si"a tarcia to si"a zapobiegająca przesuwaniu si� "adunku.
Si"a tarcia nie zaleŻy od ci�Żaru, tzn. w takich samych wa-
runkach "adunek ci�Żki przesuwa si� z taką samą pr�dko-
Ęcią, jak "adunek lekki.
Si"� tarcia moŻemy podzieli� na si"� przylegania i si"� prze-
ciwdzia"ającą Ęlizganiu si�, które to si"y mogą znacznie si�
róŻni�.
�atwiej jest pchną� pude"ko, gdy juŻ si� porusza, ale trud-
niej jest wprawi� je w ruch.
W kwestiach zabezpieczania naleŻy zawsze uwzgl�dnia�
si"� przeciwdzia"ającą Ęlizganiu si�, a nie si"� przylegania.
NIGDY nie umieszcza� "adunków ci�Żkich na "adunkach
Tabela wartoĘci tarcia
lekkich
Tarcie =
Materia" Suchy Mokry T"usty
Drewno/ Drewno 0.20-0.50 0.20-0.25 0.05-0.15
Stal/ Drewno 0.20-0.50 0.20-0.25 0.02-0.10
Stal/ Stal 0.10-0.25 0.10-0.20 0.01-0.10
Beton/ Drewno 0.30-0.60 0.30-0.50 0.10-0.20
Regu"a praktyczna dla mocowania (Przez gór�)
patrz na przyk"ady
Przyk"ad: Waga 1000 kg, Kąt = 90�, przyspieszenie 1G
ZAWSZE umieszcza� "adunki lekkie na ci�Żkich
Nacisk na kaŻdej stronie = 2 * 1000 = 2000 daN (kp), co
wymaga 5 odciągów o napr�Żeniu wynoszącym 400 daN
(kp).
Uwaga: Wszystkie rodzaje "adunków muszą posiada� co
najmniej 2 odciągi. Obliczona si"a (CS) urządzeł
mocują-
cych powinna by� zmniejszona w stosunku do MSL, uŻy-
wając wspó"czynnika bezpieczeł
stwa 1,5 nast�pująco:
CS = MSL/1,5
S
S
Metoda zabezpieczania przez gór� "adunku powinna by�
stosowana wy"ącznie w przypadku ma"ych ci�Żarów. Nie
ma sensu owijanie "adunków mocowaniami, gdy inne me-
tody są wystarczające. Przy metodzie mocowania przez
NIGDY nie umieszcza� "adunku niesymetrycznie
gór� "adunku ci�Żar 25 000 kg wymaga"by 125 mocował

(Maksymalna wytrzyma"oĘ� = 400 kg, = 0,2 i kąt = 90�).
MoŻliwe jest precyzyjne wyliczenie wytrzyma"oĘci systemu
mocującego, jednakŻe wymaga to czasu i wyliczenia takie
wychodzą poza ramy niniejszego poradnika. Tabele do wy-
liczenia odpowiedniej si"y mocowania znajdują si� na koł
-
cu niniejszego poradnika wraz z przyk"adami.
S
ZAWSZE umieszcza� "adunek w osi symetrii
 Nakazy i  Zakazy  Nakazy i  Zakazy
60% of the load by weight
NIGDY nie skupiaj ci�Żkich "adunków na ma"ej powierzchni
50% of the length, l
Length l
Równomierne rozmieszczenie "adunku:
NIE wi�cej niŻ 60 % "adunku na po"owie kontenera
ZAWSZE rozk"adaj mas� ci�Żkich "adunków na duŻej po-
wierzchni
NIE uk"ada� nieregularnych warstw paczek
NIGDY nie zabezpieczaj "adunku za pomocą urządzeł
po-
wodujących powstanie duŻych si" na ma"ej powierzchni
konstrukcji wewn�trznej pojazdu
ZAWSZE uk"adaj paczki w równych blokach
ZAWSZE zabezpieczaj "adunek w sposób powodujący
równomierne roz"oŻenie si" na duŻej powierzchni
ZAWSZE uŻywaj przyczepnych materia"ów powierzchnio-
wych zapobiegających przesuwaniu si� paczek
 Nakazy i  Zakazy Przyk"ady obliczeł

Przyk"ady obliczeł

Podsumowanie: Przedstawione metody mocowania są li-
2
czone zgodnie z przyspieszeniem 9,81 m/s we wszystkich
kierunkach i wspó"czynniku tarcia 0,2.
KaŻde mocowanie ma si"� zrywającą 4 000 kg, przy wspó"-
czynniku bezpieczeł
stwa 2. Dopuszczalne ObciąŻenie Ro-
bocze (DOR) jest 2 000 kg.
Napr�Żenie: Wszystkie zamocowania mogą by� napr�Ża-
ne maksymalnie. W wielu krajach, najwyŻsza si"a napinają-
ca jest okreĘlona na 10 % si"y zrywającej. Cz�sto jest nie-
moŻliwym napr�Żanie mocniej niŻ 400 kg, co odpowiada
ZAWSZE zabezpieczaj niezaleŻnie kaŻdą pojedynczą sztu-
zamocowaniu z si"ą zrywającą 4 000 kg.
k� "adunku
Rozmieszczenie punktów mocujących: Punkty mocujące
w pod"odze pojazdu powinny mie� wytrzyma"o� 2 000 kg.
Rama pojazdu powinna mie� wytrzyma"o� 12 000 kg.
Uwaga: Wyliczone si"y mocujące/napr�Żenia odpowiadają
ca"kowitym si"om po kaŻdej stronie obiektu, którego doty-
czą.
Wyliczenia uwzgl�dniają zabezpieczenie przed przesuni�-
ciem i przewróceniem. �rodek ci�ŻkoĘci we wszystkich
przyk"adach jest przyj�ty w Ęrodku pojazdu i jeŻeli Ęrodek
ci�ŻkoĘci znajduje si� w innym miejscu, naleŻy przeprowa-
dzi� dodatkowe wyliczenia.
Przyk"ady ilustrują:
1. Mocowanie górne + przed przewróceniem.
2. Mocowanie kątowe + przed przewróceniem.
3. Mocowanie poziome + przed przewróceniem.
4. Mocowanie krzyŻowe + przed przewróceniem.
5. Mocowanie okr�Żne.
6. Mocowanie górne przedmiotów okrąg"ych.
7. Mocowanie krzyŻowe obiektów okrąg"ych.
Praktyczne rady patrz strona 20.
Przyk"ady zabezpieczenia przed przewróceniem mogą by�
uŻywane niezaleŻnie z róŻnymi poziomymi metodami mo-
cowania. Pionowe si"y w zabezpieczeniu przed przewróce-
niem nie są uwzgl�dniane, gdy jest stosowane "ącznie
z mocowaniem poziomym.
ZAWSZE odpowiednio zabezpieczaj górną warstw�
W przedstawionych przyk"adach są uŻywane nast�pujące
wartoĘci, w przypadku gdy nie są one okreĘlone:
Przyspieszenie (1=9,81 m/s2) 1 f
Waga 3000 kg G
Tarcie 0,2
Kąt poziomy mocowania wzd"uŻ pojazdu 50
Kąt poziomy mocowania w poprzek pojazdu 40
Kąt pionowy mocowania 30
Wymiary obiektu H : B : L (wysoko�:szeroko�:d"ugo�) 6:2:3
Si"a zrywająca zamocował
4000 kg
Maksymalne napr�Żenie (10% si"y zrywającej) 400 kg
UWAGA:
Obliczenia mocowania "adunku zabezpieczające przed
przewróceniem powinny by� opuszczone w przypadku,
kiedy wyst�pują nast�pujące zaleŻnoĘci: L:H>1, i B:H>1.
Przyk"ady obliczeł
Przyk"ady obliczeł

1. Mocowanie przez górną powierzchni� "adun- 2. Mocowanie kątowe + przed przewróceniem
ku + przed przewróceniem
Poziome zabezpieczenie przed przesuni�ciem
Zabezpieczenie poziomego momentu:
Wzór: Z = G " (f - )/( " sin + cos )
Wzór: Z = G/2 " (f/ - 1) / sin
= 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
= 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
= 0,2 # 0,78 0,79 0,83 0,89 1,01 1,19 1,51 2,16 4,00
= 0,2 # 11,52 5,85 4,00 3,11 2,61 2,31 2,13 2,03 2,00
Zabezpieczenie przed przewróceniem
Zabezpieczenie przed przewróceniem:
Wzór: Z = G " (f - B/H)/(2 " (B/H " sin + cos )
Wzór: Z = G " (f " H/B, L - 1)/(2 " sin )
= 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
= 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
B,L/H
H/B, L




1,00 # 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
0,80 0,10 0,09 0,08 0,08 0,08 0,08 0,08 0,09 0,10 0,13
1,50 # 1,44 0,73 0,50 0,39 0,33 0,29 0,27 0,25 0,25
0,75 0,13 0,11 0,10 0,10 0,10 0,10 0,11 0,12 0,14 0,17
2,00 # 2,88 1,46 1,00 0,78 0,65 0,58 0,53 0,51 0,50
0,50 0,25 0,23 0,23 0,22 0,23 0,24 0,27 0,31 0,38 0,50
3,00 # 5,76 2,92 2,00 1,56 1,31 1,15 1,06 1,02 1,00
0,25 0,38 0,36 0,37 0,38 0,40 0,45 0,52 0,65 0,89 1,50
4,00 # 8,64 4,39 3,00 2,33 1,96 1,73 1,60 1,52 1,50
0,20 0,40 0,39 0,40 0,41 0,45 0,50 0,59 0,75 1,08 2,00
5,00 # 11,52 5,85 4,00 3,11 2,61 2,31 2,13 2,03 2,00
Przyk"ad zabezpieczenia momentu poziomego:
Przyk"ad zabezpieczenia momentu poziomego:
3 000 " 0,83 = 2 490 kg si"a mocowania po kaŻdej stronie.
3 000 " 4,00 = 12 000 kg napr�Żenia po kaŻdej stronie
To moŻe by� osiągni�te 4 odciągami o wytrzyma"oĘci
1 245 kg kaŻdy.
To moŻe by� zrobione 30 odciągami, które mają wytrzyma-
"oĘ� 400 kg na obie strony. Odciągi o wytrzyma"oĘci 400
kg mają si"� zrywającą 4 000 kg. Przyk"ad zabezpieczenia przed przewróceniem
(H : L = 6 : 3)
Przedmiot jest dociĘni�ty wagą 12 000 kg + waga przed-
3 000 " 0,22 = 660 kg si"a mocowania po kaŻdej stronie.
miotu = 15 000 kg i naleŻy t� ca"kowitą wag� uwzgl�dnia�
przy okreĘlaniu oporu tarcia we wszystkich kierunkach. Je-
Kiedy mocowanie jest okreĘlone na 2 000 kg, to zabezpie-
Żeli kąt si� zmieni z 30 do 90 stopni, zamocowanie tego
czenie wymaga jednego odciągu po kaŻdej stronie o wy-
samego przedmiotu moŻe by� osiągni�te tylko 15 odciąga-
trzyma"oĘci 660 kg.
mi.
JeŻeli przedmiot jest zabezpieczony przed przesuni�ciem,
Przyk"ad zabezpieczenia przed przewróceniem:
moŻe by� zamocowany przy uŻyciu 2 odciągów.
3 000 " 2,00 = 6 000 kg si"a mocowania
To moŻe by� zrealizowane przy uŻyciu 3 odciągów, kaŻdy
o wytrzyma"oĘci 2 000 kg.
JeŻeli przedmiot jest zabezpieczony przed przesuni�ciem,
moŻe by� zamocowany przy uŻyciu 3 odciągów.
Przyk"ady obliczeł
Przyk"ady obliczeł

3. Mocowanie poziome + przed 4. Mocowanie krzyŻowe + przed
przewróceniem przewróceniem
Zabezpieczenie momentu poziomego
Zabezpieczenie momentu poziomego
Wzór: Z = G " (f  )/cos 2
Wzór: Z = G " (f - )/( " sin + cos " sin )
= 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
=
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
= 0,2 0,80 0,81 0,85 0,92 1,04 1,24 1,60 2,34 4,61 #
=


10 23,04 3,89 2,15 1,52 1,20 1,01 0,90 0,83 0,80 0,78
Zabezpieczenie przed przewróceniem 20 11,70 3,45 2,05 1,49 1,19 1,01 0,91 0,84 0,80 0,79
(To mocowanie jest robione, jak w mocowaniu kątowym) 30 8,00 3,20 2,02 1,50 1,22 1,05 0,94 0,88 0,84 0,83
40 6,22 3,06 2,05 1,56 1,29 1,12 1,01 0,94 0,91 0,89
Wzór: Z = G " (f  B/H)/(2 " (B/H " sin + cos ))
50 5,22 3,02 2,14 1,69 1,41 1,24 1,13 1,06 1,02 1,01
= 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
60 4,62 3,08 2,32 1,89 1,62 1,44 1,32 1,24 1,20 1,19
B,L/H


70 4,26 3,23 2,62 2,23 1,96 1,78 1,65 1,57 1,52 1,51
1,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
80 4,06 3,52 3,12 2,82 2,59 2,42 2,30 2,22 2,17 2,16
0,80 0,10 0,09 0,08 0,08 0,08 0,08 0,08 0,09 0,10 0,13
90 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00
0,75 0,13 0,11 0,10 0,10 0,10 0,10 0,11 0,12 0,14 0,17
0,50 0,25 0,23 0,23 0,22 0,23 0,24 0,27 0,31 0,38 0,50
Zabezpieczenie przed przewróceniem
0,25 0,38 0,36 0,37 0,38 0,40 0,45 0,52 0,65 0,89 1,50
(B, L/H = 0,5)
0,20 0,40 0,39 0,40 0,41 0,45 0,50 0,59 0,75 1,08 2,00
Wzór: Z = G " (f  L, B/H)/(L, B/H " sin + sin " cos )
=0,2
Przyk"ad zabezpieczenia momentu poziomego:
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
=
=


3 000 " 1,04 = 3 120 kg si"a trzymania po kaŻdej stronie.
0 # 1,44 0,73 0,50 0,39 0,33 0,29 0,27 0,25 0,25
To moŻe by� osiągni�te przy mocowaniu 4 odciągami
10 2,88 0,97 0,59 0,43 0,35 0,30 0,27 0,25 0,24 0,23
o wytrzyma"oĘci 1 560 kg.
20 1,46 0,75 0,51 0,39 0,32 0,28 0,25 0,24 0,23 0,23
30 1,00 0,62 0,46 0,37 0,31 0,27 0,25 0,24 0,23 0,22
Przyk"ad zabezpieczenia przed przewróceniem
40 0,78 0,55 0,43 0,35 0,31 0,28 0,25 0,24 0,23 0,23
(H : L = 6 : 3)
50 0,65 0,51 0,41 0,35 0,31 0,29 0,27 0,25 0,25 0,24
3 000 " 0,22 = 660 kg si"a trzymania po kaŻdej stronie.
60 0,58 0,48 0,41 0,37 0,33 0,31 0,29 0,28 0,27 0,27
70 0,53 0,47 0,43 0,39 0,36 0,34 0,33 0,32 0,31 0,31
Kiedy mocowanie jest okreĘlone na 2 000 kg, to zabezpie-
80 0,51 0,48 0,45 0,43 0,41 0,40 0,39 0,38 0,38 0,38
czenie wymaga jednego odciągu po kaŻdej stronie o wy-
90 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50
trzyma"oĘci 660 kg.
JeŻeli przedmiot jest zabezpieczony przed przesuni�ciem,
Przyk"ad zabezpieczenia momentu poziomego:
moŻe by� zamocowany przy uŻyciu 2 odciągów.
3 000 " 1,22 = 3 660 kg si"y trzymania po kaŻdej stronie
To moŻe by� osiągni�te przy mocowaniu 4 odciągami
o wytrzyma"oĘci 1 830 kg kaŻdy.
Przyk"ad zabezpieczenia przed przewróceniem
(B, L : H = 2 : 1):
3 000 " 0,31 = 930 kg si"y trzymania po kaŻdej stronie
Kiedy mocowanie jest okreĘlone na 2 000 kg, to zabezpie-
czenie wymaga 2 odciągów po kaŻdej stronie o wytrzyma-
"oĘci 930 kg.
JeŻeli przedmiot jest zabezpieczony przed przesuni�ciem,
moŻe by� zamocowany przy uŻyciu 4 odciągów.
Przyk"ady obliczeł
Przyk"ady obliczeł

5. Mocowanie okr�Żne 6. Górne mocowanie okrąg"ych przedmiotów
Cz�sto jest stosowane mocowanie okr�Żne z powodu bra-
ku punktów do mocowania. Celem wyliczeł
jest znalezie-
nie si"y napr�Żenia dla unikni�cia luzu. To moŻe by� okre-
Ęlone stosunkiem cz�Ęci za"adowanej do cz�Ęci nieza"ado-
wanej wyraŻeniem
D
e " . (Zj+ : Zj- = e " ) e = 2,71828, = obwód w radia-
nach i = wspó"czynnik tarcia pomi�dzy przedmiotem
a zamocowaniem.
w
Zabezpieczenie poziomego momentu
Wzór: Z = G " (f " SQR(D^2/W^2-1) - 1)/(2" sin )
= 10 20 30 40 50 60 70 80 90
0
D/W


Zabezpieczenie przed przewróceniem przyk". 2 dla moco- 2 # 2,11 1,07 0,73 0,57 0,48 0,42 0,39 0,37 0,37
wania kątowego jest uŻywane dla si"y powyŻej 660 kg.
3 # 5,26 2,67 1,83 1,42 1,19 1,06 0,97 0,93 0,91
4 # 8,27 4,20 2,87 2,23 1,88 1,66 1,53 1,46 1,44
Wzór dla mocowania okr�Żnego:
5 # 11,23 5,70 3,90 3,03 2,54 2,25 2,07 1,98 1,95
e^((360 + 2" ) " /180)180) " ) 6 # 14,16 7,19 4,92 3,82 3,21 2,84 2,62 2,50 2,46
7 # 17,07 8,67 5,93 4,61 3,87 3,42 3,15 3,01 2,96
=
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 8 # 19,98 10,14 6,94 5,40 4,53 4,01 3,69 3,52 3,47
Zi+:Zi- 3,51 3,77 4,04 4,33 4,65 4,98 5,34 5,73 6,14 6,59 9 # 22,87 11,61 7,94 6,18 5,19 4,59 4,23 4,03 3,97
D = Ęrednica
Wzór 2: Zj+ = poprzednia si"a mocowania/(1  1/wartoĘ�)
W = odleg"o� pomi�dzy punktami podparcia kr�gu
Zj- = Zj+  poprzednia si"a mocowania
Minimalne napr�Żenie = (Zj+ + Zj-)/2
Przyk"ad zabezpieczenia momentu poziomego:
Dopuszczalny minimalny naciąg = osiągni�te napr�Żenie
D/W = 10/5 = 2
= (Zj+ + Zj-)/2
3 000 " 0,73 = 2 190 kg napr�Żenie po kaŻdej stronie
Przyk". Zj+ = 660/(1  1/4,33) = 858 kg
Zj- = 858 - 660 = 198 kg
PoniewaŻ kaŻdy odciąg ma dopuszczalne napr�Żenie mak-
Minimalne napr�Żenie = (858 + 198)/2 = 528 kg
symalne 400 kg
Dopuszczalny min. naciąg = (858  198/2 = 330kg
6 odciągów naleŻy zastosowa�, gdy kaŻdy ma napr�Żenie
Wynik: KaŻda cz�Ę� zamocowania powinna mie� napr�Że-
co najmniej 365 kg.
nie co najmniej 528 kg, a kaŻdy odciąg powinien utrzyma�
co najmniej 528 + 330 = 858 kg. (Normalnie jest podwój-
Rolka powinna by� zabezpieczona przed przesuni�ciem
nie  Minimalne napr�Żenie uŻywane jako si"a kaŻdego od-
w innych kierunkach.
ciągu i w tym przypadku jest 1 048 kg).
Rolka powinna by� zabezpieczona przed przewróceniem,
AŻeby uzyska� odpowiednie napr�Żenie po kaŻdej stronie
jak w poprzednich przyk"adach. Odleg"o� W przy oblicze-
naleŻy uŻy� specjalnego przyrządu odpowiedniego do Żą-
niach naleŻy zastąpi� L lub B.
danego napr�Żenia.
Przyk"ady obliczeł
Praktyczne zasady
7. KrzyŻowe mocowanie okrąg"ych Praktyczne rady
WyposaŻenie do mocowania
przedmiotów
" Oka odciągu powinny mie� wytrzyma"oĘ� 2 ton,
" Sta"e punkty mocowania powinny mie� wytrzyma"o� 12
ton,
" JeŻeli przedmiot jest zabezpieczony przed przesuni�-
ciem we wszystkich kierunkach, to si"a zrywająca powin-
na odpowiada� podwójnej masie przedmiotu,
D
" KaŻdy odciąg powinien mie� si"� zrywającą co najmniej
4 000 kg,
" Powinno si� uzyska� napr�Żenie wst�pne równe 10 % si-
"y zrywającej,
" Nie wolno nigdy przyjmowa� w wyliczeniach wi�cej niŻ
400 kg napr�Żenia wst�pnego.
W
Jak mocowa�
Zabezpieczenie poziomego momentu
Wzór:
Z=G" (f" SQR(D^2/W^2-1)-1)/(sin +SQR(D^2/W^2-1)" sin " cos )
= 10 20 30 40 50 60 70 80 90
0
=


10 7,44 2,28 1,37 0,99 0,80 0,68 0,61 0,56 0,54 0,53
20 3,78 1,80 1,20 0,91 0,75 0,65 0,59 0,55 0,52 0,52
�adunek zabezpieczony przed przesuni�ciem we wszyst-
30 2,58 1,53 1,10 0,87 0,73 0,64 0,58 0,55 0,53 0,52
kich kierunkach i przy uŻyciu zaczepów pod"ogowych:
40 2,01 1,36 1,04 0,85 0,73 0,65 0,60 0,56 0,54 0,54
" uŻywaj jednego 4-tonowego odciągu na kaŻde 2 tony "a-
50 1,69 1,26 1,02 0,86 0,75 0,68 0,63 0,60 0,58 0,58
dunku
60 1,49 1,21 1,03 0,90 0,81 0,74 0,69 0,66 0,65 0,64
�adunek zabezpieczony przed przesuni�ciem w jednym
70 1,37 1,20 1,07 0,97 0,89 0,84 0,80 0,77 0,75 0,75
kierunku i przy uŻyciu zaczepów pod"ogowych:
80 1,31 1,23 1,15 1,09 1,04 1,00 0,97 0,95 0,94 0,93
" uŻywaj 1 odciągu na kaŻde 0,25 tony "adunku, jeŻeli
90 1,29 1,29 1,29 1,29 1,29 1,29 1,29 1,29 1,29 1,29
przedmiot jest zabezpieczony przed przesuni�ciem tylko
D = Ęrednica
w jednym kierunku (4-tonowy odciąg, wspó"czynnik tar-
W = odleg"o� pomi�dzy punktami podparcia rolki
cia = 0,2)
Przyk"ad zabezpieczenia momentu poziomego Wspó"czynnik tarcia = 0,3 potrzebny 1 odciąg/0,6 tony
Wspó"czynnik tarcia = 0,4 potrzebny 1 odciąg/1,6 tony
D/W = 10/5 = 2
Wspó"czynnik tarcia = 0,5 zawsze potrzebny 1 odciąg
zabezpieczający przed
3 000 " 0,73 = 2 190 kg si"a mocowania na kaŻdym koł
cu
przewróceniem
PoniewaŻ kaŻdy odciąg moŻe utrzymywa� 2 000 kg, 2 od-
ciągi na kaŻdym koł
cu powinny by� zastosowane, gdzie
kaŻdy utrzymuje 1 095 kg.
Rolka powinna by� zabezpieczona przed przesuni�ciem
w innych kierunkach.
Rolka moŻe by� zabezpieczona przed przewróceniem, jak
w poprzednich przyk"adach. Odleg"o� W przy oblicze-
�adunek zabezpieczony przed przesuni�ciem we wszystkich
niach naleŻy zastąpi� L lub B.
kierunkach przy uŻyciu sta"ych punktów do mocowania:
" UŻywaj jednego 4-tonowego odciągu na kaŻde 4 tony "a-
dunku.
Praktyczne zasady Tabele przeliczeniowe
Mocowanie okr�Żne Wspó"czynniki zamienne
Jednostki angielskie/ metryczne
Jednostki =Jednostki =Jednostki
razy razy
angielskie metryczne angielskie

cal in 22,5 milimetr mm 0,03937 cal in
stopa ft 0,3048 metr m 3,281 stopa ft
jard yd 0,9144 metr 1,0936 jard yd
sąŻeł
fm 1,8288 metr 0,5468 sąŻeł
fm
uncja oz 28,35 gram g 0,03527 uncja oz
funt Ib 0,4536 kilogram kg 2,205 funt Ib
cetnar angielski cwt 50,8 kilogram 0,01968 cetnar angielski cwt
�adunek zabezpieczony przed przesuni�ciem w jednym tona amerykał
- tona amerykał
-
tona
t 1,102

0,9072
ska = 2000 Ib ska = 2000 Ib
metryczna
kierunku przy uŻyciu uchwytów pod"ogowych:

tona angielska tona tona angielska
" UŻywaj jednego 4-tonowego odciągu na kaŻde 2,5 tony
0,9842
1,016
= 2240 Ib metryczna = 2240 Ib

"adunku

oz/ft2 305,156 g/m2 0,00327 oz/ft2
�adunek zabezpieczony przed przesuni�ciem w jednym
kierunku przy uŻyciu sta"ych punktów mocowania: Ib/ft 1,488 kg/m 0,6720 Ib/ft
" UŻywaj jednego 4-tonowego odciągu na kaŻde 6 ton "a-
Ib/in2 0,000703 kg/mm2 1422,0 Ib/in2
dunku
tona ang./in2 1,575 kg/mm2 0,6349 tona ang./in2
UWAGA:
Jednostki SI
D"ugi "adunek potrzebuje wi�cej niŻ jednego okr�Żnego
odciągu.
=poprzednie
Jednostki SI razy razy Jednostki SI
jednostki
Newton N 0,102 kilofunt kp 9,81 Newton N
decanewton daN 1,02 kilofunt kp 0,981 decanewton daN
kilonewton kN 102,0 kilofunt kp 0,00981 kilonewton kN
megapascal megapascal
mPa 0,102 kg/mm2 9,81 mPa
=N/mm2 =N/mm2
Wytrzyma"oĘ� wyposaŻenia do mocowania
 Maksymalne dopuszczalne obciąŻenie (MSL) jest okre-
Ęleniem stosowanym dla zdefiniowania dopuszczalnego
obciąŻenia urządzenia stosowanego do zabezpieczenia "a-
dunku. Maksymalne obciąŻenie jest tym dla urządzeł
mo-
cujących co dopuszczalne obciąŻenie robocze (DOR) dla
urządzeł
dęwigowych.
Wspó"czynnik bezpieczeł
stwa
Wyliczona wytrzyma"oĘ� urządzeł
zabezpieczających po-
winna zosta� zmniejszona do maksymalnego dopuszczal-
nego obciąŻenia (MSL) stosując wspó"czynnik 1,5. Powo-
dem takiego zmniejszenia jest ewentualne nierówne roz"o-
Żenie si" pomi�dzy urządzeniami, zmniejszenie wytrzyma"o-
Ęci ze wzgl�du na utrudniony montaŻ lub inne.