NIE IGRA SI
Z MIA
OŚCI
 ALFRED MUSSET
Osoby:
Baron
Oktaw (w org. Perdican, ale zmienione przez tłumacza)  syn Barona
Blazjusz  nauczyciel Oktawa
Bridaine  proboszcz
Kamilla  siostrzenica Barona
Panna Pluche  ochmistrzyni Kamilli
Rozalka  mleczna siostra Kamilli
Wieśniacy, służba
AKT I
Scena 1. Chór na placu przed zamkiem wita nadjeżdżającego na mule Blazjusza,
komentując z humorem jego otyłość. Blazjusz zapowiada, że właśnie dziś z nauk wraca
syn Barona, Oktaw. Młodzieniec został promowany na doktora filozofii. (Przy okazji
dowiadujemy się o słabości Blazjusza do wina.) Blazjusz odjeżdża w stronę zamku.
Nadjeżdża panna Pluche. Wygląda komicznie, stara, chuda, roztrzęsiona, klepiąca
pacierze jadąc na osiołku popędzanym kijami przez służącego. Pierwsze słowa do
witającego ją chóru to wyzwiska, zatem dowiadujemy się o jej dewocji. Pluche zapowiada
przyjazd Kamilli, która wraca dziś z klasztoru, aby objąć majątek po matce.
2. (salon w zamku Barona) Baron przedstawia księdzu Bridaine Blazjusza. Z rozmowy
dowiadujemy się, że Oktaw ma lat 21. Blazjusz wychodzi, wchodzi Pluche. Tu informacją
jest, że Kamilla skończyła lat 18. Pluche również wychodzi. Baron mówi księdzu o swym
zamyśle ożenienia syna z siostrzenicą. Ma już nawet zgodę Kościoła na związek między
tak spokrewnionymi. Niestety, pierwsze spotkanie Kamilli i Oktawa wypada chłodno.
3. Scena posiłku. Chór opowiada o kłótni Blazjusza i Bridaine a przy stole, tłumacząc ją
zbytnim ich podobieństwem. Obaj księża, obaj grubi i lubujący się w jadle i trunkach.
Baron mówi Pluche o swym zamiarze swatania młodych. Kryją się i podsłuchują rozmowę
Kamilli i Oktawa. Dziewczyna zdaje się znudzona i odrzuca kolejno wszystkie propozycje
spaceru czy pływania na łódce, które wysuwa Oktaw. Młodzi odchodzą. Baron
wychodząc z ukrycia nie kryje niezadowolenia z porażki jego planu. Pluche stwierdza, że
Oktaw jest zbyt natarczywy. Uwaga ta prowokuje Barona do wyzwisk pod adresem
starej panny.
4. Oktaw i chór (jako służba). Z rozmowy dowiadujemy się, że Oktaw był w dzieciństwie
wesoły i lubiany. Z oddali młodzieniec słyszy śpiew Rozalki. Zaintrygowany wzywa do
siebie śliczną wiejską dziewczynę i zaprasza ją na ucztę do zamku.
5. Blazjusz skarży Baronowi na Bridaina, że się upił przy obiedzie i podeptał grządki. Baron
czując wino od Blazjusza nie wierzy mu. Wchodzi sam Bridaine (faktycznie na rauszu) i
mówi, że Oktaw właśnie wraz z okoliczną dzieciarnią puszcza kaczki na stawie, a co
więcej, prowadza się pod rękę z młoda wieśniaczką. Baron jest wstrząśnięty ( Wszystko
stracone! (...) Bridaine się zatacza, Blazjusz cuchnie winem, a syn bałamuci dziewczęta i
puszcza kaczki! )
AKT II
1. (ogród) Blazjusz mówi Oktawowi o niezadowoleniu ojca, ale widząc nadchodzącą
Kamillę odchodzi. Kamilla obwieszcza Oktawowi, że odrzuca jego zaloty, gdyż wcale nie
chce wychodzić za mąż. Odbierze tylko majątek po zmarłej matce (która to w swym
testamencie zaleciła małżeństwo Kamilli i Oktawa), zaraz po tym wraca do klasztoru, aby
tam zostać mniszką. Nie daje się Oktawowi przekonać do pozostania jeszcze kilka dni,
nawet w imię starej przyjaz
ni. Oktaw odchodzi. Kamilla przykazuje natomiast zawezwanej
Pluche, aby dostarczyła Oktawowi liścik.
2. (sala jadalna) Bridaine obserwując przygotowania do posiłku jest zazdrosny o pozycję
nowoprzybyłego Blazjusza. Unosząc się dumą, postanawia wrócić na swą plebanię.
3. (pole przed chatką) Rozalka i Oktaw pod nieobecność matki dziewczyny, śmiało sobie
poczynają (buziaki, kissiaki i inne ;)
4. (w zamku) Blazjusz opowiada Baronowi jak to przypadkiem podejrzał rozgniewaną
Kamillę krzyczącą po Pluche, iż ta kogoś nie znalazła i nie wręczyła liściku, bo delikwent
 ugania się za pastuszkami . Blazjusz tworzy teorię, że skoro się ugania za dziewczętami
tego stanu, to ani chybi tajemniczy obiekt westchnień Kamilli jest pastuchem. Ostrzega
Barona przed zagrożeniem dobrego imienia rodziny. Baron jest roztrzęsiony wszystkimi
informacjami dnia dzisiejszego i wczorajszego. Wychodzi.
5. (z
ródło w lesie) Oktaw przychodzi odczytując na głos treść bileciku, który koniec
końców dostał. Kamilla wezwała go na potajemne spotkanie. Dziewczyna zjawia się i
radzi się Oktawa, czy dobrze robi planując iść do klasztoru. (Musset bawi się w tym
miejscu szekspirowskim motywem rozmowy Hamleta i Ofelii, kiedy ten rzuca dziewczynie
radę, by szła do klasztoru. W  Nie igra się z miłością to mężczyzna jednak broni
pozytywnych wartości.). Kamilla nie wierzy w miłość. Oktaw przyznaje, że miewał
kochanki, ale też przestrzega Kamillę, że unosi się ona pychą odrzucając miłość. Kamilli
wydaje się, że przez opowiadania o nieszczęściach innych mniszek , poznała życie. Oktaw
nie wierzy w Boga. Wyrzuca mniszkom zakłamanie (czyż nie pobiegłyby na wezwanie
tych, których kochały?). Padają słowa młodzieńca, że mężczyz
ni są z
li, fałszywi, podli i
pyszni. Kobiety natomiast są próżne, przewrotne, złe i zepsute,  ale jest na świecie jedna
rzecz święta i wzniosła: zespolenie tych dwojga tak szpetnych i ułomnych istot. . Miłość
przynosi cierpienie, ale jest jedyną ostoją prawdziwego człowieczeństwa i życia.
AKT III
1. (przed zamkiem) Baron gani Blazjusza za wykradanie butelek wina z kredensu.
Wychodzą. Oktaw zastanawia się, czy kocha Kamillę, czy też nie. Nie może się
zdecydować. Idzie na wieś.
2. (droga) Bridainowi cieknie ślinka na wspomnienie o smakołykach pańskiego stołu,
których wyrzekł się przez własną urażoną dumę. W tym samym momencie wygnany z
zamku Blazjusz również ubolewa nad tym, że nie będzie mu już dane kosztować
przysmaków. Dostrzegając Bridaina, błaga go o wstawiennictwo u Barona. Kiedy
Bridaine orientuje się, że jego rywal popadł w niełaskę, głuchy na prośby czym prędzej
śpieszy na zamkową ucztę. Blazjusz dochodzi do wniosku, że zrehabilitować może go
jedynie przechwycenie jednego z tajemnych liścików Kamilli. Nadchodzi panna Pluche z
listem w dłoni. Zaczyna się szamotanina, którą przerywa Oktaw. Zabiera list, a dwoje
walczących odsyła do domu. Młodzieniec otwiera w samotności list zaadresowany do
jednej z mniszek. Czyta w nim, jak to Kamilla stwierdza, że złamała mu serce ( człowiek
ma sztylet w sercu ). Oktaw postanawia się zemścić za taką pewność siebie i pychę.
Rozumie, że cała historia z odrzuceniem jego zalotów została wcześniej zaplanowana,
aby było bardziej  poetycko . Oktaw wysyła liścik do Kamilli z prośbą o spotkanie.
Zamierza wszystko przygotować tak, aby zastała go ona mizdrzącego się do Rozalki.
3. (lasek) Kamilla ukryta za drzewem widzi Oktawa i Rozalkę. Młodzieniec daje Rozalce
A
ańcuszek na znak miłości i ostentacyjnie wrzuca pierścień od Kamilli do wody. Oktaw
obiecuje wiejskiej dziewczynie, że się z nią ożeni. Biedna Rozalka wierzy w każde słowo.
4. (chór komentuje odrzucone zaloty Oktawa do Kamilli, jej powrót do klasztoru oraz
okrutne umizgi Oktawa do Rozalki) Panna Pluche jest już gotowa do drogi, gdy wchodzi
wściekła Kamilla i odkłada wyjazd.
5. Bridaine donosi Baronowi, że jego syn prowadza się z chłopką. Klecha widział
A
ańcuszek ofiarowany dziewczynie i słyszał obietnicę ożenku.
6. (pokój Kamilli) Kamilla orientuje się, że scena przy z
ródełku była zemstą Oktawa, który
przeczytał list. Każe Pluche iść po niego, a sama woła Rozalkę. Mówi dziewczynie, że
Oktaw wcale nie zamierza się z nią żenić i każe jej się schować za kotarą. Nadchodzi
Oktaw. Kamilla przeprasza, że nie przyszła na schadzkę. (Oktaw jednak doskonale wie, że
była, bo widział ją skrytą za drzewem.) Dziewczyna wyraża gotowość flirtu,
mimochodem zauważając brak podarowanego pierścienia. Oktaw twierdzi, że go zgubił,
na co Kamilla wręcza mu pierścień jako szczęśliwie odnaleziony. Zafascynowany
dziewczyną Oktaw wyznaje jej miłość i stwierdza, że nigdy nie kłamie. Wtedy Kamilla
odsuwa zasłonę, za którą ukrywa się Rozalka, każąc mu się przed nią wytłumaczyć z
danej obietnicy. Rozalka leży zemdlona. Kamilla chce odejść, ale Oktaw ją zatrzymuje.
Kamilla wyrzuca mu okrutne traktowanie biednej wiejskiej dziewczyny i przykazuje mu
dotrzymanie słowa. Młodzieniec bagatelizuje sprawę - przecież nie zrobił niczego złego.
Zaczynają oboje cucić Rozalkę.
7. Kamilla chce uspokoić wzburzonego nowiną o szykującym się mezaliansie Barona.
Dziewczyna wie, że sprzeciw Barona mógłby rozwiązać całą sprawę, ten nie ma jednak do
tego głowy i wychodzi. Wchodzi oktaw, który na przekór wszystkim zaparł się, że
wez
mie ślub z chłopką. Kamilla używa wszystkich możliwych sposobów podrażnienia
jego dumy, aby go odwieść od zamiaru. Bezskutecznie. Wchodzi Rozalka, która już zdaje
sobie sprawę, że stała się ofiarą okrutnej zabawy. Ludzie na wsi się z niej wyśmiewają.
Prosi Oktawa, aby pozwolił zwrócić sobie łańcuszek. Kamilla chce zakończyć całą
sytuację, obiecując, że pomoże Rozalce znalez
ć męża. Oktaw bynajmniej nie zamierza
rezygnować ze swego zamiaru. Wyprowadza Rozalkę, a Kamilla patrząc za
odchodzącymi, czuje ukłucie zazdrości. Bliska omdlenia każe wezwać Oktawa z
powrotem, jednak gdy ten się zjawia, wypiera się, że kazała mu przyjść.
8. (kaplica) Kamilla pada pod krzyżem na kolana, lecz nie potrafi się już modlić. Za nią
wchodzi Oktaw. Dostrzegają się, dociera do nich cały bezsens wcześniejszych rozgrywek.
Wyznają sobie miłość i całują się. Słychać wtedy straszliwy krzyk Rozalki zza ołtarza.
Nagle oboje zakochanych zdaje sobie sprawę ze swego okrucieństwa. Oktaw ma
straszliwe przeczucie, że jeśli coś się stanie Rozalce, będzie miał jej krew na rękach, boi
się sprawdzić co zaszło. Kamilla idzie sama, a gdy wraca, wypowiada tylko słowa:
 Umarła. Żegnaj, Oktawie.
KONIEC
* Krytycy spierają się, jak umarła Rozalka. Jedni podają, że utopiła się, lecz nie ma po temu wyraz
nych wskazówek w
tekście, inni twierdzą, że jak przystało na prawdziwą bohaterkę romantyczną, pękło jej serce od bólu nieszczęśliwej
miłości.
UWAGI O DRAMACIE:
-  Nie igra się z miłością to przysłowie (forma dramatyczna, która rozwinęła się z
rozrywek XVIII-wiecznych praktykowanych w salonach arystokratycznych; były to
króciutkie, improwizowane sztuki grane bez dekoracji,  między dwoma parawanami o
sytuacjach tak dobranych, by widz po oglądnięciu ich mógł odgadnąć , jakie przysłowie
można do nich zastosować, by ująć nauczkę, z nich wynikającą. Z czasem pojawiają się
 przysłowia pisane, stopniowo zbliżają się też one do komedii, zatracając cechy
pierwotne.). Inne  przysłowia Musseta to:  Nie trzeba się zarzekać ,  Trzeba, by drzwi
były otwarte, albo zamknięte ,  Osioł i strumyk .
- czas i miejsce akcji  Francja przedrewolucyjna, wieś i zamek. Bohaterowie to postaci
ukazujące  chorobę wieku , czyli przeżywają konflikty typowe dla generacji Musseta. Dla
autora ważny jest konflikt, przeżycia bohaterów, a tło na jakim się oni poruszają i
noszone stroje mają znaczenie marginalne.
- mamy do czynienia z przeplataniem się elementów poważnych i komicznych (cecha
romantycznych komedii realizowanych przez Musseta). Sceny między Oktawem i Kamillą
są poważne i patetyczne, między Oktawem i Rozalką rozbrajają szczerością uczuć.
Pozostałe postacie są zarysowane karykaturalnie.
- wprowadzono chór, co jest bardzo oryginalne.  Chór wieśniaków prezentuje z jednej
strony głos opinii publicznej, z drugiej  wprowadza (jak choćby w dialogach z panną
Pluche) wyraz
ny element komiczny. Mamy też elementy heroikomiczne, kiedy to
bohaterowie z nieziemską powagą, przy użyciu łacińskich sentencji rozmawiają o
rzeczach błahych.
- element tragiczny  nieporozumienie między dwojgiem zakochanych, ale polega on na
tym, w odróżnieniu od wzorca klasycznego, że oni sami przed sobą nie chcą się przyznać
do uczucia. Co charakterystyczne dla Musseta, konflikt komediowy ma tragiczne
rozwiązanie. Kaprysy młodych zakochanych doprowadzają do śmierci niewinnej Rozalki.
- konflikty: 1) klasowy  młody panicz z łatwością bałamuci wiejską dziewczynę, 2)
psychologiczny i moralny - pojedynek uczuciowy między Kamillą a Oktawem i jego sens
ogólnoludzki
- mamy do czynienia z gloryfikacją miłości, przyznanie statusu najwyższej z wartości