Tkanka łączna (Textus coniunctivitus)
�� Powstaje z mezenchymy
�� Komórki nie przylegają ściśle do siebie, przestrzenie między komórkami są wypełnione substancją
międzykomórkową
Substancja międzykomórkowa
Część włóknista:
�� Włókna kolagenowe  zbudowane z kolagenu typu I w formie włókienek, są odporne na rozciąganie,
odgrywają rolę mechaniczną; budują ścięgna, powięzie i więzadła
�� Włókna sprężyste  są cieńsze od włókien kolagenowych; nie układają się w pęczki, występują pojedynczo;
tworzą sieć o oczkach różnej wielkości; są zbudowane z elastyny; są odporne na działanie kwasów i zasad; w
części wewnętrznej występują cząsteczki białkowe, część zewnętrzną stanowi bogata w węglowodany
substancja spajająca; są mniej wytrzymałe od włókien kolagenowych, ale są bardziej sprężyste; wytwarzają
błony w ścianach narządów rurowych.
�� Włókna siateczkowe  są cieńsze od włókien sprężystych, biegną pojedynczo; mogą tworzyć sieć, która jest
rusztowaniem dla tkanki siateczkowej; mogą występować poza komórkowo i tworzyć rusztowanie dla
narządów (wzmacniają błonę podstawną nabłonków, otaczają niektóre części tkanki mięśniowej, odcinki
wydzielnicze gruczołów, kanaliki nerkowe itp.); są zbudowane z retikuliny kolagenu typu III (białka z grupy
kolagenowej); mogą przekształcać się w włókna kolagenowe.
Część bezpostaciowa:
�� Substancja podstawowa  jednorodna, bezstrukturalna; są w niej rozmieszczone włókna łącznotkankowe;
składa się z cienkich niewidocznych blaszek; jest zbudowana z substancji koloidowej w postaci żelu; w jej
skład wchodzą białka niekolagenowe[fibronektyna i laminina] i glikozaminoglikany, [ kwas hialuronowy,
siarczan chondroityny, siarczan dermatanu, siarczan keratanu]; proteoglikzany (połączenia
glikozasminoglikanów z częścią białkową) stanowią środowisko, w którym rozmieszczone są włókna tkanki
łącznej; substancja podstawowa pełni funkcje mechaniczne, stanowi środowisko przemiany materii,
pośredniczy w wymianie substancji między krwią a komórkami,
Tkanka łączna właściwa (textus coniunctivitus )
Tkanka galaretowata niedojrzała (textus gelatinosus)
�� występuje tylko w życiu zarodkowym
�� zbudowana z komórek o kształcie gwiaz
dzistym z wypustkami, dzięki którym komórki łączą się ze sobą i
tworzą sieć;
�� substancja podstawowa w formie bezstrukturalnej masy galaretowatej o charakterze śluzowym z nielicznymi
włókienkami prekolagenowym
�� tkanka nieukształtowana, różnicuje się w inne rodzaje tkanki łącznej
Tkanka galaretowata dojrzała (textus gelatinosus maturum)
�� przypomina tkankę galaretowatą niedojrzałą, ale zawiera więcej substancji podstawowej
�� komórki o dłuższych wypustkach, leżące dalej od siebie
�� w substancji podstawowej pojawiają się delikatne, nieregularne włókna kolagenowe
�� jest tkanką ukształtowaną, nie różnicuje się dalej,
�� występuje w sznurze pępowinowym w postaci tzw. galarety Whartona; podobna tkanka znajduje się w
miazdze zęba.
Tkanka siateczkowa ( textus coniunctivitus reticularis)
�� zbudowana z komórek gwiaz
dzistych (komórek siateczki), które łączą się ze sobą wypustkami i tworzą sieć o
oczkach różnej wielkości
�� wewnątrz komórek, wypustek i na ich powierzchni biegną włókna siateczkowe
�� w oczkach znajduje się płyn tkankowy, pełniący funkcje substancji podstawowej
�� zawiera dwa rodzaje komórek:
- komórki zróżnicowane - powstają z komórek niezróżnicowanych, jądro z większą ilością chromatyny;
napęczniała cytoplazma
- komórki niezróżnicowane  mają zasadochłonną cytoplazmę, bez wtrętów, w okolicy jądra znajduje się
aparat Golgiego i mitochondria w postaci wydłużonych pałeczek; jądra o luz
no rozmieszczonej chromatynie z
wyraz
nymi jąderkami; komórki te mogą przekształcać się w inne rodzaje komórek
�� tworzy zrąb narządów krwiotwórczych (szpiku kostnego, śledziony, węzłów chłonnych), występuje w błonie
śluzowej jelit
Tkanka łączna luz
na
Komórki:
�� poliblasty  komórki niezróżnicowane, noszą też nazwę perycytów; mają kształt wydłużony lub
wrzecionowaty, kuliste lub owalne jądra; zachowują zdolność przekształcania się w inne komórki również w
dojrzałym organizmie; przekształcają się w inne komórki w warunkach odnowy fizjologicznej a także w
stanach chorobowych; zaliczają się do nich także komórki siateczki oraz komórki rozmieszczone wzdłuż
naczyń krwionośnych
�� fibroblasty  spłaszczone komórki o nieregularnym kształcie, wrzecionowate na przekroju, mają cienkie
długie wypustki które mogą łączyć się ze sobą; jądro kuliste lub owalne, o wielu jąderkach, leżące w
najszerszej części komórki; cytoplazma zasadochłonna, widoczna tylko w bezpośrednim sąsiedztwie jądra;
cytoplazma dzieli się na dwie części:
- endoplazma  część wewnętrzna, wokół jądra, barwiąca się intensywnie; zawiera małe, jasne pęcherzyki,
ziarnistości oraz aparat Golgiego i mitochondria;
- egzoplazma  część zewnętrzna, barwiąca się słabo.
mają nieznaczną zdolność ruchu, wytwarzają białka kłębuszkowe; w kwaśnym środowisku produkują włókna
kolagenowe; dzielą się mitotycznie, powstają również z poliblastów; dojrzałe komórki, które mają mało
cytoplazmy - fibrocyty
�� histiocyty  monocyty, które wywędrowały z krwi do tkanki łącznej; występują w miejscach dobrze
zaopatrzonych w naczynia krwionośne oraz zawierających skupiska tkanki łącznej, układają się wzdłuż
wypustek tkanki siateczkowej; komórki o różnym kształcie, nierównym brzegu i wyraz
nych krawędziach;
jądro jedno, kuliste, owalne lub nerkowate, o dużej ilości chromatyny; niezbyt dobrze wykształcone błony
siateczki śródplazmatycznej szorstkiej; w stanach zapalnych powiększają się i uzyskują zdolność czynnego
ruchu; mogą pochłaniać barwniki przyżyciowe oraz mają zdolność fagocytozy (na powierzchni komórek
występują wypustki, które obejmują fagocytowaną cząstkę i zlewają się ze sobą wciągając cząstkę do
wewnątrz komórki); wypustki komórek sąsiadujących mogą zazębiać się ze sobą i tworzyć połączenia między
komórkami; komórki te biorą udział w unieszkodliwianiu drobnoustrojów, produkcji przeciwciał i
neutralizacji toksyn.
�� Komórki tuczne  labrocyty, heparynocyty, mastocyty; mają przeważnie kształt kulisty lub owalny, w
cytoplazmie zawierają liczne zasadowe ziarnistości rozpuszczalne w wodzie, które barwią się
metachromatycznie, w cytoplazmie występują również związki chemiczne, np. heparyna (zapobiega
krzepnięciu krwi i odkładaniu się ciał tłuszczowych i cholesterolu w naczyniach), histamina (rozszerza
naczynia włosowate, obniża ciśnienie krwi, pobudza mięśnie gładkie); niewielkie jądra komórkowe, bogate w
euchromatynę; występują w różnych miejscach w różnej ilości (im więcej granulocytów zasadochłonnych
tym mniej komórek tucznych); ich liczba ulega zmianie w zależności od stanu organizmu;
�� Komórki plazmatyczne  występują w tkance siateczkowej, w różnych gruczołach, węzłach chłonnych, szpiku
kostnym i blaszce błony śluzowej; ich liczba wzrasta w przewlekłych stanach zapalnych; komórki
różnokształtne- wieloboczne, owalne, kuliste; niewielkie jadro leżące ekscentrycznie; duża ilość cytoplazmy
zasadochłonnej ; w obwodowej części cytoplazmy niewielkie pęcherzyki; biorą udział w przemianie białek;
powstają z limfocytów B.
�� Komórki układu białko krwinkowego  komórki krwi, które wywędrowały z naczyń krwionośnych; ich ilość w
tkance łącznej zwiększa się w stanach zapalnych.
�� Komórki tłuszczowe - duże, kuliste komórki; głównym elementem jest duża kropla tłuszczu, która spycha
cytoplazmę z jądrem komórkowym na obrzeża komórki; komórki otoczone siecią naczyń włosowatych oraz
włókien siateczkowych; ich liczba ulega wahaniom; gdy komórki tłuszczowe układają się w skupiska (tzw.
płaciki) powstaje tkanka tłuszczowa.
�� Komórki barwnikowe  powstają z ektodermy; mają płatowate lub nieregularne wypustki; zawierają liczne
ziarenka barwnika  melaniny (powstaje w obrębie cytoplazmy); występują w błonach łącznotkankowych
gałki ocznej, w warstwie naczyń włosowatych oraz w tęczówce, w oponie miękkiej mózgu; są szczególnie
dobrze rozwinięte u niższych kręgowców; pochłaniają promienie świetlne i cieplne, mają zdolność zmieniania
kształtu  umożliwiają zmianę koloru.
Tkanka łączna luz
na blaszkowata
�� Włókna biegnące w różnych płaszczyznach i różnych kierunkach, blaszki układają się pod różnym kątem;
�� Występuje w ścianach narządów rurowych (układ pokarmowy, oddechowy, moczowy, płciowy), otacza
narządy, wnika do narządów tworząc rusztowanie, łączy narządy ze sobą;
Tkanka łączna luz
na błoniasta
�� Włókna biegnące w rożnych kierunkach w jednej płaszczyz
nie
�� Włókna układają się na kształt błony
�� Występuje w krezce i błonach surowiczych pod epithelium simplex planum
Tkanka łączna luz
na pólkowa
�� Włókna układają się podobnie jak w tkance łącznej błoniaste; powstają wolne oczka bez substancji
międzykomórkowej
�� Występuje w sieci wielkiej i małej.
Tkanka łączna włóknista beleczkowa
�� Zbudowana z beleczek powstałych z pęczków włókien kolagenowych i wplecionych w nie włókien
sprężystych i siateczkowych
�� Beleczki biegną w rożnych kierunkach i różnych płaszczyznach, przeplatają się i krzyżują
�� Między beleczkami znajduje się substancja podstawowa w małej ilości oraz fibroblasty, makrofagi i In. , ale w
mniejszej liczbie niż w tkance luz
nej;
�� Występuje w skórze właściwej i naczyniówce mózgowia.
Tkanka łączna włóknista zbita
�� Komórki prawie wyłącznie w postaci fibroblastów
�� Włókna biegną w jednym kierunku
Tkanka ścięgnista
�� Zbudowana z pęczków włókien kolagenowych, biegnących równolegle
�� Między nimi znajdują się komórki ścięgniste (fibrocyty) ułożone w szeregi (na przekroju podłużnym kształt
prostokątny, na poprzecznym gwiaz
dzisty); wydłużone jądra na biegunach, którymi komórki są zwrócone do
siebie
�� Jest bardzo wytrzymała na rozciąganie, buduje ścięgna, rozcięgna, więzadła
Tkanka splotowata
�� Zbudowana z pęczków włókien kolagenowych i niewielkiej ilości włókien sprężystych;
�� Włókna kolagenowe biegną w jednym kierunku, przeplatając się ze sobą
�� Tworzy błony białawe, ochrzęstną, okostną i oponę twardą
Tkanka sprężysta
�� Zbudowana z włókien kolagenowych i sprężystych; włókna sprężyste tworzą sieć o wydłużonych oczkach, w
których znajdują się pęczki włókien kolagenowych i fibroblasty
�� W sąsiedztwie naczyń krwionośnych występują histiocyty
�� Występuje w więzadłach żółtych, więzadle karkowym i powięziach sprężystych mięśni brzucha u bydła
Tkanka tłuszczowa (textus adiposus)
�� Powstaje z tkanki łącznej luz
nej, w której znajduje się bardzo dużo komórek tłuszczowych
�� Odgrywa ważną rolę w gospodarce wodnej organizmu
Tkanka tłuszczowa żółta
�� Zbudowana ze ściśle do siebie przylegających komórek tłuszczowych tworzących płaciki, otoczone tkanką
łączną luz
ną ( z naczyniami krwionośnymi i chłonnymi)
�� Kształt kulisty, mogą ulegać deformacji
�� Otoczone siecią włókien kratkowych i naczyń włosowatych
�� Tłuszcz zawiera pigment, którego ilość rośnie z wiekiem
�� Między komórkami tłuszczowymi można spotkać fibroblasty, komórki tuczne i elementy limfocytarne
�� Występuje przede wszystkim w tkance podskórnej tworząc warstwę podskórną (panniculus adiposus 
podściółka tłuszczowa), w oczodole, dookoła nerek i naczyń krwionośnych
�� Stanowi materiał zapasowy, chroni organizm oraz narządy przed urazami mechanicznymi i utratą ciepła
Tkanka tłuszczowa brunatna
�� Komórki o jądrach kulistych; tłuszcz w postaci licznych małych kropelek, rozmieszczonych równomiernie w
cytoplazmie
�� Tłuszcz zawiera większe ilości pigmentu
�� Występuje dookoła szyi, nerek i między łopatkami, szczególnie u gryzoni