7 maja, Linert
Ciąg dalszy&
Nagroda Fandomu Polskiego imienia Janusza A. Zajdla jest coroczną nagroda w dziedzinie fantastyki
przyznawana przez miłośników fantastyki autorom najlepszych polskich utworów literackich.
Nagroda przyznawana jest w dwóch kategoriach : powieści i opowiadania. Laureatem w 2013 roku za
powieść i opowiadanie został Robert M. Wegner za powieść  niebo ze stali oraz Robert M. Wegner
za opowiadanie  Jeszcze jeden bohater .
www.zajdel.fandom.art.pl
Konkurs Polskiej Sekcji IBBY  Książka Roku (International Board on Book for Young People),
czyli Międzynarodowa Rada do Spraw Książek dla Młodych  promuje wartościowe literacko i
artystycznie polskie książki dla dzieci. Nagrody i wyróżnienia przyznawane sa w trzech kategoriach :
pisarz, ilustrator oraz upowszechnianie czytelnictwa. W roku 21012 laureatami zostali : Michał
Rusinek za  Wierszyki domowe (Znak) oraz Olga Sawicka i Dana A
ukasińska, piszące pod
pseudonimem Marcel A. Marcel za opowieść  Oro (Marginesy), a także Marta Iggerska za illustracje i
projekt graficzny książki  Wszystko gra (Wytwórnia) z tekstem Anny Czerwieńskiej-Rydel oraz
Marianna Oklejak za ilustracje do książki  Jestem miasto. Warszawa (Czuły Barbarzyńca) z tekstem
Aleksandry Szkody. Nagrodę za upowszechnienie czytelnictwa otrzymała Ewa Gruda, kierowniczka
Muzeum Książki Dziecięcej w Warszawie. Medale za całokształt twórczości otrzymały : Liliana
Bardijewska i Krystyna Lipka-Sztarbałło. www.ibby.pl Natomiast 2013 r. nagrodę otrzymały : Malina
Prześluga za książkę dla dzieci Ziuzia i Ewa Przybylska za książkę dla młodzieży Most nad Mississipi.
POZIOM CZYTELNICTWA
Grupa odbiorców książek od wielu lat utrzymywała się na stałym poziomie aż do 2008 roku,
gdy biblioteka Narodowa ogłosiła, że jedynie 38 % Polaków przeczytało co najmniej jedną książkę w
ciągu ostatniego roku. W 2010 roku poziom czytelnictwa wzrósł do 44 % przy czym zmieniła się
metodologia badań. Kolejne badania z 2012 roku przeprowadzone według nowej metodologii
wykazały, że co najmniej jedną książkę w ciągu ostatniego roku przeczytało 39 % dorosłego
społeczeństwa, gdyż badania nie obejmują czytelnictwa wśród młodszych uczniów.
Procent czytających
2004  58%
2006  50%
2008  38 %
2010  44 %
2012  39 %
W styczniu 2014 r Polska Izba Książki udostępniła wstępne wyniki badania czytelnictwa
przeprowadzone pod koniec 2013 roku na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków. Pokazują
one, że w Polsce dominuje tradycyjne podejście do czytelnictwa.
y
ródłem wiedzy o aktualnym stanie czytelnictwa są badania zrealizowane także przez CBOS
na zlecenie Polskiej Izby Książki. Przeprowadzono je na reprezentatywnej próbie ponad 2000 osób
wylosowanych z bazy PESEL. Potwierdzają one, że poziom czytelnictwa jest w Polsce niski. 50 %
respondentów w ciągu miesiąca poprzedzającego badanie nie przeczytało żadnej książki papierowej.
7 maja, Linert
Badanie pokazuje, że stosunek Polaków do czytania książek jest bardzo tradycyjny. Tylko 4 %
respondentów sięgało w ciągu miesiąca poprzedzającego badanie po książki elektroniczne, a 3 % po
audiobooki. Równocześnie czytanie książek jest bardzo często wymieniane jako najbardziej
wartościowy sposób spędzania wolnego czasu (74% respondentów)
Na pocieszenie można dodać, że badania zaprzeczają tezie, że Polacy w ogóle nie czytają. 77
% respondentów zadeklarowało, że w dniu poprzedzającym badanie czytało jakiś tekst. Z publikacji
nie-książkowych często korzystamy za pomocą nowych mediów : smartfona lub telefonu
komórkowego (52%) bądz
komputera (49%). Czyżbyśmy obserwowali zmierz książki, a nie
czytelnictwa ?!
BIBLIOTEKI
Biblioteki publiczne tworzą sieć, która w 2010 roku obejmowała 8 342 placówek, jednakże ich
liczba spada od początku lat 90-tych. Od 2004 roku spada również liczba czytelników w bibliotekach.
Rozwijają się natomiast biblioteki cyfrowe, wśród których czołowe miejsce zajmuje Cyfrowa
Biblioteka Narodowa Polona, a sieć bibliotek cyfrowych rozwijają wyższe uczelnie, wśród których
największą jest Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa.
W ramach programy Rozwoju Bibliotek, realizowanego przez Polsko-Amerykańską Fundację
Wolności oraz Fundację Billa i Meliny Gates we współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa
Narodowego, do polskich bibliotek jest dostarczany sprzęt multimedialny i teleinformatyczny.
Program pomaga bibliotekom w miejscowościach przekształcić się w centra wiedzy i aktywności
lokalnej. Dzięki programowi unowocześniono ponad połowę bibliotek w małych miejscowościach 
3327 placówek w całym kraju, które odwiedza rocznie ponad 2,5 mln osób.
W 2009 roku, z inicjatywy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, uruchomiono
projekt Biblioteka, którego celem jest renowacja i internetyzacja bibliotek, szkolenia bibliotekarzy
oraz wprowadzenie systemu katalogowego MAK. Do połowy 2013 roku z tego z
ródła wsparto 142
placówki kwota ponad 87 mln zł.
WYDAWNICZA DZIAA
ALNOŚĆ KONSPIRACYJNA. DZIEJE DRUGIEGO OBIEGU
1939-1989
a) Działalność konspiracyjna 1939-1945
Organizacja ruchu wydawniczego w latach II wojny światowej to zjawisko osobne. Po
wrześniu 1939 roku ziemie polskie znalazły się w trzech różnych systemach prawno-państwowych. Na
terenach zajętych przez ZZSRR wszystkie instytucje wydawnicze upaństwowiono. Ich póz
niejsza
działalność (tzn. do czerwca 1941 ro. Służyła przede wszystkim agitacji przedwyborczej i innym
akcjom propagandowym ; podjęto też produkcję nowych podręczników szkolnych i publikacji
oświatowych. Na ziemiach włączonych do Rzeszy wszelkie polskie przedsiębiorstwa wydawnicze i
księgarskie zlikwidowano; w Generalnej Guberni zaś przejęto najpierw majątek oficyn państwowych,
7 maja, Linert
a następnie będących własnością osób uznanych za Żydów. Niemcy utworzyli własny aparat
wydawniczy.
W Krakowie i Warszawie powstały takie instytucje jak  Nauka i Sztuka , Wydawnictwo Glob
 Wydawnictwo Polskie ,  Wydawnictwo Nowoczesne ,  Księgarnia  Buchhandlung  Literatura J.
Jarmułowiczowej . Do paz
dziernika 1943 roku wydały ok. 438 tys. egz., a liczba tytułów do końca
wojny wzrosła do około 500.
Produkowano polskojęzyczne broszury propagandowe o treści antypolskiej, antybrytyjskiej,
antyradzieckiej i antysemickiej, a także poradniki, kalendarze i literaturę brukową. Dawne oficyny
pozbawiono w zasadzie możliwości publikacji. Jedynie 5 firm warszawskich (m.in. Gebethner i Wolf
oraz L. Fiszer) i kilka krakowskich (np. kierowana przez M. Krzyżanowskiego księgarnia S.A.
Krzyżanowskiego uzyskała czasowo koncesję na wydawanie książek polskich. Produkowały one
przede wszystkim publikacje adresowane do dzieci i młodzieży.
Niemal cały polski ruch wydawniczy (ok. 1599 tytułów w nakładach od kilku do kilkunastu
tysięcy egzemplarzy) miał więc charakter konspiracyjny. Obliczenia na podstawie  Bibliografii
zwartych druków konspiracyjnych Władysława Chojnackiego (autor wymienia 1069 tytułów)
wskazują , że nasilenie inicjatyw przypadło na rok 1943 (około 40 % publikacji o uznanej dacie
wydania), potem na lata 1944  blisko 25 %, 1942  prawie 20 %, i 1941  niespełna 10 %.
Centrum wydawniczym była niewątpliwie Warszawa (blisko 88 % tytułów o ustalonym
miejscu wydania). Z pozostałych ośrodków wyróżniały się : Kraków, Lwów oraz kieleckie. Kilka
druków ukazało się na ziemiach włączonych do Rzeczy.
DOROBEK KONSPIRACYJNY:
1) Największy dorobek miały ugrupowania polityczne i wojskowe, w tym konspiracja związana z
rządem londyńskim SZP (Służba Zwycięstwu Polski 1 X 1939-I 1940), a szczególnie AK : Komenda
Główna, Biuro Badań Technicznych KG, Komisja Propagandy BIP (Biuro Informacji i Propagandy) oraz
Delegatura Rządu RP na Kraj
2)  obóz narodowy (Przede wszystkim Stronnictwo Narodowe i ONR-Szaniec); (ONR  Obóz
Narodowo Radykalny)
3) ruch ludowy : ( Roch , Ludowy Związek Kobiet, ZLP  Orka , ChOW  Racławice i in.;)
4) Osobne wydawnictwa ukazywały się za sprawą PPR-u(Polska Partia Robotnicza), ZWM-u, GL, AL.;
następnie organizacji katolickich : Front Odrodzenia Polski, Unia socjalistycznych : WRN (Wolność,
Równość, Niepodległość) i RPPS (Robotnicza Partia Polskich Socjalistów)
5) sanacyjnych : KON (Konwojent Organizacji Niepodległościowych); demokratycznych : SD, potem
SPD (Stronnictwo Polskiej Demokracji)
Sanacja = odbudowa, odrodzenie (związane z Piłsudzkim)
6) organizacji syndykalistycznych : ZSP (Związek Syndykalistów Polskich), PONS (Polska Organizacja
Narodowych Syndykalistów)
7 maja, Linert
7) Aktywne były także : Ruch  Miecz i Pług , Obóz Polski Walczącej oraz Szare Szeregi
8) Trzeba także wspomnieć o tajnych przedsięwzięciach edytorskich wydawców przedwojennych :
 Naszej Księgarni ,  Ossolineum ,  PWKS (Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych ,
Gebethnera i Wolfa oraz L. Fiszera
9) Warto także zwrócić uwagę na działalność wydawniczą Tajnej Organizacji Nauczycielskiej,
Ludowego Instytutu Oświaty i Kultury, Tymczasowej Rady Księgarstwa Polskiego, a także takich oficyn
powstałych w czasie okupacji, jak : Towarzystwo wydawnicze  Załoga , Wydawnictwo Sublokatorów
Przyszłości, Wolna Wszechnica i in. Kilka druków zwartych opublikowali też Żydzi w Getcie
warszawskim.
Podstawowa część książek i broszur (około 46 %) dotyczyła aktualnych problemów
politycznych i społecznych (publicystyka, deklaracje ideowe). Dużo było publikacji o tematyce
wojskowej (około 19% : instrukcje, regulaminy,, itp.) oraz literatury pięknej (ok. 17,5 %; przede
wszystkim zbiórki poetyckie, antologie, śpiewniki, reportaże). Resztę stanowiły rozmaite opracowania
historyczne, podręczniki i skrypty, wydawnictwa z zakresu sztuki, religijne i in. Ważną, choć niewielką
grupę tworzyły dywersyjne publikacje akcji  N w języku niemieckim.
Konspiracyjna działalność wydawniczą podejmowano też w innych okresach. Prowadziły ją
powstające od lat osiemdziesiątym XIX wieku. Ugrupowania i partie polityczne w zaborze rosyjskim.
Przez długi czas miała ona jednak charakter ograniczony; częściej sprowadzano druki z zagranicy;
najpierw z Genewy, Paryża, Lipska, Berlina, z głębi Rosji, potem głównie z Londynu, a także z
ośrodków galicyjskich (Lwowa i Krakowa) oraz Poznania, gdzie działały agendy organizacji
królewskich.
Miejscowa produkcja ograniczała się (jeśli nie liczyć czasopism) do ulotek, odezw i niewielkich
broszur propagandowych. Wydawały jej m.in. I Proletariat, II Proletariat, w niewielkim zakresie
Związek Robotników Polskich i Socjaldemokracja Królestwa Polskiego SDKPiL, a przede wszystkim
Polska Partia Socjalistyczna (w l. 1893  1900 wydała 127 odezw w łącznym nakładzie powyżej 126
tys. Edz.). Narodowa Demokracja głównie sprowadzała druki z Galicji. Krajowa działalność edytorska
skupiała się w Warszawie. Jej rozwój przypadł na l. 1905-1907, a potem na okres I wojny światowej
(PPS-Lewica, PPS Frakcja Rewolucyjna, SDKPiL oraz wiele innych).
W czasie II Rzeczpospolitej działalność tego typu prowadziła w szerszym zakresie
zdelegalizowana w 1919 roku Komunistyczna Partia Robotników Polskich (od 1925 KPP), z tym, że
duża część jej dorobku była wydawana w ZSRR.