Starostwo Powiatowe w Będzinie
STRATEGIA ROZWOJU
POWIATU B
DZIC
SKIEGO
na lata 2009  2020
Będzin 2008
Spis treści
Wprowadzenie
3
I. Metodologia opracowania
10
II. Czynniki i uwarunkowania rozwoju Powiatu Będzińskiego
15
II.1. Wybrane informacje o Województwie Śląskim
15
II.2.Powiat Będziński na tle innych powiatów województwa
25
II.3. Specyfika Powiatu Będzińskiego
29
III. Analiza SWOT Powiatu
34
III.1. Prognoza rozwoju Powiatu Będzińskiego
36
III.1.1. Kierunki rozwoju Województwa Śląskiego
36
III.1.2. Uwarunkowania rozwoju Powiatu Będzińskiego
38
IV. Wizja
42
V. Określenie strategicznych priorytetów i celów rozwoju Powiatu Będzińskiego
44
V.1. Analiza dokumentów strategicznych jednostek samorządu terytorialnego
44
V.2. Określenie priorytetów i celów strategicznych
49
V.3. Strategiczne kierunki rozwoju Powiatu
51
V.3.1. Rozwój usług rekreacyjnych i turystycznych
52
V.3.2. Rozwój budownictwa mieszkaniowego
54
V.3.3. Rozwój nieuciążliwego przemysłu
55
VI. Uwarunkowania skuteczności realizacji strategii
58
VI.1. Strategia a zadania własne powiatu
58
VI.2. Uwarunkowanie realizacji przyjętych założeń strategicznych
60
VI.3. Metody i instrumenty
61
Zakończenie
64
Załącznik  spis tabel i rysunków
66
2
Wprowadzenie
Strategia jest jednym z podstawowych elementów współczesnego zarządzania.
Przywiązuje się do niej dużą wagę, ponieważ jest ona głównym warunkiem sukcesu
każdej organizacji funkcjonującej w gospodarce rynkowej. Poprzez strategie podmioty
dążą do realizacji wyznaczonych celów z myślą o jak najlepszym zaspokojeniu potrzeb
swoich interesariuszy.
Każda organizacja (w tym i samorząd terytorialny) służy do realizacji
określonego celu. Każda organizacja posiada też strategię (nawet, jeżeli ta strategia
nie została wyraz
nie sformułowana), w której z jednej strony zdefiniowane są jej cele,
z drugiej  scenariusze zmian, jakie może wprowadzić w reakcji na zmiany
otoczenia.
Strategia jest podstawą sukcesu. Jest tym, co wywiera największy wpływ na
rozwój i funkcjonowanie organizacji także takich jak jednostki samorządu terytorialnego
(JST). Dlatego trzeba ją wdrażać poprzez ustalenie długoterminowych zamierzeń,
kierunków działań oraz alokację będących w dyspozycji zasobów. Trzeba ją też
modyfikować i udoskonalać, w miarę jak się starzeje, jak zmienia się otoczenie i sama
organizacja.
Strategia jest też określana jako zbiór celów oraz głównych przedsięwzięć
organizacyjnych. Cele te określają to, co chce się osiągnąć i czym chce się stać.
Powinny być one formułowane w oparciu o dokładne poznanie potrzeby klientów oraz
identyfikację możliwości ich zaspokojenia. Dopiero na tej podstawie formułowane
powinny być główne przedsięwzięcia organizacyjne gwarantujące osiąganie
zamierzonych celów.1
W innym ujęciu strategia rozumiana jest jako zbiór działań zmierzających do
najkorzystniejszego wyróżnienia organizacji na tle swych konkurentów. Podejście to
polega na zjednoczeniu wszystkich mocnych stron organizacji tak, aby możliwie
w największym stopniu spełniać oczekiwania klientów.2
Już z przytoczonych powyżej dwóch definicji widać, że pojęcie strategii nie jest
jednoznaczne, jednak wspólnym mianownikiem jest tu formułowanie najważniejszych
1
R.W. Griffin, Podstawy zarzÄ…dzania organizacjami, Wyd. PWN, Warszawa 2002, s. 233.
2
Z. Pierścionek, Strategie konkurencji i rozwoju przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2003 s. 18.
3
i możliwych do zrealizowania przez organizację celów, w warunkach konkretnego
otoczenia zewnętrznego i wewnętrznego. Jeśli otoczenie ulega zmianie, należy również
zmieniać lub modyfikować strategię tak, aby główne cele organizacji były w przyszłych
okresach zrealizowane.
Istota strategii polega na tym, że dotyczy ona przyszłych przedziałów czasu.
Jest nakierowana na przyszłość, wyznaczając perspektywę zachowań i rozwiązując
na wyrost problemy, które jeszcze się nie pojawiły, a których pojawienie się jest
prawdopodobne. Zatem musi być bardzo dokładnie opracowana w odniesieniu do
terminu docelowego, zweryfikowana i wdrożona w praktycznym działaniu.
Pamiętać należy przy tym, że wdrożenie strategii przynosi zamierzone efekty
tylko wówczas, gdy jest dobrze zrozumiana i zaakceptowana przez pracowników
organizacji. Znać i rozumieć strategię organizacji powinno także i jej kierownictwo.
Jest ona bowiem podstawą podejmowania najważniejszych (strategicznych) decyzji.
Strategia dobrze służąca nowoczesnemu zarządzaniu musi być koncepcją
otwartą, wciąż modyfikowaną, a właściwie wciąż budowaną od nowa. Jej tworzenie
nie może odbywać się w postaci jednorazowego aktu, lecz musi być nieustannie
toczÄ…cym siÄ™ procesem.3
Pierwsza  Strategia Rozwoju Powiatu Będzińskiego na lata 2000-2008 została
przyjęta uchwałą Rady Powiatu 27 kwietnia 2000 r.4
W ciągu ostatnich lat udało się zrealizować wiele z zapisanych w niej celów, co
znalazło odbicie w rozwoju powiatu oraz poprawie jakości i poziomu życia jego
mieszkańców. Z tego też powodu dokument ten cieszył się uznaniem, jako silnie
osadzony w realiach i wyznaczający realne, możliwe do osiągnięcia cele, dające
satysfakcjonujÄ…ce rezultaty.5
Można, więc uznać, że dokument ten okazał się pomocny w realizacji celu
nadrzędnego, jakim jest:
Rozwój Powiatu Będzińskiego jako obszaru zrównoważonego rozwoju, otwartego
na potrzeby jego mieszkańców i osób, które chcą tu żyć i pracować.
3
M. Porter, Strategia konkurencji. Metody analizy sektora i konkurencji, Wyd. PWE, Warszawa 1994, s. 14-15.
4
Uchwała nr XVI/134/2000 z póz
niejszymi zmianami.
5
 Sprawozdanie z realizacji Strategii Powiatu Będzińskiego na lata 2000-2008 zostało przedstawiona na sesji
Rady Powiatu.
4
Mimo swojej trafności, ustalenia przyjęte w Strategii z roku 2000 z czasem zaczęły
tracić swoją  ostrość . Z jednej strony, realizacja dużej części zaplanowanych w niej
działań wywołała potrzebę wyznaczenia nowych celów. Z drugiej, dokonały się bardzo
ważne zmiany w otoczeniu makroekonomicznym powiatu, które stworzyły nowe
możliwości rozwojowe.
Do najważniejszych zmian należy zaliczyć przyśpieszenie tempa rozwoju
gospodarczego Polski na początku tysiąclecia. To w dużym stopniu wpłynęło nie tylko
na sferę ekonomiczną życia mieszkańców  m.in. wzrost wynagrodzeń czy liczby miejsc
pracy. Znalazło to także odzwierciedlenie w sferze społecznej  spadek liczby
bezrobotnych, zmniejszenie zjawiska ubóstwa czy związanych z brakiem pracy
wykluczeń społecznych.
Jednak najważniejszą zmianą w otoczeniu zewnętrznym, nie tylko powiatu
będzińskiego, ale całego kraju było przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w maju
2004 r.
Pod koniec lat 90. w naszym kraju, w coraz większym stopniu, na procesy
transformacji politycznej, gospodarczej i społecznej zaczęły nakładać się procesy
związane z integracją z Unią Europejską i włączaniem się naszego kraju do jednolitego
obszaru gospodarczego krajów wspólnoty europejskiej. Powodowało i powoduje to, że
zmiany otoczenia są u nas zdecydowanie bardziej dynamiczne niż w krajach, gdzie od
lat funkcjonuje względnie stabilnie rozwijająca się gospodarka rynkowa.
Zmiany te niosą jednak ze sobą również inne zjawisko. Polskie społeczeństwo
dostało olbrzymią szansę, nie tylko na nadrobienie wieloletnich zapóz
nień w sferze
gospodarki, infrastruktury itp., ale także olbrzymie pole do rozwoju tak indywidualnego,
jak i zbiorowego.
Miarą tych szans są oczywiście pieniądze, jakie trafiają do Polski z budżetu UE,
a które przeznaczone są na rozwój naszego kraju. One to otwierają nowe możliwości
realizacji przedsięwzięć, które z racji dotychczasowych możliwości budżetowych,
albo były odkładane na bliżej nieokreśloną przyszłość, albo w ogóle były niebrane
pod uwagę. Obecnie, dzięki możliwości pozyskania środków unijnych na ich
realizację, mogą stać się realną, kilkuletnią perspektywą.
5
Przystąpienie do prac nad nową Strategią Rozwoju Powiatu Będzińskiego ma
kilka przyczyn.
Formalna  wynika z faktu  wygaśnięcia dokumentu przyjętego w roku 2000.
Najważniejszą jednak przyczyną merytoryczną jest wspomniane już przystąpienie
Polski do Unii Europejskiej i zwiÄ…zane z tym korzystanie przez nasz kraj z funduszy
strukturalnych przeznaczonych na jego rozwój, a zapisanych w unijnym budżecie na
lata 2007-2013.6
Napływ tych środków oznacza rozpoczęcie nowego etapu w zakresie
programowania rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, co znalazło odbicie m.in.
w przyjętej 29 listopada 2006 r. przez Radę Ministrów  Strategii Rozwoju Kraju na lata
2007-2015 .
Dokument ten jest obecnie podstawowym opracowaniem strategicznym
określającym cele i priorytety polityki rozwoju w perspektywie najbliższych lat oraz
warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. Strategia Rozwoju Kraju jest
nadrzędnym, wieloletnim dokumentem strategicznym rozwoju społeczno-
gospodarczego kraju, stanowiącym punkt odniesienia zarówno dla innych strategii
i programów rządowych, jak i opracowywanych przez jednostki samorządu
terytorialnego (JST).
Nie bez znaczenia dla strategii Powiatu Będzińskiego są też inne dokumenty
rzÄ…dowe, w tym przede wszystkim:  Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 ,
 Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego oraz  Koncepcja Polityki
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju .
W pracach nad strategią powiatu należy również uwzględnić zapisy, przyjętej
4 lipca 2005 r. przez Sejmik Województwa  Strategia Rozwoju Województwa
Śląskiego na lata 2000-2020 , jako jednego z najważniejszych dokumentów
przygotowanych przez samorzÄ…d regionu.7
Uwzględnienia wymagają również dokumenty strategiczne przyjęte w ostatnich
latach przez gminy znajdujÄ…ce siÄ™ w granicach powiatu. W prawdzie w naszym
6
A
ączna wielkość środków budżetowych UE przeznaczonych na realizację działań rozwojowych
w Polsce w latach 2007-2015 sięgnie 86 mld euro, a wraz ze środkami przeznaczonymi na współfinansowanie
krajowe ok. 108 mld euro.
7
Zarząd Województwa Śląskiego Uchwałą Nr 222/135/III/2008 z dnia 12.02.2008 r. przystąpił do prac nad
aktualizacją Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020. Zgodnie z ustawą o samorządzie
województwa Sejmik Województwa uchwałą Nr III/21/9/2008 z dnia 20 lutego 2008 roku określił zasady, tryb
i harmonogram opracowania strategii rozwoju województwa, które zostały opublikowane w Dzienniku
Urzędowym Województwa nr 51 z dnia 20 marca 2008 r. (poz. 1124).
6
systemie prawnym nie istnieje formalna podległość pomiędzy jednostkami samorządu
terytorialnego I i II-go stopnia, a podstawowym zadaniem powiatu jest  wykonywanie
określonych ustawami zadań publicznych o charakterze ponadgminnym 8, to jednak
władze tego szczebla administracji samorządowej nie mogą w swych działaniach nie
uwzględniać planów i zamierzeń gmin.
Jak już wspomniano, istota strategii polega na tym, że dotyczy ona przyszłych
przedziałów czasu. Jest skierowana w przyszłość, wyznaczając perspektywę
zachowań i proponując rozwiązania problemów, które jeszcze się nie pojawiły, ale
pojawić się mogą. Zatem musi być bardzo dokładnie opracowana w odniesieniu do
terminu docelowego.
Wyznacznikiem horyzontu czasowego dla tego typu dokumentu jest jego zgodność
z terminami, jakimi objęte są działania strategiczne regionu, kraju i Unii Europejskiej.
Zgodnie z obowiązującą, także w naszym kraju, unijną metodologią planowania,
podstawowym okresem planistycznym jest okres 7-letni. Taki okres przewidują więc
wszystkie programy operacyjne określające kierunki alokacji i wielkość środków
przeznaczonych na wspieranie działań rozwojowych w poszczególnych krajach
i regionach UE. Na taki okres planowany jest również unijny budżet.
Bieżący program operacyjny UE rozpoczął się w roku 2007 i trwać będzie do
2013 roku, przy czym realizacja zadań współfinansowanych przez fundusze
uruchomione w tym czasie musi być zakończona nie póz
niej niż do roku 2015.
Dlatego też przyjęto, że horyzont czasowy strategii  nakładać się będzie na dwa
siedmioletnie cykle planowania operacyjnego UE. Okres stosunkowo długi, ale
umożliwiający prognozowanie zjawisk ekonomicznych z racjonalnym
prawdopodobieństwem.
Wprawdzie poniższa  Strategia Rozwoju Powiatu Będzińskiego dotyczy okresu lat
2009-2020, należy jednak zaznaczyć, że zasadnicza część dokumentu dotyczy okresu
niewykraczającego poza okres objęty aktualnie obowiązującą Strategią Rozwoju Kraju,
czyli do roku 2015. Uwzględnienie to jest istotne w związku z możliwościami
finansowania postulowanych przedsięwzięć ze środków unijnych.
8
Art. 4. pkt. 1. ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorzÄ…dzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 578).
7
Trzeba od razu dodać, że wykorzystanie środków unijnych na potrzeby rozwojowe
lokalnych społeczności jest jednym z podstawowych obowiązków władz JST-ów.
W związku z wstępowaniem do Unii kolejnych państw, jak i poprawą sytuacji
ekonomicznej i społecznej naszego kraju, środki strukturalne przeznaczone dla Polski w
kolejnych budżetach UE będą najprawdopodobniej coraz mniejsze. Dlatego też,
aktualnie dostępne środki unijne to historyczna i unikalna szansa dla całego kraju.
* * *
Konieczność zachowania logicznej spójności oraz sekwencyjny charakter
budowania strategii rozwojowych wpłyną na układ tego opracowania.
W pierwszym rozdziale zaprezentowana została Metodologia opracowania,
pokazująca przyjęte założenia i poszczególne kroki działania.
W Rozdziale drugim Czynniki i uwarunkowania rozwoju Powiatu Będzińskiego
zaprezentowano, opartÄ… na danych statystycznych diagnozÄ™ stanu powiatu ukazujÄ…c
jego specyfikę oraz umiejscowienie na tle innych regionów Województwa Śląskiego.
Analiza SWOT9  przedstawiona w trzeciej części  jest jedną
z najpopularniejszych technik badań jakościowych stosowaną w planowaniu
strategicznym. Jest szczególnie przydatna w sytuacjach, gdy warunki zewnętrzne
cechuje duża zmienność i niepewność odnośnie przewidywanej przyszłości.
Wynikiem analizy jest sporządzenie listy czynników stanowiących mocne i słabe
strony powiatu oraz listy uwarunkowań zewnętrznych (szans i zagrożeń) mogących
oddziaływać na jej działalność.
Wyniki przeprowadzonych analiz pozwoliły również na zarysowanie 
w Rozdziale czwartym   obrazu powiatu pod koniec drugiej dekady XXI w.
Zaprezentowana w nim Wizja oparta jest na prognozowanych efektach osiągniętych
w wyniku realizacji celów sformułowanych dla poszczególnych sfer życia regionu.
Zarówno priorytety, jak i najważniejsze cele strategiczne oraz sposoby ich
osiągnięcia przedstawiono w Rozdziale piątym. W tej części opracowania zawarto
9
Nazwę stanowi akronim słów angielskich: Strengths (silne strony, atuty), Weaknesses (słabości),
Opportunities (możliwości, szanse), Threats (zagrożenia).
8
przewidziane dla każdego z nich pakiety działań, podanych w formie postulatów
i sugerowanych rozwiązań programowych.
Ostatni rozdział poświęcony jest prezentacji Uwarunkowań skuteczności
realizacji strategii i postawionych w niej zadań.
9
I. Metodologia opracowania
Klasyczny10 schemat opracowywania dokumentów związanych z budową
strategii rozwojowych organizacji ma układ sekwencyjnych działań, które rozpoczyna
określenie misji organizacji. Następnie dokonywana jest analiza jej mocnych
i słabych stron. Najczęściej używana jest do tego  jedna z najpopularniejszych
heurystycznych technik analitycznych  metoda SWOT/TOWS, stosowana we
wszystkich obszarach planowania strategicznego, jako uniwersalne narzędzie
pierwszego etapu analizy strategicznej.
Na jej podstawie określane są atuty (S) i słabości (W) organizacji, które mają
podstawowe znaczenie w gospodarce rynkowej, w której powinna ona przewidywać
i przeciwdziałać zagrożeniom (T) oraz znajdować i wykorzystywać szanse (O).
Na podstawie analizy otoczenia zewnętrznego i wewnętrznego organizacji,
formułowane są cele organizacji, osiągnięcie których ma zapewnić realizację
sformułowanej w końcowym etapie strategii.
Proces może zamykać sformułowanie planów działania, sposobów realizacji
opracowanie metod monitoringu i ewaluacji.
10
Zob. np.: Strategie rozwoju współczesnych przedsiębiorstw, red.: Z. Pierścionek, K. Poznańska, Warszawa
2000.; Z. Pierścionek, Strategie konkurencji i rozwoju przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2003.
10
Rys. 1 Klasyczna sekwencja tworzenia strategii
Określenie
Misji
Obszar
“!
działań
Analiza organizacji
przygotow
i jej otoczenia
awczych
i “!
koncepcyj Określenie
nych Celów
“!
Formułowanie
Strategii
“!
Formułowanie
planów  taktycznych
Obszar
“!
działań
Realizacja
wdrożenio
Zadań
wych
“!
Ewaluacja
i monitoring efektów
W tym opracowaniu autorzy postanowili jednak odejść od tego schematu
i zastosować inną drogę dojścia do sformułowania  Strategii Rozwoju Powiatu
Będzińskiego na lata 2009-2020 .
Oparto ją na założeniu, że dokument ten stanowi kontynuację (aktualizację)
analogicznego dokumentu, który powstał osiem lat wcześniej i do tej pory
obowiązywał, czyli Strategii na lata 2000-2008.
Założenie to wynika z kilku przyczyn.
Zapisane w strategiach cele wiążą się z działaniami realizowanymi w chwili
obecnej i w ciągu następnych lat. Są więc celami ciągłymi. Należy więc je postrzegać
w kategorii dążenia do osiągnięcia określonego stanu. Jako długotrwały proces
rozwojowy, często wykraczający poza horyzont czasowy przyjęty w strategii.
Ta sytuacja powoduje, że postulaty zawarte w tym opracowaniu nie mogą
radykalnie odbiegać od zapisów poprzedniego dokumentu, nie tylko z powodów
formalnych   zburzenia założeń zawartych w innych opracowaniach tego typu, jak
chociażby dokumentach strategicznych gmin Powiatu Będzińskiego.
Z tego też m.in. powodu celowo nie przeprowadzono na potrzeby tego
opracowania nowej analizy SWOT, wykorzystujÄ…c wnioski zawarte w dokumencie
11
z 2000 r., dokonując jedynie ich modyfikacji, związanej ze zmianami, jakie zaszły
w otoczeniu wewnętrznym powiatu.
Wprawdzie największe zmiany zaszły w otoczeniu zewnętrznym 
najważniejszą z nich jest wspomniane we Wstępie przystąpienie Polski do Unii
Europejskiej, ale majÄ… one znaczenie przede wszystkim w obszarze  Szans (S).
Rozwój gospodarczy naszego kraju, z jakim mamy do czynienia w ostatnich
latach, z pewnością nie rozwiązał najważniejszych problemów powiatu. Mógł co
najwyżej wpłynąć na osłabienie ich  siły , zmienić ich wagę lub hierarchię.
Przykładem może być chociażby zmniejszenie stopy bezrobocia w powiecie.
Budowę Strategii Powiatu Będzińskiego lata 2009-2020 oparto przede
wszystkim na analizie, funkcjonujących na różnych szczeblach administracji,
dokumentów strategicznych, poczynając od opracowań powstałych na szczeblu
 krajowym .
Wiąże się to ze wspomnianym już faktem wstąpienia Polski do Unii Europejskiej
i napływem środków strukturalnych z unijnego budżetu, które są obecnie
najważniejszą szansą rozwojową dla naszego kraju na każdym poziomie.
Jednak ich wykorzystanie  obwarowane jest celami, na które mogą być
wydatkowane, a które określone zostały w rządowych dokumentach strategicznych,
przede wszystkim zaÅ› w  Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007-2013 .
Założenia tych opracowań znajdują odzwierciedlenie w dokumentach
tworzonych na poziomie województw: strategiach regionalnych czy programach
operacyjnych, które z kolei stanowią podstawę alokacji unijnych środków do
beneficjentów końcowych (m.in. na realizację przedsięwzięć  powiatowych ).
Trzeba również pamiętać o powstałych w ostatnich latach dokumentach
strategicznych opracowanych w gminach Powiatu Będzińskiego.
Zachodzi więc uzasadniona konieczność zachowania spójności dokumentów
strategicznych w całym układzie szczebli administracji samorządowej: gmina-powiat-
województwo oraz kraj. Ich spójność ma znaczenie nie tylko formalne. Przede
wszystkim ma bowiem znaczenie praktyczne.
Niezgodność celów  powiatowych z  wojewódzkimi skutkować będzie brakiem
możliwości pozyskania środków z funduszy strukturalnych Unii. Natomiast ich
 kompatybilność powinna skutkować nie tylko pozyskaniem tych środków, ale także
12
powstaniem efektu synergicznego działań związanych z realizacją strategii na
każdym poziomie JST ów i zwiększanie ich końcowych efektów.
Proces opracowania  Strategii Rozwoju Powiatu Będzińskiego na lata 2009-
2020 rozpoczęto więc od przedstawienia najważniejszych informacji o powiecie
i zarysowania perspektyw jego rozwoju m.in. na podstawie analizy SWOT.
Krytycznej analizie poddano też zapisy dotychczasowej strategii powiatu  co
miało na celu ustalenie  poziomu ich aktualności. Posłużyło to również do ustalenia
jej zgodności z zapisami strategii poszczególnych gmin powiatu. Kolejnym etapem
było porównanie strategii: gminnych i powiatowej z zapisami Strategii rozwoju
województwa śląskiego.
Główną metodą było więc eksperckie badanie dokumentów oraz dostępnych
opracowań i analiza informacji oraz danych (desk research).
Jednak w opracowaniu wykorzystano także wyniki badań przeprowadzonych
metodą partycypacyjną. Uzyskanych w trakcie warsztatów, w których udział wzięli
przedstawiciele władz powiatu i pracownicy starostwa. Wykorzystano także część
postulatów przedstawionych przez przedstawicieli gmin powiatu, podczas spotkania
zorganizowanego przez Starostę Będzińskiego dnia 3 lipca 2008 r. oraz wyniki
badań marketingowych przeprowadzonych w czerwcu i lipcu na mieszkańcach
powiatu. Badania składały się z trzech części:
cz. I. Badanie ilościowe w formie ankiety audytoryjnej, wypełnianej
samodzielnie przez respondenta (młodzież w wieku szkolnym).
cz. II. Badanie ilościowe metodą CATI (komputerowo wspomagany wywiad
telefoniczny) w grupie mieszkańców powiatu w wieku 30-45 lat.
cz. III. Badanie jakościowe FGI (zintegrowany wywiad grupowy)
przeprowadzone przez moderatora wśród osób starszych.
Respondenci pytani byli o wizerunek powiatu.
13
Rys. 2 Schemat prac nad  Strategią Rozwoju Powiatu Będzińskiego na lata
2009-2020
Analiza dokumentów
strategicznych: krajowych,
wojewódzkich,
powiatowych i gminnych
Analiza SWOT
Obszar działań
powiatu
przygotowawczych
“!
i koncepcyjnych
Określenie
wizji
“!
Określenie
priorytetów i celów
“!
Formułowanie strategii
“!
zapisanych
Określenie
w
uwarunkowań
 Strategii
skuteczności realizacji
strategii
“! nie
Formułowanie zapisanych
Obszar działań
planów  taktycznych w
wdrożeniowych:
 Strategii
“!
Realizacja
zadań
“!
Ewaluacja
i monitoring efektów
14
II. Czynniki i uwarunkowania rozwoju Powiatu Będzińskiego
II.1. Wybrane informacje o Województwie Śląskim11
Położenie geograficzne Województwa Śląskiego wyznaczają górne biegi rzek:
Wisły, Odry i Warty. Jego obszar cechuje zróżnicowana rzez
ba terenu obejmujÄ…ca:
Wyżynę Krakowsko-Częstochowską, Wyżynę Śląską, Kotlinę Oświęcimsko 
Raciborską, Nizinę Śląską, Beskid Zachodni i Pogórze Śląskie.
W wyniku wprowadzonej 1 stycznia 1999 roku reformy administracyjnej
państwa w skład Województwa Śląskiego weszło 86% obszaru byłego Województwa
Katowickiego, 70% Częstochowskiego i 60% Bielskiego.
Województwo graniczy: od zachodu z Województwem Opolskim, od północy
z Województwem A
ódzkim, od wschodu z Województwami Świętokrzyskim
i Małopolskim, od południa z dwoma państwami: Republiką Czeską i Słowacką.
Ludność
W województwie  na powierzchni 12294 km2, tj. 3,9% powierzchni kraju 
zamieszkuje 4,650 mln osób, co stanowi 12,2% ludności Polski. Województwo
posiada najwyższą w kraju gęstość zaludnienia, która wynosi 396 osób/km2 i jest
wyższa od średniej krajowej wynoszącej 377 osoby/km2.
Pod względem ruchu naturalnego ludności od wielu lat na terenie województwa
utrzymuje się tendencja spadkowa. W roku 2007 wartość wskaz
nika przyrostu
naturalnego wyniosła -0,32 jest ona niższa od średniej krajowej, która wynosiła 0,1.
Najniższy przyrost naturalny występuje w powiatach ziemskich: będzińskim
(-6,08), zawierciańskim (-4,57) i częstochowskim (-3,78) oraz w miastach na prawach
powiatu: Chorzowie (-3,83), Sosnowcu (-6,26) i Siemianowicach ÅšlÄ…skich (-1,93).
Najwyższy przyrost naturalny występuje natomiast w Żorach (3,07), Jastrzębiu Zdroju
(3,14).
Saldo migracji ludności w województwie jest również ujemne i wynosi (-2,1).
Dodatnie saldo migracji wystąpiło jedynie w powiecie bielsko-bialskim (+1,0).
Oznacza to, iż więcej osób wyjeżdża z województwa na stałe niż do niego
przyjeżdża. Najniższe saldo migracji mają Żory (-12,6) Jastrzębie Zdrój (-10,3),
11
Prezentując dane dotyczące województwa autorzy starali się zaprezentować na ich tle te dotyczące powiatu
będzińskiego. Zostały one wyróżnione pogrubioną czcionką lub  podświetleniem tekstu.
15
Tychy (-7,2), Ruda ÅšlÄ…ska (-6,0), Zabrze (-6,0) oraz powiat raciborski (-6,6).
Najwyższe saldo, chociaż także ujemne, ma Chorzów (-1,8), Mysłowice (-2,1),
Jaworzno (-2,4) oraz powiaty: bielski (5,8) i będziński (- 2,9).
W populacji mieszkańców Województwa Śląskiego udział ludności w wieku
przedprodukcyjnym wynosi 18%, w wieku produkcyjnym 65,5% natomiast w wieku
poprodukcyjnym 16,1%. Udział ludności w wieku produkcyjnym w porównaniu
z udziałem tejże ludności na terenie całego kraju jest wyższy o 1,3%.
Niekorzystnym zjawiskiem jest zmniejszający się udział mieszkańców w wieku
przedprodukcyjnym, co świadczy o starzeniu się ludności województwa i wskazuje na
możliwość wystąpienia w przyszłości niedoboru ludności w wieku produkcyjnym.
Najmłodsze wiekowo miasta to Jastrzębie Zdrój (20,7% ludności w wieku
przedprodukcyjnym), Rybnik (19,3%) Żory (19,3%) oraz powiaty: pszczyński (22,1%),
żywiecki (22,1%), bieruńsko-lędziński (21,5%) oraz bielski (21,2%).
Najwięcej ludności w wieku emerytalnym zamieszkuje Katowice (18,8%),
Chorzów (18,7%), i Częstochowę (17,4%) oraz powiaty: będziński (18,0%),
zawierciański (17,9%), częstochowski (17,4%) i myszkowski ( 17,3%).
Zatrudnienie
O przemysłowym profilu Województwa Śląskiego świadczy wysoka liczba
pracujących w przemyśle i budownictwie. W strukturze zatrudnienia wg sekcji
Polskiej Klasyfikacji Działalności wysokie są udziały pracujących w przetwórstwie
przemysłowym (21,5%) oraz handlu i naprawach (17,7%). Pomimo znacznej redukcji
zatrudnienia w górnictwie, która jest wynikiem zachodzących w nim wieloletnich
procesów restrukturyzacji, w dalszym ciągu w regionie pracuje w tej branży 8,2%.
Ogólnej liczby pracujących. Pozytywnie ocenić należy rosnący udział pracujących
w sekcjach:  edukacja - 8,2% oraz  obsługa nieruchomości i firm; nauka  8,0%.
Atutem regionalnego rynku pracy jest duża liczba wysoko wykwalifikowanych
pracowników; wśród osób pracujących w województwie 22,3% posiadało
wykształcenie wyższe, 38,4% - średnie, 32,9% - zasadnicze zawodowe, a 6,4% -
wykształcenie gimnazjalne, podstawowe i niepełne podstawowe. Większość
pracujących (56,9%) to osoby w wieku 25  44 lat. Co dziesiąty był w wieku
15- 24 lat, a co trzeci  w wieku powyżej 45 lat.
16
Procesom restrukturyzacji regionu towarzyszy zmiana struktury zatrudnienia,
przejawiająca się w malejącej liczbie osób zatrudnionych w budownictwie, górnictwie,
produkcji metali, przy równoczesnym jej wzroście w sektorze usług.
W wieku produkcyjnym znajduje się min. 65% mieszkańców regionu.
Tabela 1. Wybrane dane na temat zatrudnienia w województwie
PracujÄ…cy* (dok.)
Podregiony z podziałem w % ogółem
na powiaty
Rolnictwo, łowiectwo, Przemysł i Usługi Usługi
Å‚ucznictwo budownictwo rynkowe nierynkowe
2000 2007 2000 2007 2000 2007 2000 2007
Woj. śląskie 0,9 0,6 48,4 44,9 28,6 31,7 22,1 22,8
Podregion
bielsko- bialski 1,4 0,9 45,5 44,8 29,2 30,4 23,9 23,9
Podregion
częstochowski 2,9 1,6 53,2 52,1 16,5 17,5 27,4 28,8
Podregion centralny
śląski 0,7 0,5 48,4 43,7 29,8 33,7 21,1 22,1
będziński 1,4 0,6 42,4 39,3 31,7 36,3 24,4 23,8
bieruńsko- lędziński 0,4 0,3 79 77,1 10,8 12,2 9,7 10,4
gliwicki 2,1 2,3 60,4 54,7 15,1 20,5 22,4 22,6
lubliniecki 4,7 2,9 37,7 42 24,8 22,9 32,8 32,2
mikołowski 1,1 0,8 63,7 58,7 19,8 23,6 15,4 17
pszczyński 2,3 2 64,9 59,6 14,7 18,8 18 19,6
tarnogórski 1,5 0,8 46,4 40,5 26,8 33,3 25,3 25,4
zawierciański 2,1 1,7 47 46,6 26,6 26 24,4 25,7
y
ródło: WUS Katowice
µ. Stan w dniu 31 XII. WedÅ‚ug faktycznego miejsca pracy: bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujÄ…cych do 9
oraz osoby zatrudnione w prywatnych farmach w agrokulturze.
Bezrobocie
Na koniec sierpnia 2008 roku stopa bezrobocia dla Śląska12 wynosiła 7,0%
i była niższa od ogólnokrajowej (10,0%). Wysokość wskaz
nika plasuje województwo
na drugim miejscu w Polsce za WielkopolskÄ… (6,6%). Najkorzystniejszy stosunek
liczby osób bezrobotnych do aktywnych zawodowo odnotowano w podregionie
tyskim  4,9%. W podregionie katowickim stopa bezrobocia wyniosła 5,1%,
w bielskim  6,4%, w rybnickim  6,7%, w gliwickim 7,4%, w częstochowskim  9,9%,
bytomskim 10,9%, a najwyższy poziom osiągnęła w podregionie sosnowieckim
 11,7%. W mieście Katowice wartość tego wskaz
nika wynosiła 2,4%.
12
Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach, Informacja o sytuacji na rynku pracy województwa śląskiego na
koniec pierwszego półrocza 2008 r., http://www.wup-katowice.pl.
17
W końcu czerwca 2008 r. liczba zarejestrowanych w śląskich powiatowych
urzędach pracy wyniosła 130 tys. W porównaniu do sytuacji z końca pierwszego
półrocza 2007 r. stan bezrobocia obniżył się już o blisko jedną trzecią  59,6 tys.
osób (31,4%). Przy zestawieniu aktualnych danych z najwyższą liczbą bezrobotnych
zarejestrowanych na Śląsku (28.02.2003 r.) redukcja osiągnęła poziom 62,3%.
Tabela 2. Wybrane informacje o bezrobociu rejestrowanym w układzie
powiatów i podregionów
Liczba bezrobotnych (30.06.08 r.)
stopa Dynamika
Podregiony z
bezrobocia spadku/ wzrostu
udział kobiet
podziałem na
z prawem
(%) bezrobocia
wśród zamieszkali
powiaty
ogółem kobiety do
(30.05.08) 31.05.08 =100%
bezrobotnych na wsi
zasiłku
ogółem (%)
Woj. śląskie 130 013 80 396 61,8 17 680 25 347 7,7 94,9
Podregion bielski 15 348 8 787 57,3 2 499 7 452 6,4 96,9
Podregion
15 187 9 619 63,3 1 642 2 255 10,9 95,4
bytomski
Podregion
19 227 10 559 54,9 3 303 7 393 9,9 93,9
częstochowski
Podregion
13 154 8 577 65,2 1 289 803 7,4 96,0
gliwicki
Podregion
17 148 10 724 62,5 2 230 0 5,1 94,3
katowicki
Podregion
13 110 9 356 71,4 1 420 2 204 6,7 93,0
rybnicki
Podregion
29 598 17 935 60,6 4 267 3 681 11,7 95,3
sosnowiecki
będziński 6 288 3 852 61,3 1 098 1 276 13,2 98,3
zawierciański 7 367 4 184 56,8 1 126 2 405 16,4 96,9
m. DÄ…browa
5 326 3 272 61,4 686 0 9,9 92,8
Górnicza
m. Jaworzno 3 070 2 143 69,8 275 0 10,3 90,4
m. Sosnowiec 7 547 4 484 59,4 1 082 0 10,1 95,4
Podregion tyski 7 241 4 839 66,8 1 030 1 559 4,9 93,1
y
ródło: WUP Katowice
Gospodarka
Województwo Śląskie jest obszarem strukturalnie zróżnicowanym. Oprócz
dobrze rozwiniętego przemysłu posiada również tereny rolnicze, a także znaczące
walory przyrodniczo-krajobrazowe oraz ważne miejsca kultu religijnego, sprzyjające
rozwojowi.
18
Województwo Śląskie należy do najsilniejszych gospodarczo regionów Polski.
Wytwarza siÄ™ tutaj prawie 14% Produktu Krajowego Brutto (PKB), co daje
województwu drugie miejsce w kraju. PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca jest tu
wyższe od średniej krajowej o min. 10%.
Wyrazem przeobrażeń zachodzących w gospodarce regionu jest wyraz
na
zmiana w strukturze wytwarzanej tutaj wartości dodanej brutto (wartości nowo
wytworzonej). Udział usług rynkowych i nierynkowych stanowi aktualnie 60,5%, co
w porównaniu z rokiem 1999 daje wzrost o 3,5%.
19
Tabela 3. Wybrane informacje o produkcji i nakładach inwestycyjnych
w układzie powiatów i podregionów
Produkcja sprzedana przemysłu Nakłady inwestycyjne
( ceny bieżące ) w przedsiębiorstwach
Podregiony z
podziałem na
Na 1 mieszkańca w Na 1 mieszkańca
W mln złotych W mln złotych
powiaty
zł w zł
2000 2006 2000 2006 2000 2006 2000 2006
Woj. śląskie 77648 133191 16258 28478 10580 13377,6 2218 2860
Podregion
częstochowski 5825,6 11571,7 10686 21588 801,5 829,7 1470 1547,8
Podregion
bielsko- bialski 14033,9 28374,1 21894 43790 1106,2 1642,5 1725 2534,9
Podregion
centralny śląski 49448,4 82615,6 16817 28952 7930,6 9578,6 2703 3356,7
będziński 1591,7 1190,7 10347 7879 217,6 496,6 1479 3286,1
bieruńsko-
294,8 599,8 5346 10736 141,0 179,1 2557 3205,2
lędziński
gliwicki 313,5 485,8 2645 4225 101,8 181,4 859 1577,6
lubliniecki 607,5 1069,2 7871 13953 79,0 115,7 1023 1510,3
mikołowski 2077,1 1769,3 22958 19438 296,4 220,2 3276 2419,3
pszczyński 696,0 886,4 6766 8471 172,2 316,5 1674 3024,8
tarnogórski 1473,4 2152,8 10472 15602 127,2 259,3 904 1879,1
zawierciański 1747,4 3098,1 13782 24959 117,6 174,9 927 1408,9
Produkcja sprzedana przemysłu Nakłady inwestycyjne
( ceny bieżące ) w przedsiębiorstwach
Podregiony z
podziałem na
Na 1 mieszkańca w Na 1 mieszkańca
W mln złotych W mln złotych
powiaty
zł w zł
2000 2006 2000 2006 2000 2006 2000 2006
Woj. śląskie 77648 133191 16258 28478 10580 13377,6 2218 2860
Podregion
częstochowski 5825,6 11571,7 10686 21588 801,5 829,7 1470 1547,8
Podregion
bielsko- bialski 14033,9 28374,1 21894 43790 1106,2 1642,5 1725 2534,9
Podregion
centralny śląski 49448,4 82615,6 16817 28952 7930,6 9578,6 2703 3356,7
będziński 1591,7 1190,7 10347 7879 217,6 496,6 1479 3286,1
bieruńsko-
294,8 599,8 5346 10736 141,0 179,1 2557 3205,2
lędziński
gliwicki 313,5 485,8 2645 4225 101,8 181,4 859 1577,6
lubliniecki 607,5 1069,2 7871 13953 79,0 115,7 1023 1510,3
mikołowski 2077,1 1769,3 22958 19438 296,4 220,2 3276 2419,3
pszczyński 696,0 886,4 6766 8471 172,2 316,5 1674 3024,8
tarnogórski 1473,4 2152,8 10472 15602 127,2 259,3 904 1879,1
zawierciański 1747,4 3098,1 13782 24959 117,6 174,9 927 1408,9
y
ródło: WUS Katowice, najnowsze udostępnione dane z dn. 30 grudnia 2006 r.
Województwo Śląskie dysponuje licznymi zasobami naturalnymi, do których
należą m.in.: węgiel kamienny, złoża cynku i ołowiu, pokłady metanu, gazu
ziemnego, złoża margli, wapieni, kruszywa naturalnego, a także wody lecznicze,
20
termalne i mineralne. W oparciu o istniejącą bazę surowcową powstał tu największy
w kraju okręg przemysłowy.
W regionie zlokalizowanych jest 38 czynnych kopalń węgla kamiennego, 25 hut
i zakładów hutniczych, 21 elektrowni i elektrociepłowni przemysłowych oraz
22 elektrownie zawodowe. W strukturze branżowej przemysłu po górnictwie węgla
kamiennego dominujÄ…cym sektorem jest hutnictwo.
ZachodzÄ…ce od kilku lat procesy restrukturyzacyjne powodujÄ… systematyczne
zmiany w strukturze gospodarki województwa. W całym przemyśle zmniejsza się
udział górnictwa i hutnictwa, branż do niedawna dominujących w gospodarce
województwa, wzrasta pozycja przemysłu elektromaszynowego, informatycznego,
energetyki, a najszybciej przemysłu spożywczego i motoryzacyjnego (region jest
największym w kraju producentem samochodów).
Udział Województwa Śląskiego w krajowej produkcji sprzedanej przemysłu
wynosi 17,2%, z czego na sektor prywatny przypada 62%.
W Województwie Śląskim zarejestrowanych jest ponad 424 tys. podmiotów
gospodarki narodowej.
Tabela 4. Liczba podmiotów gospodarczych w układzie powiatów
i podregionów
Osoby prawne i jednostki organizacyjne niemajÄ…ce
osobowości prawnej
Wyszczególnienie
Razem W tym
Ogółem A
( A  analogiczny okres
Przedsiębior
W liczbach Spółdziel-
roku )
A -stwa
bezwzględnych nie
państwowe
Woj. śląskie 426096 100,5 15115 102,4 78 1237
Podregion bielski 66955 101,6 15686 102,5 11 229
Podregion bytomski 38189 101,3 10238 102,7 11 114
Podregion
częstochowski 46225 101,3 9247 101,9 2 212
Podregion gliwicki 44361 101,7 14311 102,9 9 89
Podregion katowicki 79856 99,6 22788 102,3 18 184
Podregion rybnicki 46113 99,9 10181 102,6 11 132
Podregion
sosnowiecki 69223 99,5 14727 101,5 13 174
będziński 15423 99,4 3403 100,6 3 44
zawierciański 10286 100,8 1980 102,8 2 45
m. Dąbrowa Górnicza 11751 99,0 2740 102,0 2 25
m. Jaworzno 7574 98,6 1905 102,5 2 23
m. Sosnowiec 24189 99,4 4699 101,1 4 37
Podregion tyski 35174 100,2 7937 103,0 3 103
y
ródło: WUS Katowice
21
Komunikacja
Poprzez swoje centralne położenie na południu Polski, Województwo Śląskie
znajduje się na trasie historycznie ukształtowanych szlaków handlowych
i komunikacyjnych łączących kraje Europy Północnej i Wschodniej z Europą
Zachodnią i Południową.
Jest ono bardzo dobrze skomunikowane z ogólnoeuropejską siecią
transportową. Na jego obszarze krzyżują się główne, transeuropejskie szlaki
(korytarz III: Berlin-Wrocław-Katowice-Kraków-Lwów oraz korytarz VI: Gdańsk-
Katowice-Żylina).
Region położony jest na skrzyżowaniu transeuropejskich korytarzy
transportowych (A1, A4, E30, E65)  newralgicznych szlaków transportowych
i komunikacyjnych (drogowych i kolejowych) o znaczeniu krajowym i europejskim. Na
terenie tym spotykają się dwie drogi międzynarodowe Lwów  Kraków  Katowice 
Wrocław  Zgorzelec (A4) oraz Gdańsk  Bratysława (A1). Północną cześć
województwa przecina również najkrótszy szlak, łączący Kijów przez Lublin  Kielce
 Częstochowę  Opole z Dreznem i przez Kudowę z Pragą. Drogi dwujezdniowe
Å‚Ä…czÄ… Katowice z A
odzią i Warszawą na północy oraz na południu z Bielskiem.
Region w stosunku do reszty kraju posiada dość dobrze rozwiniętą
infrastrukturę komunikacyjną. Przecina go ponad 20 tys. km dróg publicznych
o twardej nawierzchni (8% dróg krajowych), z tego 2,6 % stanowią drogi
dwujezdniowe, co daje najwyższy wskaz
nik gÄ™stoÅ›ci w kraju 161,9 km/100 km²
powierzchni, przy Å›redniej krajowej wynoszÄ…cej 79,6 km/100 km².
22
Tabela 5. Wybrane informacje o drogach publicznych w układzie powiatów
i podregionów stan na 31.12.2006 r.
Drogi publiczne
W tym o nierównej powierzchni
Wyszczególnienie o twardej powierzchni w km
Powiatowe Gminne Powiatowe Gminne
Woj. śląskie 6084,1 11591,1 6012,4 9933,9
Podregion
częstochowski 1162,7 1674,0 1151,5 1244,8
Podregion
bielsko-bialski 1140,0 3235,1 1138,4 2741,5
Podregion
centralny śląski 3079,1 5058,9 3036,4 4453,8
będziński 289,9 316,6 279,7 283,3
bieruńsko- lędziński 97,5 240,0 94,0 219,4
gliwicki 272,6 398,0 272,6 338,9
lublinecki 271,0 434,7 248,0 244,6
mikołowski 153,9 272,1 153,9 241,3
pszczyński 200,5 362,3 199,7 335,8
tarnogórski 267,0 353,9 264,0 290,6
zawierciański 472,5 634,9 471,2 500,8
y
ródło: WUS Katowice; brak danych za rok 2007.
Przez obszar Województwa Śląskiego przebiegają historycznie ukształtowane
ważne szlaki kolejowe o kierunku północ-południe i wschód-zachód, z czego trzy linie
kolejowe magistralne zaliczane są do międzynarodowej sieci  E (AGC).
W województwie realizuje się około 50% krajowych przewozów kolejowych.
Istotne znaczenie ma znajdujący się w Tarnowskich Górach węzeł kolejowy, który
należy do największych w Europie. Szybkie przemieszczanie się pomiędzy
Katowicami i Warszawą umożliwia Centralna Magistrala Kolejowa, a pomiędzy
Katowicami i Gdynią  Magistrala Portowa, którymi przewożona jest większość
towarów z terenu województwa.
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż na terenie województwa  w Sławkowie
(powiat będziński)  kończy się szeroki tor łączący Polskę ze Wschodem, tzw. Linia
Hutnicza Szerokotorowa (LHS). Wykorzystując dostęp do normalno- i szerokotorowej
linii kolejowej oraz położenie (70 km od południowej, 280 km od wschodniej i 400 km od
zachodniej granicy, a także bliskość lotnisk w Katowicach i Krakowie), w Sławkowie
planuje się budowę Międzynarodowego Centrum Logistycznego. Projekt ten przewiduje
przekształcenie dotychczasowego terminalu  zajmującego się głównie przeładunkiem
rud żelaza i paliw płynnych  w nowoczesne centrum logistyczne do obsługi
kontenerowego ruchu towarowego pomiędzy Europą a Azją.
23
Atrakcyjność komunikacyjną województwa w znacznym stopniu podnosi
Międzynarodowy Port Lotniczy  Katowice w Pyrzowicach ( obejmuje część
powiatu będzińskiego  gminy Mierzęcice) oraz bliskość dwóch lotnisk
międzynarodowych w Balicach (k. Krakowa) i w Ostrawie, w Republice Czeskiej.
MPL  Katowice jest najdynamiczniej rozwijajÄ…cym siÄ™ lotniskiem w Europie
obsługującym w ciągu roku ponad milion pasażerów.
Urbanizacja
Województwo Śląskie jest obszarem silnie zurbanizowanym, o czym świadczy
najwyższy w Polsce wskaz
nik urbanizacji kształtujący się na poziomie 79%.
Region ma charakter policentryczny  nie występuje tu jeden centralny ośrodek,
który spełniałby funkcje metropolitalne. Administracja, uczelnie, instytucje kultury,
większe firmy skoncentrowane są przede wszystkim w dużych miastach aglomeracji,
takich jak: Katowice, Sosnowiec, Bytom, Gliwice, Zabrze, Tychy i Chorzów. Istotną
rolę odgrywają również stolice subregionów: Rybnik, Bielsko-Biała i Częstochowa.
Głównymi elementami systemu osadniczego Województwa Śląskiego są
aglomeracje miejskie: Górnośląska  o znaczeniu europejskim oraz: bielska,
częstochowska i rybnicka  o znaczeniu krajowym.
O specyfice regionu decyduje Aglomeracja Górnośląska, która jest zespołem
miast praktycznie stykających się ze sobą, ciągnących się na długości około 70 km 
od Dąbrowy Górniczej do Gliwic. Zajmuje ona około 18% powierzchni województwa
(1 200 km²), a zamieszkuje jÄ… blisko 60% mieszkaÅ„ców regionu, czyli okoÅ‚o 2,8 mln
osób. Åšrednia gÄ™stość zaludnienia wynosi okoÅ‚o 1 900 osób/km² i jest prawie
5-krotnie wyższa od wskaz
nika regionalnego.
24
Tabela 6. Liczba mieszkań oddanych do użytku w I kw. 2008 r. w układzie
powiatów i podregionów
Mieszkania Powierzchnia użytkowa w m2
Ogółem Ogółem
W tym W tym
Wyszczególnienie
budownictwo budownictwo
W liczbach W liczbach
A A
indywidualne indywidualne
bezwzględnych bezwzględnych
Woj. śląskie 299 127,5 1832 365877 125,8 283509
Podregion 557 95,7 495 77479 105,9 71243
bielski
Podregion 221 138,1 121 22620 122,1 17106
bytomski
Podregion 504 145,2 376 68457 139,9 59518
Częstochowski
Podregion 137 50,9 72 18765 84,8 11764
Gliwicki
Dane dotyczące Powiatu Będzińskiego przedstawione w kolejnym podpunkcie.
y
ródło: WUS Katowice
II.2. Powiat Będziński na tle innych powiatów województwa
Na strukturę administracyjną województwa śląskiego składa się 19 miast na
prawach powiatu, 17 powiatów ziemskich oraz 166 gmin, z czego 48 to gminy
miejskie, 21 miejsko-wiejskie i 97 wiejskie.
Jednym z 17 powiatów ziemskich, położonym w centralnej części regionu, jest
Powiat Będziński, który tworzy 8 gmin: miasta: Będzin, Czeladz
, Sławków,
Wojkowice; gmina miejsko-wiejska Siewierz oraz gminy wiejskie: Bobrowniki,
Mierzęcice, Psary. Siedzibą Starostwa Powiatowego jest miasto Będzin.
Tabela 7. Gminy Powiatu Będzińskiego13 oraz dane budżetowe JST powiatu za
2008 r.
Liczba
Gmina Powierzchnia Dochody Wydatki
ludności
BÄ™dzin 58 639 37,08 km² 145 904 967 150 594 265
Bobrowniki 11 334 51,99 km² 19 832797 18 241 166
Czeladz
34 072 16,57 km² 70 776 380 76 523 393
MierzÄ™cice 7 282 51,27 km² 14 274 566 18 426 349
Psary 11 339 45,98 km² 19 127 661 19 826 725
13
Dane GUS-u
25
 Siewierz 12 187 115,76 km² 26 531 924 23 603 033
SÅ‚awków 6 830 36,6 km² 20 631 262 23 795 187
Wojkowice 9 368 12,77 km² 18 094 989 15 465 572
Å‚Ä…cznie 372 834 728 436 597 887
Powiat 151 160 368,02 km² 75 013 939 72 051 685
Razem: 410 188 485 418 527 374
Powiat zamieszkuje ponad 151 tys. osób, a jego powierzchnia wynosi 331 km²,
co pod tym względem lokuje go mniej więcej w środku rankingu jednostek
terytorialnych w regionie.
Również przedstawione w poprzednim rozdziale dane statystyczne nie
wskazują na jakieś specjalne  cechy powiatu, które wyróżniałyby go in plus lub in
minus na tle innych powiatów województwa.
Również z danych inkasowych nie wynika, że Powiat Będziński wyróżnia się
jako najbiedniejszy czy najbogatszy. Również w zestawieniach finansowych opartych
na analizie wpływów i wydatków budżetowych poszczególnych starostw zajmuje
 pozycję środkową .
26
Tabela 8. Dochody i wydatki budżetów powiatów woj. śląskiego w 2006 r.
według działów
Dochody
W tym
Pomoc
Kultur
społecz
a
na Gospo-
i
Gospo Oświa i darka Kultu
Admini ochron
- ta Ochr pozostał komu- ra
Wyszczególnienie - a
Ogółem darka i ona e nalna fizyc
stracja dziedz
miesz wycho zdro zadania i zna
public ic-
ka- - wia w ochrona i
zna twa
niowa wanie zakresie środowi sport
naro-
polityki ska
doweg
społecz
o
nej
70557, 23122,
Woj. ÅšlÄ…skie 8482134,6 446733,5 122478,0 94057,3 773980,9 193997,9 17357,9
8 6
Podregion
częstochowski
786426,3 16121,5 17744,1 8438,2 8603,8 76058,5 45443,3 2950,7 228,6
Częstochowski 54246,5 445,1 3937,1 4731,0 61,6 8321,1 - - -
KÅ‚obucki 39656,1 429,1 2546,3 302,3 729,1 1360,1 - - -
Myszkowski 38376,3 514,2 2252,6 41,8 1163,2 3055,8 - - -
m. Częstochowa 654147,4 14733,1 9008,2 3363,2 6649,9 63321,4 45443,3 2950,7 228,6
Podregion
bielsko- bialski
749659,7 30431,3 5484,1 6030,3 8949,8 66202,2 86,3 2109,5 2000,0
Bielski 57379,3 1420,4 1261,7 594,1 121,4 5960,8 - - 177,7
Cieszyński 105102,3 1423,9 520,0 547,9 5441,4 17207,2 2,9 223,4 -
Żywiecki 81154,2 906,7 885,8 717,8 1316,5 3294,8 - - 5,7
m. Bielsko- Biała
506023,9 26680,3 2816,6 4170,5 2070,5 39739,4 83,4 1886,1 1816,7
Podregion
39603, 18521,
centralny śląski
5932419,2 373250,4 80007,8 63286,5 8 552991,4 89080,2 2760,4 0
Będziński 77631,7 1261,7 4158,1 390,3 1737,9 4671,6 - 193,8 -
bieruńsko- lędziński 22788,9 511,0 1589,9 42,5 - 394,1 - 5,6 -
Gliwicki 42195,9 604,2 3523,1 264,2 53,6 7951,2 - - -
Lubliniecki 59798,9 199,6 2184,2 1329,0 816,7 12962,3 - - -
Mikołowski 53366,1 1726,7 2683,0 374,1 2181,2 5815,6 - - -
Pszczyński 56995,8 808,6 4097,2 410,8 1161,5 4041,8 - 5,0 1115,4
Tarnogórski 101865,0 694,9 6554,7 2109,4 1362,0 11153,5 - 8,9 -
Zawierciański 72006,9 1269,7 3258,2 561,3 2013,9 6287,2 - - -
27
Wydatki
W tym
Wydatki bieżące jednostek budżetowych
Wydatki majÄ…tkowe
w tym
składki
Åšwiadcze na
-nia na obowiÄ…zk
Wyszczególnienie w tym
ogółem dotacje rzecz -owe
inwesty-
osób fizy- razem Wynagro- ubezpie- razem a
razem
cyjne
cznych dzenia czenia
społeczn
e i
Fundusz
Pracy
8750287, 5014682, 2631913, 1652021, 1653067,
Woj. ÅšlÄ…skie 800179,8 909947,5 482535,7 1710353,9
3 3 8 2 2
Podregion
częstochowski 832645,0 56806,2 85388,6 474666,4 272022,0 49791,1 125782,2 190623,2 189303,7
Częstochowski 57839,4 1692,2 3421,7 41121,8 15438,9 2957,2 21348,5 11358,0 11358,0
KÅ‚obucki 42553,1 344,1 3707,7 30856,6 16500,0 2784,5 9729,6 7114,2 7114,2
Myszkowski 37338,2 2918,5 2935,8 26571,5 13887,7 2157,2 8805,8 4512,6 4512,6
m. Częstochowa 694914,3 51851,4 75323,3 376116,5 226195,5 41892,1 85898,3 167638,5 166319,0
Podregion
bielsko- bialski 748406,4 97745,5 62009,6 461221,3 253763,7 45588,4 136802,5 116004,7 115640,5
Bielski 61343,9 5940,2 2776,6 43831,1 19437,3 3688,0 18643,1 8210,7 8210,7
Cieszyński 110964,5 13148,2 6737,5 71604,6 41676,3 7175,3 18546,1 18784,7 18784,7
Żywiecki 82017,9 5290,0 7368,3 65618,7 36259,3 6352,8 19541,6 2142,5 2142,5
m. Bielsko- Biała 494080,2 73367,1 45127,3 280167,0 156390,7 28372,3 80071,7 86866,9 86502,6
Podregion 6115552, 3579619, 1859157, 1208159, 1084511,
centralny śląski 6 457071,3 681724,1 0 4 343058,8 8 1138191,4 4
Będziński 80931,5 2461,1 3688,1 58707,6 32514,5 5603,4 16953,4 15300,7 15300,7
bieruńsko-
24519,1 1541,9 996,4 17789,7 9122,1 1669,3 6349,0 4151,3 4151,3
lędziński
Gliwicki 45804,4 5115,8 2080,4 30764,6 16107,2 2985,8 10541,6 7769,9 7769,3
Lubliniecki 62670,4 3314,1 2265,9 48578,0 27680,2 4901,5 13715,1 8232,7 8232,7
Mikołowski 62580,0 4389,7 2438,0 37654,2 20372,9 3509,1 11561,5 15840,8 15840,8
Pszczyński 58151,8 5055,9 2803,1 39998,5 20727,2 3509,0 13726,9 8365,7 8365,7
Tarnogórski 107895,8 6125,0 4743,6 85712,9 49001,0 8372,5 23377,3 10487,8 10446,8
Zawierciański 77005,9 908,2 4387,3 65624,4 34885,7 6022,4 21243,1 5598,6 5598,6
y
ródło: WUS Katowice
Podsumowując, przedstawione w pk.II.1. i II.2. dane i informacje można
stwierdzić, że Powiat Będziński jest powiatem  przeciętnym , bez jednoznacznych
wyróżników, mogących go wyróżniać w różnego typu rankingach i zestawieniach
opartych na analizie danych liczbowych.
Dlatego też, poszukiwanie elementów mogących stanowić jego wyróżnik należy
szukać nie na płaszczyz
nie  ilościowej , ale  jakościowej , analizują inne, niż
liczbowe i statystyczne dane.
28
II.3. Specyfika Powiatu Będzińskiego
Zgodna z art. 1 Statutu Powiatu Będzińskiego14:  Powiat Będziński (& ) stanowi
lokalną wspólnotę samorządową tworzoną przez mieszkańców powiatu oraz
terytorium obejmujące następujące gminy: Będzin, Czeladz
, Wojkowice, Sławków,
Siewierz, Bobrowniki, Mierzęcice, Psary .
W ujęciu historycznym wspólnota ta ma już ponad 140 letnią tradycję, co
w dużym stopniu rzutuje na jej obecny charakter.
Odrębność historyczna
Powiat Będziński został utworzony w 1867 r. przez władze carskie po upadku
Powstania Styczniowego, w swej najbardziej rozległej formie obejmował 1390 km2,
na których zamieszkiwało około 80 tysięcy mieszkańców. Był obszarem b. Królestwa
Polskiego (Kongresowego) stanowiącego już wówczas integralną część Rosji.
Graniczył z Cesarstwem Austriackim i Niemieckim, tą uprzemysłowioną częścią
Małopolski, która z czasem stała się Zagłębiem (które w swym  najpewniejszym
kształcie" obejmuje także miasta na prawach powiatu: Sosnowiec i Dąbrowę
Górniczą oraz część powiatu tarnogórskiego).
Wprawdzie dla mieszkańców pozostałej części kraju, głównie z powodów
geograficznych, administracyjnych, geologicznych i urbanistycznych, region ten jest
tylko fragmentem Górnego Śląska,  województwa śląskiego , jednak mieszkańcy
Powiatu Będzińskiego to Zagłębiacy, szczycący się własną historią i tożsamością.
Opiera się ona przede wszystkim na ukształtowanym w XIX w. poczuciu odrębności
historycznej i językowej od  niemieckiego Śląska oraz  austriackiej Galicji, jak
również poczuciu wspólnoty z  rosyjską historią Królestwa Kongresowego.
Współcześnie takie postrzeganie regionu przejawia się m.in. w odrębnych
 zagłębiowskich jednostkach administracyjnych, jak okręg wyborczy nr 32 (do
Sejmu) i 31 (do Senatu), jednostka NUTS, utworzona w 1992 r. diecezja
sosnowiecka czy Zagłębiowska Strefa Gospodarcza.
14
Uchwała nr V/60/03 Rady Powiatu Będzińskiego z dnia 25 lutego 2003 r.
29
Niespójność terytorialna
Funkcjonujący obecnie od roku 1999 Powiat Będziński pod względem obszaru
różni się dość istotnie od swego historycznego pierwowzoru. Utracił swoje wschodnie
i zachodnie krańce, zyskując nieco na północy (Siewierz). W wyniku decyzji
administracyjnej do powiatu włączono Sławków, nie posiadający bezpośredniej
łączności terytorialnej, co stanowi swoisty ewenement w skali kraju. Pewnym
posunięciem idącym w poprzek wielowiekowej historii jest także wyłączenie z
Powiatu Będzińskiego jego północno-wschodniego obszaru, który stanowi Gmina
Ożarowice (z Międzynarodowym Portem Lotniczym  Katowice w Pyrzowicach) i
przyłączeniu go do górnośląskiego powiatu tarnogórskiego, łamiąc tym samym
historyczną granicę między Śląskiem a Zagłębiem.
Specyfika gospodarcza15
Głównym bogactwem Powiatu Będzińskiego, podobnie jak całego
województwa, był do niedawna węgiel kamienny. Dlatego też przez długi czas o
przemysłowym wizerunku tego regionu decydowały przede wszystkim kopalnie i
przemysł wydobywczy. Stopniowy zanik tej gałęzi przemysłu sprawił, że coraz
większe znaczenie uzyskał sektor usługowo  handlowy. Obecnie w powiecie
będzińskim działa 15 570 podmiotów gospodarczych w tym 93 spółki z udziałem
kapitału zagranicznego. Większość z nich to małe i średnie przedsiębiorstwa, które
powstały po upadku dużych, państwowych zakładów pracy.
Coraz większą rolę zaczyna odgrywać przemysł energetyczny. Największą
firmą tej branży są Będzińskie Zakłady Elektroenergetyczne ENION S.A. oraz
Elektrownia A
agisza, w której powstaje nowy blok energetyczny o mocy 460 MW.
Inwestycja ta zakończona zostanie w 2009 r., a wartość jej wynosi 500 mln euro.
Będzin jako stolica powiatu ma wiodącą rolę w promowaniu całego okręgu.
Powstałe już inicjatywy mają w wydatny sposób zwiększyć atrakcyjność terenów.
W planach jest wykonanie fragmentu obwodnicy Grodz
ca, która odciąży zniszczone
ulice Barlickiego i Wolności, co znacznie podwyższy standard życia okolicznych
mieszkańców.
Fundusze przeznaczone będą także na adaptację i budowę nowych obiektów
na cele Parku Technologiczno-Przemysłowego  Zagłębie , na terenie pokopalnianym
15
Informacja ze stron internetowych Starostwa Będzińskiego:
http://www.starostwo.bedzin.pl/default.aspx?docId=2121, pobrano 23.09.08 r.
30
w Grodz
cu, rekultywację oraz uzbrojenie w drogi i kanalizację terenów
inwestycyjnych na obszarze dzielnicy Warpie -Wschód.
W gospodarczą mapę powiatu na stałe wpisany jest już magazynowy skład
Ahold w będzińskiej dzielnicy A
agisza, Fabryka Klejów i Zapraw  Kreisel .
Każda z gmin powiatu we własnym zakresie stara się także rozbudowywać
swoją infrastrukturę i przyciągać inwestorów. Dużą szansą na ożywienie i rozwój
społeczno-gospodarczy regionu upatruje się w rozwijającym się największym
Europejskim Terminalu Przeładunkowym i Międzynarodowym Centrum
Gospodarczym w Sławkowie. Ta inwestycja jest jednym z głównych priorytetowych
działań władz samorządowych od 2002 roku, czyli od włączenia gminy Sławków do
Powiatu Będzińskiego. Rozwój centrum logistycznego to nie tylko ożywienie
gospodarcze regionu, ale przede wszystkim ponad 2 tysiÄ…ce miejsc pracy.
Obiektem starań i zabiegów władz jest również rozwój Międzynarodowego
Portu Lotniczego  Katowice w Pyrzowicach. Jego usytuowanie w pobliżu
istniejących i planowanych autostrad, możliwości przeładunkowe i bliskość
Euroterminalu w SÅ‚awkowie jest kolejnym atutem dla rozwoju regionu.
W okolicy portu lotniczego mają powstać MOP-y, czyli Miejsca Obsługi
Podróżujących, każdy o powierzchni 20 hektarów. Rozwojowi lotniska ma służyć
budowa drogi S-1, przy której powstaną punkty handlowe, co wpłynie na ożywienie
gospodarcze szczególnie w sąsiadującej z lotniskiem gminie Mierzęcice.
Wspomnieć należy także o gminie Czeladz
, której korzystne położenie
w samym centrum węzła komunikacyjnego w niedalekiej odległości od stolicy
województwa, przyciąga handlowców i inwestorów. Właśnie w Czeladzi istnieje
ogromne Centrum Handlowe M1, które spowodowało ożywienie handlu i powstanie
wielu miejsc pracy. W 2007 roku w Czeladz
, w rejonie ul. Wiejskiej i Handlowej,
ruszyła budowa centrum logistyczno-dystrybucyjnego z dojazdami i placami
manewrowymi firmy Alliance Silesia Sp. z o. o. Inwestor zamierza wybudować
w sąsiedztwie centrum M1 hale magazynowo-produkcyjne wysokiego składowania,
z powierzchniami magazynowymi i biurowymi do wynajęcia pod działalność
handlową, usługową i produkcyjną o niskiej uciążliwości. Przewiduje się, iż w tym
rejonie w przeciągu kilku lat stanie kilka hal, w zależności od popytu klientów na
powierzchnie. Pracę może znalez
ć tu ponad tysiąc osób. Docelowa wielkość
inwestycji to ok. 86 500 m².
31
Nowe inwestycje planuje również Siewierz. Najważniejsze z nich to budowa
obwodnicy, która przesunie ciężki transport poza miasto oraz remont i modernizacja
Rynku. Kolejne zadania do realizacji to budowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej
w zachodniej części miasta oraz budowa drogi zbiorczej przy Drodze Krajowej nr 1,
która pozwoli na uruchomienie około 100 ha terenów inwestycyjnych.
W ostatnich latach w powiecie można zaobserwować ożywienie
w budownictwie mieszkaniowym. Powstały nowe osiedla w zabudowie jedno
i wielorodzinnej. Osiedla Górki Małobądzkie, Podskarpie i Malinowice, sprawiły, że
region jest śląskim liderem budownictwa mieszkaniowego. Wciąż przygotowywane
sÄ… nowe tereny pod budownictwo mieszkaniowe.
Ogółem w Powiecie zarejestrowanych w rejestrze REGON (stan 31.12.2006 r.)
jest ogółem 15 570 podmiotów gospodarczych (sektor publiczny 685, prywatny
14 885). W tej liczbie zamykają się spółki prawa halowego - 699 podmioty
(z udziałem kapitału zagranicznego 93), spółki cywilne - 1412, spółdzielnie - 45 oraz
12 199 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
Bezrobocie w powiecie wynosi 13,2% (czerwiec 2008 r.).
Dostępność komunikacyjna
W Powiecie Będzińskim przecina się kilka ważnych szlaków komunikacyjnych,
m.in. drogi DK 1, DK 4, A4 i S1. Najważniejsza jest jednak trasa A1. Jest ona osią
komunikacyjną powiatu i łączy go bezpośrednio z aglomeracją katowicką, jak
również jest drogą tranzytową na trasie Śląsk  Polska północna.
Walor ten został wykorzystany m.in. w Czeladzi, gdzie powstało wspomniane
wyżej centrum handlowe M1 obsługujące aglomerację katowicką.
Ważna jest też bliskość portów lotniczych. Szczególne znaczenie ma lotnisko
w Pyrzowicach, wprawdzie pod względem administracyjnym pozostające poza
granicami powiatu, ale bezpośrednio z nim sąsiadując ma olbrzymi wpływ na
dostępność komunikacyjną regionu.
Atrakcyjność turystyczna
Ze względu na swoje położenie oraz walory turystyczne Powiat Będziński może
stanowić naturalne zaplecze rekreacyjne dla Aglomeracji Śląskiej. Może bowiem
zaoferować różnorodną ofertę obejmującą praktycznie wszystkie formy rekreacji.
Bogata historia tych ziem pozostawiła na nich liczne zabytki, a przyroda wiele
32
atrakcji, które powodują, że może on być atrakcyjnym miejscem do czynnego
wypoczynku nie tylko dla jego mieszkańców.
OfertÄ™ turystycznÄ… powiatu stanowiÄ…: otwarte zbiorniki wodne (w Rogoz
niku,
Zalew Przeczycko Siewierski, szlaki wodne Czarnej i Białej Przemszy, rzeki Brynicy
oraz potoków Jaworznik i Brzozowickiego itp.), kompleksy parkowe (Pałacu
Ciechanowskich w Grodz
cu oraz Mieroszewskich w Gzichowie) i lasy (Grodzieckie,
Dębowej Góry, Żurawinieckie), wzgórza (z najwyższym wzniesieniem w powiecie
i jednocześnie całej Wyżyny Śląskiej Górą Dorotką). Uzupełniają ją liczne szlaki
piesze i trasy rowerowe w dużym stopniu uwzględniające najważniejsze obiekty
zabytkowe regionu: będzińskie Wzgórze Zamkowe, ruiny Zamku Biskupów
Krakowskich w Siewierzu, średniowieczne układy miast Czeladzi i Sławkowa,
zabytkowe dwory i obiekty sakralne, zabytki architektury drewnianej.
Listę atrakcji turystycznych uzupełniają muzea, aktywnie działające ośrodki
kultury, regionalne obiekty gastronomiczne, ośrodki wypoczynkowe, jazdy konnej
oraz ogólnodostępne, nowoczesne kompleksy sportowe.
Rozwój turystyki jest jednym z głównych priorytetów w strategiach rozwoju
samorządów gminnych, opartych na wykorzystaniu posiadanych walorów, niewielkiej
odległość od stolicy województwa oraz największych miast regionu, bardzo dobremu
połączeniu drogowemu oraz bliskości lotniska w Pyrzowicach.
Atrakcyjność osadnicza
Komunikacyjna bliskość aglomeracji katowickiej oraz relatywnie wysoka
atrakcyjność przyrodnicza16 powiatu (szczególnie na terenach mniej
zurbanizowanych gmin wiejskich lub wiejsko-miejskiech) może być siłą napędową
rozwoju budownictwa mieszkaniowego (jedno i wielorodzinnego) opartego na
zaspakajaniu popytu osób pracujących w aglomeracji, szukających atrakcyjniejszych
(spokojniejszych i czystszych) miejsc do zamieszkania.
16
Informacje na temat przyrody powiatu można znalez
ć m.in. na stronach internetowych Starostwa:
http://www.starostwo.bedzin.pl/default.aspx?docId=2146
33
III. Analiza SWOT powiatu
Przedstawienie specyfiki regionu wiąże się z oceną mocnych i słabych stron
Powiatu oraz szans i zagrożeń jego rozwoju. Jak już wspomniano w Metodologii,
analiza SWOT została zaczerpnięta ze  Strategii rozwoju Powiatu Będzińskiego na
lata 2000-2008. Uznano bowiem, że zawarty tam opis stanu powiatu nie uległ
radykalnym zmianom, i po aktualizacji i z pewnymi uwagami może być wykorzystany
do dalszych prac.17
Mocne strony powiatu
1. Korzystne położenie, umożliwiające szybkie połączenie komunikacyjne ze
stolicą województwa i centrum kraju.
2. Dobrze rozwinięta i zorganizowana infrastruktura szkolnictwa.
3. Atrakcyjne tereny wypoczynkowe - kompleksy leśne, zbiorniki wodne, szlaki
turystyczne.
4. Duży potencjał gospodarczy i wytwórczy.
5. Zróżnicowana struktura branżowa i własnościowa.
6. Wysoki poziom infrastruktury handlowej.
7. Duża aktywność mieszkańców w zakresie własnej działalności
gospodarczej.18
8. Wysokie walory historyczne i kulturowe o znaczeniu ponadlokalnym.
9. Atrakcyjność inwestycyjna związana z dogodnym położeniem oraz wolnymi
terenami do zagospodarowania.
Szanse rozwoju powiatu
1. Wzrost zapotrzebowania na usługi edukacyjne, dostosowujące profil
kształcenia do potrzeb rynku pracy.
2. Podnoszący się poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa.
3. Zwiększający się popyt na usługi turystyczno - rekreacyjne.
17
Cechą analizy SWOT jest to, że jest to metoda jakościowego, a nie ilościowego opisu zjawisk. Tym samym,
poprzez swoją  niedokładność pozwala na zarysowanie  pola gry strategicznej , określenie ogólnych ram
zasobów i możliwości oraz ujawnia zakres koniecznych działań. Pomaga w ten sposób wykryć złe i dobre strony
określonej sytuacji i dzięki temu stanowi podstawę wyboru zjawisk, jakie pomogą wytyczyć cele strategiczne,
wiązki celów taktycznych, zaplanować działania.
18
Według danych statystycznych: jeden zarejestrowany podmiotu gospodarczy przypada na
10 mieszkańców powiatu.
34
4. Restrukturyzacja przemysłu.
5. Tworzenie na szczeblu państwowym instrumentów polityki regionalnej.
6. Integracja z Unią Europejską, stwarzająca możliwości pozyskania
środków z funduszy strukturalnych.19
7. Tworzenie możliwości ubiegania się o normy jakościowe w standardach UE.20
8. Postępujące procesy prywatyzacyjne.
9. Powstawanie podmiotów gospodarczych o silnej orientacji innowacyjno-
technologicznej
10. Tworzenie lokalnych rynków hurtowych.
SÅ‚abe strony powiatu
1. Niedostateczny rozwój infrastruktury technicznej, zwłaszcza telekomunikacji i dróg.
2. Wysoki wskaz
nik bezrobocia 21 i słabe generowanie nowych miejsc pracy.
3. Niekorzystne tendencje demograficzne.
4. Brak centrum edukacyjnego na poziomie wyższym.22
5. Brak  lokomotyw gospodarczych, wyznaczajÄ…cych tempo i kierunki rozwoju.23
Zagrożenia rozwoju powiatu
1. Niedoszacowanie budżetu powiatu, uniemożliwiające właściwe wykonywanie
ustawowych zadań.
2. Brak wyposażenia powiatu w majątek własny, który mógłby stanowić istotne
z
ródło jego dochodów.
3. Niski udział budżetu państwa w restrukturyzacji technologicznej i społecznej.
4. Niedostateczny poziom działań osłonowych dla osób, które utraciły pracę.24
19
Punkt zmieniony w stosunku do wersji pierwotnej z 2000 r., gdzie zapis brzmiał następująco: Integracja z
Unią Europejską, stwarzająca możliwości pozyskania funduszy pomocowych.
20
W starostwie Powiatowym w Będzinie jest wdrożona i stale aktualizowana Polityka Jakości. Poprzez System
Zarządzania Jakością, oparty o Normę PN-EN ISO 9001:2001.
21
Trzeba jednak pamiętać, że wskaz
nik ten, wraz z poprawą sytuacji gospodarczej w kraju, także w powiecie
systematycznie spada.
22
Od paz
dziernika 2003 r., staraniem władz Powiatu, w Będzinie uruchomiony został zamiejscowy ośrodek
Politechniki Częstochowskiej.
23
Konstatacja nie do końca dziś aktualna, bowiem do grupy  lokomotyw zaliczyć jednak należy, wymienione
w pkt. II.3. Specyfika gospodarcza: lotnisko w Pyrzowicach, Będzińskie Zakłady Elektroenergetyczne ENION
S.A. oraz Elektrownia A
agisza, Europejski Terminal Przeładunkowy i Międzynarodowe Centrum Gospodarcze
w SÅ‚awkowie oraz Centrum Handlowe M1 w Czeladzi.
24
W Strategii z roku 2000 wymieniane były jeszcze trzy konstatacje związane z  Zagrożeniami rozwoju
powiatu : trudna sytuacja przedsiębiorstw, wzrost bezrobocia spowodowany restrukturyzacją zakładów pracy,
rosnąca liczba ludzi ubogich - jednak od tego czasu, zważywszy na tempo rozwoju kraju utraciły one znaczenie.
35
III.1. Prognoza rozwoju Powiatu Będzińskiego
III.1.1. Kierunki rozwoju Województwa Śląskiego
Jak już wspomniano we Wstępie, podstawowe kierunki rozwoju Powiatu
Będzińskiego, podobnie jak całego kraju, wyznacza  Strategia Rozwoju Kraju na lata
2007-2015 .
Zawarte w niej priorytety strategiczne to:
1. Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki.
2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej.
3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości.
4. Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwo.
5. Rozwój obszarów wiejskich.
6. Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej.
Realizacja powyższych postulatów wiązać się będzie z działaniami
regulacyjnymi, decyzyjnymi i wdrożeniowymi centralnych władz państwowych
i administracji publicznej (w tym także powiatów, jako jednostek samorządu
wykonujących określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym),
jak i innych podmiotów życia społeczno-gospodarczego.
Realizacja krajowej  Strategii wiązać się będzie również ze stosowną alokacją
środków finansowych, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. A to w największym
stopniu decydować będzie o wykonalności lub nie zamierzeń strategicznych.
Kolejnym, już bezpośrednim wyznacznikiem kierunków rozwoju regionu jest
 Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000  2020 . Dokument ściśle
wpleciony w układ istniejących, bądz
tworzonych dokumentów programowych, do
których należy  Narodowy Plan Rozwoju oraz  Plan Zagospodarowania
Przestrzennego . Tworzy ona warunki do realizacji  Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 , który jest podstawowym
instrumentem wdrażania  Strategii wojewódzkiej.
Strategia zakłada rozwój Śląska w następujących aspektach:
" Społeczny  edukacja, otwartość, tożsamość, kompetencje.
" Gospodarczy  zdywersyfikowana i innowacyjna gospodarka.
" Środowiskowy  bioróżnorodność i zdrowe życie.
" Infratechniczny  dostępność transeuropejska.
36
Rozwój w wyżej wymienionych aspektach będzie realizowany poprzez cele:
" Wzrost wykształcenia mieszkańców oraz ich zdolności adaptacyjnych do
zmian społecznych i gospodarczych w poczuciu bezpieczeństwa
społecznego i publicznego.
" Rozbudowa oraz unowocześnienie systemów infrastruktury technicznej.
" Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki.
" Poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie
atrakcyjności przestrzeni.
Realizacja wymienionych celów i wprowadzenie regionu śląskiego na ścieżkę
dynamicznego wzrostu wymaga stworzenia korzystnych warunków do przeobrażenia
gospodarki opartej na przemyśle ciężkim w gospodarkę opartą na wiedzy i informacji.
Sukces regionu zależy w dużej mierze również od przezwyciężenia barier stojących
na drodze zrównoważonego rozwoju, takich jak: zły stan środowiska, niedrożny
system transportowy, liczne zdegradowane obszary miejskie, w których kumulują się
problemy społeczne i gospodarcze, czy wysoki stopień zużycia infrastruktury
edukacyjnej i zdrowotnej. Wzrost gospodarczy i poprawa jakości życia wspomagana
będzie także przez umiejętne wykorzystanie potencjału turystycznego i kulturowego.
Rozwój regionalny województwa jest nierozdzielny z rozwojem lokalnym,
a sukces będzie w dużej mierze zależał od racjonalnej przestrzennej organizacji
procesów rozwojowych. Decentralizacja procesu zarządzania rozwojem może
przyczynić się do wzrostu jego efektywności i zaktywizowania lokalnych aktorów.
W porozumieniu z samorządami lokalnymi zdecydowano więc o wydatkowaniu 40%
środków za pośrednictwem programów subregionalnych, tworzonych zgodnie
z zasadą partnerstwa w ramach czterech obszarów polityki rozwoju
zidentyfikowanych w  Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 
2020 i projektów kluczowych zgłoszonych m.in. przez subregiony.
Należy pamiętać, że na podstawie  Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego
na lata 2000-2015 powstało wiele innych dokumentów, m.in.:  Regionalna Strategia
Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013 ,  Program Ochrony
Środowiska Województwa Śląskiego do 2004 roku oraz cele długoterminowe do roku
2015 ,  Plan gospodarki odpadami dla Województwa Śląskiego ,  Kompleksowy
37
program gospodarki odpadami niebezpiecznymi w regionie Polski południowej , itd.
Stanowią one podstawę realizacji  Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata
2000-2020 .25
III.1.2. Uwarunkowania rozwoju Powiatu Będzińskiego
Powiat jest skomplikowanym systemem, w którym realizowane są różnorodne
funkcje związane z zaspokojeniem różnych zbiorowych potrzeb społeczności
lokalnej. Dlatego też kierunki jego rozwoju muszą uwzględniać harmonijny rozwój
wszystkich elementów składających się na system społeczno-gospodarczy.
W zarządzaniu strategicznym istotne jest rozpoznanie tych elementów, które są
dla funkcjonowania i rozwoju powiatu najważniejsze oraz tych, które mają charakter
tylko  pomocniczy . Ważne jest też zidentyfikowanie elementów specyficznych
i niepowtarzalnych, które mogą stanowić wyróżnik jednostki terytorialnej.
Fundamentem dotychczasowego rozwoju powiatu była, uchwalona 27 kwietnia
2000 r.,  Strategia Rozwoju Powiatu Będzińskiego na lata 2000-2008 .
Wyodrębniono w niej sześć zasadniczych obszarów rozwoju regionu:
" edukacja, dokształcanie i przekwalifikowanie,
" ochrona i rewitalizacja środowiska,
" rozwój małych i średnich przedsiębiorstw,
" kultura, turystyka i rekreacja,
" współpraca międzyregionalna i międzynarodowa,
" rozwój infrastrukturalny terenów wiejskich i podmiejskich oraz redystrybucji
produktów rolnych.
Na tej podstawie wyznaczono również sześć priorytetów strategicznych
i powiązanych z nimi celów do osiągnięcia powiązanych z kierunkami działań
planistycznych i decyzyjnych:
25
 Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 - 2020 powstała w wyniku przeprowadzenia
aktualizacji  Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 - 2015 . Jedną z podstawowych
przesłanek aktualizacji było pojawienie się kilku strategicznych dokumentów szczebla unijnego i krajowego.
W wyniku aktualizacji powstał dokument o uproszczonej strukturze, przejrzysty, wykorzystujący doświadczenia
minionych lat, uwzględniający zmiany uwarunkowań, które zaszły w otoczeniu, w tym przede wszystkim
przystÄ…pienie Polski do Unii Europejskiej.
38
I Priorytet: Podniesienie poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych
społeczności powiatu.
Cel: Wzrost udziału osób z wykształceniem wyższym oraz średnim ogólnym
i technicznym.
Kierunek 1. Utworzenie na terenie powiatu uczelni wyższej o profilu dostosowanym
do potrzeb gospodarczych i społecznych, występujących na terenie powiatu.
Kierunek 2. Racjonalizacja sieci szkół ponadgimnazjalnych  dostosowanie
szkolnictwa zawodowego do potrzeb rynku pracy.
Kierunek 3. Unowocześnienie bazy edukacyjnej powiatu.
II Priorytet: Zwiększenie efektywności ochrony środowiska i rewitalizacji obszarów
zdegradowanych.
Cel: Poprawa jakości środowiska powiatu poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do
powietrza, zrzutu nieoczyszczonych ścieków oraz ochronę ziemi.
Kierunek 1. Poprawa jakości powietrza poprzez redukcję emisji pyłów i gazów.
Kierunek 2. Poprawa odprowadzania i oczyszczania ścieków przemysłowych
i komunalnych.
Kierunek 3. Poprawa ochrony ziemi poprzez rekultywację terenów zdegradowanych,
uporzÄ…dkowanie gospodarki odpadami komunalnymi oraz uczestnictwo w pracach
związanych z przygotowaniem systemu gospodarki odpadami w ujęciu
ponadlokalnym.
III Priorytet: Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w sektorze usług i działalności
produkcyjnej.
Cel: Zahamowanie spadku miejsc pracy w powiecie i odtwarzanie tych, które
utracono wskutek restrukturyzacji tradycyjnych przemysłów (górnictwa i hutnictwa)
poprzez wzrost sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz zwiększenie udziału
tego sektora w działalności produkcyjnej i usługowej.
Kierunek 1. Tworzenie warunków dla zakładania nowych przedsiębiorstw.
Kierunek 2. Wspieranie MŚP przez rozwój otoczenia biznesu.
Kierunek 3. Utworzenie Europejskiego Terminalu Przeładunkowego w Sławkowie.
IV Priorytet: Tworzenie warunków dla rozwoju kultury, rekreacji i turystyki w powiecie.
39
Cel: Wzrost upowszechnienia dorobku kulturowego powiatu oraz zwiększenie liczby
turystów odwiedzających powiat.
Kierunek 1. Ochrona i promocja zabytków kultury.
Kierunek 2. Promocja kultury, turystyki i rekreacji.
V Priorytet: Intensyfikacja współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej, podnoszenie
standardu usług świadczonych dla mieszkańców powiatu i przyszłych inwestorów.
Cel: Polepszenie wizerunku powiatu poprzez jego promocjÄ™, modernizacjÄ™ i adaptacjÄ™
obiektów, informatyzację oraz intensyfikację współpracy z tradycyjnymi partnerami w kraju
i zagranicą, jak również poszukiwanie nowych, atrakcyjnych kontaktów.
Kierunek 1. Promocja pozytywnego wizerunku powiatu, skierowana na kraj,
zagranicę oraz do jego mieszkańców.
Kierunek 2. Zwiększenie zdolności powiatu do absorpcji zewnętrznych środków
finansowych i ich efektywne wykorzystanie.
Kierunek 3. Przygotowanie infrastruktury technicznej pod potrzeby społeczeństwa
informacyjnego.
VI Priorytet: Rozwój i modernizacja infrastruktury drogowej, transportowej, obiektów
opieki zdrowotnej i społecznej powiatu.
Cel: Podniesienie konkurencyjności powiatu poprzez sukcesywne dostosowanie
infrastruktury technicznej do wymogów i standardów Unii Europejskiej.
Kierunek 1. Porządkowanie przestrzeni poprzez systematyczną regulację stanów
prawnych gruntów oraz identyfikację i promocję terenów inwestycyjnych.
Kierunek 2. Unowocześnienie i standaryzacja obiektów służby zdrowia i opieki
społecznej.
Kierunek 3. Poprawa infrastruktury drogowej na terenie powiatu.
Kierunek 4. Rozwój Międzynarodowego Portu Lotniczego  KATOWICE
w Pyrzowicach  przebudowa infrastruktury technicznej.
Trzeba jednak pamiętać, że powiat, jako jednostka terytorialna, tworzony jest
przez gminy, podstawowe w naszym ustroju administracyjnym wspólnoty
samorządowe mieszkańców. To wypadkowa ich rozwoju decyduje o rozwoju
jednostek II i III szczebla administracji samorządowej, jak i całego kraju.
40
W okresie ostatnich lat samorządy gmin Powiatu Będzińskiego wypracowały
własne strategie, w których znalazły się zapisy dotyczące priorytetów ich działania,
celów, jakie zamierzają osiągnąć w najbliższej i dalszej perspektywie.
Tabela 9. Zestawienie informacji o dokumentach określających strategie
rozwoju gmin Powiatu Będzińskiego
Gmina Nazwa dokumentu Data uchwalenia
Uchwała Rady Miejskiej w Będzinie
Będzin Strategii Rozwoju Miasta Będzina
nr XII/109/99 z dnia 28.06.99 r.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy
Bobrowniki na lata 2005-2013 Uchwała Rady Gminy w Bobrownikach
Bobrowniki
nr XIX/191/08 z dnia 30.05.08 r.
Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy
Bobrowniki na lata 2008-2011
Strategia Rozwoju Miasta Czeladz
Uchwała Rady Miejskiej w Czeladzi
Czeladz

nr XLII/607/2004 z dnia 30.12.04 r.
na lata 2005 - 2015
Plan rozwoju lokalnego Uchwała Rady Gminy Mierzęcice
Mierzęcice
nr XX/115/2008 z dnia 29.05.08.
gminy Mierzęcice
Strategia Rozwoju Gminy Psary Uchwała Rady Gminy Psary
Psary
nr XII/83/2007 z dnia 28.09.07 r.
na lata 2007 - 2013
Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Uchwała Rady Miejskiej w Siewierzu
Siewierz
nr XLIV/326/05 z dnia 22.12.05 r.
Siewierz na lata 2004  2015
Strategia Zrównoważonego
Uchwała Rady Miasta Sławkowa
Sławków Rozwoju Miasta Sławkowa na lata
nr XVIII/122/04 z dnia 27.02.04 r.
2004  2018
Strategia Rozwoju Miasta Uchwała Rady Miasta Wojkowice
Wojkowice
nr XVIII/104/2000 z dnia 26.06.00 r.
Wojkowice na lata 2000-2010
Jak widać z powyższego zestawienia w większości przypadków dokumenty te są
stosunkowo nowe, tym samym zawarte w nich zapisy są dopiero wdrażane w życie.
Trzeba też pamiętać, że przygotowywane były m.in. w oparciu o obowiązującą
w czasie ich tworzenia  Strategię Rozwoju Powiatu Będzińskiego na lata 2000-2008
(z pewnością brana była też pod uwagę przy formułowaniu  Strategii Rozwoju
Województwa Śląskiego na lata 2000-2020 ).
41
IV. Wizja
Dla potrzeb niniejszej strategii wizjÄ™ w procesie strategicznego zarzÄ…dzania
powiatem zdefiniowano jako: opis stanu pełni potencjału, jaki powiat chce osiągnąć
dzięki implementacji swojej strategii, w końcu przyjętego horyzontu czasowego
(w roku 2020).
Z oczywistych względów, tak zdefiniowana wizja  obraz powiatu w roku 2020 -
będzie ułomny i to przede wszystkim z dwóch powodów.
Po pierwsze mówimy o 12-letnie perspektywie, która jest okresem niezwykle
odległym, zważywszy na tempo zachodzących przemian w życiu społeczno-
gospodarczym. Prognozowanie w tych warunkach, w oparciu o stan aktualny może
i powinno wzbudzać wątpliwości.
Wiadomo też, że powiat jest systemem otwartym, żywym, w którym
dynamicznie dokonują się wielorakie przekształcenia społeczne, gospodarcze,
przestrzenne i ekologiczne. Nierzadko też dokonują się one spontanicznie, czy też
mają charakter zdarzeń losowych, przypadków. Mogą jednak mieć wpływ na życie
regionu i jego mieszkańców, chociaż nie zostały uwzględnione w planach,
prognozach czy strategii.
Mimo tych zastrzeżeń, na podstawie przeprowadzonej analizy potencjału
czynników, przy założeniu ceteris paribus rozwojowych, można przedstawić zarys
opisu rezultatów, jakiego wspólnota samorządowa powiatu może i powinna
oczekiwać w końcu przyjętego horyzontu czasowego. Oczywiście, jeśli
konsekwentnie będą osiągane cele i wdrażane postanowienia przyjęte w strategii.
W roku 2020 Powiat Będziński będzie:
- nowoczesnym organizmem społecznym, w pełni zaspokajającym potrzeby
zarówno własnej wspólnoty, jak i osób przybywających z zewnątrz;
- rozwiniętym gospodarczo regionem dzięki wykorzystaniu osiągnięć nauki
i techniki, dysponującym bogatą i dostępną infrastrukturą techniczną i społeczną;
- zawdzięczającym swój dobrobyt świadomości obywatelskiej, samorządności
i przedsiębiorczości mieszkańców oraz poszanowaniu środowiska i dorobku
dziedzictwa kulturowego.
42
Jest to scenariusz najbardziej optymistyczny, który przewiduje, że dla rozwoju
powiatu wykorzystane będą w stopniu maksymalnym wszystkie posiadane zasoby.
Oczywiście możliwe są też inne scenariusze  mniej optymistyczne. Zostaną
zrealizowane w sytuacji, w której zasoby ludzkie, przyrodnicze, gospodarcze itd.
niewykorzystane zostaną na potrzeby rozwoju powiatu lub też wykorzystane zostaną
w niedostatecznym stopniu.
W tym przypadku można sobie wyobrazić rozwój wydarzeń, który sprawi, że: w
roku 2020 Powiat Będziński będzie dla jego mieszkańców miejscem na tyle mało
atrakcyjnym, że w poszukiwaniu szkoły, pracy czy domu, będą z niego  uciekać już
od najmłodszych lat. A jedynym  atutem powiatu będzie droga A1 i lotnisko
w Pyrzowicach, pozwalajÄ…ca na wygodne jego opuszczenie.
43
V. Określenie strategicznych priorytetów i celów rozwoju Powiatu
Będzińskiego
V.1. Analiza dokumentów strategicznych jednostek samorządu
terytorialnego
Generalnym priorytetem strategii rozwoju każdej organizacji jest realizacja jego
misji, wynikającej z powodu jej istnienia, jej uprawnień, kompetencji itp. Podobnie
rzecz ma się z ze strategią Powiatu Będzińskiego.
Właśnie dla jak najlepszego wypełniania swojej misji, po to, aby Powiat
Będziński był obszarem zrównoważonego rozwoju, otwartym na potrzeby jego
mieszkańców i osób, które chciałyby tu żyć i pracować, wspólnota samorządowa
podejmuje trud tworzenia i realizacji strategii rozwoju.
Jednak Strategia to przede wszystkim priorytety bardziej szczegółowe,
utylitarne oraz związane z nimi cele strategiczne długookresowego rozwoju.
Zgodnie z przyjętą metodologią, aby ustalić priorytety, cele i kierunki działań
rozwojach Powiatu Będzińskiego, przede wszystkim26 analizie poddano strategię
rozwoju województwa śląskiego oraz dokumenty strategiczne gmin Powiatu
Będzińskiego, jak również zapisy dotychczasowej strategii powiatu (zestawiono je
w tab. 10).
Tabela 10. Cele strategiczne i kierunki działań zawarte w strategii rozwoju
województwa śląskiego, strategii powiatu (na lata 2000-2008) oraz
dokumentach strategicznych gmin Powiatu Będzińskiego
Województwo Śląskie
I Cel strategiczny: Wzrost wykształcenia mieszkańców oraz ich zdolności adaptacyjnych do zmian
społecznych i gospodarczych w poczuciu bezpieczeństwa społecznego i publicznego.
Kierunek działań 1: Poprawa jakości i dostępności szkolnictwa oraz jego dostosowanie do
aktualnych i prognozowanych potrzeb rynku pracy.
Kierunek działań 2: Rozszerzenie skali i zasięgu przekwalifikowań zawodowych i kształcenia
ustawicznego.
Kierunek działań 3: Zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w kulturze i wzmocnienie środowisk
twórczych.
Kierunek działań 4: Upowszechnienie wśród społeczeństwa aktywnego stylu życia.
Kierunek działań 5: Zintegrowanie systemu pomocy społecznej, aktywna polityka społeczna.
Kierunek działań 6: Poprawa stanu zdrowia mieszkańców regionu oraz zapewnienie
powszechności dostępu do świadczeń zdrowotnych.
Kierunek działań 7: Poprawa warunków mieszkalnych.
Kierunek działań 8: Zapewnienie bezpieczeństwa publicznego i przeciwdziałanie dezorganizacji
i patologii społecznej.
26
Analiza został wsparta konsultacjami społecznymi, o których mowa w części I.
44
II Cel strategiczny: Rozbudowa oraz unowocześnienie systemów infrastruktury technicznej.
Kierunek działań 1: Optymalizacja i integracja systemu transportowego.
Kierunek działań 2: Rozbudowa i unowocześnienie systemów energetycznych.
Kierunek działań 3: Rozwój informatyki i telekomunikacji.
Kierunek działań 4: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunalnej.
III Cel Strategiczny: Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki
Kierunek działań 1: Tworzenie warunków do rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw.
Kierunek działań 2: Wspieranie sektora B+R i wdrożeń nowych technologii.
Kierunek działań 3: Podnoszenie atrakcyjności inwestycyjnej regionu.
Kierunek działań 4: Modernizacja sektora rolno-spożywczego i rozwijanie działalności
pozarolniczej.
Kierunek działań 5: Zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu.
Kierunek działań 6: Wspieranie procesów poprawy efektywności i adaptacji rynkowej tradycyjnych
gałęzi przemysłu.
IV Cel strategiczny: Poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie
atrakcyjności przestrzeni.
Kierunek działań 1: Wspieranie rozwoju obszarów metropolitalnych.
Kierunek działań 2: Zagospodarowanie centrów miast oraz zdegradowanych dzielnic.
Kierunek działań 3: Rewitalizacja terenów zdegradowanych.
Kierunek działań 4: Kształtowanie ośrodków wiejskich.
Kierunek działań 5: Uporządkowanie i wdrożenie systemu gospodarki odpadami.
Kierunek działań 6: Utworzenie systemu kształtowania i wykorzystania zasobów wodnych.
Kierunek działań 7: Polepszenie jakości powietrza.
Kierunek działań 8: Ochrona przed hałasem.
Kierunek działań 9: Ukształtowanie regionalnego systemu obszarów chronionych.
Powiat Będziński
(strategia na lata 2000-2008)
I Priorytet: Podniesienie poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych społeczności powiatu.
Cel: Wzrost udziału osób z wykształceniem wyższym oraz średnim ogólnym i technicznym.
II Priorytet: Zwiększenie efektywności ochrony środowiska i rewitalizacji obszarów zdegradowanych.
Cel: Poprawa jakości środowiska powiatu poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do
powietrza, zrzutu nieoczyszczonych ścieków oraz ochronę ziemi.
III Priorytet: Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w sektorze usług i działalności produkcyjnej.
Cel: Zahamowanie spadku miejsc pracy w powiecie i odtwarzanie tych, które utracono wskutek
restrukturyzacji tradycyjnych przemysłów (górnictwa i hutnictwa) poprzez wzrost sektora małych
i średnich przedsiębiorstw oraz zwiększenie udziału tego sektora w działalności produkcyjnej
i usługowej.
IV Priorytet: Tworzenie warunków dla rozwoju kultury, rekreacji i turystyki w powiecie.
Cel: Wzrost upowszechnienia dorobku kulturowego powiatu oraz zwiększenie liczby turystów
odwiedzajÄ…cych powiat.
V Priorytet: Intensyfikacja współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej, podnoszenie standardu
usług świadczonych dla mieszkańców powiatu i przyszłych inwestorów.
Cel: Polepszenie wizerunku powiatu poprzez jego promocję, modernizację i adaptację obiektów,
informatyzację oraz intensyfikację współpracy z tradycyjnymi partnerami w kraju i zagranicą, jak
również poszukiwanie nowych, atrakcyjnych kontaktów.
VI Priorytet: Rozwój i modernizacja infrastruktury drogowej, transportowej, obiektów opieki zdrowotnej
i społecznej powiatu.
Cel: Podniesienie konkurencyjności powiatu poprzez sukcesywne dostosowanie infrastruktury
technicznej do wymogów i standardów Unii Europejskiej.
Miasto Będzin
Strategiczne kierunki rozwoju
1. Waloryzacja kulturowego dziedzictwa miasta.
2. Waloryzacja środowiska przyrodniczego miasta.
3. Wspieranie rozwoju edukacji i przekwalifikowań zawodowych.
4. Wzmacnianie konkurencyjności firm i miasta w otoczeniu.
5. Wzmacnianie potencjału infrastrukturalnego miasta.
6. Rozwijanie współpracy międzygminnej i regionalnej.
45
Priorytety rozwoju:
a) Rekonstrukcja centrum wraz z odbudową starego miasta oraz uatrakcyjnienie parku na górze
zamkowej.
b) Prywatyzacja zakładów budżetowych świadczących usługi publiczne w mieście.
c) Finansowanie długookresowego programu uzbrajania terenów miejskich (komunalnych) pod
tworzÄ…ce nowe miejsca pracy inwestycje produkcyjne.
d) Stosowanie wobec przedsiębiorców ułatwień inwestycyjnych.
e) Stosowanie wobec przedsiębiorców uproszczonych procedur administracyjnych.
f) Podniesienie atrakcyjności turystycznej i rekreacyjnej góry Dorotka i jej otoczenia.
g) Aktywizacja terenów poprzemysłowych.
Miasto Czeladz

(W Strategii Rozwoju Miasta zawarto 21 kierunki-cele, z których za priorytetowe uznane zostały:)
Priorytety w obszar zarzÄ…dzania miastem
1. Dokończenie prac związanych z uchwaleniem planu zagospodarowania przestrzennego
i planów miejscowych.
2. Scalanie gruntów pod inwestycje, zacieśnianie współpracy z innymi właścicielami celem
przygotowania terenów inwestycyjnych na terenie miasta.
3. Stworzenie stref aktywności gospodarczej i miejsc pracy.
4. Rozwój obszaru centralnego miasta.
5. Aktywizacja terenów mieszkaniowych.
Priorytety w obszarze rozwoju gospodarczego
1. Przygotowanie terenów pod inwestycje (w tym pełne uzbrojenie WSE); zagospodarowanie
nieużytków
2. Rozwój funkcji sprzyjających napływowi nowych mieszkańców do miasta.
3. Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych na potrzeby rozwoju funkcji gospodarczych,
w tym także możliwość utworzenia Parku Przemysłowo-Technologicznego na terenie dawnej
KWK SATURN przy ul. Dehnelow.
Priorytety w obszarze problematyki społecznej
1. Realizacja celów  Miejskiego Programu Edukacyjnego ; wprowadzenie zajęć zorientowanych
na wykorzystanie zdolności i zainteresowań uczniów  poszerzenie i unowocześnienie oferty
edukacyjnej.
Priorytety w obszarze infrastruktury technicznej
1. Realizacja uzbrojenia na terenach przeznaczonych pod nowe budownictwo.
2. Wyposażenie terenów inwestycyjnych w infrastrukturę techniczną, w tym uzbrojenie terenów
poprzemysłowych oraz kontynuacja uzbrojenia Wschodniej Strefy Ekonomicznej
w infrastrukturÄ™ technicznÄ….
Gmina Psary
I Priorytet: Gospodarka
Cel 1 Poprawa zaopatrzenia mieszkańców w wodę oraz poprawa jakości wody pitnej.
Cel 2 Utworzenie trenów pod budownictwo mieszkaniowe, usługi i produkcję nieuciążliwą dla
środowiska.
Cel 3 Poprawa stanu jakości infrastruktury drogowej i bezpieczeństwa.
Cel 4 Zmniejszenie liczby awarii wodociÄ…gowych oraz strat wody.
Cel 5 Rozbudowa sieci wodociągowych w miejscach przyszłej zabudowy mieszkaniowej.
II Priorytet: Administracja
Cel 1 Budowanie społeczeństwa informacyjnego.
Cel 2 Przyjazny UrzÄ…d.
III Priorytet: Edukacja
Cel 1 Rozszerzenie oferty edukacyjnej placówek oświatowych.
Cel 2 Likwidacja barier architektonicznych utrudniających dostęp uczniów niepełnosprawnych do
usług edukacyjnych.
Cel 3 Upowszechnianie wśród społeczności szkolnej aktywnego stylu życia.
Cel 4 Rozszerzenie oferty zajęć o charakterze korekcyjno  kompensacyjnym.
Cel 5Wspomaganie wczesnego rozwoju dzieci.
Cel 6 Kształtowanie pozytywnych postaw w celu eliminacji zachowań agresywnych.
Cel 7 Systematyczna modernizacja i wzbogacanie wyposażenia placówek oświatowych.
46
IV Priorytet: Pomoc Społeczna
Cel 1 Realizacja założeń Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Psarach na
lata 2006 -2013.
Cel 2 Realizacja założeń rocznych gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów
alkoholowych oraz przeciwdziałania przemocy.
Cel 3 Realizacja założeń Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006  2008.
V Priorytet: Åšrodowisko
Cel 1 Uporządkowanie gospodarki wodno  ściekowej.
Cel 2 UporzÄ…dkowanie gospodarki odpadami.
Cel 3 Polepszenie jakości powietrza.
Cel 4 Podnoszenie jakości środowiska i ochrony walorów przyrodniczych.
VI Priorytet: Bezpieczeństwo
Cel 1 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców gminy.
Cel 2 Poprawa bezpieczeństwa w szkołach.
Cel 3 Poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
VII Priorytet: Kultura
Cel 1 Polepszenie stanu technicznego obiektów kultury.
Cel 2 Zacieśnianie współpracy międzygminnej, międzyregionalnej i międzynarodowej.
Cel 3 Rozwój oferty kulturalnej zgodnie z zapotrzebowaniem i oczekiwaniami społecznymi.
Cel 4 Rozwijanie działalności GOK w kierunku centrum aktywności lokalnej.
VIII Priorytet: Kultura Fizyczna
Cel 1 Rozbudowa oferty sportowo-rekreacyjnej dla dzieci i młodzieży.
Cel 2 Wprowadzenie programu  GAT (Gmina Atrakcyjna Turystycznie).
Miasto i Gmina Siewierz
1 Cel strategiczny- Poprawa wykorzystania walorów geograficzno  przyrodniczych oraz dziedzictwa
historyczno  kulturowego dla rozwoju gospodarczego gminy.
Cel operacyjny 1: Opracowanie systemu działań promocyjnych gminy Siewierz we współpracy
z lokalnymi przedsiębiorcami.
Cel operacyjny 2: Dbanie o wizerunek i estetykÄ™ gminy.
Cel operacyjny 3: Wykreowanie przyjaznego klimatu dla rozwoju przedsiębiorczości.
Cel operacyjny 4: Szeroka promocja walorów geograficzno  przyrodniczych gminy.
Cel operacyjny 5: Wykorzystanie dziedzictwa historyczno  kulturowego i bazy kulturalnej.
Cel operacyjny 6: Rozbudowa i racjonalnie wykorzystanie bazy sportowo  rekreacyjnej.
2 Cel strategiczny - Rozbudowa oraz unowocześnianie infrastruktury technicznej gminy, między
innymi poprzez zwiększenie aktywności inwestycyjnej z wykorzystaniem programów pomocowych
kraju i Unii Europejskiej.
Cel operacyjny 1: Tworzenie warunków do inwestowania w gminie i pozyskiwanie inwestorów
zewnętrznych.
Cel operacyjny 2: Modernizacja i rozwój infrastruktury technicznej gminy.
3 Cel strategiczny - Poprawa jakości życia w zakresie bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i środowiska
naturalnego.
Cel operacyjny nr 1: Systemowe rozwiÄ…zania w dziedzinie edukacji poprawiajÄ…ce warunki
zdobywania wiedzy, umiejętności i wychowania.
Cel operacyjny nr 2: Rozwój społeczeństwa informacyjnego.
Cel operacyjny nr 3: Poprawienie warunków do rozwoju aktywności obywatelskiej mieszkańców
gminy.
Cel operacyjny nr 4: Budowa lokalnej tożsamości i integrowanie mieszkańców.
Cel operacyjny nr 5: Stwarzanie warunków do dywersyfikacji dochodów ludności wiejskiej.
4 Cel strategiczny - Wzrost wykształcenia mieszkańców, ich świadomości społecznej oraz zdolności
adaptacyjnej do zmian społecznych i gospodarczych.
Cel operacyjny nr 1: Pozyskiwanie funduszy pozabudżetowych na rozwój opieki medycznej
i oświaty zdrowotnej.
Cel operacyjny nr 2: Poprawa bezpieczeństwa publicznego i przeciwpożarowego.
Cel operacyjny nr 3: Ochrona środowiska naturalnego.
47
Miasto Sławków
Cel strategiczny A - Osiągnięcie wysokich standardów cywilizacyjnych życia mieszkańców i wysokiej
jakości kapitału ludzkiego ( Sławków  miasto ludzi wykształconych, pracujących, zdrowych
i wypoczętych ognisko rozwoju kulturalnego   Sławków nad Przemszą ).
Cel A.1. Poprawa jakości usług placówek oświatowych Sławkowa oraz dostosowanie oferty
edukacyjnej szkół do potrzeb rynku pracy.
Cel A.2. Wspieranie rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy oraz stworzenie warunków do
aktywnego uczestnictwa mieszkańców Sławkowa w życiu społecznym i gospodarczym miasta oraz
regionu.
Cel A.3. Zapewnienie skutecznego systemu pomocy społecznej.
Cel A.4. Zapewnienie wysokiego poziomu opieki zdrowotnej.
Cel A.5. Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa.
Cel A.6. Wspieranie rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz poprawa warunków
mieszkaniowych.
Cel A.7. Integracja społeczności, zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w kulturze.
Cel strategiczny B - Kreowanie i wspieranie pozytywnych zmian w sferze gospodarczej miasta
Sławków (Sławków  ośrodkiem gospodarczym znaczącym w regionie).
Cel B.1. Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej miasta Sławkowa.
Cel B.2. Tworzenie warunków rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw oraz wzrost ich potencjału
konkurencyjnego.
Cel B.3. Zapewnienie warunków wykorzystania potencjału gospodarczego Zespołu Terminali
Przeładunkowych LHS.
Cel B.4. Stworzenie warunków dla rozwoju rekreacji i turystyki.
Cel strategiczny C - Ochrona środowiska przyrodniczego miasta Sławkowa (Zachowane dziedzictwo
przyrodnicze i środowiskowe dla przyszłych pokoleń mieszkańców miasta).
Cel C.1. Uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej i ochrona zasobów wodnych.
Cel C.2. UporzÄ…dkowanie gospodarki odpadami.
Cel C.3. Polepszenie jakości powietrza.
Cel C.4. Podnoszenie jakości i ochrona walorów przyrodniczych i przestrzennych.
Cel strategiczny D - Osiągnięcie wysokiego poziomu zarządzania gminą (Sławków  miastem
sprawnie zarządzanym, otwartym na współpracę i partnerstwo w Zjednoczonej Europie)
Cel D.1. Podniesienie efektywności funkcjonowania organów miasta.
Cel D.2. Rozwijanie współpracy z partnerami społecznymi, innymi jednostkami samorządu
terytorialnego oraz instytucjami ponadlokalnymi.
Cel D.3. Kształtowanie pozytywnego wizerunku gminy i promocja jej walorów.
Miasto Wojkowice
1. Cel strategiczny- Ożywienie gospodarcze miasta - tworzenie nowych miejsc pracy
Cele pośrednie:
a) Rozwój i wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw.
b) Rozwój współpracy i wymiany z gminami partnerskimi krajów UE.
c) Podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności gminy dla inwestorów.
d) Ukształtowanie nowego wizerunku gminy.
e) Aktywizacja terenów poprzemysłowych.
2. Cel strategiczny - Wzrost potencjału intelektualnego gminy.
Cel pośredni: Podniesienie poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych mieszkańców.
3. Cel strategiczny- Poprawa stanu zdrowia mieszkańców.
Cel pośredni: Profilaktyka medyczna i edukacja pro zdrowotna.
4. Cel strategiczny- Poprawa stanu środowiska naturalnego.
Cele pośrednie:
a) Rozwiązanie problemu kanalizacji i oczyszczalni ścieków.
b) Zagospodarowanie odpadów poprzez stworzenie systemu racjonalnej gospodarki odpadami.
c) Rewitalizacja obszarów zdewastowanych i zdegradowanych.
d) Ochrona terenów leśnych i zieleni miejskiej.
e) Likwidacja z
ródeł niskiej emisji na terenach zurbanizowanych.
5. Cel strategiczny- Poprawa komfortu życia mieszkańców.
Cel pośredni: Poprawa funkcjonowania układów komunikacyjnych.
48
6. Cel strategiczny - Stworzenie warunków do wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców.
Cel pośredni: Stworzenie bazy turystyczno-wypocznkowej.
7. Cel strategiczny - Poprawa jakości i standardów zaopatrzenia mieszkańców w media.
Cele pośrednie
a) Rozwój systemu ciepłowniczego.
b) Rozbudowa systemu sieci gazowej.
c) Polepszenie systemu zaopatrzenia w wodÄ™.
8. Cel strategiczny - Pełne zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych wspólnoty.
Cele pośrednie:
a) Zwiększenie zasobów mieszkaniowych i ogólnej dostępności mieszkań.
b) Modernizacja i rewitalizacja osiedli mieszkaniowych.
W niniejszym opracowaniu nie zostały przedstawione opisy strategii Mierzęcic
i Bobrownik, gdyż nie posiadają one takowych dokumentów, a jedynie PLANY ROZWOJU.
Analiza informacji zawartych w powyższej tabeli pozwala na wyciągnięcie kilku
wniosków:
1. Można uznać, że zawarte w  Strategii Rozwoju Powiatu Będzińskiego na lata
2000 -2008 priorytety i cele, chociaż w dużym stopniu zrealizowane27, nie straciły na
aktualności. Gdyby zmianie nie uległy czynniki zewnętrzne można by (z pewnymi
modyfikacjami) odnieść je do kolejnej perspektywy czasowej,
2. W większości pokrywają się one również z celami zapisanymi w  Strategii
Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 - 2020 , z zastrzeżeniem, że zapisy
strategii wojewódzkiej mówią o rozwoju gospodarki innowacyjnej, zaawansowanej
technologicznie, a zapisy strategii powiatowej o rozwoju gospodarczym w ogólności.
3. Pominąwszy cele bardzo lokalne, również w strategiach gmin można
doszukać się elementów tożsamych z zapisami strategii powiatowej.
V.2. Określenie priorytetów i celów strategicznych
Analizując dokumenty strategiczne JST-ów województwa śląskiego można więc
sformułować następujące, ściśle powiązane ze sobą, priorytety28 działań
strategicznych powiatu (spójne dla wszystkich szczebli samorządu terytorialnego):
27
Zob.:  Sprawozdanie z realizacji Strategii Powiatu Będzińskiego na lata 2000-2008 .
28
Jak widać to w tabeli nr 10, w aparacie pojęciowym związanym z zagadnieniami strategicznymi nie
wypracowano jeszcze jednej ogólnie przyjętej definicji dotyczących hierarchizacji działań. Dlatego, w tym
opracowaniu została przyjęta sekwencja: priorytet cel kierunek strategiczny.
49
I Priorytet: Pełniejsze zaspokojenie potrzeb mieszkańców we wszystkich
sferach: edukacyjnej, bytowej, socjalnej, społecznej i ekonomicznej, a tym
samym poprawa komfortu ich życia.
II Priorytet: Ożywienie życia gospodarczego regionu poprzez różnego typu
przedsięwzięcia: poprawę jakości obsługi podmiotów gospodarczych,
przygotowanie terenów pod inwestycje, inwestycje infrastrukturalne,
przygotowanie kadr.
III Priorytet: Ochrona środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego.
Cele strategiczne zwiÄ…zane z tymi priorytetami to:
Cel I. Podnoszenie komfortu życia mieszkańców powiatu.
(Realizacja tego celu służyć powinna przede wszystkim zatrzymaniu niekorzystnych
tendencji demograficznych w powiecie zwiÄ…zanych z ujemnym saldem migracji
i przyrostem naturalnym)
Cel II. Rozwój gospodarczy regionu w oparciu o jego zasoby naturalne
oraz dogodnÄ… lokalizacje.
(Realizacja celu II powinna wpływać przede wszystkim na poprawę sytuacji na rynku
pracy i obniżeniu wskaz
ników bezrobocia w regionie. Pośrednio wpływać też będzie
na cel I)
Cel III. Wykorzystanie środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego
powiatu do podnoszenia jego atrakcyjności i konkurencyjności.
(Realizacja tego celu zmierza do  skomercjalizowania zasobów przyrodniczych
regionu, a tym samym rozwoju gałęzi gospodarki, jaką jest turystyka. Jest on więc
powiązany bezpośrednio z celem II i pośrednio, poprzez niezbędną dla rozwoju
turystyki dbałość o środowiska, także z celem I)
50
Cel IV Rozwój szkolnictwa na wszystkich poziomach kształcenia29
zmierzający do podniesienia zasobów intelektualnych powiatu i stworzenia
podaży wykwalifikowanych pracowników dla lokalnego rynku pracy.
(Poprzez działanie rynkowych mechanizmów na rynku pracy - podaż i popyt -
realizacja tego celu wpływać będzie na efekty w obszarze celu II, i, w trochę
mniejszym stopniu, celu III)
Cele strategiczne odzwierciedlają kierunki zmian, jakie są pożądane
w obszarach składających się na przedmiot strategii, mają jednak charakter
postulatywny, nie dajÄ…c odpowiedzi na pytanie  jak? .
Na to pytanie odpowiadają cele taktyczne, kierunki działań30, które
pogrupowane w wiązki celów niższego rzędu skierowane są na realizację
poszczególnych (jednego lub więcej) celów strategicznych. Cel taktyczny jest
osiągany w wyniku działań o charakterze jednostkowym lub stanowiących przedmiot
wielozadaniowych, średniookresowych programów taktycznych.
V.3. Strategiczne kierunki rozwoju powiatu
Analiza danych dotyczących Powiatu Będzińskiego pokazujących jego bardzo
zróżnicowany charakter (przeplatanie się obszarów miejskich i wiejskich, terenów
przemysłowych i rekreacyjnych, etc.) oraz sformułowanie kilku priorytetów i celów
strategicznych skłania do konstatacji, że niemożliwe jest wyznaczanie jednego
kierunku jego rozwoju. Rozwój ten musi odbywać się w kilku powiązanych ze sobą
kierunkach strategicznych, wykorzystujących mocne strony regionu, a więc przede
wszystkim jego najważniejsze zasoby, jakimi są jego położenie oraz walory
przyrodnicze. Stąd też można stwierdzić, że:
Rozwoju Powiatu Będzińskiego powinien odbywać się poprzez zrównoważony
i powiązany ze sobą rozwój:
29
Chociaż, na podstawie oceny potencjału ludnościowego powiatu (tylko ok. 150 tys. mieszkańców) oraz
faktów: utrzymującego się niżu demograficznego i dużego  nasycenia uczelniami pobliskiej aglomeracji
katowickiej, można postawić tezę, że perspektywa pojawienia się w powiecie  samodzielnej szkoły wyższej
wydaje się mało realna, nie można wykluczyć utworzenia kolejnych filii, którejś ze śląskich uczelni.
30
W literaturze określane są również jako sposoby osiągnięcia celów strategicznych, kierunki działań, cele
operacyjne itp.
51
1. usług rekreacyjnych i turystycznych;
2. budownictwa mieszkaniowego;
3. nieuciążliwego przemysłu, oparty na partnerskiej współpracy pomiędzy
Starostwem, samorzÄ…dami gminnymi oraz innymi interesariuszami.
V.3.1. Rozwój usług rekreacyjnych i turystycznych
Rozwój sektora turystycznego31 w Powiecie Będzińskim opiera się na dwóch
zasadniczych filarach: relatywnie bogatej ofercie przyrodniczo-kulturowej regionu
i bliskości potencjalnego rynku zbytu tych usług w postaci mieszkańców najbliższych
miast Aglomeracji ÅšlÄ…skiej.
Jego celem jest aktywizacja gospodarcza powiatu poprzez efektywniejsze
wykorzystanie istniejącego potencjału oraz budowanie nowej oferty, stworzenie
nowych miejsc pracy, jak również może służyć jego promocji gospodarczej.
Pełne wykorzystanie tego zasobu wymagać będzie jednak podjęcia działań,
których szczegółowy opis powinien zostać zawarty w dokumencie pod roboczym
tytułem  Strategii Rozwoju Turystyki w Powiecie Będzińskim .
W nim powinny znalez
ć się zapisy dotyczące m.in.: rozwój oferty produktowej32
integrującej walory turystyczne regionu dostosowanej do potrzeb odbiorców,
opracowania i wdrożenia systemu identyfikacji wizualnej powiatu, opracowania
 regionalnej biblioteczki materiałów promocyjno-informacyjnych, opracowania
i wdrożenia cyfrowego systemu informacji turystycznej, dostosowywanie struktur
organizacyjnych urzędów do potrzeb turystyki, określenia wydatków i sposobów
promocji turystyki.
Powstanie takiego dokumentu i wcielanie w życie jego zapisów wymagać
będzie współpracy ze strony wszystkich interesariuszy związanych z branżą
turystyczną działających w regionie: władz administracyjnych, organizacji
turystycznych, podmiotów działających w tej branży, stowarzyszeń i fundacji osób
indywidualnych.
31
W praktyce pojęcia  turystyka i  rekreacja funkcjonują zamiennie, jednak w ujęciach definicyjnych
 rekreacja to przede wszystkim, krótkotrwały wypoczynek, a  turystyka wiązana jest z dłuższymi
opuszczeniem miejsca zamieszkania w celu aktywnego skorzystania z oferowanych produktów turystycznych.
32
Produkt turystyczny, jakim jest powiat (obszar) definiowany jest m.in. jako: wewnętrznie złożony zbiór
elementów wyróżnionych ze względu na swoją konkretną lokalizację w przestrzeni, charakteryzującą się
walorami turystycznymi.
52
Rolą Starostwa powinno być inicjowanie i koordynowanie działań, poprzez
zbudowanie efektywnego systemu instytucjonalnego działającego na rzecz
rozwoju turystyki w powiecie, a jego domenÄ… - pozyskiwanie, gromadzenie,
przetwarzania oraz dystrybucji informacji z turystykÄ… zwiÄ…zanych.
Niektóre postulowane działania związane z tym kierunkiem rozwoju:
" Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej służącej ochronie czystości
wód, gleby i powietrza.
" Ochrona fauny i flory regionu.
" Udostępnienie nowych i zwiększenie atrakcyjności istniejących terenów
inwestycyjnych dla potrzeb gospodarki turystycznej (wskazanie i uzbrojenie
infrastrukturalne).
" Inicjowanie i realizacja kompleksowych przedsięwzięć z zakresu ochrony,
rewaloryzacji i udostępniania obszarów przyrodniczych, obejmujące np.
budowÄ™, rozbudowÄ™ lub modernizacjÄ™ infrastruktury kierunkujÄ…cej ruch
turystyczny w wyznaczone miejsca na obszarach cennych przyrodniczo (szlaki
turystyczne, ścieżki rowerowe, ścieżki dydaktyczne, pomosty komunikacyjne,
platformy widokowe, wieże obserwacyjne, parkingi).
" Inicjowanie i wspieranie programów i inicjatyw zmierzających do modernizacji,
rewaloryzacji, renowacji, konserwacji oraz adaptacja budynków i budowli
o znaczeniu historycznym, w celu nadawania im nowych funkcji użytkowych:
kulturowych oraz turystycznych.
" Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury i obiektów dla potrzeb
różnych form turystyki, urządzeń rekreacyjnych i sportowych o znaczeniu
regionalnym i ponadregionalnym.
" Integracja działań na rzecz współpracy lokalnych instytucji i przedsiębiorstw
branży turystycznej.
" Tworzenie warunków (materialnych i organizacyjnych) ułatwiających
funkcjonowanie zespołów, związków, zrzeszeń i stowarzyszeń, których celem
jest kultywowanie folkloru, tradycji i wartości kulturowych swoich środowisk.
" Opracowanie, rozwój i promocja produktów turystycznych i kulturowych
wykorzystujÄ…cych zasoby lokalne.
53
" Nawiązywanie współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej w zakresie
promocji tematycznych szlaków turystycznych, jak również w celu wymiany
wiedzy i doświadczeń w zakresie pozyskiwania środków UE.
V.3.2. Rozwój budownictwa mieszkaniowego
Podobnie jak w przypadku usług turystycznych, tak i w tym obszarze działań
Powiat może wykorzystać dwa swoje atuty: relatywnie czyste środowisko naturalne
oraz bliskość Aglomeracji Katowickiej (z dogodnymi połączeniami komunikacyjnymi).
To powoduje, że zamieszkanie w Powiecie Będzińskim i praca w miastach
Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego może być atrakcyjnym rozwiązaniem.
Jak wynika z analizy dokumentów, gminy Powiatu dysponują sporą
powierzchnią atrakcyjnych gruntów nadających się pod jedno- i wielorodzinną
zabudowÄ™.
Na całym świecie rozwój budownictwa mieszkaniowego jest lokomotywą
gospodarczą. Jak szacują specjaliści  jedna zainwestowana w budowę mieszkania
złotówka powoduje wydatkowanie trzech kolejnych na cele z nim związane. Efekt
mnożnikowy wynika z kreowania przez budownictwo popytu na związane z nim usługi
(różnego typu serwisy, prace instalacyjne) oraz produkty (sprzęt AGD, meble, itp.).
Realizacja inwestycji budowlanych powoduje rozwój sektorów handlu i usług,
a w dalszej konsekwencji, może także prowadzić do lokalizacji mniejszych lub
większych zakładów produkcyjnych.
Jednak rozwój tego sektora wiąże się z koniecznością poniesienia sporych
nakładów inwestycyjnych ze strony samorządów  właścicieli gruntów, a związanych
z uzbrojeniem terenów oraz póz
niejszym zapewnienia usług komunalnych.
W ostatecznym rozrachunku jest to jednak inwestycja zawsze opłacalna, tak
w kategoriach finansowych, jak i społecznych (miejsca pracy, przyrost liczby ludności,
itp.). Jak pokazuje doświadczenie, jedynym warunkiem powodzenia przedsięwzięcia jest
realizowanie inwestycji przez podmioty prywatne, a nie samodzielnie przez samorzÄ…dy.
Dlatego też, w tym zakresie rola samorządów powinna ograniczać się do
opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego, uzbrajania terenów i ich
54
sprzedaży po jak najkorzystniejszej cenie firmom deweloperskim, czy budowlanym.33
Z tego też powodu, ważną rolę powinny odgrywać działania koordynujące tego typu
przedsięwzięcia ze strony poszczególnych samorządów gminnych (w celu
racjonalizacji kosztów), jaki i działania marketingowe, zmierzające nie tylko do
znalezienia kupców, ale i uzyskania najwyższych cen.
Naturalnym koordynatorem planów inwestycyjnych gmin związanych
z uzbrajaniem terenów pod budownictwo mieszkaniowe, jak i działań
marketingowych związanych z ich oferowaniem na rynku nieruchomości
powinno być Starostwo.
Niektóre postulowane działania związane z tym kierunkiem rozwoju:
" Planowanie gospodarki gruntami poprzez porządkowanie stosunków
własnościowych oraz długookresowe ich pozyskiwanie w drodze
komunalizacji, wykupów i zamiany.
" Współpraca i koordynacja planowania przestrzennego w obszarze powiatu
i ościennych jednostek samorządu terytorialnego.
" Tworzenie porozumień i związków z innymi samorządami w celu
podejmowania wspólnych przedsięwzięć, wymiany wiedzy i doświadczeń
w zakresie zarządzania i pozyskiwania środków UE.
" Tworzenie warunków do lokalizowania usług publicznych (ochrona zdrowia,
sport) na terenach z przewidywanÄ… funkcjÄ… mieszkaniowÄ….
" Rozbudowa systemu komunikacyjnego oraz poprawa stanu technicznego
i nawierzchni istniejących dróg.
" Projektowanie rozwiązań w zakresie lokalnego transportu zbiorowego ludności
m.in. poprzez wykorzystanie infrastruktury PKP dla potrzeb przewozów
zbiorowych ludności oraz systemu transportu kombinowanego.
V.3.3. Rozwój nieuciążliwego przemysłu.
Jednym z najważniejszych atutów powiatu w zakresie rozwoju gospodarczego
jest jego dostępność komunikacyjna, oparta przede wszystkim na: wykorzystaniu
33
Rozwiązaniem zmierzającym do zwiększania efektywności ekonomicznej przedsięwzięcia, prowadzącym do
udziału samorządów w sprzedaży gotowych już domów czy mieszkań, jest Partnerstwo Publiczno-Prywatne
z firmami budowlanymi. W naszym kraju, głównie z przyczyn politycznych, jest jednak mało popularne.
55
trasy A1, rozbudowanej sieci kolejowej, lotnisku w Pyrzowicach oraz, w mniejszym
stopniu, szerokotorowej trasy kolejowej, łączącej go z krajami b. ZSRR. Do atutów
dołączyć należy również sporo, będących w gestii samorządów, wolnych terenów
przeznaczonych pod inwestycje przemysłowe34, jak również spore zasoby wolnych
rÄ…k do pracy, co zwiÄ…zane jest z relatywnie wysokim bezrobociem. To stwarza
korzystne warunki do rozwoju przemysłu.
Jednak, do skutecznego pozyskiwania inwestorów potrzebne jest spełnienie
jeszcze kilku warunków: wykreowanie przyjaznego klimatu dla rozwoju
przedsiębiorczości, przede wszystkim poprzez stworzenie systemu szybkiej
i profesjonalnej obsługi ze strony urzędów, zapewnienie atrakcyjnych, z punktu
widzenia przedsiębiorców, uzbrojonych terenów oraz skuteczna promocja
gospodarcza powiatu.35
Pamiętać przy tym trzeba o przyjętym założeniu zrównoważonego
i powiÄ…zanego ze sobÄ… rozwoju powiatu w trzech obszarach, a tym samym
o uwzględnianiu warunków niezbędnych do rozwoju, zarówno sektora turystycznego,
jak i budownictwa mieszkaniowego (z czego wnika m.in. zapis o nieuciążliwości
środowiskowej inwestycji).
Podobnie jak w przypadku budownictwa mieszkaniowego, naturalnym
koordynatorem planów inwestycyjnych gmin związanych z uzbrajaniem
terenów pod inwestycje powinno być Starostwo. Ono też powinno wspierać
gminy w procesie poszukiwania inwestorów poprzez kreowanie różnego typu
inicjatyw gospodarczych we współpracy z lokalnymi przedsiębiorcami
i organizacjami gospodarczymi.
Niektóre działania związane z tym kierunkiem rozwoju:
" Kreowanie atrakcyjnego wizerunku powiatu wśród inwestorów w oparciu
o strategiÄ™ promocji gospodarczej.
" Inicjowanie i kreowanie przedsięwzięć podnoszących skłonność i zdolności
firm do inwestowania. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej
34
Nie bez znaczenia jest tu także element marketingowy, jakim jest lokalizacja w Czeladzi kompleksu
handlowego M1.
35
Podobnie jak w pkt. V.5.1. Rozwój usług rekreacyjnych i turystycznych, niezbędne wydaje się przygotowanie
dokumentu określającego strategię promocji gospodarczej powiatu. Jednak  Strategia w swojej zawartości
merytorycznej powinna obejmować wszystkie główne kierunki rozwoju, a więc dotyczyć tak promocji
gospodarcze jak i turystycznej powiatu.
56
i komunikacyjnej, majÄ…cej podstawowe znaczenie dla wzrostu
konkurencyjności gospodarczej powiatu.
" Inicjowanie tworzenia instrumentów ułatwiających dostępność do wsparcia
finansowego dla przedsiębiorców.
" Tworzenie międzygminnych instrumentów wspierania rozwoju
przedsiębiorczości w oparciu o porozumienia zawierane z instytucjami
otoczenia biznesu i bankami.
" Promocja przedsiębiorczości i dobrych praktyk gospodarczych we współpracy
władz samorządu terytorialnego z instytucjami samorządu gospodarczego
i organizacji pozarzÄ…dowych.
" Planowanie gospodarki gruntami poprzez porządkowanie stosunków
własnościowych oraz długookresowe ich pozyskiwanie w drodze
komunalizacji, wykupów i zamiany oraz kompleksowe uzbrojenie terenów pod
nowe inwestycje gospodarcze.
" Tworzenie zinstytucjonalizowanych form wspierania innowacyjności
i współpracy pomiędzy sferą naukowo-badawczą a biznesem w różnych
dziedzinach gospodarczych.
" Aktywizacja zawodowa mieszkańców poprzez podnoszenie poziomu wiedzy
i umiejętności pracowniczych.
" Integracja działań organizacji pozarządowych działających w obszarze rynku
pracy.
" Systemowe wspieranie badania i analizy, dotyczącej działalności
gospodarczej w powiecie.
" Rozwój gospodarczej współpracy transgranicznej.
57
VI. Uwarunkowania skuteczności realizacji strategii
VI.1. Strategia a zadania własne powiatu
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzÄ…dzie powiatowym (Dz.U. 1998 nr 91
poz. 578) mówi w art. 4., że podstawowym zadaniem powiatu jest wykonywanie
określonych ustawami, wymienionych enumeratywnie, zadań publicznych
o charakterze ponadgminnym.
Dlatego też, priorytetem działań władz samorządowych powiatu jest ich jak
najlepsza realizacjia, mająca na celu zaspokojenie w najpełniejszy sposób potrzeb
społeczności, co znalazło odzwierciedlenie w misji powiatu:
Misją Starostwa Powiatowego w Będzinie jest skuteczna realizacja zadań
publicznych na rzecz mieszkańców Powiatu Będzińskiego w sposób zgodny
z przepisami prawa.
Mają one w tych działaniach  wolną rękę (oczywiście w granicach prawa) -
art. 2 wspomnianej ustawy głosi bowiem, że powierzone mu zadania powiat
wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Jest bowiem z mocy
prawa lokalną wspólnotą samorządową tworzoną przez jego mieszkańców (art. 1).
I to ona, za pośrednictwem swoich reprezentantów  władz powiatu  decyduje
o sposobie ich realizacji.
Stąd też realizację zapisów Strategii rozwoju należy traktować jako narzędzie
pomocne do osiągnięcia tego celu, a nie cel sam w sobie.
Tak filozofia powoduję, że realizacja celów zapisanych w Strategii, w żadnym
przypadku nie może zastępować realizacji zadań własnych powiatu. Strategia może
doprecyzowywać zapisy ustawowe, nadawać kierunek działań w poszczególnych
obszarach. Tak na przykład, zadanie własne pod ogólną nazwą  gospodarki
nieruchomościami (art. 4.1.10), w Strategii zostaje skonkretyzowane w postaci
zapisu o  rozwoju budownictwa mieszkaniowego . Tym samym wyznacza kierunki
działań Starostwa w tym obszarze.
Bezwzględny priorytet realizacji zadań własnych powoduje, że niezależnie od
realizacji zapisów dokumentów strategicznych, przedmiotem troski władz musi być
58
stałe dążenie do podnoszenia sprawności i jakości usług świadczonych dla ludności
i innych interesariuszy.
W przypadku Powiatu Będzińskiego, znalazło to odzwierciedlenie w przyjętej
w 2007 roku  Polityce jakości , która stwierdza, że Nadrzędnym celem Starostwa
Powiatowego w Będzinie jest zaspokajanie potrzeb i oczekiwań klienta poprzez
systematyczne doskonalenie w oparciu o System Zarządzania Jakością zgodny
z wymogami Normy PN  EN ISO 9001:2001. Realizacja odbywa siÄ™ poprzez:
- sprawne i kompleksowe załatwienie spraw w terminach i trybach określonych
w przepisach prawa i obowiÄ…zujÄ…cych procedurach
- szkolenie i podnoszenie kwalifikacji oraz kompetencji wszystkich pracowników
Starostwa
- ciągłe doskonalenie komunikacji pomiędzy klientem a Starostwem
- zapewnienie odpowiedniej infrastruktury technicznej informatycznej oraz
odpowiednich zasobów kadrowych
- trzymanie i ciągłe doskonalenie Systemu Zarządzania Jakością
- umacnianie roli Starostwa jako instytucji współuczestniczącej w życiu
społecznym i gospodarczym w ramach obowiązujących uregulowań prawnych
Jak widać z powyższych zapisów,  jakość działań władz samorządowych wiąże
się nierozerwalnie z ich  sprawnością , którą należy rozumieć przede wszystkim jako
szybkość obsługi, osiąganą w drodze organizacji pracy, jak i wyposażenia technicznego.
We współczesnym świecie, synonimem sprawność działań jest informatyzacja.
W tym kontekście, e-urząd to organizacja, która swoje zadania realizuje w oparciu
o komputerowe przetwarzanie informacji i zdalny, internetowy do niej dostęp.
Dlatego też niezmiernie istotne są wszelkie działania zmierzające do budowy
społeczeństwa informatycznego na każdym poziomie, m.in. tak urzędu, jak i jego
klienta. Ten postulat znajduje się w praktycznie każdym dokumencie Strategicznym
przygotowywanym w naszym kraju.
Budowę e-społeczeństwa traktować należy również jako cel strategiczny
działań Starostwa Powiatowego w Będzinie, chociaż jest on uniwersalny i dotyczy
działań wszystkich organizacji.
59
VI.2. Uwarunkowanie realizacji przyjętych założeń strategicznych.
Sprawność działania struktur administracji samorządowej powiatu w sposób
istotny wpływać będzie na sposób realizacji zadań postawionych w strategii. Tym
samym wpływać też będzie na jakość życia i poziom zadowolenia całej wspólnoty
samorzÄ…dowej.
Wprawdzie większość zachowań jednostek samorządu terytorialnego jest
determinowana wymogami ustawowymi, jednak olbrzymim polem do skutecznej
realizacji strategii jest tzw.  kultura organizacji i możliwość kreowania pożądanych
zachowań, zarówno ze strony najwyższego kierownictwa, jak również
poszczególnych pracowników.
Pomyślna realizacja ustaleń strategii wymaga, zatem nie tylko nakładów
finansowych, ale i systematycznych, skoordynowanych działań władz powiatu oraz
pracowników Starostwa na rzecz urzeczywistnienia jej ustaleń.
Do podstawowych warunków sprzyjających realizacji Strategii rozwoju należy
zaliczyć:
- Stały wzrost sprawności strategicznego zarządzania (poświęcenie uwagi
jedynie bieżącej efektywności, czasem dotyczącej okresu jednej kadencji,
może prowadzić do rezygnacji z realizacji długoterminowych założeń
strategicznych i niedostrzegania negatywnych skutków zaniechań);
- Określenie dla poszczególnych polityk sektorowych zadań (działań), które
ze względu na swój bazowy charakter stanowić będą priorytety;
- Opracowanie szczegółowych programów taktyczno-operacyjnych,
realizowanych przez dobrane zespoły projektowe;
- Opracowywanie wieloletnich planów inwestycyjnych, stanowiących
podstawę do tworzenia budżetów zadaniowych, opartych na wieloletnich
planach finansowych powiatu (stosowane metody prognostyczne oparte sÄ…
zbyt często na intuicyjnie lub życzeniowo przyjmowanych założeniach);
- Podjęcie działań sprzyjających wyzwalaniu kreatywności i innowacyjności
wśród pracowników urzędu, poprzez uświadomienie im roli, jaką pełnią w
działaniach dla wspólnego dobra powiatu;
60
- Odpowiednią politykę informacyjną  zarówno w komunikacji wewnętrznej,
jaki i zewnętrznej - o zamierzeniach i przedsięwzięciach rozwojowych
zmierzajÄ…cych do realizacji strategii rozwoju;
- Inicjowanie i koordynowanie współpracy władz z mieszkańcami, instytucjami
i organizacjami pozarzÄ…dowymi, podmiotami gospodarczymi przy realizacji
strategii rozwoju,
- ProrozwojowÄ… politykÄ™ finansowÄ… powiatu (gospodarka finansami
skierowana na wypracowanie nadwyżki operacyjnej poprzez racjonalizację
wydatków bieżących, podejmowanie działań zwiększających dochody
własne generowane przez efektywne gospodarowanie składnikami majątku
i maksymalizowanie nakładów na rozwój);
- Konsulting gospodarczy i usługi wspierające dla potencjalnych inwestorów
oraz istniejących podmiotów gospodarczych.
VI.3. Metody i instrumenty.
a) Doskonalenie procedur strategicznego zarzÄ…dzania rozwojem powiatu.
Doskonalenie zarzÄ…dzania zasobami finansowymi, rzeczowymi i ludzkimi.
Informatyzacja procesów związanych ze świadczeniem usług administracyjnych
dla mieszkańców (zezwolenia, decyzje, dokumenty, etc).
Budowa systemu monitorowania realizacji strategii i tworzenie procedur
weryfikacji i aktualizacji planów średnio- i długookresowych.
Określenie priorytetów dla poszczególnych obszarów polityki rozwoju powiatu.
Doskonalenie procedur i narzędzi wspomagających wieloletnie planowanie
inwestycji.
Opracowywanie średniookresowych programów sektorowych uwzględniających
merytoryczne zakresy projektów i reguły zarządzania tymi projektami,
realizowanymi przez dobrane zespoły projektowe.
b) Wzrost zdolności finansowej (racjonalizacja wydatków, innowacyjne
instrumenty finansowania, partnerstwo publiczno-prywatne, etc).
Doskonalenie metod planowania finansowego w okresie wieloletnim.
61
 Opracowanie procedur przygotowywania i powierzania zadań do realizacji
w systemie partnerstwa publiczno-prywatnego.
Kompleksowe przygotowywanie projektów inwestycyjnych..
Doskonalenie umiejętności i metod kalkulacji korzyści i kosztów we współpracy
międzygminnej i publiczno-prywatnej.
Doskonalenie metod i umiejętności wykorzystywania instrumentów montażu
finansowego (inżynierii finansowej).
c) Doskonalenie umiejętności w zakresie zarządzania projektami
(przygotowanie, ocena wykonalności, współfinansowanie, ewaluacja) i umiejętności
kierowania pracą zespołów zadaniowych.
Tworzenie mechanizmów podejmowania decyzji o wyborze projektów do
realizacji.
Ustalenie i wdrożenie reguł wyłaniania i funkcjonowania w oparciu o przyznane
kompetencje, zespołów powoływanych do realizacji projektów.
Wdrażanie procedur i mechanizmów określających procesy realizacji zadań
w oparciu o pracę zespołową.
Wdrażanie procedur i regulacji wewnętrznych doskonalących organizację pracy
i zarzÄ…dzanie projektami.
Poszerzanie wiedzy o mechanizmach rozwoju gospodarczego wśród osób
zaangażowanych w lokalne działania rozwojowe.
d) Doskonalenie struktury instytucjonalnej i organizacyjnej powiatu oraz
procesów zapewniających sprawny przebieg sekwencji działań i przepływu informacji
w powiÄ…zaniach poziomych.
Doskonalenie jakości usług administracji samorządowej i wdrażanie najlepszych
praktyk poprzez wykorzystanie najnowszego oprogramowania i technologii
informatycznych.
Okresowe analizy i ocena przydatności pracowników na zajmowanych
stanowiskach pod kątem indywidualnych umiejętności i uzdolnień w celu bardziej
efektywnego wykorzystania, w tym również na innym stanowisku.
Prowadzenie analiz potrzeb szkoleniowych pod kątem przyszłych zamierzeń
rozwojowych.
62
 Doskonalenie mechanizmów przekazu i przepływów informacyjno-decyzyjnych
o zamierzeniach i przedsięwzięciach rozwojowych, ułatwiających realizację
procedur i koordynacjÄ™.
e) Rozszerzanie zakresu stosowania aktywnych narzędzi marketingu
terytorialnego Powiatu w kraju i za granicÄ….
Opracowanie strategii marketingowej (taktycznego programu marketingowego)
integralnie związanej z przyjętymi kierunkami rozwoju, skierowanej na
zaspokajanie potrzeb klientów i interesu publicznego, określającej (kreującej)
produkty rynkowe powiatu.
Podniesienie znaczenia marketingu wewnętrznego (skierowanego do
pracowników urzędu oraz mieszkańców powiatu).
Kierowanie na odpowiednio dobrane szkolenia z zakresu marketingu
terytorialnego dla wybranych pracowników.
Wykorzystywanie profesjonalnych agencji marketingowo-promocyjnych
umożliwiających zwiększenie obecności i udziału powiatu na rynkach krajowym
i zagranicznych.
f) Wspieranie rozwoju partnerstwa lokalnego.
Realizacja programu:  Urząd przyjazny mieszkańcom .
Integracja lokalnych samorządowych systemów informatycznych z systemami
regionalnymi i rzÄ…dowymi oraz sieciami europejskimi.
Tworzenie systemów (w tym rozbudowa i rozszerzenie zakresu wykorzystania
Internetu) dystrybucji informacji i kanałów komunikacji dwustronnej ze
społecznością lokalną.
Kształtowanie zinstytucjonalizowanej współpracy trójstronnej między samorządem
terytorialnym, organizacjami pozarzÄ…dowymi oraz lokalnym biznesem.
Tworzenie mechanizmów zwiększających zdolność organizacji pozarządowych do
wykonywania zadań publicznych.
63
Zakończenie
Przedstawione w powyższym opracowaniu cele i kierunki strategicznego
rozwoju Powiatu Będzińskiego są efektem prac zespołu, który dokonał analizy
najważniejszych czynników mogących mieć wpływ na życie społeczności lokalnej.
Przy ich formułowaniu kierowano się, z jednej stron potrzebami mieszkańców
powiatu, z drugiej  realnością i racjonalnością sposobów ich zaspokajania. Brano
przy tym pod uwagÄ™ przede wszystkim uwarunkowania prawne, w jakich funkcjonuje
powiat oraz jego możliwości ekonomiczne. Za szczególnie istotną uznano przy tym
dostępność środków finansowych mogących posłużyć do realizacji Strategii.
Zwrócić tu bowiem należy jeszcze raz uwagę na unikalne możliwości rozwoju,
jakie stworzyła dla naszego kraju akcesja Polski do Unii Europejskiej i napływ
środków strukturalnych zapisanych w budżecie unijnym na lata 2007-2013. Ich pełne
wykorzystanie stwarza bowiem niepowtarzalną i realną szansę dla mieszkańców
naszego kraju na nadrobienie zaległości cywilizacyjnych i poprawy jego dobrostanu.
Dlatego też, proponowane w Strategii działania są zgodne z zapisami
dokumentów wyższego rzędu (Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego i Strategią
Rozwoju Kraju), co jest warunkiem niezbędnym do pozyskania środków na ich
realizacjÄ™.
Jednak warunkiem koniecznym do ich pozyskania, będzie przygotowanie
szczegółowych projektów, które mogłyby być sfinansowane ze środków UE.
To wymagać będzie jednak od władz powiatu podjęcia dalszych działań
zmierzających do  przekształcenia zapisów Strategii w konkretne przedsięwzięcia
oraz przygotowania dalszych dokumentów będących uzupełnieniem tego
dokumentu, jak i rozwinięciem jego zapisów: różnego typu opracowań analitycznych
(np. szczegółowych i aktualizowanych raportów o stanie poszczególnych obszarów
życia społeczności), strategii cząstkowych (np. promocji turystycznej czy
gospodarczej), planów taktycznych (dotyczących np. kwestii organizacyjnych,
inwestycyjnych czy finansowych), zasad monitoringu uzyskiwanych efektów
i mechanizmów wprowadzania korekt działań.
Pomocne oczywiście będą tu zapisy rozdziału VI zawierającego uwarunkowania
skutecznej realizacji strategii. Przedstawione zostały one jednak postulatywnie  nie
podano gotowych rozwiązań, bo nie jest to zadaniem Strategii.
Szczegółowe plany  taktyczne muszą być efektem szczegółowych analiz,
dokonywanych na podstawie jak największej ilości pozyskanych informacji, danych,
64
znajomości realiów i uwarunkowań lokalnych. Jest to więc zdanie Starostwa
Powiatowego, jako jednostki, która odpowiadać będzie za efekty wdrażania Strategii.
Nie jest to zadanie łatwe, ale realne zwłaszcza, że: Misją Starostwa
Powiatowego w Będzinie jest skuteczna realizacja zadań publicznych na rzecz
mieszkańców Powiatu Będzińskiego w sposób zgodny z przepisami prawa.
65
Załącznik - spis tabel i rysunków
Rysunek 1 Klasyczna sekwencja tworzenia strategii 11
Schemat prac nad  Strategią Rozwoju Powiatu Będzińskiego na
Rysunek 2 14
lata 2009-2020
Tabela 1 Wybrane dane na temat zatrudnienia w województwie 17
Wybrane informacje o bezrobociu rejestrowanym w układzie
Tabela 2 18
powiatów i podregionów
Wybrane informacje o produkcji i nakładach inwestycyjnych w
Tabela 3 20
układzie powiatów i podregionów
Liczba podmiotów gospodarczych w układzie powiatów i
Tabela 4 21
podregionów
Wybrane informacje o drogach publicznych w układzie powiatów i
Tabela 5 22
podregionów stan na 31.12.2006 r.
Liczba mieszkań oddanych do użytku w I kw. 2008 r. w układzie
Tabela 6 25
powiatów i podregionów
Gminy Powiatu Będzińskiego oraz dane budżetowe JST powiatu
Tabela 7 25
za 2008 r.
Dochody i wydatki budżetów powiatów woj. Śląskiego w 2006 r.
Tabela 8 27
według działów
Zestawienie informacji o dokumentach określających strategie
Tabela 9 41
rozwoju gmin Powiatu Będzińskiego
Cele strategiczne i kierunki działań zawarte w strategii rozwoju
Tabela 10 województwa śląskiego, strategii powiatu (na lata 2000-2008) oraz 44
dokumentach strategicznych gmin Powiatu Będzińskiego
66