ZARZ
DZANIE
PRZEDSI
WZI
CIEM
BUDOWLANYM
MATERIAA
Y DYDAKTYCZNE (do użytku własnego)
Opracował:
mgr inż. Henryk TOMANEK
Spis treści
ROZDZIAA
1
1 Definicje podstawowych pojęć ...................................................................................... 4
2 Przygotowanie przedsięwzięcia .................................................................................... 5
2.1 Rola Inwestora .......................................................................................................... 6
2.1.1 Podstawowe pojęcia....................................................................................... 7
3 Prawny i formalny przebieg procesu realizacji przedsięwzięcia .................................... 9
3.1 Faza przygotowania procesu inwestycyjno  budowlanego ..................................... 9
3.2 Schemat postępowania .......................................................................................... 10
ROZDZIAA
2
1 Cykl realizacji przedsięwzięcia budowlanego.............................................................. 12
1.1 Zarządzanie fazą wstępną - Studia wykonalności przedsięwzięcia inwestycyjnego 13
1.2 Zarządzanie fazą projektowania- Projektowanie przedsięwzięcia budowlanego .... 13
1.2.1 Koncepcja projektowa .................................................................................. 14
1.2.2 Projekt budowlany ........................................................................................ 17
1.2.3 Projekty wykonawcze ................................................................................... 17
1.3 Informacja do planu bioz......................................................................................... 18
1.3.1 Szczegółowy zakres robót budowlanych, stwarzających zagrożenie
obejmuje:...................................................................................................... 18
1.4 Przedmiar robót ...................................................................................................... 20
1.4.1 Karta tytułowa przedmiaru robót zawiera następujące informacje: .............. 21
ROZDZIAA
3
1 Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych .............................. 23
1.1 Zakres i forma specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót ...................... 23
1.1.1 Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych ............... 23
2 Koszt przedsięwzięć budowlanych.............................................................................. 25
2.1 Wycena robót.......................................................................................................... 26
2.1.1 Kosztorys inwestorski ................................................................................... 26
2.1.2 Wartość kosztorysowa robót ........................................................................ 26
2.1.3 Kalkulacja szczegółowa ceny ....................................................................... 27
2.1.4 Koszty pośrednie.......................................................................................... 27
2.1.5 Zysk kalkulacyjny ......................................................................................... 27
2.1.6 Jednostkowe nakłady rzeczowe ................................................................... 28
2.1.7 Godzinowe stawki robocizny kosztorysowej................................................. 28
3 y
ródła finansowanie przedsięwzięcia budowlanego ................................................... 29
strona 1 z 64
3.1 Definicje podstawowych pojęć ................................................................................ 29
3.2 Rodzaje kredytów bankowych ................................................................................ 30
ROZDZIAA
4
1 Wyłonienie wykonawcy ............................................................................................... 31
1.1 Przetarg nieograniczony ......................................................................................... 31
1.2 Przetarg ograniczony .............................................................................................. 31
1.3 Negocjacje z ogłoszeniem ...................................................................................... 31
1.4 Negocjacje bez ogłoszenia ..................................................................................... 31
1.5 Zamówienie z wolnej reki ........................................................................................ 31
1.6 Zapytanie o cenę .................................................................................................... 32
1.7 Licytacja elektroniczna............................................................................................ 32
2 Przygotowanie postępowania ..................................................................................... 32
2.1 Specyfikacja istotnych warunków zamówienia........................................................ 32
2.2 Specyfikacja istotnych warunków zamówienia zawiera również: ............................ 33
3 Wybór najkorzystniejszej oferty................................................................................... 35
3.1 Niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty................................................. 36
3.1.1 Niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty zamawiający zawiadamia
wykonawców, którzy złożyli oferty, o: ........................................................... 36
3.1.2 Niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty zamawiający zamieszcza
informacje..................................................................................................... 36
ROZDZIAA
5
1 Umowa o roboty budowlane........................................................................................ 37
ROZDZIAA
6
1 Zarządzanie fazą realizacji robót budowlano-montażowych ....................................... 40
1.1 Organizowanie realizacji robót ................................................................................ 40
1.2 Realizacja robót ...................................................................................................... 41
1.3 Zasady odbioru robót .............................................................................................. 42
2 System realizacji przedsięwzięć budowlanych ............................................................ 45
2.1 System wykonawstwa własny ................................................................................. 45
2.2 System konwencjonalny ......................................................................................... 46
2.3 System  projektowanie i wykonanie ....................................................................... 46
2.4 System menedżerski .............................................................................................. 47
2.5 System generalnego wykonawcy............................................................................ 47
3 Uczestnicy procesu budowlanego............................................................................... 48
strona 2 z 64
4 Prawa i obowiązki uczestników procesu budowlanego ............................................... 48
4.1 Inwestor .................................................................................................................. 48
4.1.1 Obowiązki inwestora .................................................................................... 48
4.2 Projektant................................................................................................................ 49
4.2.1 Obowiązki projektanta .................................................................................. 49
4.2.2 Prawa projektanta ........................................................................................ 50
4.3 Kierownik budowy ................................................................................................... 50
4.3.1 Obowiązki kierownika budowy ..................................................................... 50
4.3.2 Prawa kierownika budowy ............................................................................ 51
4.4 Inspektor nadzoru inwestorskiego .......................................................................... 52
4.4.1 Obowiązki inspektora nadzoru inwestorskiego............................................. 52
4.4.2 Prawa inspektora nadzoru inwestorskiego ................................................... 52
ROZDZIAA
7
1 Odbiór robót budowlanych .......................................................................................... 53
1.1 Rozliczenie stron procesu budowlanego ................................................................ 53
2 Odbiór robót w trakcie trwania procesu budowlanego ................................................ 56
2.1 Sprawdzanie jakości wykonywanych robót ............................................................. 56
2.1.1 Sprawdzanie wbudowanych wyrobów budowlanych .................................... 57
2.1.2 Sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub
zanikających................................................................................................. 57
2.1.3 Odbiory techniczne instalacji, urządzeń technicznych instalacji i urządzeń
technicznych ................................................................................................ 58
2.1.4 Sprawdzanie i odbiór przewodów kominowych. ........................................... 58
2.1.5 Sprawdzenie zgodności wykonania robót budowlanych w zakresie
określonym w projekcie budowlanym a dotyczącym bezpieczeństwa i higieny
pracy, bezpieczeństwa pożarowego, ochrony sanitarnej ............................. 59
3 Oddanie obiektu do użytku.......................................................................................... 59
3.1 Ostateczną decyzję o pozwoleniu na użytkowanie ................................................. 59
3.2 Obowiązek zawiadomienia ..................................................................................... 59
strona 3 z 64
Rozdział 1
1 Definicje podstawowych pojęć
Przedsięwzięcie inwestycyjne to pojęcie wywodzące się z zasady
kompleksowego ujęcia inwestycji. Obejmuje ono pełny zakres rzeczy i czynności
dotyczących projektów, robót, usług, dostaw materiałów i urządzeń niezbędnych do
zrealizowania inwestycji podjętej dla osiągnięcia określonego celu, w danym miejscu
i czasie. Przedsięwzięcie inwestycyjne obejmuje inwestycję podstawową, obiekty
wspólne, wzajemnie zależne i towarzyszące. Zwykle jest to szereg zadań
inwestycyjnych realizowanych przez inwestora głównego i innych inwestorów.
Zadanie inwestycyjne to część przedsięwzięcia inwestycyjnego stanowiąca
w zakresie rzeczowym zamkniętą całość. Funkcjonuje niezależnie od
zaawansowania realizacji innych zadań i może zostać oddane do eksploatacji przed
zakończeniem przedsięwzięcia inwestycyjnego.
Proces inwestycyjny, zwany także procesem realizacji inwestycji,
to szczególny zbiór działań gospodarczych zawierający specjalnie zaprojektowany
i uporządkowany potok czynności odbywających się w ściśle określonym miejscu
i czasie. W toku procesu inwestycyjnego w wyniku zużycia materiałów i mediów
energetycznych dochodzi do tworzenia, wymiany lub modernizacji obiektów
majątkowych.
Proces inwestycyjny ma trzy fazy:
" przedinwestycyjną,
" realizacyjną,
" eksploatacyjną.
W dużych inwestycjach w każdej z faz wytycza się wiele etapów obejmujących
różne zadania inwestycyjne.
Projekt inwestycyjny ma dwojakie znaczenie. W pierwszym przypadku jako,
służąca określonym celom, koncepcja przedsięwzięcia inwestycyjnego. Drugie
znaczenie to dokumentacja inwestycyjna będąca fundamentem realizacji inwestycji
we wszystkich jej fazach.
Obiekt inwestycyjny to wyodrębniona pod względem techniczno-użytkowym
część zadania inwestycyjnego. Mogą to być np. budowle, budynki, instalacje.
Inwestor lub tzw. inwestor bezpośredni, to podmiot podejmujący inwestycję
i ją realizujący. Jest on odpowiedzialny za całokształt przebiegu procesu
inwestycyjnego. Inwestor może być osobą prawną, związkiem gospodarczym kilku
strona 4 z 64
podmiotów, podmiotem sektora publicznego lub osobą fizyczną. Inwestor ma
uprawnienia do dysponowania środkami finansowymi na realizację inwestycji.
Inwestor zastępczy działa w imieniu inwestora czyli tzw. inwestora
bezpośredniego, gdy ten nie ma kwalifikacji i/lub możliwości do prowadzenia
inwestycji. Inwestor zastępczy działa na zlecenie inwestora podejmując jego prawne
i organizacyjne obowiązki w zakresie całego przedsięwzięcia inwestycyjnego lub jego
części.
2 Przygotowanie przedsięwzięcia
Samo zorganizowanie się do uruchomienia nowego przedsięwzięcia jest
jednym ze szczególnych zadań. Powinno być realizowane z odpowiednim
wyprzedzeniem i wymaga wykonania wielu, właściwie zaplanowanych zadań na
długo przed podjęciem realizacji. Zadanie uruchomienia nowego przedsięwzięcia
powinno być oddane w ręce ludzi wyłącznie do tego zadania przeznaczonych.
W fazie uruchomienia nie brak okoliczności trudno przewidywalnych. Faza ta
wymaga zarządzania ze szczególnym znawstwem rzeczy i potrzebnym w tego typu
sytuacjach doświadczeniem i sprawnością. Dlatego istotnym jest aby przygotować
osoby do zarządzania i wykonywania zadań mających na celu realizację
przedsięwzięcia. Będąc organizatorem i koordynatorem procesu tworzenia założeń
projektów z udziałem dobranych ekspertów i projektantów, osoby odpowiedzialne za
proces powinny dbać zarówno o wysoki poziom merytoryczny koncepcji jak
i o zapewnienie właściwych warunków przebiegu procesu, wyboru koncepcji założeń
projektu poprzez, między innymi, bezwarunkowe objęcie właściwą procedurą całego
procesu decyzyjnego.
Wg przeprowadzonych badań, ponad 75 % nietrafionych inwestycji ma swoje
z
ródło w błędach założeń inwestycji i błędach projektowania, z czego znaczną
większość w inwestycjach najdroższych stanowią błędy koncepcji ogólnej projektów.
W trosce o jakość decyzji podejmowanych w oparciu o zaproponowane założenia
projektów inwestycyjnych i dalekosiężne skutki społeczne i materialne z nich
wynikające, przykładamy wielką wagę do stosowania zasad służących optymalizacji
proponowanych rozwiązań odnoszących się do koncepcji założeń.
W podejściu do tworzenia założeń projektów inwestycyjnych dbamy
o kompleksowe i wielodyscyplinarne spojrzenie na zadanie. Zgodnie z tymi zasadami
poprawa, a co najmniej nie pogarszanie stanu środowiska przyrodniczego, powinna
stanowić nieodłączną część procesów rozwoju społeczno-gospodarczego
i zagospodarowania przestrzennego. W toku prac nad przygotowaniem realizacji
inwestycji, doprowadzamy do ustaleń co do:
" narzędzi finansowania projektu inwestycyjnego,
" struktury,
" organizacji
" i reguł funkcjonowania podmiotu inwestującego.
strona 5 z 64
W całej Polsce wiele regionów jest idealnym miejscem na inwestycje, co
wykorzystują zarówno polscy, jak i zagraniczni inwestorzy. Dzięki dobrej lokalizacji,
dostępności komunikacyjnej czy niskim kosztom prowadzenia gospodarki, wiele firm
składa swoje oferty inwestycyjne, wzbogacając tym samym rynek pracy
i zmniejszając bezrobocie. Na wybór regionu pod inwestycję wpływa wiele
czynników, zazwyczaj są to wyniki analiz ekonomicznych i gospodarczych, ale
również samo wrażenie, jakie sprawiaj region czy aktywność ludzi nim
zarządzających. Decydując się na inwestycję , przedsiębiorca może liczyć na
rozmaite ulgi, z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy czy kosztów nowej inwestycji,
i może uzyskać pomoc nawet do 50% kosztów. Poza tym można skorzystać
z dofinansowania ze środków unijnych czy środków Funduszy Pracy.
Inwestycje są również lokalizowane na terenach specjalnych stref
ekonomicznych. Zaletą przedsięwzięć w strefach ekonomicznych jest to, że na
terenach, w które się inwestuje można wybudować lub wydzierżawić powierzchnię
pod różnego typu zakłady  gastronomiczne, handlowe, przemysłowe czy inne.
W każdej ze specjalnych stref ekonomicznych mają swoje siedziby największe
firmy, znane na całym świecie.
2.1 Rola Inwestora
Pojęcie - przedsięwzięcie inwestycyjne - najczęściej zawiera w sobie także
konieczność prowadzenia robót budowlano-montażowych. Z punktu widzenia
makroekonomii inwestycją jest tylko działalność zamieniająca strumień nakładów
finansowych w dobra rzeczowe. Dlatego też rozróżnia się pojęcie inwestycji
rzeczowych od finansowych.
Inwestorem podejmującym inwestycję rzeczową może być w zasadzie każdy,
jeśli dysponuje odpowiednimi środkami finansowymi i jest w stanie pokierować
procesem inwestycyjnym.
W Polsce, często obywatel jest inwestorem, gdyż upowszechniła się metoda
samodzielnego budowania domów. Jednak głównymi inwestorami są
przedsiębiorstwa oraz władze publiczne realizujące swoje strategie rozwojowe.
Inwestorami są także specjalne podmioty zwane "developerami", które
przeprowadzają przedsięwzięcie inwestycyjne nie z myślą o zaspokojeniu poprzez tą
inwestycję swoich potrzeb, lecz - aby sprzedać wybudowany obiekt i osiągnąć na tym
zysk.
Ten kto będzie angażował się w realizację przedsięwzięcia inwestycyjnego,
powinien mięć świadomość skomplikowania procesów nawarstwiających się tam
i umiejętność zarządzania nimi, przy pomocy różnych narzędzi takich jak:
" opracowanie biznes planu,
" wycenę kosztu pieniądza i całkowitych nakładów inwestycyjnych,
" ocenę efektywności przedsięwzięcia, itp.
strona 6 z 64
Inwestor może finansować przedsięwzięcie z własnych środków, ale może też
skorzystać z dofinansowania ze środków obcych. Dofinansowanie dokonywane jest
poprzez:
" refundację części wydatków kwalifikowanych, poniesionych wcześniej przez
beneficjenta,
" przekazanie beneficjentowi całości dofinansowania w formie zaliczki
w jednej lub kilku transzach,
" przekazanie beneficjentowi części przyznanego dofinansowania w formie
zaliczki w jednej lub kilku transzach, przy czym pozostała kwota
dofinansowania stanowi refundację części wydatków kwalifikowanych
poniesionych wcześniej przez beneficjenta.
2.1.1 Podstawowe pojęcia
Beneficjent - osoba fizyczna lub prawna realizująca projekt finansowany
z budżetu państwa lub z
ródeł zagranicznych na podstawie decyzji lub umowy
o dofinansowanie projektu.
Dofinansowanie - bezpośrednia płatność o charakterze niekomercyjnym,
dokonywana na rzecz określonego beneficjenta w celu podjęcia przez niego
odpowiednich działań i sfinansowaniu części budżetu projektu.
Instytucja wdrażająca - podmiot publiczny lub prywatny, któremu w ramach
programu operacyjnego została powierzona realizacja zadań odnoszących się
bezpośrednio do beneficjentów.
Instytucja zarządzająca - instytucja odpowiedzialna za przygotowanie
i realizację programu operacyjnego.
Konkurs - nabór i ocena wniosków projektowych. Może być organizowany
ciągle do wyczerpania określonego limitu środków, lub cyklicznie, z góry określonymi
terminami otwarcia i zamknięcia naboru wniosków projektowych.
Kwalifikowalność wydatków - spełnienie kryteriów kosztowych w ramach
programów operacyjnych: spójność z postanowieniami danego programu
operacyjnego, postawionych przez instytucję zarządzającą, innych, postawionych dla
danego z
ródła finansowania. Wszystkie koszty muszą być merytorycznie
uzasadnione.
Ocena formalna - sprawdzenie kwalifikowalności wnioskodawcy, kompletności
dokumentacji, terminu złożeni wniosku. Niespełnienie jednego z kryteriów oceny
formalnej powoduje odrzucenie wniosku lub projektodawca jest wzywany do jego
uzupełnienia i poprawienia.
strona 7 z 64
Ocena merytoryczna - sprawdzenie przygotowanej przez projektodawcę
dokumentacji pod kątem stopnia spełnienia kryteriów określonych dla danego
działania oraz zgodności projektu z celem i zakresem programu operacyjnego.
Refundacja wydatków - zwrot wydatków poniesionych w ramach realizacji
projektu. Refundacja wydatków dokonywana jest na bazie wniosku o płatność
opracowanego na podstawie faktur lub dokumentów księgowych o równoważnej
wartości dowodowej w postaci płatności okresowych lub salda końcowego.
Wkład własny - część nakładów poniesionych przez beneficjenta na realizację
projektu, która nie podlega refundacji.
Wniosek o płatność - wniosek kierowany przez beneficjenta do instytucji
odpowiedzialnej za realizację danego działania na podstawie którego dokonywana
jest refundacja faktycznie poniesionych i właściwie udokumentowanych wydatków
ściśle związanych z realizacją projektu.
strona 8 z 64
3 Prawny i formalny przebieg procesu realizacji
przedsięwzięcia
3.1 Faza przygotowania procesu inwestycyjno  budowlanego
strona 9 z 64
3.2 Schemat postępowania
strona 10 z 64
strona 11 z 64
Rozdział 2
1 Cykl realizacji przedsięwzięcia budowlanego
Wszystkie przedsięwzięcia budowlane, ze względu na swą specyfikę oraz
jednostkowy charakter ilościowy i jakościowy, realizowane są w pewnym,
wielofazowym cyklu realizacji.
Zakres i czas trwania poszczególnych faz takiego cyklu zależą od:
" rodzaju,
" rozmiarów
" uwarunkowań realizacyjnych danego przedsięwzięcia.
Jako początek przedsięwzięcia budowlanego przyjmuje się wstępne
sformułowanie potrzeb budowlanych, które inwestor przedstawia w wyniku analizy
podejmowanych działań.
Dalsza realizacja przedsięwzięcia zależy od kolejnych badań i analiz, które
obejmują:
" analizę identyfikacyjną, problemową, projektowo- planistyczną i decyzyjną
sytuacji systemowej inwestora,
" ustalenie jego potrzeb,
" wypracowanie decyzji, której realizacja może zapewnić najlepsze ich
zaspokojenie.
Analiza praktyki i badania teoretyczne pozwalają stwierdzić,
że uporządkowanie procesu analizy, projektowania i realizacji przedsięwzięć
budowlanych, od zainicjowania i wstępnego sformułowania potrzeb do rozliczenia
i zamknięcia kontraktu, poprawia ich efektywność i pozwala uniknąć wielu błędów.
Szczegółowy cykl realizacji przedsięwzięć budowlanych ma zawsze indywidualny
charakter. Również zakres wykonywanych badań, analiz i opracowań jest różny
w różnych przedsięwzięciach. Można stwierdzić, że w każdej sytuacji zawsze chociaż
w różnym zakresie przedsięwzięcia budowlane zawierają następujące fazy:
1.1. Studia wykonalności techniczno-ekonomicznej.
1.2. Projektowanie.
1.3. Organizacja realizacji robót.
1.4. Realizacja robót.
1.5. Końcowy odbiór robót i zakończenie przedsięwzięcia.
Kolejne fazy mogą być realizowane szeregowo lub rozwijane równomiernie.
Czas realizacji poszczególnych faz zależy bezpośrednio od rodzaju i zakresu robót
oraz formy i strategii kontraktów budowlanych. W całym cyklu realizacji
przedsięwzięcia rozwiązane muszą być także specyficzne dla każdej fazy problemy.
strona 12 z 64
1.1 Zarządzanie fazą wstępną - Studia wykonalności
przedsięwzięcia inwestycyjnego
Studia wykonalności to opracowania dotyczące sprecyzowania wymagań dla
produktów lub usług, badanie popytu i podaży, analiza różnych możliwości
zaspokojenia potrzeb, szacunek kosztów, poszukiwanie, badanie i ocena z
ródeł
finansowania itp., w szczególności:
1. Sformułowanie potrzeb i badania rynku, w tym określenie:
a) popytu i podaży na produkty lub usługi realizowane w obiektach
budowlanych, bilans możliwych przychodów i kosztów oraz ocena
efektywności przedsięwzięcia i jego części budowlanej  dla obiektów
produkcyjnych
b) popytu i podaży na usługi realizowane przy pomocy obiektów
budowlanych, bilans przychodów i kosztów oraz ocena efektywności
przedsięwzięcia budowlanego  dla obiektów nieprodukcyjnych;
c) uwarunkowań lokalizacyjnych, klimatycznych, terenowych itp.
2. Wstępne sformułowanie potrzeb budowlanych  ogólne założenia
funkcjonalne, lokalizacyjne i realizacyjne.
3. Rozpoznanie warunków zabudowy terenu, sformułowanie i złożenie wniosku
o wydanie wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego.
4. Ustalenie zakresu przedsięwzięcia, podstaw projektowania, kluczowych
terminów, możliwości wykonania, itp.
5. Studia oddziaływania na środowisko.
6. Potrzeby zakupu licencji lub badań.
7. Szacowanie kosztów i zasad finansowania.
8. Badanie wykonalności techniczno-ekonomicznej.
9. Ocena i wybór rozwiązań inwestycyjnych.
10. Koncepcja przedsięwzięcia - opracowanie i zatwierdzenie, w tym harmonogram
generalny realizacji i preliminarz kosztów przedsięwzięcia.
Pozytywna ocena możliwości zaspokojenia potrzeb budowlanych potencjalnego
inwestora, stanowi podstawę podjęcia dalszych analiz i badań w zakresie sposobu
i warunków realizacji przedsięwzięcia budowlanego.
1.2 Zarządzanie fazą projektowania- Projektowanie przedsięwzięcia
budowlanego
Projektowanie przedsięwzięcia budowlanego jest podstawową fazą
przygotowania koncepcyjnego przedsięwzięcia. W zależności od rodzaju i wielkości
podejmowanych działań oraz wymagań inwestora w tej fazie podstawowymi
opracowaniami, które opisują przedsięwzięcie budowlane są:
1.1.1. koncepcja projektowa,.
1.1.2. projekt budowlany,.
1.1.3. projekt wykonawcze.
strona 13 z 64
1.2.1 Koncepcja projektowa
Koncepcja projektowa jest to:
" przedinwestycyjna analiza warunków zabudowy i zagospodarowania
terenu,
" opracowanie programu i koncepcji inwestycji,
" orientacyjne nakłady finansowe,
" wybór standardu,
" dobór materiałów, wyposażenia itp.
" oraz ocena ekonomiczna przedsięwzięcia budowlanego, w tym:
1) koncepcja programowo-przestrzenna,
2) biznes plan i budżet przedsięwzięcia dla całej inwestycji,
3) koncepcja wykonania robót budowlanych, obejmująca:
a) opis robót;
b) harmonogram dyrektywny;
c) zasady finansowania, wskaz
nikowe zestawienie kosztów robót
budowlano-montażowych, instalacji, maszyn i urządzeń,
wykorzystanie zasobów, itp.
Koncepcja programowo-przestrzenna stanowi wstępną propozycję
zagospodarowania działki, określa rodzaj planowanych obiektów, ich funkcje,
wymagania konstrukcyjne i eksploatacyjne opracowane z uwzględnieniem wymagań
inwestora oraz zawartych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego
warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Wraz z pozostałymi opracowaniami
koncepcji projektowej kompleksowo opisuje rodzaj, zakres, czas wykonania i budżet
przedsięwzięcia.
Koncepcja projektowa, gdy obowiązuje prawo zamówień publicznych
i przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych,
powinna być opracowana w formie programu funkcjonalno-użytkowego. Ponadto,
koncepcja musi być opracowywana w ścisłym związku z planem operacyjnym
inwestora, który określa jego potrzeby, w tym potrzeby budowlane.
Koncepcja stanowi podstawę opracowania podstawowej dokumentacji
projektowej. Zakres dokumentacji projektowej, gdy przedsięwzięcie realizowane jest
zgodnie z prawem zamówień publicznych, ustała zamawiający. Zamawiający
powinien brać pod uwagę tryb udzielenia zamówienia publicznego oraz wymagania
dotyczące postępowania poprzedzającego rozpoczęcie robót budowlanych
wynikające z prawa budowlanego. Treść i zakres dokumentacji projektowej w takim
przypadku określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004r.
 w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji
technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-
użytkowego .
strona 14 z 64
1.2.1.1 Podstawowe zasady opisu przedmiotu zamówienia
Zamawiający opisuje przedmiot zamówienia na roboty budowlane za pomocą:
" dokumentacji projektowej,
" oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych,
" lub za programu funkcjonalno-użytkowego.
Program funkcjonalno-użytkowy obejmuje opis zadania budowlanego,
w którym podaje się przeznaczenie ukończonych robót budowlanych oraz stawiane
im wymagania:
" techniczne,
" ekonomiczne,
" architektoniczne,
" materiałowe,
" funkcjonalne
Przedsięwzięcie opisuje się w sposób jednoznaczny i wyczerpujący, za
pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając wszystkie
wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty.
Przedmiotu zamówienia nie można opisywać w sposób, który mógłby
utrudniać uczciwą konkurencję. Przedmiotu zamówienia nie można opisywać przez:
" wskazanie znaków towarowych,
" patentów
" pochodzenia,
chyba że jest to uzasadnione specyfiką przedmiotu zamówienia lub zamawiający nie
może opisać przedmiotu zamówienia za pomocą dostatecznie dokładnych określeń,
a wskazaniu takiemu towarzyszą wyrazy "lub równoważne" lub inne równoznaczne
wyrazy.
Zamawiający opisuje przedmiot zamówienia za pomocą cech technicznych
i jakościowych, przy przestrzeganiu Polskich Norm przenoszących europejskie normy
zharmonizowane.
W przypadku braku Polskich Norm przenoszących europejskie normy
zharmonizowane uwzględnia się:
" europejskie aprobaty techniczne;
" wspólne specyfikacje techniczne;
" Polskie Normy przenoszące normy europejskie;
" normy państw członkowskich Unii Europejskiej przenoszące europejskie
normy zharmonizowane;
" Polskie Normy wprowadzające normy międzynarodowe;
" polskie aprobaty techniczne.
Zamawiający może odstąpić od opisywania przedmiotu zamówienia
z uwzględnieniem Polskich Norm przenoszących europejskie normy
strona 15 z 64
zharmonizowane, europejskich aprobat technicznych lub wspólnych specyfikacji
technicznych, jeżeli:
" nie zawierają one żadnych wymagań dotyczących zapewnienia zgodności
z wymaganiami zasadniczymi;
" ich stosowanie nakładałoby na zamawiającego obowiązek używania
wyrobów nie współdziałających z już stosowanymi urządzeniami,
" lub ich stosowanie nie byłoby właściwe ze względu na innowacyjny charakter
przedmiotu zamówienia.
Do opisu przedmiotu zamówienia stosuje się nazwy i kody określone we
Wspólnym Słowniku Zamówień.
Struktura systemu klasyfikacji CPV
CPV składa się ze słownika głównego oraz słownika uzupełniającego. Słownik
główny opiera się na strukturze drzewa obejmującej kody składające się
maksymalnie z dziewięciu cyfr, powiązane ze sformułowaniami, które stanowią opis
dostaw, robót budowlanych lub usług tworzących przedmiot zamówienia.
Kod numeryczny składa się z 8 cyfr, podzielonych w następujący sposób:
" pierwsze dwie cyfry określają działy (XX000000-Y),
" pierwsze trzy cyfry określają grupy (XXX00000-Y),
" pierwsze cztery cyfry określają klasy (XXXX0000-Y),
" pierwsze pięć cyfr określa kategorie (XXXXX000-Y).
Każda z ostatnich trzech cyfr zapewnia większy stopień precyzji w ramach
każdej kategorii. Dziewiąta cyfra służy do zweryfikowania poprzednich cyfr
1.2.1.2 Zakres i forma dokumentacji projektowej
Zakres dokumentacji projektowej ustala zamawiający biorąc pod uwagę tryb
udzielenia zamówienia publicznego oraz wymagania dotyczące postępowania
poprzedzającego rozpoczęcie robót budowlanych wynikające z ustawy z dnia 7 lipca
1994r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 z póz
n. zm.3).
Dokumentacja projektowa, służąca do opisu przedmiotu zamówienia na
wykonanie robót budowlanych, dla których jest wymagane uzyskanie pozwolenia na
budowę, składa się w szczególności z:
1. projektu budowlanego w zakresie uwzględniającym specyfikę robót
budowlanych,
2. projektów wykonawczych, w zakresie uzupełniającym i uszczegóławiającym
projekt budowlany,
3. przedmiaru robót, zawierającego zestawienie przewidzianych do wykonania
robót,
strona 16 z 64
4. informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, (w przypadkach gdy
jej opracowanie jest wymagane na podstawie odrębnych przepisów).
1.2.2 Projekt budowlany
Projekt ten składa się z:
1.2.2.1. projektu zagospodarowania terenu lub działki,
1.2.2.2. projektu architektoniczno  budowlanego,
wraz z wszystkimi, wymaganymi przepisami szczegółowymi i uzgodnieniami
i opiniami.
Projekt budowlany jest niezbędny do uzyskania pozwolenia na budowę. Projekt
ten powinien być zgodny z ważną decyzją o warunkach zabudowy lub z wypisem
z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Zakres opracowania projektu budowlanego został uregulowany
w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r w sprawie
szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego .
1.2.2.1 Projekt zagospodarowania działki lub terenu
Projekt zagospodarowania działki lub terenu powinien zawierać:
" część opisową,
" część rysunkową sporządzoną na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub mapy
jednostkowej, przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego
i kartograficznego
1.2.2.2 Projekt architektoniczno-budowlany
Projekt architektoniczno-budowlany obiektu budowlanego powinien zawierać:
" zwięzły opis techniczny
" oraz część rysunkową.
1.2.3 Projekty wykonawcze
Projekty wykonawcze, w zależności od zakresu i rodzaju robót budowlanych
stanowiących przedmiot zamówienia, dotyczą:
a) przygotowania terenu pod budowę;
b) robót budowlanych w zakresie wznoszenia kompletnych obiektów
budowlanych lub ich części oraz robót w zakresie inżynierii lądowej
i wodnej włącznie z robotami wykończeniowymi w zakresie obiektów
budowlanych;
c) robót w zakresie instalacji budowlanych;
d) robót związanych z zagospodarowaniem terenu
Wymagania dotyczące formy projektów wykonawczych przyjmuje się
odpowiednio jak dla projektu budowlanego.
strona 17 z 64
1.3 Informacja do planu bioz
Informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, zwana dalej
"informacją", zawiera:
1. stronę tytułową
2. część opisową.
1. Strona tytułowa zawiera:
a) nazwę i adres obiektu budowlanego,
b) imię i nazwisko lub nazwę inwestora oraz jego adres,
c) imię i nazwisko oraz adres projektanta, sporządzającego informację.
2. Część opisowa zawiera:
a) zakres robót dla całego zamierzenia budowlanego oraz kolejność
realizacji poszczególnych obiektów,
b) wykaz istniejących obiektów budowlanych,
c) wskazanie elementów zagospodarowania działki lub terenu, które mogą
stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi,
d) wskazanie dotyczące przewidywanych zagrożeń występujących
podczas realizacji robót budowlanych, określające skalę i rodzaje
zagrożeń oraz miejsce i czas ich wystąpienia,
e) wskazanie sposobu prowadzenia instruktażu pracowników przed
przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych,
f) wskazanie środków technicznych i organizacyjnych, zapobiegających
niebezpieczeństwom wynikającym z wykonywania robót budowlanych
w strefach szczególnego zagrożenia zdrowia lub w ich sąsiedztwie,
w tym zapewniających bezpieczną i sprawną komunikację,
umożliwiającą szybką ewakuację na wypadek pożaru, awarii i innych
zagrożeń.
1.3.1 Szczegółowy zakres robót budowlanych, stwarzających zagrożenie obejmuje:
1. roboty budowlane, których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia
stwarza szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa
i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemią lub upadku z wysokości:
a) wykonywanie wykopów o ścianach pionowych bez rozparcia
o głębokości większej niż 1,5 m oraz wykopów o bezpiecznym
nachyleniu ścian o głębokości większej niż 3,0 m,
b) roboty, przy których wykonywaniu występuje ryzyko upadku
z wysokości ponad 5,0 m,
c) rozbiórki obiektów budowlanych o wysokości powyżej 8 m,
d) roboty wykonywane na terenie czynnych zakładów przemysłowych,
e) montaż, demontaż i konserwacja rusztowań przy budynkach wysokich
i wysokościowych,
strona 18 z 64
f) roboty wykonywane przy użyciu dz
wigów lub śmigłowców,
g) prowadzenie robót na obiektach mostowych metodą nasuwania
konstrukcji na podpory,
h) montaż elementów konstrukcyjnych obiektów mostowych,
i) betonowanie wysokich elementów konstrukcyjnych mostów, takich jak
przyczółki, filary i pylony,
j) fundamentowanie podpór mostowych i innych obiektów budowlanych
na palach,
k) roboty wykonywane pod lub w pobliżu przewodów linii
elektroenergetycznych, w odległości liczonej poziomo od skrajnych
przewodów, mniejszej niż:
" 3,0m dla linii o napięciu znamionowym nieprzekraczającym 1kV,
" 5,0m dla linii o napięciu znamionowym powyżej 1kV, lecz
nieprzekraczającym 15kV,
" 10,0m dla linii o napięciu znamionowym powyżej 15kV, lecz
nieprzekraczającym 30kV,
" - 15,0m dla linii o napięciu znamionowym powyżej 30kV, lecz
nieprzekraczającym 110kV,
l) roboty budowlane prowadzone w portach i przystaniach podczas ruchu
statków,
m) roboty prowadzone przy budowlach piętrzących wodę, przy wysokości
piętrzenia powyżej 1 m,
n) roboty wykonywane w pobliżu linii kolejowych;
2. roboty budowlane, przy prowadzeniu których występują działania substancji
chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu
i zdrowiu ludzi:
a) roboty prowadzone w temperaturze poniżej -10�C,
b) roboty polegające na usuwaniu i naprawie wyrobów budowlanych
zawierających azbest;
3. roboty budowlane stwarzające zagrożenie promieniowaniem jonizującym:
a) roboty remontowe i rozbiórkowe obiektów przemysłu energii atomowej,
b) roboty remontowe i rozbiórkowe obiektów, w których były realizowane
procesy technologiczne z użyciem izotopów;
4. roboty budowlane prowadzone w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych
linii komunikacyjnych:
a) roboty wykonywane w odległości liczonej poziomo od skrajnych
przewodów, mniejszej niż 15,0m dla linii o napięciu znamionowym
110kV,
b) roboty wykonywane w odległości liczonej poziomo od skrajnych
przewodów, mniejszej niż 30,0m dla linii o napięciu znamionowym
powyżej 110kV,
strona 19 z 64
c) budowa i remont:
" linii kolejowych (roboty torowe i podtorowe),
" sieci trakcyjnej i linii zasilającej sieć trakcyjną i urządzenia
elektroenergetyczne,
" linii i urządzeń sterowania ruchem kolejowym,
" sieci telekomunikacyjnych, radiotelekomunikacyjnych
i komputerowych, związanych z prowadzeniem ruchu kolejowego,
d) wszystkie roboty budowlane, wykonywane na obszarze kolejowym
w warunkach prowadzenia ruchu kolejowego.
5. robót budowlanych stwarzających ryzyko utonięcia pracowników:
a) roboty prowadzone z wody lub pod wodą,
b) montaż elementów konstrukcyjnych obiektów mostowych,
c) fundamentowanie podpór mostowych i innych obiektów budowlanych
na palach,
d) roboty prowadzone przy budowlach piętrzących wodę, przy wysokości
piętrzenia powyżej 1m.
6. robót budowlanych prowadzonych w studniach, pod ziemią i w tunelach:
a) roboty prowadzone w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń
technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych,
b) roboty związane z wykonywaniem przejść rurociągów pod
przeszkodami metodami: tunelową, przecisku lub podobnymi;
7. robót budowlanych wykonywanych przez kierujących pojazdami zasilanymi
z linii napowietrznych - roboty przy budowie, remoncie i rozbiórce torowisk;
8. robót budowlanych wykonywanych w kesonach, z atmosferą wytwarzaną ze
sprężonego powietrza - roboty przy budowie i remoncie nabrzeży portowych
i przepraw mostowych;
9. robót budowlanych wymagających użycia materiałów wybuchowych:
a) roboty ziemne związane z przemieszczaniem lub zagęszczaniem
gruntu,
b) roboty rozbiórkowe, w tym wykonywanie otworów w istniejących
elementach konstrukcyjnych obiektów;
10. robót budowlanych prowadzonych przy montażu i demontażu ciężkich
elementów prefabrykowanych - roboty, których masa przekracza 1,0 t.
1.4 Przedmiar robót
Przedmiar robót powinien zawierać zestawienie przewidywanych do wykonania
robót podstawowych w kolejności technologicznej ich wykonania wraz z ich
szczegółowym opisem lub w skazaniem podstaw ustalających szczegółowy opis oraz
wskazaniem właściwych specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót
budowlanych, z wyliczeniem i zestawieniem ilości jednostek przedmiarowych robót
podstawowych.
strona 20 z 64
Opracowanie przedmiaru robót składa się z:
1.4.1. karty tytułowej;
1.4.2. spisu działów przedmiaru robót;
1.4.3. tabeli przedmiaru robót.
1.4.1 Karta tytułowa przedmiaru robót zawiera następujące informacje:
a) nazwę nadaną zamówieniu przez zamawiającego,
b) w zależności od zakresu robót budowlanych objętych przedmiotem
zamówienia nazwy i kody:
" grup robót,
" klas robót,
" kategorie robót,
c) adres obiektu budowlanego,
d) Spis działów przedmiaru robót powinien przedstawiać podział wszystkich
robót budowlanych w danym obiekcie na grupy robót według Wspólnego
Słownika Zamówień.
e) Dalszy podział przedmiaru robót należy opracować według systematyki
ustalonej indywidualnie lub na podstawie systematyki stosowanej
w publikacjach zawierających kosztorysowe normy nakładów rzeczowych.
f) W przypadku robót budowlanych dotyczących wielu obiektów spisem działów
należy objąć dodatkowo podział całej inwestycji na obiekty budowlane.
Grupa robót dotycząca przygotowania terenu powinna stanowić odrębny
dział przedmiaru dla wszystkich obiektów.
g) nazwę i adres zamawiającego,
h) datę opracowania przedmiaru robót.
Dla każdej pozycji przedmiaru robót należy podać następujące informacje:
" numer pozycji przedmiaru,
" kod pozycji przedmiaru, określony zgodnie z ustaloną indywidualnie
systematyką robót lub na podstawie wskazanych publikacji
zawierających kosztorysowe normy nakładów rzeczowych,
" numer specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budo wlanych,
zawierającej wymagania dla danej pozycji przedmiaru,
" nazwę i opis pozycji przedmiaru oraz obliczenia ilości jednostek miary
dla pozycji przedmiarowej,
" jednostkę miary , której dotyczy pozycja przedmiaru,
" ilość jednostek miary pozycji przedmiaru.
Ilości jednostek miary podane w przedmiarze powinny być wyliczone na
podstawie rysunków w dokumentacji projektowej, wyłącznie w sposób zgodny
z zasadami podanymi w specyfikacjach technicznych wykonania i odbioru robót
budowlanych.
strona 21 z 64
strona 22 z 64
Rozdział 3
1 Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót
budowlanych
Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych stanowią
opracowania zawierające w szczególności zbiory wymagań, które są niezbędne do:
" określenia standardu i jakości wykonania robót,
" sposobu wykonania robót budowlanych,
" właściwości wyrobów budowlanych oraz
" oceny prawidłowości wykonania poszczególnych robót.
1.1 Zakres i forma specyfikacji technicznych wykonania i odbioru
robót
Wspólne wymagania dotyczące robót budowlanych objętych przedmiotem
zamówienia mogą być ujęte w Ogólnej specyfikacji technicznej wykonania
i odbioru robót budowlanych.
Szczegółowe wymagania dotyczące robót budowlanych objętych przedmiotem
zamówienia mogą być ujęte w Szczegółowych specyfikacjach technicznej
wykonania i odbioru robót budowlanych.
1.1.1 Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych
Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych zawierają co
najmniej:
1. Część ogólną - która powinna obejmować:
" nazwę nadaną zamówieniu przez zamawiającego,
" przedmiot i zakres robót budowlanych, wyszczególnienie i opis prac
towarzyszących i robót tymczasowych,
" informacje o terenie budowy zawierające wszystkie niezbędne dane
istotne z punktu widzenia:
� organizacji robót budowlanych,
� zabezpieczenia interesów osób trzecich,
� ochrony środowiska,
� warunków bezpieczeństwa pracy,
� zaplecza dla potrzeb wykonawcy,
� warunków dotyczących organizacji ruchu,
� ogrodzenia,
� zabezpieczenia chodników i jezdni,
" w zależności od zakresu robót budowlanych objętych przedmiotem
zamówienia nazwy i kody :
strona 23 z 64
� grup robót,
� klas robót,
� kategorii robót,
" określenia podstawowe, zawierające definicje pojęć i określeń nigdzie
wcześniej nie zdefiniowanych, a wymagających zdefiniowania w celu
jednoznacznego rozumienia zapisów dokumentacji projektowej
i specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych;
2. Wymagania dotyczące właściwości wyrobów budowlanych oraz niezbędne
wymagania związane z ich przechowywaniem, transportem, warunkami
dostawy, składowaniem i kontrolą jakości  poszczególne wymagania odnosi
się do postanowień norm.
3. Wymagania dotyczące sprzętu i maszyn niezbędnych lub zalecanych do
wykonania robót budowlanych zgodnie z założoną jakością.
4. Wymagania dotyczące środków transportu.
5. Wymagania dotyczące wykonania robót budowlanych z podaniem sposobu
wykończenia poszczególnych elementów, tolerancji wymiarowych,
szczegółów technologicznych oraz niezbędne informacje dotycząc odcinków
robót budowlanych, przerw i ograniczeń a także wymagania specjalne.
6. Opis działań związanych z kontrolą, badaniami oraz odbiorem wyrobów
i robót budowlanych w nawiązaniu do dokumentów odniesienia.
7. Wymagania dotyczące przedmiaru i obmiaru robót.
8. Opis sposobu odbioru robót budowlanych.
9. Opis sposobu rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszących.
10. Dokumenty odniesienia - dokumenty będące podstawą do wykonania robót
budowlanych, w tym wszystkie elementy dokumentacji projektowej, normy,
aprobaty techniczne oraz inne dokumenty i ustalenia techniczne.
Prace towarzyszące są to prace niezbędne do wykonania robót podstawowych
nie zaliczane do robót tymczasowych, w tym geodezyjne wytyczanie i inwentaryzacja
powykonawcza.
Przykładowy wykaz specyfikacji dla zadania
" ST  00.00 WYMAGANIA OGÓLNE
" ST  01.00 ROBOTY BUDOWLANE
� ST  01.01 Roboty murowe
� ST - 01.02 Tynki i okładziny ścienne
� ST  01.03 Posadzki
� ST  01.04 Stolarka
� ST  01.05 Roboty malarskie
" ST  02.00 ROBOTY INSTALACYJNE
� ST  02.01 Instalacja wody zimnej i ciepłej wody użytkowej
� ST  02.02 Instalacja kanalizacji sanitarnej
� ST  02.03 Kotłownia
� ST  02.04 Instalacja gazowa
� ST  02.05 Wentylacja
strona 24 z 64
� ST  02.06 Instalacja C.O.
" ST  03.00 ROBOTY ELEKTRYCZNE
� ST  03.01 Montaż przewodów i osprzętu
� ST  03.02 Przebudowa i budowa rozdzielnic elektrycznych
2 Koszt przedsięwzięć budowlanych
Analiza kosztów przedsięwzięć budowlanych powinna dotyczyć całego cyklu
realizacji przedsięwzięcia. W początkowej fazie przygotowania przedsięwzięcia
budowlanego podstawowe analizy kosztowe są dokonywane z punktu widzenia jego
wykonalności techniczno-ekonomicznej. Oznacza to, że analizuje się bieżące
uwarunkowania kosztów działania organizacji oraz potencjalne koszty i przychody
związane z usprawnieniem poprzez budowę, montaż, remont lub rozbiórkę obiektu
budowlanego lub tymczasowego obiektu budowlanego.
Analiza wykonalności techniczno-ekonomicznej dotyczy organizacji i jej
otoczenia w okresie podlegającym analizie. Uwzględniając wymagania
zrównoważonego rozwoju koszty przedsięwzięcia budowlanego oraz przychody
zapewniające zwrot kosztów i zysk muszą być analizowane w systemie eksploatacji
obiektu budowlanego Całkowite koszty dotyczą także likwidacji (rozbiórki) lub
modernizacji obiektu budowlanego, natomiast przychody tylko okresu eksploatacji 
użytkowania i utrzymania (rys.1.)
strona 25 z 64
2.1 Wycena robót
2.1.1 Kosztorys inwestorski
Kosztorys inwestorski opracowuje się metodą kalkulacji uproszczonej,
polegającą na obliczeniu wartości kosztorysowej robót objętych przedmiarem robót
jako sumy iloczynów ilości jednostek przedmiarowych robót podstawowych i ich cen
jednostkowych bez podatku od towarów i usług, według wzoru:
Wk= ŁL x Cj
gdzie:
Wk - wartość kosztorysową robót;
L - liczba jednostek przedmiarowanych robót;
Cj - cena jednostkowa roboty podstawowej.
2.1.2 Wartość kosztorysowa robót
Wartość kosztorysowa robót obejmuje wartość wszystkich materiałów,
urządzeń i konstrukcji potrzebnych do zrealizowania przedmiotu zamówienia.
Przy ustalaniu cen jednostkowych robót należy stosować w kolejności:
1. ceny jednostkowe robót określone na podstawie danych rynkowych, w tym
danych z zawartych wcześniej umów lub powszechnie stosowanych,
aktualnych publikacji,
2. kalkulacje szczegółowe.
strona 26 z 64
2.1.3 Kalkulacja szczegółowa ceny
Kalkulacja szczegółowa ceny polega na określeniu wartości poszczególnych
nakładów rzeczowych (kosztów bezpośrednich) oraz doliczeniu narzutów kosztów
pośrednich i zysku według wzoru:
Ck = R+M+S+ Kp + Z
gdzie:
CK cena określonej pozycji przedmiarowej;
R nakłady rzeczowe robocizny bezpośredniej
R = nj x sr-g x Ilość robót
gdzie:
M bezpośrednie nakłady rzeczowe materiałów M = nj x cj x Ilość robót x kz
S bezpośrednie nakłady rzeczowe sprzętu; S = nj x sr-g x Ilość robót
Kpj koszty pośrednie do R i S;
Zj zysk kalkulacyjny do R+S+Kp
2.1.4 Koszty pośrednie
Koszty pośrednie ustala się za pomocą wskaz
nika kosztów pośrednich, według
wzoru:
Kpj =Wkp x (Rj + Sj) 100%
gdzie:
Kpj koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową robót;
Wkp wskaz
nik narzutu kosztów pośrednich w %;
Rj koszt robocizny na jednostkę przedmiarową robót;
Sj koszt pracy sprzętu na jednostkę przedmiarową robót.
2.1.5 Zysk kalkulacyjny
Zysk kalkulacyjny oblicza się jako iloczyn wskaz
nika narzutu zysku i podstawy
jego naliczania.
Przy ustalaniu jednostkowych nakładów rzeczowych należy stosować w kolejności :
1. analizę indywidualną;
2. kosztorysowe normy nakładów rzeczowych określone w odpowiednich
katalogach oraz metodę interpolacji i ekstrapolacji, przy wykorzystaniu
wielkości określonych w katalogach.
Przy ustalaniu stawek i cen czynników produkcji należy stosować w kolejności:
1. analizę własną;
2. dane rynkowe lub powszechnie stosowane, aktualne publikacje.
Ceny materiałów podaje się łącznie z kosztami zakupu.
Przy ustalaniu wskaz
ników narzutów kosztów pośrednich i narzutu zysku -
należy przyjmować wielkości określone według danych rynkowych, w tym danych
z zawartych wcześniej umów lub powszechnie stosowanych aktualnych publikacji
a w przypadku braku takich danych według analizy indywidualnej.
strona 27 z 64
Podstawę naliczania narzutu zysku - ustala się w założeniach wyjściowych do
kosztorysowania.
2.1.6 Jednostkowe nakłady rzeczowe
Jednostkowe nakłady rzeczowe ustalone na podstawie analizy indywidualnej
powinny uwzględniać w przypadku:
1. robocizny - ilości roboczogodzin dotyczące wszystkich czynności, które są
wymienione w szczegółowych opisach robót podstawowych
wyszczególnionych pozycji kosztorysowych, oraz 5% rezerwy na czynności
pomocnicze;
2. materiałów - ilości wyszczególnionych rodzajów materiałów, wyrobów lub
prefabrykatów niezbędnych do wykonania robót podstawowych
wyszczególnionych pozycji kosztorysowych, z uwzględnieniem ubytków
i odpadów w transporcie i w procesie wbudowania;
3. pracy sprzętu - ilości maszynogodzin pracy wymienionych jednostek
sprzętowych, niezbędnych do wykonania robót podstawowych
wyszczególnionych pozycji kosztorysowych, z uwzględnieniem przestojów
wynikających z procesu technologicznego.
2.1.7 Godzinowe stawki robocizny kosztorysowej
Godzinowe stawki robocizny kosztorysowej ustalone na podstawie analizy
własnej powinny obejmować wszystkie składniki zaliczane do wynagrodzenia oraz
koszty pochodne naliczane od wynagrodzeń, a w szczególności:
1. płace zasadnicze;
2. premie regulaminowe;
3. płace dodatkowe (dodatki stażowe, inne dodatki;
4. płace uzupełniające (wynagrodzenia za urlopy i inne płatne nieobecności,
zasiłki chorobowe, odprawy emerytalne, nagrody jubileuszowe);
5. obligatoryjne obciążenia płac;
6. odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.
W cenach jednostkowych materiałów ustalonych na podstawie analizy własnej
nie uwzględnia się podatku od towarów i usług. W cenach jednostkowych
maszynogodzin pracy jednostek sprzętowych ustalonych na podstawie analizy
własnej nie uwzględnia się podatku od towarów i usług. W cenach jednostkowych
należy uwzględniać kosztorysową cenę pracy jednostki sprzętowej lub transportowej
wraz z kosztami obsługi etatowej oraz koszty jednorazowe, uwzględniające koszty
przewozu sprzętu lub środków transportu z bazy na budowę i z powrotem, montaż
i demontaż na miejscu pracy albo przezbrojenie.
strona 28 z 64
3 y
ródła finansowanie przedsięwzięcia budowlanego
Podstawowe z
ródła finansowania przedsięwzięć budowlanych to:
" środki własne,
" dotacje z funduszy inwestycyjnych,
" pożyczki,
" kredyty bankowe,
" przedpłaty,
" leasing,
" franchising.
We wszystkich formach finansowania z z
ródeł obcych istotnym jest pojęcie tzw.
 Zdolności kredytowej .
3.1 Definicje podstawowych pojęć
Zdolność kredytowa  zdolność podmiotu gospodarczego do spłaty
zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminie ustalonym między kredytodawcą
(bankiem) a kredytobiorcą. Bank przed zawarciem umowy kredytowej sprawdza
zdolność kredytową podmiotu gospodarczego m.in. przez badanie terminowości
rozliczeń z dostawcami i odbiorcami. Posiadanie zdolności kredytowej jest
warunkiem uzyskania kredytu.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku  Prawo bankowe (Dz. U. z 1997r.
Nr 140, poz. 939, art. 70.1.) definiuje zdolność kredytową następująco: Przez
zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz
z odsetkami w terminach określonych w umowie. Badaniu zdolności kredytowej służy
analiza kredytowa.
y
ródło:  http://pl.wikipedia.org/wiki/Zdolno%C5%9B%C4%87_kredytowa
Analiza kredytowa służy badaniu zdolności kredytowej kredytobiorcy.
Najczęściej stosowane przez banki rodzaje analizy kredytowej to:
" analiza ilościowa,
" analiza jakościowa,
" analiza punktowa.
Analiza ilościowa, polegającą na ustaleniu wysokości i stabilność
uzyskiwanych dochodów, które są zapewnieniem spłaty zaciągniętego kredytu wraz
z odsetkami w ustalonym przez bank terminie. Niezbędne do przeprowadzenia takiej
analizy są dokumenty przedstawiane bankowi przez kredytobiorców, obrazujące ich
sytuację finansową.
Analiza jakościowa, która jest analizą dokonywaną na podstawie cech
jakościowych kredytobiorcy. Cechy te mają istotny wpływ na skłonność klienta do
strona 29 z 64
wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań kredytowych. Analiza jakościowa
obejmuję więc ocenę:
" cech osobowych klienta (wiek, stan cywilny, liczba osób będących na jego
utrzymaniu),status mieszkaniowy i majątkowy, wykształcenie, staż pracy,
forma zatrudnienia, wykonywany zawód, zajmowane stanowisko, itp.);
" historia współpracy klienta z bankiem,
" kształtowania się jego historii rachunku,
" korzystania przez niego z innych kredytów oferowanych przez bank,
" sprawdzenia terminowości spłat zaciągniętych zobowiązań;
Ocenie podlega również ryzyko wynikające z transakcji kredytowej, na który
wpływ mają:
" kwota kredytu,
" długość okresu kredytowania,
" ewentualny udział własny klienta
" oraz jakość proponowanych zabezpieczeń (ich wartość oraz płynność);
Ryzyko związane z udzieleniem kredytu wzrasta wprost proporcjonalnie do
kwoty kredytu i długości okresu kredytowania, a zmniejszane jest poprzez wysokość
wkładu własnego kredytobiorcy oraz proponowane zabezpieczenia.
Analiza punktowa polegająca na punktowej ocenie cech jakościowych
i ilościowych kredytobiorcy. Bank poddaje ocenie najistotniejsze dla siebie cechy,
które mają istotny wpływ na analizę zdolności kredytowej. Ujmuje się np. wiek, płeć,
stan rodzinny, sytuację majątkową, wykształcenie, zatrudnienie, wykonywany zawód,
osiągane dochody, itp. Poszczególnym cechom przypisuje się określoną liczbę
punktów (przykładowo 8 punktów za wysokie dochody, 5 punktów za dochody
średnie, 2 punkty za zadawalające, 0 za niskie).
3.2 Rodzaje kredytów bankowych
" Inwestycyjny,
" Hipoteczny,
" Bieżący,
" Poręczający,
" Wekslowy,
" Lombardowy.
strona 30 z 64
Rozdział 4
1 Wyłonienie wykonawcy
Podstawowymi trybami udzielania zamówienia są:
" przetarg nieograniczony,
" przetarg ograniczony.
" negocjacje z ogłoszeniem,
" dialog konkurencyjny,
" negocjacje bez ogłoszenia,
" zamówienia z wolnej reki,
" zapytania o cenę,
" albo licytacja elektroniczna.
1.1 Przetarg nieograniczony
Przetarg nieograniczony to tryb udzielenia zamówienia, w którym w odpowiedzi
na publiczne ogłoszenie o zamówieniu oferty mogą składać wszyscy zainteresowani
wykonawcy,
1.2 Przetarg ograniczony
Przetarg ograniczony to tryb udzielenia zamówienia, w którym, w odpowiedzi na
publiczne ogłoszenie o zamówieniu, wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do
udziału w przetargu, a oferty mogą składać wykonawcy zaproszeni do składania
ofert.
1.3 Negocjacje z ogłoszeniem
Negocjacje z ogłoszeniem to tryb udzielenia zamówienia, w którym, po
publicznym ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający zaprasza wykonawców
dopuszczonych do udziału w postępowaniu do składania ofert wstępnych nie
zawierających ceny, prowadzi z nimi negocjacje, a następnie zaprasza ich do
składania ofert.
Dialog konkurencyjny to tryb udzielenia zamówienia, w którym po publicznym
ogłoszeniu o zamówieniu zamawiający prowadzi z wybranymi przez siebie
wykonawcami dialog, a następnie zaprasza ich do składania ofert.
1.4 Negocjacje bez ogłoszenia
Negocjacje bez ogłoszenia to tryb udzielenia zamówienia, w którym
zamawiający negocjuje warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego
z wybranymi przez siebie wykonawcami, a następnie zaprasza ich do składania ofert.
1.5 Zamówienie z wolnej reki
Zamówienie z wolnej ręki to tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający
udziela zamówienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawca.
strona 31 z 64
1.6 Zapytanie o cenę
Zapytanie o cenę to tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający kieruje
pytanie o cenę do wybranych przez siebie wykonawców i zaprasza ich do składania
ofert.
1.7 Licytacja elektroniczna
Licytacja elektroniczna to tryb udzielenia zamówienia, w którym za pomocą
formularza umieszczonego na stronie internetowej, umożliwiającego wprowadzenie
niezbędnych danych w trybie bezpośredniego połączenia z ta strona,
Wykonawcy składają kolejne korzystniejsze oferty, podlegające automatycznej
klasyfikacji.
2 Przygotowanie postępowania
2.1 Specyfikacja istotnych warunków zamówienia
Specyfikacja istotnych warunków zamówienia zawiera co najmniej:
1) nazwę (firmę) oraz adres zamawiającego;
2) tryb udzielenia zamówienia;
3) opis przedmiotu zamówienia;
4) termin wykonania zamówienia;
5) opis warunków udziału w postępowaniu oraz opis sposobu dokonywania
oceny spełniania tych warunków;
6) wykaz oświadczeń lub dokumentów, jakie mają dostarczyć wykonawcy w celu
potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu
7) informacje o sposobie porozumiewania się zamawiającego z wykonawcami
oraz przekazywania oświadczeń lub dokumentów, a także wskazanie osób
uprawnionych do porozumiewania się z wykonawcami;
8) wymagania dotyczące wadium;
9) termin związania ofertą;
10) opis sposobu przygotowywania ofert;
11) miejsce oraz termin składania i otwarcia ofert;
12) opis sposobu obliczenia ceny;
13) opis kryteriów, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty,
wraz z podaniem znaczenia tych kryteriów i sposobu oceny ofert;
14)informacje o formalnościach, jakie powinny zostać dopełnione po wyborze
oferty w celu zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego;
15) wymagania dotyczące zabezpieczenia należytego wykonania umowy;
16)istotne dla stron postanowienia, które zostaną wprowadzone do treści
zawieranej umowy w sprawie zamówienia publicznego, ogólne warunki
umowy albo wzór umowy, jeżeli zamawiający wymaga od wykonawcy, aby
zawarł z nim umowę w sprawie zamówienia publicznego na takich warunkach;
strona 32 z 64
17) pouczenie o środkach ochrony prawnej przysługujących wykonawcy w toku
postępowania o udzielenie zamówienia.
2.2 Specyfikacja istotnych warunków zamówienia zawiera również:
W przypadku gdy przepisy ustawy nie stanowią inaczej, specyfikacja istotnych
warunków zamówienia zawiera również:
1) opis części zamówienia, jeżeli zamawiający dopuszcza składanie ofert
częściowych;
2) maksymalną liczbę wykonawców, z którymi zamawiający zawrze umowę
ramową, jeżeli zamawiający przewiduje zawarcie umowy ramowej;
3) informację o przewidywanych zamówieniach uzupełniających, o których
mowa w art. 67 ust. 1 pkt 6 i 7 lub art. 134 ust. 6 pkt 3 i 4, jeżeli
zamawiający przewiduje udzielenie takich zamówień;
4) opis sposobu przedstawiania ofert wariantowych oraz minimalne warunki,
jakim muszą odpowiadać oferty wariantowe, jeżeli zamawiający
dopuszcza ich składanie;
5) adres poczty elektronicznej lub strony internetowej zamawiającego, jeżeli
zamawiający dopuszcza porozumiewanie się drogą elektroniczną
6) informacje dotyczące walut obcych, w jakich mogą być prowadzone
rozliczenia między zamawiającym a wykonawcą, jeżeli zamawiający
przewiduje rozliczenia w walutach obcych
7) jeżeli zamawiający przewiduje aukcję elektroniczną:
o informację o przewidywanym wyborze najkorzystniejszej oferty
z zastosowaniem aukcji elektronicznej,
o wymagania dotyczące rejestracji i identyfikacji wykonawców, w tym
wymagania techniczne urządzeń informatycznych,
o informację, które spośród kryteriów oceny ofert będą stosowane
w toku aukcji elektronicznej;
8) wysokość zwrotu kosztów udziału w postępowaniu, jeżeli zamawiający
przewiduje ich zwrot
W postępowaniach, w których wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty
określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, specyfikacja istotnych
warunków zamówienia może nie zawierać informacji, o których mowa w ust. 1 pkt 6,
8 i 15.
Zamawiający żąda wskazania przez wykonawcę w ofercie części zamówienia,
której wykonanie powierzy podwykonawcom.
Zamawiający może określić w specyfikacji istotnych warunków zamówienia,
która część zamówienia nie może być powierzona podwykonawcom.
Specyfikację istotnych warunków zamówienia przekazuje się nieodpłatnie,
z zastrzeżeniem art. 42 ust. 2.
Zamawiający może udostępnić specyfikację istotnych warunków zamówienia na
stronie internetowej od dnia zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie
strona 33 z 64
Zamówień Publicznych albo publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
do upływu terminu składania ofert, z zastrzeżeniem art. 42 ust. 1.
Treść zapytań wraz z wyjaśnieniami zamawiający przekazuje wykonawcom,
którym przekazał specyfikację istotnych warunków zamówienia, bez ujawniania
z
ródła zapytania, a jeżeli specyfikacja jest udostępniana na stronie internetowej,
zamieszcza na tej stronie.
Zamawiający może zwołać zebranie wszystkich wykonawców w celu
wyjaśnienia wątpliwości dotyczących treści specyfikacji istotnych warunków
zamówienia, a jeżeli specyfikacja jest udostępniana na stronie internetowej,
informację o terminie zebrania zamieszcza także na tej stronie; w takim przypadku
sporządza informację zawierającą zgłoszone na zebraniu pytania o wyjaśnienie treści
specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz odpowiedzi na nie, bez
wskazywani z
ródeł zapytań. Informację z zebrania doręcza się niezwłocznie
wykonawcom, którym przekazano specyfikację istotnych warunków zamówienia,
a jeżeli specyfikacja istotnych warunków zamówienia jest udostępniana na stronie
internetowej, zamieszcza także na tej stronie.
Wykonawca może zwrócić się do zamawiającego o wyjaśnienie treści
specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Zamawiający jest obowiązany
niezwłocznie udzielić wyjaśnień, chyba że prośba o wyjaśnienie treści specyfikacji
wpłynęła do zamawiającego na mniej niż 6 dni przed terminem składania ofert,
a w przypadku przetargu ograniczonego oraz negocjacji z ogłoszeniem, jeżeli
zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia - na mniej niż 4 dni przed terminem
składania ofert.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach zamawiający może w każdym
czasie przed upływem terminu składania ofert zmodyfikować treść specyfikacji
istotnych warunków zamówienia.
Dokonaną w ten sposób modyfikację zamawiający przekazuje niezwłocznie
wszystkim wykonawcom, którym przekazano specyfikację istotnych warunków
zamówienia, a jeżeli specyfikacja jest udostępniana na stronie internetowej,
zamieszcza także na tej stronie.
Modyfikacja treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia nie może
dotyczyć kryteriów oceny ofert, warunków udziału w postępowaniu oraz sposobu
oceny ich spełniania.
Zamawiający przedłuża termin składania ofert, jeżeli w wyniku modyfikacji treści
specyfikacji istotnych warunków zamówienia niezbędny jest dodatkowy czas na
wprowadzenie zmian w ofertach, z tym że jeżeli wartość zamówienia jest równa lub
przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8,
termin na wprowadzenie tych zmian wynosi co najmniej 7 dni.
O przedłużeniu terminu składania ofert zamawiający niezwłocznie zawiadamia
wszystkich wykonawców, którym przekazano specyfikację istotnych warunków
zamówienia, a jeżeli specyfikacja jest udostępniana na stronie internetowej,
zamieszcza tę informację na tej stronie.
strona 34 z 64
3 Wybór najkorzystniejszej oferty
1. Z zawartością ofert nie można zapoznać się przed upływem terminu otwarcia
ofert.
2. Otwarcie ofert jest jawne i następuje bezpośrednio po upływie terminu do ich
składania, z tym że dzień, w którym upływa termin składania ofert, jest dniem
ich otwarcia.
3. Bezpośrednio przed otwarciem ofert zamawiający podaje kwotę, jaką
zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia.
4. Podczas otwarcia ofert podaje się nazwy (firmy) oraz adresy wykonawców,
a także informacje dotyczące ceny, terminu wykonania zamówienia, okresu
gwarancji i warunków płatności zawartych w ofertach.
5. Informacje, o których mowa w ust. 3 i 4, przekazuje się niezwłocznie
wykonawcom, którzy nie byli obecni przy otwarciu ofert, na ich wniosek.
W toku badania i oceny ofert zamawiający może żądać od wykonawców
wyjaśnień dotyczących treści złożonych ofert. Niedopuszczalne jest prowadzenie
między zamawiającym a wykonawcą negocjacji dotyczących złożonej oferty oraz,
z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, dokonywanie jakiejkolwiek zmiany w jej treści.1a.
W postępowaniu prowadzonym w trybie dialogu konkurencyjnego w toku badania
i oceny ofert zamawiający może żądać od wykonawców sprecyzowania
i dopracowania treści ofert oraz przedstawienia informacji dodatkowych, z tym
że niedopuszczalne jest dokonywanie istotnych zmian w treści ofert oraz zmian
wymagań zawartych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Zamawiający poprawia w tekście oferty oczywiste omyłki pisarskie oraz omyłki
rachunkowe w obliczeniu ceny, niezwłocznie zawiadamiając o tym wszystkich
wykonawców, którzy złożyli oferty.
Zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny
ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się
do przedmiotu zamówienia, w szczególności jakość, funkcjonalność, parametry
techniczne, zastosowanie najlepszych dostępnych technologii w zakresie
oddziaływania na środowisko, koszty eksploatacji, serwis oraz termin wykonania
zamówienia.
strona 35 z 64
3.1 Niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty
Niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty zamawiający zawiadamia
wykonawców, którzy złożyli oferty, o:
1) wyborze najkorzystniejszej oferty, podając nazwę (firmę), siedzibę i adres
wykonawcy, którego ofertę wybrano oraz uzasadnienie jej wyboru, a także
nazwy (firmy), siedziby i adresy wykonawców, którzy złożyli oferty wraz ze
streszczeniem oceny i porównania złożonych ofert zawierającym punktację
przyznaną ofertom w każdym kryterium oceny ofert i łączną punktację,
2) wykonawcach, których oferty zostały odrzucone, podając uzasadnienie
faktyczne i prawne;
3) wykonawcach, którzy zostali wykluczeni z postępowania o udzielenie
zamówienia, podając uzasadnienie faktyczne i prawne - jeżeli
postępowanie jest prowadzone w trybie przetargu nieograniczonego,
negocjacji bez ogłoszenia albo zapytania o cenę.
Niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty zamawiający zamieszcza
informacje o których mowa w ust. 1 pkt 1, na stronie internetowej oraz w miejscu
publicznie dostępnym w swojej siedzibie, a jeżeli wartość zamówienia jest równa lub
przekracza kwoty, o których mowa w art. 167 ust. 2, przekazuje te informacje również
Prezesowi Urzędu oraz Szefowi Centralnego Biura Antykorupcyjnego
strona 36 z 64
Rozdział 5
1 Umowa o roboty budowlane
Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania
przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami
wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez
właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności
do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu
i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Umowa o roboty budowlane powinna być stwierdzona pismem. Wymagana
przez właściwe przepisy dokumentacja stanowi część składową umowy. W razie
wątpliwości poczytuje się, iż wykonawca podjął się wszystkich robót objętych
projektem stanowiącym część składową umowy. Jeżeli dostarczona przez inwestora
dokumentacja, teren budowy, maszyny lub urządzenia nie nadają się do
prawidłowego wykonania robót albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą
przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu robót, wykonawca powinien niezwłocznie
zawiadomić o tym inwestora. Jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od inwestora
teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na
zasadach ogólnych za szkody wynikłe na tym terenie. W braku odmiennego
postanowienia umowy inwestor obowiązany jest na żądanie wykonawcy przyjmować
wykonane roboty częściowo, w miarę ich ukończenia, za zapłatą odpowiedniej części
wynagrodzenia.
Gdyby wykonany obiekt uległ zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwości
dostarczonych przez inwestora materiałów, maszyn lub urządzeń albo wskutek
wykonania robót według wskazówek inwestora, Wykonawca może żądać
umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, jeżeli uprzedził inwestora
o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia obiektu albo jeżeli mimo
zachowania należytej staranności nie mógł stwierdzić wadliwości dostarczonych
przez inwestora materiałów, maszyn lub urządzeń. Do skutków opóz
nienia się przez
wykonawcę z rozpoczęciem robót lub wykończeniem obiektu albo wykonywania
przez wykonawcę robót w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, do rękojmi za
wady wykonanego obiektu, jak również do uprawnienia inwestora do odstąpienia od
umowy przed ukończeniem obiektu stosuje się odpowiednio przepisy o umowie
o dzieło. Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez
wskazanie podstaw do jego ustalenia. Jeżeli strony nie określiły wysokości
wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie
wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju.
Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się
wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym
nakładom przyjmującego zamówienie. Jeżeli strony określiły wynagrodzenie na
podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie
kosztorysowe), a w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu
strona 37 z 64
państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas
w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany
umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należności uiszczonej za
materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek. Jeżeli w toku wykonywania
dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane
w zestawieniu prac planowanych będących podstawą do obliczenia wynagrodzenia
kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający, przyjmujący zamówienie
może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia. Jeżeli
zestawienie planowanych prac sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać
podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej
staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych. Przyjmujący
zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace
dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego.
Gdyby w wypadkach przewidzianych wyżej, zaszła konieczność znacznego
podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy
odstąpić, powinien jednak uczynić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu
zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia. Jeżeli strony umówiły
się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać
podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było
przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunków,
której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przejmującemu
zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę.
Jeżeli materiałów na wykonanie dzieła dostarcza zamawiający, przyjmujący
zamówienie powinien ich użyć w sposób odpowiedni oraz złożyć rachunek i zwrócić
nie zużytą część. Jeżeli materiał dostarczony przez zamawiającego nie nadaje się do
prawidłowego wykonania dzieła albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą
przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu, przyjmujący zamówienie powinien
niezwłocznie zawiadomić o tym zamawiającego. Jeżeli przyjmujący zamówienie
opóz
nia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest
prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może
bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem
terminu do wykonania dzieła. Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło
w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do
zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po
bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy
odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na
koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Jeżeli dzieło ma wady,
zamawiający może żądać ich usunięcia, wyznaczając w tym celu przyjmującemu
zamówienie odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie
wyznaczonego terminu nie przyjmie naprawy. Przyjmujący może odmówić naprawy,
gdyby wymagała nadmiernych kosztów. Gdy wady usunąć się nie dadzą albo gdy
z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie
odpowiednim, zamawiający może od umowy odstąpić, jeżeli wady są istotne; jeżeli
wady nie są istotne, zamawiający może żądać obniżenia wynagrodzenia
strona 38 z 64
w odpowiednim stosunku. To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie
nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez zamawiającego.
Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania
dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody
z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający
może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania
dzieła. W braku odmiennej umowy przyjmującemu zamówienie należy się
wynagrodzenie w chwili oddania dzieła. Jeżeli dzieło ma być oddawane częściami,
a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna, wynagrodzenie należy
się z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych. Zamawiający
obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie
ze swym zobowiązaniem. Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może
w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże
w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie
oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat
dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym
zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
strona 39 z 64
Rozdział 6
1 Zarządzanie fazą realizacji robót budowlano-
montażowych
1.1 Organizowanie realizacji robót
Organizowanie realizacji robót przedsięwzięcia budowlanego dotyczy
przygotowania bezpośredniego wykonania robót budowlanych na terenie budowy.
Polega na tworzeniu struktur organizacyjnych, gromadzeniu początkowych zasobów,
przygotowaniu realizacji procesów budowlanych oraz procesów kierowania
i procesów logistycznych. Działania te powinny być zaplanowane i zaprojektowane
zgodnie regułami, normami, priorytetami inwestora i wykonawcy. W tym sensie
organizowanie to:
2. Ogólne przygotowanie organizacyjne budowy:
a) opracowanie schematów organizacyjnych i wykresów zatrudnienia,
b) opis kluczowych pozycji,
c) opracowanie procedur operacyjnych,
d) organizacja kierownictwa budowy wraz z personelem pomocniczym na
terenie budowy, mobilizacja i motywacja załogi,
e) zgromadzenie początkowych zasobów;
2. Techniczne przygotowanie budowy:
a) wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie,
b) wykonanie niwelacji trenu,
c) zagospodarowanie terenu budowy, organizacja terenu i zaplecza
budowy wraz z budową obiektów tymczasowych i zabezpieczenie
terenu budowy (rozbiórki),
d) wykonanie niezbędnych przyłączy do sieci infrastruktury technicznej na
potrzeby budowy,
e) zapewnienie i rozpoczęcie dostaw energii, wody, ciepła lub gazu na
podstawie wcześniejszych uzgodnień, po okazaniu wymaganego
pozwolenia na budowę
3. Formalno-prawne przygotowanie budowy, gdy wymagane jest pozwolenie na
budowę:
a) uzyskanie pozwolenia na budowę,
b) powiadomienie o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót na terenie
budowy siedem dni przed rozpoczęciem robót właściwego organu
i projektanta sprawującego nadzór autorski,
c) objęcie funkcji kierownika budowy przez osobę posiadają wymagane
uprawnienia budowlane oraz założenie dziennika budowy i przejęcie go
strona 40 z 64
przez kierownika budowy, d) umieszczenie na budowie lub rozbiórce,
w widocznym miejscu, tablic informacyjnej oraz ogłoszenia
zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony
zdrowia.
1.2 Realizacja robót
Realizacja robót oznacza wykonanie podstawowych i pomocniczych procesów
budowlanych na terenie budowy i zapleczu, kierowanie operatywne oraz obsługę
logistyczną całego procesu realizacji, w tym:
1. Wykonanie robót zgodnie z projektem budowlanym, projektem
wykonawczym i szczegółową specyfikacją wykonania i odbioru robót.
2. Kierowanie operatywne, czyli bieżące planowanie, organizowanie,
przewodzenie i kontrola realizacji przedsięwzięcia na terenie budowy i jego
zapleczu, zgodnie z projektami budowlanymi, harmonogramami robót
i rzeczywistym postępem robót  jest to bezpośrednie kierowanie
wszystkimi procesami w fazie realizacji robót, a więc:
a) bezpośrednie inicjowanie czynności, które wynikają z planów
i harmonogramów,
b) rozdział zasobów,
c) śledzenie postępu, produktywności i jakości robót,
d) badanie wyrobów i materiałów,
e) odbiór częściowy robót, odbiór robót zanikających lub ulegających
zakryciu,
f) analiza bieżących uwarunkowań i współdziałania uczestników procesu
realizacji,
g) korekta harmonogramów i koordynacja czynności,
h) motywowanie pracowników, kształtowanie atmosfery pracy,
delegowanie uprawnień, rozwiązywanie konfliktów,
i) kontrola przepływów finansowych,
j) kontrola bezpieczeństwa,
k) prowadzenie dokumentacji budowy i sprawozdawczość;
3. Obsługa logistyczna i finansowa, czyli bieżąca analiza, planowanie,
realizacja, i dokumentowanie kompleksowej obsługi logistycznej i finansowej
przedsięwzięcia, a więc:
a) planowanie obsługi logistycznej,
b) zaopatrywanie w wyroby budowlane, materiały i środki techniczne,
c) obsługa techniczna i obsługa socjalna,
d) zapewnienie dostaw energii, wody, ciepła lub gazu,
e) organizacja i wykonanie zrzutu lub utylizacji odpadów,
f) organizacja i wykonanie czynności związanych z finansowaniem
procesu realizacji, kontrola płynności finansowej,
g) dokumentowanie operacji logistycznych i finansowych.
strona 41 z 64
4. Realizacja robót kończy się z chwilą wykonania wszystkich robót, które
przewidziano w harmonogramie budowy.
5. Zakończenie procesu realizacji robót oznacza gotowość obiektu
budowlanego do końcowego odbioru i zakończenia przedsięwzięcia.
6. Końcowy odbiór robót i zakończenie przedsięwzięcia jest ostatnią fazą jego
realizacji.
7. Sposób odbioru robót zależy bezpośrednio od typu obiektu, zakresu i rodzaju
wykonywanych robót.
8. Najczęściej sposób przekazania i odbioru obiektu budowlanego po
wykonaniu robót budowlanych określają odpowiednie normy prawne
i techniczne.
9. Procedury i sposób odbioru robót budowlanych strony powinny przewidzieć
w umowach o roboty budowlane. (Chodzi tu o szczegółową procedurę
odbioru robót, sposób zgłaszania gotowości budowli do odbioru, termin
przystąpienia do czynności odbioru oraz termin ich zakończenia, tryb
postępowania w przypadku, gdy obiekty zgłoszone do odbioru mają wady.)
1.3 Zasady odbioru robót
Zasady odbioru robót mogą być także określone w specyfikacjach technicznych
wykonania i odbioru robót budowlanych. Czynności przygotowawcze odbioru
końcowego oraz właściwy odbiór robót mogą wymagać następujących działań:
1. Naprawa szkód powstałych w wyniku realizacji przedsięwzięcia, w tym szkód
związanych z korzystaniem z sąsiedniej nieruchomości, budynku lub lokalu
 na zasadach określonych w kodeksie cywilnym;
2. Rozwiązanie struktur organizacyjnych i likwidacja terenu budowy, w tym
likwidacja przyłączy do sieci infrastruktury technicznej wykonanych na
potrzeby budowy;
3. Odbiór końcowy robót analiza dokumentacji, inspekcja budowy i sprawdzenie
końcowe całego obiektu wraz z instalacjami i przewidzianym w projekcie
wyposażeniem, ewentualne obciążenia próbne lub rozruch i końcowa
akceptacja wykonania robót;
4. Sporządzenie protokołu odbioru robót budowlanych i protokołu zgłoszonych
wad i usterek do usunięcia przez wykonawcę;
5. Rozliczenie i zamknięcie kontraktu, w tym rozliczenia finansowe,
materiałowe;
6. Przekazanie dokumentacji budowy i dokumentacji powykonawczej
właścicielowi lub zarządcy;
7. Zawiadomienie właściwych organów o zakończeniu budowy i zamiarze
rozpoczęcie eksploatacji obiektu budowlanego, ewentualnie uzyskanie
pozwolenia na użytkowanie obiektu.
strona 42 z 64
Kolejne fazy cyklu realizacji przedsięwzięcia budowlanego są zwykle
kontynuacją faz poprzednich. Mogą także wymagać rozwiązywania nowych
problemów lub powodować konieczność weryfikacji lub uzupełnienia poprzednich.
Cały proces ma charakter iteracyjny ze sprzężeniami zwrotnymi. Typowy układ
działań cyklu realizacji przedsięwzięcia budowlanego przedstawiono na rys. 2.
i Rys.3.
strona 43 z 64
strona 44 z 64
2 System realizacji przedsięwzięć budowlanych
Strategie kontraktów budowlanych w Polsce są obecnie podobne do
istniejących i stosowanych w świecie. W literaturze przedmiotu brak jest jednak
powszechnie przyjętych, wyczerpujących uogólnień, które kompleksowo opisywałyby
stosowane w praktyce rozwiązania. Dlatego dalej przedstawia się znany w Europie
podział i opis strategii kontraktów budowlanych stosowany przez Międzynarodową
Federację Inżynierów Konsultantów (FIDIC). Wyróżnia ona cztery strategie realizacji
przedsięwzięć budowlanych:
5.1. System wykonawstwa własny.
5.2. System konwencjonalny.
5.3. System  projektowanie i wykonanie lub  pod klucz .
5.4. System menedżerski (albo potocznie:  zarządzanie
przedsięwzięciem ).
5.5. System generalnego wykonawcy.
2.1 System wykonawstwa własny
System wykonawstwa własny dotyczy raczej małych przedsięwzięć
budowlanych. Może być realizowany, gdy inwestor spełnia wymagania formalne
określone w prawie budowlanym oraz posiada niezbędne siły i środki realizacyjne.
W systemie tym inwestor realizuje podstawowe roboty budowlano-montażowe
przedsięwzięcia własnymi siłami. Roboty specjalistyczne może zlecać
podwykonawcom. Zazwyczaj zaspokaja w ten sposób własne potrzeby budowlane.
Zwykle stosowane są technologie tradycyjne, które nie wymagają wysoce
specjalistycznych kwalifikacji wykonawców lub skomplikowanego wyposażenia.
System wykonawstwa własny realizowany jest według następujących zasad:
1. inwestor kieruje całością i jest odpowiedzialny za projektowanie
i wykonawstwo robót;
2. projekt opracowuje własne biuro projektowe inwestora, może być zlecany
niezależnemu projektantowi;
3. roboty nadzorowane są w całości siłami inwestora;
4. podstawowe masowe roboty budowlano-montażowe realizowane są
własnymi siłami inwestora;
2. roboty specjalistyczne jak np. dachy, roboty izolacyjne, elektryczne, instalacji
gazowych, ogrzewanie, wentylacja itp. zwykle realizują wyspecjalizowani
podwykonawcy.
W zależności od czasu i rodzaju robót inwestor może przygotować projekty
i kosztorysy przedsięwzięcia w całości przed rozpoczęciem robót. W przypadku, gdy
występują ostre wymagania czasowe możliwe jest oczywiście rozpoczęcie robót
także po opracowaniu projektu w stopniu wystarczającym do uzyskania pozwolenia
na budowę. Wówczas dokumentacja projektowa opracowywana jest sukcesywnie
odpowiednio do potrzeb. Sposób określania wartości robót zależy od obowiązujących
inwestora uregulowań prawnych.
strona 45 z 64
2.2 System konwencjonalny
Można stwierdzić, że współcześnie  ze względu na dużą specjalizację
i jakość robót  w większości przypadków ogólna efektywność przedsięwzięć może
być wyższa, gdy inwestor będzie zlecał ich wykonanie firmom specjalistycznym.
System konwencjonalny jest bardzo popularny, wygodny i łatwy dla inwestora.
Jednak wymaga, szczególnie w początkowej i końcowej fazie realizacji, dość
znacznego zaangażowania inwestora.
System konwencjonalny jest realizowany według następujących zasad:
1. zamawiający angażuje wyspecjalizowaną firmę (inżyniera konsultanta);
2. firma jest przedstawicielem zamawiającego do przygotowania
przedsięwzięcia;
3. firma realizuje inwestycję w imieniu inwestora zgodnie z wymaganiami rynku;
4. roboty budowlane wykonuje się na podstawie dokumentacji projektowej,
której zakres zależy od wielkości i rodzaju robót i jest uwarunkowana
wymaganiami dotyczącymi uzyskania pozwolenia na budowę;
5. wartość robót budowlanych określa się na podstawie kosztorysów
budowlanych  kosztorysu inwestorskiego ze strony inwestora i ofertowego
ze strony wykonawcy.
Realizacja kontraktu w systemie konwencjonalnym, podobnie jak inne rodzaje
kontraktów, musi spełniać wszystkie wymagania prawa budowlanego dotyczące
postępowania poprzedzającego rozpoczęcie robót budowlanych oraz budowy
i oddawania obiektów do użytkowania.
2.3 System  projektowanie i wykonanie
System  projektowanie i wykonanie (lub  projektuj i buduj ) jest bardzo
wygodny dla inwestora. W systemie tym inwestor zawiera kontrakt z jedną firmą,
która przejmuje odpowiedzialność za projektowanie, organizację, wykonanie,
przekazanie do eksploatacji, zakończenie i rozliczenie robót budowlanych. Ponosi
także określoną odpowiedzialność za póz
niejsze funkcjonowanie wykonanego
obiektu. Dla własnego bezpieczeństwa inwestor może zatrudnić także niezależnego
architekta oraz kosztorysanta, którzy za dodatkową opłatą udzielą mu porad
dotyczących propozycji przedstawianych przez wykonawców przedsięwzięcia.
Wykonawca oddaje inwestorowi gotowy obiekt.
Podstawowe zasady realizacji kontraktu w systemie projektowanie i wykonanie
są następujące:
1. jedna firma jest odpowiedzialna za projektowanie, organizację i wykonanie
robót;
2. całością kontraktu kieruje inżynier kontraktu, który nadzoruje i koordynuje
prace projektanta i wykonawców robót;
4. kontrakt może być realizowany:
a) w systemie generalnego wykonawcy, wówczas inżynier kontraktu
koordynuje działalność projektanta i generalnego wykonawcy, który
strona 46 z 64
wykonuje roboty budowlano-montażowe własnymi siłami i angażuje
podwykonawców do robót specjalistycznych,
b) w systemie menedżerskim, wówczas inżynier kontraktu koordynuje
działalność projektanta i menedżera budowy, który organizuje realizację
robót, angażuje i nadzoruje podwykonawców wykonujących wszystkie
roboty;
5. podstawą opracowania kontraktu może być koncepcja projektowa
dostarczona przez inwestora. W odniesieniu do zamówienia na roboty
budowlane zgodnie z prawem zamówień publicznych, koncepcja powinna
być opracowana w postaci programu funkcjonalno-użytkowego;
6. planowane koszty robót budowlanych oblicza się metodą wskaz
nikową, jako
sumę iloczynów wskaz
nika cenowego i ilości jednostek odniesienia;
7. planowane koszty prac projektowych oblicza się jako iloczyn wskaz
nika
procentowego i planowanych kosztów robót budowlanych;
Roboty budowlane mogą być rozpoczęte po wykonaniu około 30 40%
kompletnego projektu, a koszty robót dokładnie szacowane po wykonaniu około 60%
projektu. W systemie projektowanie i wykonanie wykonawca, oprócz przygotowania
i wykonania całości robót może również dostarczać pełne wyposażenie obiektu, tak
by bezpośrednio po odbiorze obiektu był on gotowy do użytkowania. Mamy wówczas
do czynienia z systemem realizacji  pod klucz . Jest to spotykane na przykład przy
budowie hoteli.
2.4 System menedżerski
System menedżerski to system, w którym zamawiający zawiera umowę
z firmą prowadzącą kontrakt na:
2. planowanie przedsięwzięcia,
3. usługi projektowe,
4. zapewnienie dostaw,
5. zarządzanie budową.
Firma zarządzająca przygotowuje i negocjuje kontrakty ze wszystkimi
pozostałymi jednostkami uczestniczącymi w procesie budowy, koordynuje cały
proces inwestycyjny, lecz nie jest wykonawcą robót. Oznacza to, że firma
zarządzająca reprezentuje inwestora we wszystkich fazach realizacji w zakresie
wykonania robót budowlanych. W systemie tym kontrakty mogą być realizowane
z zastosowaniem różnych szczegółowych form kontraktów budowlanych. Dotyczy to
zarówno sposobu określania przedmiotu zamówienia jak i wartości robót
budowlanych.
2.5 System generalnego wykonawcy
System generalnego wykonawcy jest jednym z najbardziej popularnych
systemów realizacji przedsięwzięć budowlanych. W systemie tym można
sformułować następujące podstawowe zadania uczestników przedsięwzięcia:
strona 47 z 64
1. inwestor jest odpowiedzialny za organizację i przebieg całego kontraktu,
angażuje i nadzoruje pracę projektanta (zespół projektujący) i generalnego
wykonawcę;
2. projektant opracowuje projekt zamierzenia w zakresie niezbędnym do jego
wykonania, a w ramach nadzoru autorskiego może kontrolować zgodność
wykonania z projektem;
3. generalny wykonawca wykonuje podstawowe roboty budowlane, angażuje
i nadzoruje pracę niezbędnych specjalistów i podwykonawców;
4. roboty budowlane wykonuje się na podstawie dokumentacji projektowej,
której zakres zależy od wielkości i rodzaju robót i jest uwarunkowana
wymaganiami dotyczącymi uzyskania pozwolenia na budowę;
5. wartość robót budowlanych określa się na podstawie kosztorysu
inwestorskiego ze strony inwestora i kosztorysów ofertowych ze strony
wykonawców.
3 Uczestnicy procesu budowlanego
Uczestnikami procesu budowlanego, w rozumieniu ustawy, są:
1. inwestor;
2. inspektor nadzoru inwestorskiego;
3. projektant;
4. kierownik budowy lub kierownik robót.
4 Prawa i obowiązki uczestników procesu budowlanego
4.1 Inwestor
4.1.1 Obowiązki inwestora
Do obowiązków inwestora należy:
1. zorganizowanie procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach
zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a w szczególności zapewnienie:
a) opracowania projektu budowlanego i, stosownie do potrzeb, innych
projektów,
b) objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy,
c) opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,
d) wykonania i odbioru robót budowlanych,
e) w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania
robót budowlanych lub warunkami gruntowymi, nadzoru nad
wykonywaniem robót budowlanych przez osoby o odpowiednich
kwalifikacjach zawodowych.
2. Inwestor może ustanowić inspektora nadzoru inwestorskiego na budowie.
3. Inwestor może zobowiązać projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego.
strona 48 z 64
Właściwy organ może w decyzji o pozwoleniu na budowę nałożyć na inwestora
obowiązek:
" ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego,
" zapewnienia nadzoru autorskiego,
w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania obiektu lub robót
budowlanych bądz
przewidywanym wpływem na środowisko.
4.2 Projektant
4.2.1 Obowiązki projektanta
Do podstawowych obowiązków projektanta należy:
1. opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z ustaleniami
określonymi w:
a) decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
b) decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach o których mowa w ustawie
Prawo ochrony środowiska lub w pozwoleniu, o którym mowa
w Ustawie o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej
i administracji morskiej, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej;
2. zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu osób
posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej
specjalności oraz wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych przez
te osoby opracowań projektowych, zapewniające uwzględnienie zawartych
w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy,
z uwzględnieniem specyfiki projektowanego obiektu budowlanego;
3. sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze
względu na specyfikę projektowane-go obiektu budowlanego, uwzględnianej
w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;
4. uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań
projektowych w zakresie wynikającym z przepisów;
5. wyjaśnianie wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim rozwiązań;
6. sporządzanie lub uzgadnianie indywidualnej dokumentacji technicznej,
7. sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub właściwego
organu w zakresie:
a) stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności
realizacji z projektem,
b) uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych
w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez
kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.
8. Projektant ma obowiązek zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno-
budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-
budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do
strona 49 z 64
projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności lub
rzeczoznawcę budowlanego. Obowiązek, ten nie dotyczy:
a) zakresu objętego sprawdzaniem i opiniowaniem na podstawie
przepisów szczególnych;
b) projektów obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, jak: budynki
mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze,
inwentarskie i składowe.
9. Projektant, a także sprawdzający, do projektu budowlanego dołącza
oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego, zgodnie
z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej.
4.2.2 Prawa projektanta
Projektant, w trakcie realizacji budowy, ma prawo:
1. wstępu na teren budowy i dokonywania zapisów w dzienniku budowy
dotyczących jej realizacji;
2. żądania wpisem do dziennika budowy wstrzymania robót budowlanych
w razie:
a) stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia,
b) wykonywania ich niezgodnie z projektem.
4.3 Kierownik budowy
4.3.1 Obowiązki kierownika budowy
Do podstawowych obowiązków kierownika budowy należy:
1. protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu
budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi,
urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz
podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego
i kulturowego;
2. prowadzenie dokumentacji budowy;
3. zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy
i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem
i pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz
przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy;
4. koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:
a) przy opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych założeń
planowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów, które
mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno,
b) przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót
budowlanych lub ich poszczególnych etapów;
strona 50 z 64
5. koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie podczas
wykonywania robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
zawartych w przepisach, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;
6. wprowadzanie niezbędnych zmian w informacji, o której mowa w art. 20
ust. 1 pkt 1b, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wynikających
z postępu wykonywanych robót budowlanych;
7. podejmowanie niezbędnych działań uniemożliwiających wstęp na budowę
osobom nieupoważnionym;
8. wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości
powstania zagrożenia oraz bezzwłoczne zawiadomienie o tym właściwego
organu;
9. zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy dotyczącym
wstrzymania robót budowlanych z powodu wykonywania ich niezgodnie
z projektem;
10. realizacja zaleceń wpisanych do dziennika budowy;
11. zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót
ulegających zakryciu bądz
zanikających oraz zapewnienie dokonania
wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie prób i sprawdzeń
instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych przed
zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru;
12. przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego;
13. zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do
dziennika budowy oraz uczestniczenie w czynnościach odbioru i zapewnienie
usunięcia stwierdzonych wad, a także przekazanie inwestorowi
oświadczenia, o zakończeniu robót
14. umieścić na budowie lub rozbiórce, w widocznym miejscu, tablicę
informacyjną oraz ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa
pracy i ochrony zdrowia; nie dotyczy to budowy obiektów służących
obronności i bezpieczeństwu państwa oraz obiektów liniowych;
4.3.2 Prawa kierownika budowy
Kierownik budowy ma prawo:
1. występowania do inwestora o zmiany w rozwiązaniach projektowych, jeżeli
są one uzasadnione koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa realizacji
robót budowlanych lub usprawnienia procesu budowy;
2. ustosunkowania się w dzienniku budowy do zaleceń w nim zawartych.
A
ączenie funkcji kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego nie
jest dopuszczalne.
strona 51 z 64
4.4 Inspektor nadzoru inwestorskiego
4.4.1 Obowiązki inspektora nadzoru inwestorskiego
Do podstawowych obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego należy:
1. reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli
zgodności jej realizacji z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami
oraz zasadami wiedzy technicznej;
2. sprawdzanie jakości wykonywanych robót i wbudowanych wyrobów
budowlanych, a w szczególności zapobieganie zastosowaniu wyrobów
budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie;
3. sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub
zanikających, uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych instalacji,
urządzeń technicznych i przewodów kominowych oraz przygotowanie i udział
w czynnościach odbioru gotowych obiektów budowlanych i przekazywanie
ich do użytkowania;
4. potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także, na
żądanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy.
4.4.2 Prawa inspektora nadzoru inwestorskiego
Inspektor nadzoru inwestorskiego ma prawo:
1. wydawać kierownikowi budowy lub kierownikowi robót polecenia,
potwierdzone wpisem do dziennika budowy, dotyczące:
a) usunięcia nieprawidłowości lub zagrożeń,
b) wykonania prób lub badań, także wymagających odkrycia robót lub
elementów zakrytych,
c) przedstawienia ekspertyz dotyczących prowadzonych robót budowlanych
d) dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów
budowlanych oraz urządzeń technicznych;
2. żądać od kierownika budowy lub kierownika robót dokonania poprawek bądz

ponownego wykonania wadliwie wykonanych robót,
3. wstrzymania dalszych robót budowlanych w przypadku, gdyby ich
kontynuacja mogła wywołać zagrożenie bądz
spowodować niedopuszczalną
niezgodność z projektem lub pozwoleniem na budowę.
Przy budowie obiektu budowlanego, wymagającego ustanowienia inspektorów
nadzoru inwestorskiego w zakresie różnych specjalności, inwestor wyznacza jednego
z nich jako koordynatora ich czynności na budowie.
strona 52 z 64
Rozdział 7
1 Odbiór robót budowlanych
1.1 Rozliczenie stron procesu budowlanego
W procesie budowlanym niebagatelną rolę odgrywają sposób, zakres i forma
przygotowania dokumentacji procesu budowlanego, określającej jednoznacznie
zakres, kształt i wymogi, jakości wykonania robót.
Na dokumentację procesu budowlanego składa się szereg dokumentów, które
tworzone są w różnych etapach trwania tego procesu i mają w związku z tym różne
znaczenie.
Można podzielić ją na dokumentację:
a) przygotowawczą, dotyczącą spraw prawnych, formalnych
i merytorycznych, związanych z jednoznacznym określeniem
przyszłego zadania,
b) powykonawczą powstającą w trakcie realizacji zadania a niezbędnej
dla spełnienia wymogów prawnych warunkujących przekazanie zadania
do użytkowania,
W momencie zakończenia współdziałania stron powinno nastąpić rozliczenie
ustaleń umownych, które w efekcie końcowym dają podstawę do końcowego
rozliczenia finansowego jak również stanowić będą o możliwości starania się o prawo
użytkowania obiektu.
W pierwszej kolejności kierownik budowy wpisem do dziennika budowy
zawiadamia Zleceniodawcę o zakończeniu robót określonych w umowie i zgłasza
gotowość obiektu czy też robót do odbioru przez Zleceniodawcę.
W związku z tym Zleceniodawca zobowiązany był wyznaczyć termin i skład
komisji, która miałaby za zadanie dokonanie inwentaryzacji stanu wykonania robót na
poszczególnych obiektach zadaniu z jednoczesną oceną, jakości wykonania
zinwentaryzowanego zakresu.
Komisja działająca w imieniu Zamawiającego powinna posiadać jego
uprawomocnienia dotyczące zakresu działania i możliwości podejmowania decyzji
w imieniu Zamawiającego tak w zakresie ilości oraz jakości robót jak również
powinna mieć jednoznacznie określone uprawnienia dotyczące podejmowania
decyzji związanych z rozliczeniami finansowymi.
Zagadnienie odbioru robót budowlanych uregulowane jest, w zakresie strony
prawnej w ustawie Kodeks cywilny.
Rozdziały dotyczące umów o dzieło i umów o roboty budowlane regulują
problem zarówno zawierania umów jak i ich rozliczania.
Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania
przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami
wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez
strona 53 z 64
właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności
do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu
i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
W braku odmiennego postanowienia umowy inwestor obowiązany jest na
żądanie wykonawcy przyjmować wykonane roboty częściowo, w miarę ich
ukończenia, za zapłatą odpowiedniej części wynagrodzenia.
Gdyby wykonany obiekt uległ zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwości
dostarczonych przez inwestora materiałów, maszyn lub urządzeń albo wskutek
wykonania robót według wskazówek inwestora, wykonawca może żądać
umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, jeżeli uprzedził inwestora
o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia obiektu albo, jeżeli mimo
zachowania należytej staranności nie mógł stwierdzić wadliwości dostarczonych
przez inwestora materiałów, maszyn lub urządzeń.
Jeżeli dzieło ma wady, zamawiający może żądać ich usunięcia, wyznaczając
w tym celu przyjmującemu zamówienie odpowiedni termin z zagrożeniem, że po
bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu nie przyjmie naprawy.
Przyjmujący może odmówić naprawy, gdyby wymagała nadmiernych kosztów.
Gdy wady usunąć się nie dadzą albo, gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący
zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim, zamawiający może od
umowy odstąpić, jeżeli wady są istotne; jeżeli wady nie są istotne, zamawiający może
żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku.
To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad
w terminie wyznaczonym przez zamawiającego
Stroną odbierającą jest Inwestor i on praktyczne dokonuje oceny
wywiązania się Wykonawcy z ustaleń umownych.
" W tym celu bardzo istotną sprawą jest jednoznaczność opisu przedmiotu
realizacji umownej, gdyż pozwala to na uniknięcie rozbieżności
interpretacyjnych stron w czasie dokonywania odbioru.
" Procedury odbiorowe powinny być jednoznacznie ustalone w zapisach
umownych, a czynności te powinny zakończyć się protokołem, z którego
jednoznacznie powinno wynikać czy umowny zakres został przez Inwestora
odebrany czy też nie został odebrany lub został odebrany warunkowo.
Komisja jest organem dokonującym odbioru:
" dokumentacji powykonawczej;
" zakresu rzeczowego:
a) w aspekcie ilości wykonanych robót gdzie podstawą stanowi
dokumentacja projektowa oraz wykonane obmiary robót;
b) w aspekcie, jakości wykonanych robót gzie następuje ocena
z punktu spełnienia wymogów, jakości opisanych
w dokumentacji projektowej, specyfikacjach technicznych
wykonania i odbioru robót oraz w innych dokumentach
strona 54 z 64
odniesienia obowiązujących w czasie wykonania robót np.
normach, normatywach, warunkach technicznych itp.,
Jeśli komisja otrzymała od Zamawiającego takie uprawnienia to może ona
dokonać również rozliczenia finansowego w oparciu o powyższe wyniki działania
i sporządzony protokół z czynności odbiorowych.
Czynności odbiorowe powinny być wykonywane w obecności przedstawicieli
Wykonawcy, co najmniej w obecności Kierownika budowy, jako reprezentanta
i odpowiedzialnego za realizację z ramienia Wykonawcy.
Do ustaleń Komisji zawartych w protokole z czynności odbiorowych ma prawo
ustosunkować się i wnieść swoje zastrzeżenia Wykonawca a ściślej biorąc jego
przedstawiciele uczestniczący w czynnościach odbiorowych.
Fakt odebrania lub nie odebrania wykonanego zakresu robót przez
Zamawiającego, powinien być jednoznacznie określony zapisem w protokole
z czynności odbiorowych.
Załącznikami do protokołu, w tematycznym przypadku, powinny być:
a) obmiary robót wykonanych,
b) obmiary robót niewykonanych w stosunku do zawartej umowy,
c) wykaz elementów, które zostały wykonane, ale posiadają wady
techniczne lub też nie zostały wykonane zgodnie z dokumentacją
z podziałem na:
" posiadające wady nieusuwalne limitujące użytkowanie;
" posiadające wady nieusuwalne nie limitujące użytkowania;
" posiadające wady usuwalne limitujące użytkowanie;
" posiadające wady usuwalne nie limitujące użytkowania,
Jeśli wyszczególnione są, z w/w podziałem, wady to zapis w protokole powinien
jasno określać sposób i termin ich usunięcia lub fakt przejęcia przez Zamawiającego
wady do usunięcia we własnym zakresie.
Jednocześnie w tym przypadku powinno nastąpić określenie kwoty lub zakresu
robót i zasad wyliczenia kwoty pomniejszającej wynagrodzenie Wykonawcy z tytułu
wykonanych elementów z wadami fizycznymi.
Wykonanie obmiarów powykonawczych, wyliczenie wartości robót zgodnie
z zasadami umownymi i ustaleniami Komisji zawartymi w protokole z czynności
odbiorowych w praktyce po zakończeniu robót leży po stronie sprzedającego, czyli
Wykonawcy i podlega zatwierdzeniu lub korekcie przez Zamawiającego.
W przypadku, kiedy Zamawiający rezygnuje w trakcie trwania robót, z usług
Wykonawcy, nic nie stoi na przeszkodzie, aby te czynności wykonał Zamawiający
i przedstawił do akceptacji Wykonawcy.
Podstawą przygotowania dokumentów rozliczeniowych stanowić powinny
ustalenia z czynności odbiorowych zapisane w protokole z czynności odbiorowych
oraz zapisy zawarte w umowie.
strona 55 z 64
W praktyce po zakończeniu robót i odbiorze ich przez Zamawiającego na
Wykonawcy ciąży jednak odpowiedzialność z tytułu:
a) rękojmi za wady - których nie można było stwierdzić w czasie czynności
odbiorowych lub te, które powstały w wyniku wykonanych robót a których
nie można było przewidzieć w czasie czynności odbiorowych;
należy zaznaczyć, iż rękojmia za wady jest obowiązkowa w ustawowym
okresie,
b) udzielonej przez Wykonawcę gwarancji,  czyli dobrowolnego
dodatkowego zobowiązania się Wykonawcy do usunięcia wad
powstałych, w określonym w gwarancji okresie, po zakończeniu robót.
gwarancja jest dobrowolnym dodatkowym zobowiązaniem się Wykonawcy.
Zamawiający z tych tytułów, jeśli zostało to ustalone w umowie, ma prawo
wstrzymać określoną część wypłaty należną Wykonawcy, na okres określony dla
rękojmi za wady lub do okres upływu terminu udzielonej gwarancji.
Zatrzymanie części należnego wynagrodzenia może za zgodą obydwu stron
zostać zamienione na tzw. gwarancję bankową, w której to bank bierze na siebie
zobowiązanie do pokrycia ewentualnych kosztów usunięcia powstałych wad z w/w
tytułów, a których nie usunął Wykonawca.
Jeśli w okresie rękojmi za wady lub okresie udzielonej gwarancji,
Zleceniodawca stwierdzi wadę zobowiązany jest niezwłocznie powiadomić o tym
fakcie Wykonawcę o konieczności usunięcia tej wady w określonym w gwarancji
terminie.
Wykonawca ma jednak prawo do oceny zasadności żądań Zamawiającego
i ustosunkowanie się pisemne do tych żądań podając swoją argumentację
i podstawę prawną i merytoryczną.
Jeśli Wykonawca mimo powiadomienia nie korzysta z prawa własnej oceny lub
uchyla się od usunięcia wady, Zleceniodawca może usunąć ją we własnym zakresie
dochodząc zwrotu należności z tego tytułu od Wykonawcy lub Banku, który udzielił
gwarancji bankowej.
2 Odbiór robót w trakcie trwania procesu budowlanego
2.1 Sprawdzanie jakości wykonywanych robót
Podczas całego procesu realizacji nad jego prawidłowym przebiegiem czuwa
inspektor nadzoru inwestorskiego, kontrolując zgodność realizacji z założeniami
projektu.
Kontrolę taką może również prowadzić autor projektu w ramach nadzoru
autorskiego.
Każdy etap robót odbierany jest przez inwestora wpisem do dziennika budowy.
Jeżeli w trakcie realizacji zajdzie konieczność wprowadzenie nieistotnych zmian
w stosunku do zatwierdzonego projektu budowlanego, należy uzgodnić to
strona 56 z 64
z projektantem, który dokona wpisu w dzienniku budowy i potwierdzi zmiany na
kopiach projektu.
2.1.1 Sprawdzanie wbudowanych wyrobów budowlanych
Sprawdzanie wbudowanych wyrobów budowlanych, a w szczególności
zapobieganie zastosowaniu wyrobów budowlanych wadliwych i niedopuszczonych
do stosowania w budownictwie robót.
Wyroby wytworzone w celu zastosowania w obiekcie budowlanym w sposób
trwały, o właściwościach użytkowych, umożliwiających prawidłowo zaprojektowanym
i wykonanym obiektom budowlanym spełnienie wymagań podstawowych, o których
mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy Prawo budowlane, można stosować przy
wykonywaniu robót budowlanych wyłącznie, jeżeli wyroby te zostały wprowadzone
do obrotu zgodnie z przepisami odrębnymi.
Do podstawowych obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego należy
sprawdzanie jakości wykonywanych robót i wbudowanych wyrobów budowlanych,
a w szczególności zapobieganie zastosowaniu wyrobów budowlanych wadliwych
i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie;
2.1.2 Sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub
zanikających
Sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających,
dokonywanie prób i odbiorów technicznych instalacji, urządzeń technicznych
i przewodów kominowych.
Bardzo ważną rolę spełnia, w tym zakresie, Inspektor Nadzoru Inwestorskiego,
któremu przepisy prawa budowlanego przydzieliły zarówno obowiązki jak i prawa
w tym zakresie.
2.1.2.1 Obowiązki inspektora nadzoru inwestorskiego
Do podstawowych obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego należy:
1) reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli
zgodności jej realizacji z projektem i pozwoleniem na budowę,
przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej;
2) sprawdzanie, jakości wykonywanych robót i wbudowanych wyrobów
budowlanych, a w szczególności zapobieganie zastosowaniu wyrobów
budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do stosowania
w budownictwie;
3) sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub
zanikających, uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych
instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych oraz
przygotowanie i udział w czynnościach odbioru gotowych obiektów
budowlanych i przekazywanie ich do użytkowania;
4) potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad,
a także, na żądanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy.
strona 57 z 64
2.1.2.2 Prawa inspektora nadzoru inwestorskiego
Inspektor nadzoru inwestorskiego ma prawo:
1) wydawać kierownikowi budowy lub kierownikowi robót polecenia,
potwierdzone wpisem do dziennika budowy, dotyczące: usunięcia
nieprawidłowości lub zagrożeń, wykonania prób lub badań, także
wymagających odkrycia robót lub elementów zakrytych, oraz
przedstawienia ekspertyz dotyczących prowadzonych robót
budowlanych i dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie
wyrobów budowlanych oraz urządzeń technicznych;
2) żądać od kierownika budowy lub kierownika robót dokonania poprawek
bądz
ponownego wykonania wadliwie wykonanych robót, a także
wstrzymania dalszych robót budowlanych w przypadku, gdyby ich
kontynuacja mogła wywołać zagrożenie bądz
spowodować
niedopuszczalną niezgodność z projektem lub pozwoleniem na
budowę.
2.1.3 Odbiory techniczne instalacji, urządzeń technicznych instalacji
i urządzeń technicznych
Obiekt budowlany wyposażony jest w szereg instalacji jak również urządzeń
technicznych, które przed oddaniem do użytkowania wymagają sprawdzenia
i odbioru, zarówno przez Inwestora jak również przez jednostki organizacyjne, którym
powierzono obowiązki prawnego czuwania nad bezpieczeństwem.
Prawo do kontroli i sprawdzenia mają również przyszli dostarczyciele
poszczególnych mediów.
W tym też zakresie kontrolującymi i odbierającymi pod względem, jakości są
przedstawiciele tych jednostek. Inwestor i jego przedstawiciele w osobach
Inspektorów Nadzoru Inwestorskiego są jedynie uczestnikami takich kontroli
i odbiorów.
2.1.4 Sprawdzanie i odbiór przewodów kominowych.
Do sprawdzenia przewodów kominowych uprawnieni są:
a) osoby posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim 
w odniesieniu do przewodów dymowych oraz grawitacyjnych
przewodów spalinowych i wentylacyjnych;
b) osoby posiadające uprawnienia budowlane odpowiedniej specjalności -
w odniesieniu do przewodów kominowych, o których mowa wyżej oraz
do kominów przemysłowych, kominów wolno stojących oraz kominów
lub przewodów kominowych, w których ciąg kominowy jest wymuszony
pracą urządzeń mechanicznych.
strona 58 z 64
2.1.5 Sprawdzenie zgodności wykonania robót budowlanych w zakresie
określonym w projekcie budowlanym, a dotyczącym bezpieczeństwa
i higieny pracy, bezpieczeństwa pożarowego, ochrony sanitarnej
3 Oddanie obiektu do użytku
3.1 Ostateczną decyzję o pozwoleniu na użytkowanie
Przed przystąpieniem do użytkowania obiektu budowlanego należy uzyskać
ostateczną decyzję o pozwoleniu na użytkowanie, jeżeli:
1) na wzniesienie obiektu budowlanego jest wymagane pozwolenie na
budowę i jest on zaliczony do kategorii V, IX-XVIII, XX, XXII, XXIV, XXVII-
XXX, o których mowa w załączniku do ustawy;
2) zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 49 ust. 5 albo art. 51 ust. 4;
3) przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed
wykonaniem wszystkich robót budowlanych.
3.2 Obowiązek zawiadomienia
Inwestor, w stosunku do którego nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na
użytkowanie obiektu budowlanego, jest obowiązany zawiadomić o zakończeniu
budowy obiektu budowlanego i zamiarze przystąpienia do jego użytkowania, zgodnie
z właściwością wynikającą z przepisów szczególnych, organy:
1) Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
2) Państwowej Inspekcji Pracy,
3) Państwowej Straży Pożarnej
Organy zajmują stanowisko w sprawie zgodności wykonania obiektu
budowlanego z projektem budowlanym
Niezajęcie stanowiska przez w/w organy, w terminie 14 dni od dnia otrzymania
zawiadomienia, traktuje się jak niezgłoszenie sprzeciwu lub uwag.
Do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego
lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie inwestor jest obowiązany
dołączyć:
1) oryginał dziennika budowy;
2) oświadczenie kierownika budowy:
a) o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem
budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę oraz
przepisami,
b) doprowadzeniu do należytego stanu i porządku terenu budowy,
a także - w razie korzystania - drogi, ulicy, sąsiedniej
nieruchomości, budynku lub lokalu;
strona 59 z 64
3) oświadczenie o właściwym zagospodarowaniu terenów przyległych, jeżeli
eksploatacja wybudowanego obiektu jest uzależniona od ich odpowiedniego
zagospodarowania;
4) protokoły badań i sprawdzeń;
5) inwentaryzację geodezyjną powykonawczą;
6) potwierdzenie, zgodnie z odrębnymi przepisami, odbioru wykonanych
przyłączy.
7) kopię świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, z wyjątkiem:
a) podlegających ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków
i opiece nad zabytkami;
b) używanych jako miejsca kultu i do działalności religijnej;
c) przeznaczonych do użytkowania w czasie nie dłuższym niż 2 lata;
d) niemieszkalnych służących gospodarce rolnej;
e) przemysłowych i gospodarczych o zapotrzebowaniu na energię nie
większym niż 50 kWh/m2/rok;
f) mieszkalnych przeznaczonych do użytkowania nie dłużej niż
4 miesiące w roku;
g) wolnostojących o powierzchni użytkowej poniżej 50 m2. ,
W razie zmian nieodstępujących w sposób istotny od zatwierdzonego projektu
lub warunków pozwolenia na budowę, dokonanych podczas wykonywania robót,
do zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, należy dołączyć kopie rysunków
wchodzących w skład zatwierdzonego projektu budowlanego, z naniesionymi
zmianami, a w razie potrzeby także uzupełniający opis.
W takim przypadku oświadczenie, powinno być potwierdzone przez projektanta
i inspektora nadzoru inwestorskiego, jeżeli został ustanowiony.
Inwestor jest obowiązany dołączyć do wniosku, oświadczenia o braku
sprzeciwu lub uwag ze strony ;
1) Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
2) Państwowej Inspekcji Pracy,
3) Państwowej Straży Pożarnej
Inwestor jest obowiązany uzupełnić dokumenty, jeżeli, w wyniku ich
sprawdzenia przez właściwy organ, okaże się, że są one niekompletne lub posiadają
braki i nieścisłości.
Wniosek o udzielenie pozwolenia na użytkowanie stanowi wezwanie
właściwego organu do przeprowadzenia obowiązkowej kontroli.
W przypadku stwierdzenia przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego
lub jego części z naruszeniem przepisów art. 54 i 55, właściwy organ wymierza
karę z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego.
Do kary tej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące kar, o których mowa
w art. 59f ust. 1, z tym że stawka opłaty podlega dziesięciokrotnemu
podwyższeniu.
strona 60 z 64
Po zakończeniu postępowania w sprawie zawiadomienia o zakończeniu
budowy obiektu budowlanego albo udzieleniu pozwolenia na użytkowanie, właściwy
organ zwraca bezzwłocznie inwestorowi dokumenty, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 4
i 5.
Właściwy organ wydaje decyzję w sprawie pozwolenia na użytkowanie obiektu
budowlanego po przeprowadzeniu obowiązkowej kontroli, o której mowa w art. 59a.
Właściwy organ może w pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego
określić warunki użytkowania tego obiektu albo uzależnić jego użytkowanie od
wykonania, w oznaczonym terminie, określonych robót budowlanych.
Jeżeli właściwy organ stwierdzi, że obiekt budowlany spełnia warunki,
określone w ust. 1, pomimo niewykonania części robót wykończeniowych lub innych
robót budowlanych związanych z obiektem, w wydanym pozwoleniu na użytkowanie
może określić termin wykonania tych robót.
Przepisu nie stosuje się do instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska.
Inwestor jest obowiązany zawiadomić właściwy organ o zakończeniu robót
budowlanych prowadzonych, po przystąpieniu do użytkowania obiektu budowlanego,
na podstawie pozwolenia na użytkowanie.
Właściwy organ, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, odmawia wydania pozwolenia na
użytkowanie obiektu budowlanego w przypadku niespełnienia wymagań określonych
w ust. 1 i w art. 57 ust. Przepisy art. 51 stosuje się odpowiednio.
Decyzję o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego właściwy organ
przesyła niezwłocznie organowi, który wydał decyzję o warunkach zabudowy
i zagospodarowania terenu lub pozwolenie, o którym mowa w art. 23 art. 23a ustawy
z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej
i administracji morskiej.
Stroną w postępowaniu w sprawie pozwolenia na użytkowanie jest wyłącznie
inwestor.
Właściwy organ przeprowadza, na wezwanie inwestora, obowiązkową kontrolę
budowy w celu stwierdzenia prowadzenia jej zgodnie z ustaleniami i warunkami
określonymi w pozwoleniu na budowę.
Kontrola obejmuje sprawdzenie:
1) zgodności obiektu budowlanego z projektem zagospodarowania działki
lub terenu;
2) zgodności obiektu budowlanego z projektem architektoniczno-budowlanym,
w zakresie:
a) charakterystycznych parametrów technicznych: kubatury, powierzchni
zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji,
b) wykonania widocznych elementów nośnych układu konstrukcyjnego
obiektu budowlanego,
c) geometrii dachu (kąt nachylenia, wysokość kalenicy i układ połaci
dachowych),
d) wykonania urządzeń budowlanych,
strona 61 z 64
e) zasadniczych elementów wyposażenia budowlano-instalacyjnego,
zapewniających użytkowanie obiektu zgodnie z przeznaczeniem,
f) zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z tego obiektu
przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na
wózkach inwalidzkich - w stosunku do obiektu użyteczności publicznej
i budynku mieszkalnego wielorodzinnego;
3) wyrobów budowlanych szczególnie istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji
i bezpieczeństwa pożarowego;
4) w przypadku nałożenia w pozwoleniu na budowę obowiązku rozbiórki
istniejących obiektów budowlanych nieprzewidzianych do dalszego
użytkowania lub tymczasowych obiektów budowlanych - wykonania tego
obowiązku, jeżeli upłynął termin rozbiórki określony w pozwoleniu;
5) uporządkowania terenu budowy.
Właściwy organ przeprowadza obowiązkową kontrolę przed upływem 21 dni od
dnia doręczenia wezwania inwestora.
O terminie obowiązkowej kontroli organ zawiadamia inwestora w terminie 7 dni
od dnia doręczenia wezwania.
Inwestor jest obowiązany uczestniczyć w obowiązkowej kontroli
w wyznaczonym terminie.
Właściwy organ, po przeprowadzeniu obowiązkowej kontroli, sporządza
protokół w trzech egzemplarzach.
Jeden egzemplarz protokołu doręcza się inwestorowi bezzwłocznie po
przeprowadzeniu kontroli, drugi egzemplarz przekazuje się organowi wyższego
stopnia, a trzeci pozostaje we właściwym organie.
Protokół przechowuje się przez okres istnienia obiektu budowlanego.
Obowiązkową kontrolę budowy lub obiektu budowlanego może przeprowadzać,
z upoważnienia właściwego organu nadzoru budowlanego, wyłącznie osoba
zatrudniona w powiatowym albo wojewódzkim inspektoracie nadzoru budowlanego
i posiadająca uprawnienia budowlane.
W przypadku stwierdzenia w trakcie obowiązkowej kontroli nieprawidłowości
w zakresie, o którym mowa w art. 59a ust. 2, wymierza się karę stanowiącą iloczyn
stawki opłaty (s), współczynnika kategorii obiektu budowlanego (k) i współczynnika
wielkości obiektu budowlanego (w).
Stawka opłaty (s) wynosi 500 zł.
Kategorie obiektów, współczynnik kategorii obiektu oraz współczynnik wielkości
obiektu określa załącznik do ustawy.
W przypadku gdy w skład obiektu budowlanego, z wyjątkiem budynku
mieszkalnego jednorodzinnego, wchodzą części odpowiadające różnym kategoriom,
karę stanowi suma kar obliczonych dla różnych kategorii.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie, o którym mowa
w art. 59a ust. 2, karę oblicza się odrębnie za każdą stwierdzoną nieprawidłowość.
Karę stanowi suma tak obliczonych kar.
strona 62 z 64
W przypadku wymierzenia kary właściwy organ, w drodze decyzji, odmawia
wydania pozwolenia na użytkowanie i przeprowadza, w odpowiednim zakresie,
postępowanie, o którym mowa w art. 51.
Karę, o której mowa w art. 59f ust. 1, właściwy organ wymierza w drodze
postanowienia, na które przysługuje zażalenie. Wpływy z kar stanowią dochód
budżetu państwa.
Wymierzoną karę wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia,
o którym mowa w ust. 1, w kasie właściwego urzędu wojewódzkiego lub na rachunek
bankowy tego urzędu.
W przypadku nieuiszczenia kary w terminie podlega ona ściągnięciu w trybie
przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Uprawnionym do żądania wykonania w drodze egzekucji administracyjnej
obowiązków, o których mowa w ust. 3, jest wojewoda.
Do kar, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy działu III
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926,
z póz
n. zm.(247) ), z tym że uprawnienia organu podatkowego, z wyjątkiem
określonego w ust. 1, przysługują wojewodzie.
Organ właściwy do wydania, zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności
postanowienia niezwłocznie przesyła kopię wydanego postanowienia właściwemu
wojewodzie.
Inwestor, oddając do użytkowania obiekt budowlany, przekazuje właścicielowi
lub zarządcy obiektu dokumentację budowy i dokumentację powykonawczą.
Przekazaniu podlegają również inne dokumenty i decyzje dotyczące obiektu,
a także, w razie potrzeby, instrukcje obsługi i eksploatacji:
" obiektu,
" instalacji i urządzeń związanych z tym obiektem.
strona 63 z 64