Oznaczenie statków według Kodeksu morskiego i ustawy o rybołówstwie morskim











Opracowanie - Mariusz Rutowicz - Uniwersytet Gdański
(Administracja zaoczna)

Oznaczenie statków według
Kodeksu morskiego i ustawy o rybołówstwie morskim
W myśl obecnie obowiązującej ustawy z dnia 1 grudnia 1961 r. Kodeks Morski (
tekst jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 10 poz. 36 z późn. zm.) , zgodnie z tej że
artykułem 3 - statkiem morskim jest każde urządzenie pływające przeznaczone lub
używane do żeglugi na morzu i wodach z nim połączonych, a uczęszczanych przez
statki morskie, jak również mówi ż 2 tegoż artykułu morskimi statkami handlowymi
są statki morskie przeznaczone lub używane do przewozu ładunku lub pasażerów, do
rybołówstwa morskiego lub eksploatacji innych bogactw morskich, do holowania lub
ratownictwa statków morskich i innych urządzeń pływających, do wydobywania
mienia zatopionego w morzu lub do innej działalności gospodarczej. Dodatkowo
Ustawa o rybołówstwie morskim precyzuje statek rybacki jako : statek
przeznaczony lub używany do połowów, przetwórstwa lub transportu złowionych
organizmów morskich oraz do celów szkoleniowych i naukowo-badawczych w zakresie
rybołówstwa morskiego, a także statek używany do obsługi hodowli organizmów
morskich.Definicja statku morskiego , pozwala określić szereg praw i
obowiązków związanych z jego użytkowaniem , stosownie do szerokiej gamy
zastosowań statków morskich. Jednym z obowiązków ciążącym na właścicielu statku
jest obowiązkowy wpis do Rejestru okrętowego. Zasady ewidencjonowania i
czynności rejestrowe reguluje Rozdział 2 Kodeksu Morskiego , a w odniesieniu do
statków rybackich szczegółowe przepisy stosuje się zgodnie z ustawą o
rybołówstwie morskim.
Zgodnie z ustawą statek stanowiący polską własność podlega obowiązkowi wpisu
do polskiego rejestru okrętowego, prowadzonego przez izbę morską właściwą dla
portu macierzystego statku. Statek, który nie podlega obowiązkowi wpisu do
rejestru okrętowego, a także statek w budowie może być wpisany do rejestru
okrętowego na wniosek właściciela. Statek uważany za stanowiący polską własność
wpisuje się do rejestru okrętowego na wniosek właściciela lub wszystkich
współwłaścicieli. Statek budowany w Polsce może być wpisany do rejestru
okrętowego, jeżeli położona została jego stępka lub wykonana została równorzędna
praca konstrukcyjna w miejscu wodowania. Dotyczy to również statku w budowie,
nie stanowiącego polskiej własności. Rejestr okrętowy dla statków, prowadzi izba
morska właściwa dla portu polskiego wskazanego przez armatora jako port
macierzysty statku.Rejestr okrętowy składa się z ksiąg rejestrowych
prowadzonych odrębnie dla statków stanowiących polską własność i uważanych za
stanowiące polską własność (rejestr stały),które uzyskały czasową polską
przynależność (rejestr tymczasowy),w budowie (rejestr statków w budowie). Za
czynności rejestrowe pobiera się opłaty rejestrowe, które stanowią dochód
budżetu państwa.Statek wpisany do rejestru stałego za granicą może być
wpisany do rejestru stałego w Polsce dopiero po wykreśleniu z rejestru
zagranicznego. Statek wpisany do rejestru stałego za granicą może być wpisany do
rejestru tymczasowego w Polsce dopiero po zawieszeniu jego dotychczasowej
przynależności. Wpis do rejestru zagranicznego statku stanowiącego polską
własność lub statku uważanego za stanowiący polską własność nie wywołuje skutków
prawnych przed wykreśleniem tego statku z polskiego rejestru okrętowego. Czasowe
nadanie statkowi, obcej przynależności nie wywołuje skutków prawnych przed
dokonaniem w polskim rejestrze okrętowym wpisu zawieszającego polską
przynależność.Rejestr okrętowy jest jawny. Osoby zainteresowane mogą żądać
uwierzytelnionych wyciągów i odpisów z rejestru.
W rejestrze stałym wpisuje się:

kolejny numer rejestrowy statku i datę wpisu,
nazwę lub oznaczenie identyfikacyjne, międzynarodowy sygnał wywoławczy
oraz rodzaj i przeznaczenie statku,
poprzednią nazwę lub oznaczenie identyfikacyjne oraz dane dotyczące
poprzedniego rejestru i datę wykreślenia z tego rejestru,
nazwę portu macierzystego statku,
rok, miejsce budowy i nazwę stoczni, jeżeli dane te są znane, oraz
określenie materiału głównego i rodzaju napędu statku,
wymiary rejestrowe oraz pojemność statku,
oznaczenie i adres właściciela lub wszystkich współwłaścicieli z
określeniem ich udziałów we współwłasności oraz podstawę nabycia własności
statku,
oznaczenie i adres armatora statku,
hipotekę morską i ograniczenia w rozporządzaniu statkiem,
stwierdzenie przez izbę morską polskiej przynależności statku,
stwierdzenie przez izbę morską zawieszenia polskiej przynależności statku,

podstawę i datę wykreślenia statku z rejestru. W rejestrze
tymczasowym, oprócz danych wymienionych powyżej wpisuje się:

poprzednią przynależność statku i datę jej zawieszenia,
okres, na jaki statek uzyskał polską przynależność,
oznaczenie i adres przedstawiciela armatora w Polsce, jeżeli taki został
ustanowiony. W rejestrze statków w budowie wpisuje się:

kolejny numer rejestrowy statku w budowie i datę wpisu,
oznaczenie identyfikacyjne statku w budowie,
nazwę stoczni budującej statek,
oznaczenie i adres właściciela statku w budowie,
oznaczenie umowy o budowę statku,
hipotekę morską. Każda zmiana danych w rejestrze okrętowym podlega
wpisowi.
Wpis do rejestru okrętowego następuje na podstawie zgłoszenia
zainteresowanych, chyba że prawo przewiduje wpis na wniosek lub z urzędu. Do
zgłoszenia okoliczności podlegającej wpisowi, w stosunku do statków stanowiących
polską własność i statków uważanych za stanowiące polską własność, wpisanych do
rejestru okrętowego, obowiązany jest właściciel statku.
Wykreśla się z rejestru okrętowego statek, który:

zatonął lub uległ zniszczeniu,
zaginął,
utracił polską przynależność,
utracił charakter statku morskiego. W powyżej wymienionych
przypadkach wykreślenie statku z rejestru okrętowego wymaga zgody wierzyciela
hipotecznego, wyrażonej na piśmie. Wykreśla się z rejestru statków w budowie
statek, który uległ zniszczeniu w trakcie budowy albo którego budowa została
zaniechana, został wpisany jako statek do rejestru stałego w Polsce lub za
granicą.
Zgłoszenie do rejestru okrętowego powinno być dokonane w ciągu sześciu
tygodni od dnia, w którym obowiązany do zgłoszenia dowiedział się o okoliczności
podlegającej wpisowi do rejestru. W razie nie zgłoszenia statku lub okoliczności
podlegających wpisowi do rejestru okrętowego izba morska stosuje, w celu
przymuszenia do zgłoszenia, przepisy o postępowaniu przynaglającym w zakresie
prowadzenia ksiąg wieczystych. Jeżeli obowiązany nie dokona zgłoszenia pomimo
wezwania, izba morska może po przeprowadzeniu dochodzenia dokonać wpisu z
urzędu, zaznaczając to w osnowie wpisu.
Izba morska bada, czy zgłoszenie lub wniosek i dołączone do nich dokumenty
odpowiadają pod względem treści i formy obowiązującym przepisom prawa, zgłoszone
dane są zgodne z rzeczywistością, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione
wątpliwości. Do oceny skutków wpisu do rejestru okrętowego stosuje się przepisy
o prawach jawnych z księgi wieczystej.Odnośnie ewidencjonowania i
oznakowania statków rybackich oraz sprzętu rybackiego, szczegółowe przepisy
zawiera Ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r. o rybołówstwie morskim (Dz. U. Nr 34
poz. 145 z późn. Zm.). Zgodnie z jej treścią każdy polski statek podlega
ewidencji w okręgowym inspektoracie rybołówstwa morskiego właściwym dla jego
portu macierzystego. Okręgowy inspektor rybołówstwa morskiego, dokonując
ewidencji statku rybackiego, ustala dla niego oznakę rybacką oraz wystawia
zaświadczenie o wpisie do ewidencji i nadaniu oznaki. Statek rybacki oraz sprzęt
rybacki powinny być oznakowane trwałą oznaką rybacką. Dla statków poniżej 300
ton rejestrowych oznaka rybacka zastępuje oznaczenie nazwy i portu
macierzystego.Minister rolnictwa i rozwoju wsi dodatkowo określił sytuację
prawną statków rybackich rozporządzeniem z dnia 25.02.2000r. w sprawie sposobu
prowadzenia ewidencji oraz zasad oznakowania statków rybackich, wzoru
zaświadczenia o wpisie do ewidencji i nadaniu oznaki rybackiej oraz wysokości
pobieranych opłat za wpis do ewidencji i wydanie zaświadczenia o wpisie (Dz. U.
Nr 15 poz. 193).
Po wpisaniu do rejestru okrętowego statek otrzymuje certyfikat okrętowy ,
który stanowi dowód polskiej przynależności statku a statek w budowie -
certyfikat statku w budowie.Statkowi nabytemu za granicą polski urząd
konsularny może wydać tymczasowe świadectwo polskiej przynależności statku
(świadectwo o banderze) ważne na okres nie dłuższy niż sześć miesięcy. O wydaniu
świadectwa polski urząd konsularny zawiadamia właściwą izbę morską. W razie
wydania certyfikatu okrętowego statkowi, który uzyskał czasową polską
przynależność, dokumenty wydane takiemu statkowi przez organ prowadzący jego
rejestr stały powinny zostać temu organowi zwrócone. O zwrocie armator statku
zawiadamia izbę morską w terminie trzydziestu dni od dnia otrzymania certyfikatu
okrętowego. W razie zawieszenia przez izbę morską polskiej przynależności statku
stanowiącego polską własność lub uważanego za stanowiący polską własność,
właściciel statku obowiązany jest zwrócić izbie morskiej certyfikat okrętowy w
terminie trzydziestu dni od dnia wydania statkowi odpowiedniego dokumentu przez
zagraniczny organ rejestrowy. Izba morska zawiadamia właściwe władze państwa
rejestru stałego o ustaniu czasowej polskiej przynależności statku.
Minister Transportu i Gospodarki Morskiej określił , w drodze rozporządzenia
z dnia 12.11.1996r. w sprawie rejestru okrętowego (Dz. U. Nr 141 poz.659),
sposób prowadzenia rejestru okrętowego i postępowanie rejestrowe, wzory ksiąg
rejestrowych, wzór certyfikatu okrętowego, certyfikatu statku w budowie i
świadectwa o banderze, tryb ich wydawania oraz koszty postępowania rejestrowego.

Statek stanowiący polską własność, który nie podlega obowiązkowi wpisu do
rejestru okrętowego i nie został wpisany do tego rejestru, powinien być
zarejestrowany w urzędzie morskim właściwym dla swojego portu macierzystego.
Obowiązek ten nie dotyczy statków używanych do celów sportowych lub
rekreacyjnych o długości do 5 m, nie uprawiających żeglugi
międzynarodowej.Dokument rejestracyjny wydany przez urząd morski stanowi
dowód polskiej przynależności statku nie wpisanego do rejestru okrętowego. Za
wydanie dokumentu rejestracyjnego urząd morski pobiera opłatę , która stanowi
dochód budżetu państwa.