Higiena jako nauka przyrodniczo medyczna
Higiena- ( grec. Hygieinos- leczący przynoszący zdrowie)
Jest nauką zajmującą się wzajemnym oddziaływaniem między organizmem człowieka
a szeroko pojętym środowiskiem ( rozpatrywanym w mikro i w makroskali), w którym
on żyje ,pracuje i uczy się. Jest więc nauką o wpływach środowiska oraz zachowań
człowieka na stan jego zdrowia.
Higiena to interdyscyplinarna nauka o zdrowiu populacji ludzkiej, charakteryzuje się
holistycznym podejściem do człowieka, jako podmiotu swoich zainteresowań. Celem
higieny jest poznawanie wpływów otoczenia na zdrowie ludzkie i reakcji na te wpływy.
Obecnie używa się do słowa higiena określenia medycyna środowiskowa lub
zapobiegawcza.
Higienę można podzielić np.
ze względu na płeć i wiek
- dzieci
- młodzieży
- kobiet
ze względu na różne elementy środowiska wpływające na zdrowie
wody
powietrza
gleby
ze względu na ochronę różnych narządów i układów
układu krążenia
układu pokarmowego
układu oddechowego
wyróżnia się higienę :
pracy
społeczną
szkolną
Higiena jest ukierunkowana na profilaktykę a w szczególności do jej zadań należy:
" Propagowanie prozdrowotnego stylu życia
" Analizę i ocenę czynników zewnętrznych środowiska oraz określenie ich wpływu na
ustrój ludzki
" Opracowanie wskazań dotyczących zmian danego środowiska
" Podanie sposobów unikania negatywnych a wykorzystania pozytywnych czynników
działających na organizm
" rozszerzenie i usprawnienie możliwości adaptacyjnych człowieka
Działania te mają na celu przedłużenie życia i zdrowia ludzkiego.
Definicja zdrowia wg WHO
Zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego,
fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia).
We współczesnym podejściu do zdrowia przyjmuje się tzw. koncepcje holistyczną,
która traktuje zdrowie człowieka jako  całość , na którą składają się cztery wymiary
(aspekty) zdrowia, wzajemnie ze sobą powiązane, które w uproszczeniu można opisać w
następujący sposób:
zdrowie fizyczne (somatyczne)  prawidłowe funkcjonowanie organizmu,
wszystkich jego układów i narządów;
zdrowie psychiczne  bardzo trudne do zdefiniowania; można wyróżnić zdrowie:
- umysłowe  zdolność do jasnego, logicznego myślenia,
- emocjonalne  zdolność do rozpoznawania własnych uczuć i wyrażania ich w
odpowiedni sposób; umiejętność radzenia sobie ze stresem, napięciami,
depresją,
lękiem;
zdrowie społeczne  zdolność do utrzymywania prawidłowych relacji z innymi
ludz
mi i pełnienia ról społecznych;
zdrowie duchowe  u niektórych ludzi związane z wiarą i praktykami religijnymi,
u innych z ich osobistym  credo , zasadami, zachowaniami i sposobami
utrzymania wewnętrznego spokoju.
Czynniki warunkujące zdrowie
1. Styl życia (ok. 50%  udziału )
2. Środowisko fizyczne i społeczne (ok. 20%)- środowisko życia , pracy, społeczne,
3. Czynniki genetyczne (ok. 20% )
4.Organizacja opieki medycznej (ok. 10%)
Obecnie uważa się że w największym stopniu na zdrowie ludzi wpływają czynniki
społeczno  ekonomiczne: dochody, status społeczny, poziom wykształcenia,
wsparcie społeczne.
Promocja zdrowia- to działanie społeczne i polityczne na poziomie indywidualnym
i zbiorowym, którego celem jest podniesienie stanu świadomości zdrowotnej
społeczeństwa, krzewienie zdrowego stylu życia i tworzenie warunków
sprzyjających zdrowiu.
Podstawowe cele promocji zdrowia to dążenie do:
" Zmniejszenia zachorowalności i przedwczesnej umieralności
" Redukcji czynników ryzyka chorób przewlekłych
" Zmiany zachowań zdrowotnych
" Wzrostu wiedzy społeczeństwa na temat czynników kształtujących zdrowie
" Zmniejszenia absencji chorobowej
" Obniżenia kosztów opieki zdrowotnej.
1. Poziom środowiskowy  , jak "zdrowe miasto", "zdrowy dom" i podobne.
2. Poziom społeczny  oddziaływanie na grupy społeczne i inne elementy struktury
społecznej. Tworzenie i propagowanie nowych, sprzyjających zdrowiu wzorów
i standardów zachowań. Najważniejsze instrumenty oddziaływania to reklama,
polityka fiskalna, zmiany w ustawodawstwie, a przede wszystkim działania
edukacyjne.
3. Poziom organizacyjny (instytucjonalny)  instytucje jako ośrodki promocji
zdrowia ("zdrowa szkoła", "zdrowy szpital" itp.). Tworzenie kultury
sprzyjającej zdrowiu w środowisku pracy.
4. Poziom indywidualny  w dawnym modelu główna sfera działań.
W ocenie stanu zdrowia populacji pod uwagę brane są tzw mierniki stanu zdrowia.
Pozytywne mierniki stanu zdrowia
-długość trwania życia
-wzrost,waga ciała
-płodność kobiet
-przyrost naturalny
Negatywne mierniki stanu zdrowia
-śmiertelność
-współczynnik zapadalności na choroby
-współczynnik urodzeń martwych
współczynnik absencji współczynnik inwalidztwa
O stanie zdrowia społeczeństwa świadczą poniekąd :
-wskaz
nik wypadków drogowych
-wskaz
nik rozwodów
-wskaz
nik lekozależności
Powietrze ,woda jako czynniki środowiska mające wpływ na zdrowie
człowieka
Środowisko naturalne rozumiane jest jako ogół czynników ekologicznych mających
bezpośrednie znaczenie dla życia ,zdrowia i rozwoju człowieka. Podstawowymi
elementami środowiska są;
" Powietrze
" Woda
" Gleba
" Flora i fauna
Wielokierunkowa działalność człowieka wywiera różnorodny wpływ na środowisko
naturalne. Jest to wpływ antropogeniczny.
Do czynników zanieczyszczających środowisko człowieka zalicza się
" Czynniki fizyczne ( hałas, wibracje, promieniowanie)
" Czynniki chemiczne (różnorodne związki chemiczne)
" Czynniki biologiczne ( bakterie, grzyby, zarodniki grzybów)
Największe zagrożenie dla człowieka stanowią zanieczyszczenia powietrza, są one
najważniejszym z
ródłem skażenia środowiska ponieważ w procesie samooczyszczania
powietrza dochodzi do skażania pozostałych elementów ekosystemu.
Zanieczyszczenia powietrza ze względu na pochodzenie można podzielić na
" Naturalne
" Sztuczne
Ze względu na strukturę i właściwości dzielimy na
" Pyłowe
" Gazowe
Pyłem nazywamy zawieszone w środowisku gazowym cząstki ciała stałego tworzące
aerozol. Dzielimy je na:
- Pylicotwórcze
- drażniące
- alergizujące
- toksyczne
- rakotwórcze
Do zanieczyszczeń gazowych zalicza się dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla,
chlorowodór ,siarkowodór. Głównym z
ródłem zanieczyszczeń gazowych jest przemysł
energetyczny , transport, motoryzacja.
Zanieczyszczenia środowiska wywołują następujące skutki globalne:
" efekt cieplarniany
" kwaśne deszcze
" dziurę ozonową
" skutki zdrowotne
Skutki zdrowotne zanieczyszczenia powietrza:
" wzrost zachorowań lub nasilenie objawów ze strony układu oddechowego(
przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozedma płuc, dychawica oskrzelowa, nowotwory)
" podrażnienie błon śluzowych oczu, nosa i górnych dróg oddechowych( aldechydy,
ozon, amoniak)
" działanie uczulające, mutagenne, rakotwórcze ( formaldehyd , dioksyny, )
" niedotlenienie tkanek ( CO łączy się z Hb i utrudnia transport tlenu
" trwałe zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym( Pb)
" nasilenie zmian skórnych trądzik różowaty, trądzik chlorowy
WODA
Jest najbardziej rozpowszechnionym związkiem chemicznym na Ziemi. Jest głównym
składnikiem organizmu- stanowi niezbędne środowisko reakcji metabolicznych. Dorosły
człowiek wraz z pożywieniem dostarcza jej około2,5 litra dziennie do organizmu . Taka
sama ilość wydalana jest różnymi drogami.
Wodę wykorzystujemy również do celów higienicznych, estetycznych,
przeciwpożarowych, przemysłowych, rekreacyjnych.
W przyrodzie występują wody
-opadowe
-powierzchniowe
-podziemne
Według rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej woda do picia musi
spełniać określone warunki. Powinna być:
" bezbarwna
" bezwonna
" klarowna
" orzez
wiająca w smaku
" pozbawiona szkodliwych zanieczyszczeń
" dostępna w dużej ilości
" z
ródłem mikroelementów występujących w wodzie zawsze w takim samym stężeniu
" ujęcie wody musi być odpowiednio zabezpieczone
Woda może być z
ródłem związków chemicznych o działaniu toksycznym i
rakotwórczym, dlatego musi być ciągle monitorowana pod tym kątem. Woda musi być
badana pod kątem obecności:
-wirusów np. wzw A, rotawirusy
-bakterii  Salmonella, Shigella, paciorkowce, gronkowce,
-jaj pasożytów  owsiki ,glista ludzka, tasiemiec, włosogłówka,)
-pierwotniaków- rzęsistek pochwowy, pełzak czerwonki
y
ródła zanieczyszczeń wody mogą być
" sztuczne
" naturalne
Metody oczyszczania wody
" Sedymentacja-polega na kierowaniu wody prosto ze z
ródła do odstojników czyli
dużych zbiorników, co pozwala opadać na dno zbiornika różnym zawiesinom(muł,
iły, piasek)
" Koagulacja (żelowanie)  eliminacja bardzo drobnych zawiesin wody za pomocą
koagulantów np. siarczanu glinu ,które ułatwiają agregację drobnych zawiesin dzięki
czemu albo opadają na dno albo łatwiej zatrzymują się na filtrach.
" Filtrowanie to eliminacja pozostałych po klarowaniu zanieczyszczeń oraz usuwanie
koagulantów- metoda mechaniczna
" Dezynfekcja- środki używane do dezynfekcji wody muszą działać bakteriobójczo,
być nieszkodliwe dla ludzi. W Polsce stosuje się chlorowanie i ozonowanie
Woda po opuszczeniu stacji oczyszczania może być wtórnie zanieczyszczona.