Rozwój narz ą ż
du ucia
żð Rozwój  szereg kolejnych przemian, które zachodzÄ… w organizmie od chwili
zapłodnienia komórki jajowej do osiągnięcia dojrzałości
żð Wzrost  polega na zmianie wymiarów ustroju poprzez zwiÄ™kszenie siÄ™ liczby
poszczególnych rodzajów komórek
Czynniki kształtuj ą procesy rozwojowo  wzrostowe
ce
żð wewnÄ™trzne:
- genetyczne
- wrodzone
- wewnÄ…trzwydzielnicze
żð zewnÄ™trzne:
- wpływ środowiska
- odżywianie
- czynność
Okresy rozwojowe narz ą ż
du ucia:
żð Okres prenatalny
- okres zarodkowy  od zapłodnienia do 8 tygodnia ciąży
- okres płodowy  od 3 miesiąca do momentu urodzenia
żð Okres postnatalny
- okres noworodkowy  2-3 tydzień życia
- okres niemowlęcy  do końca 1 roku życia
- okres poniemowlęcy  do końca 3 roku życia
- okres dzieciństwa  od 4 roku życia do okresu dojrzewania płciowego
- okres młodzieńczy  do 22-25 roku życia
Okres zarodkowy  3 tydz. ż płodowego
ycia
żð pojawia siÄ™ 5 wyrostków twarzowych:
- wyrostek czołowy
1
- dwa symetryczne wyr. szczękowe
- dwa symetryczne wyr. żuchwowe
żð wyrostki tworzÄ… strukturÄ™, która poprzez dalszy wzrost przeksztaÅ‚ca siÄ™ w pierwotnÄ…
jamÄ™ ustnÄ…
żð z poszczególnych wyrostków powstajÄ…:
- wyrostek czołowy (tworzy zawiązki narządu węchu)
·ð dwa wyrostki nosowe boczne
·ð dwa wyrostki nosowe przyÅ›rodkowe
- wyrostki szczękowe
·ð boczne części wargi górnej
·ð szczÄ™ka
- wyrostki żuchwowe
·ð warga dolna
·ð żuchwa
Okres zarodkowy  4-7 tydzień ż płodowego
ycia
żð wyrostki nosowe przyÅ›rodkowe zrastajÄ… siÄ™ z wyrostkami szczÄ™kowymi tworzÄ…c
podniebienie pierwotne
żð nastÄ™puje poÅ‚Ä…czenie obu wyrostków żuchwowych tworzÄ…c żuchwÄ™
żð ksztaÅ‚towanie siÄ™ żuchwy rozpoczyna siÄ™ od powstania chrzÄ…stki Meckela
żð pojawia siÄ™ listewka zÄ™bowa, która stanowi zaczÄ…tek zÄ™bów mlecznych i staÅ‚ych
żð żuchwa w porównaniu ze szczÄ™ka jest stosunkowo maÅ‚a i wydaje siÄ™ być cofniÄ™ta ku
tyłowi  tyłożuchwie zarodkowe
Okres płodowy  8-9 tydzień ż płodowego
ycia
żð wyrostki podniebienne utworzone z wyrostków szczÄ™kowych zmieniajÄ… swoje
położenie na poziome i zrastają się tworząc podniebienie wtórne
żð dzieli ono pierwotnÄ… jamÄ™ ustnÄ… na ostatecznÄ… jamÄ™ ustnÄ… i jamÄ™ nosowÄ…
żð nastÄ™puje silny rozrost żuchwy ku przodowi tworzÄ…c charakterystyczne
przodożuchwie płodowe
Okres płodowy  9-12 tydzień ż płodowego
ycia
żð pojawiajÄ… siÄ™ zawiÄ…zki zÄ™bów mlecznych i staÅ‚ych
2
żð u 5-miesiÄ™cznego pÅ‚odu zaczyna siÄ™ mineralizacja zawiÄ…zków zÄ™bów mlecznych
żð rozpoczyna siÄ™ proces kostnienia szkieletu
żð szczÄ™ka i okolica nosowa twarzy rozwijajÄ… siÄ™ szybciej od żuchwy, dlatego dziecko
przychodzi na świat z charakterystycznym cofnięciem żuchwy  fizjologicznym
tyłożuchwiem noworodka
Zmiany położ uchwy w stosunku do szczęki do momentu urodzenia:
enia ż
żð w pierwszym okresie  tyÅ‚o żuchwie
żð 9-13 tydzieÅ„  przodożuchwie (progenia pÅ‚odowa)
żð do narodzin i po  tyÅ‚ożuchwie
Okres noworodkowy
żð w okolicy przyszÅ‚ych wyrostków zÄ™bodoÅ‚owych znajdujÄ… siÄ™ waÅ‚y dziÄ…sÅ‚owe o
kształtach półkolistych
żð w zwarciu szczÄ™k stożkowaty waÅ‚ dziÄ…sÅ‚owy dolny znajduje siÄ™ na tylnej części
górnego wału dziąsłowego
żð w czasie spoczynku żuchwa oddala siÄ™ od szczÄ™ki i tworzy tzw. szparÄ™ spoczynkowÄ…,
którą wypełnia język
Okres niemowlęcy i poniemowlęcy
żð budowa twarzy i narzÄ…du żucia przystosowana jest do pierwszych funkcji dziecka,
które zwiększają napięcie mięśni, pobudzają rozrost szczęki i żuchwy oraz kształtują
stawy skroniowo-żuchwowe
żð karmienie naturalne powoduje doprzedni wzrost żuchwy i nastÄ™puje pierwsze
fizjologiczne wysunięcie żuchwy
żð fizjologiczne tyÅ‚ożuchwie wyrównuje siÄ™ w przeciÄ…gu 5-8 miesiÄ™cy życia
żð okres niemowlÄ™cy i nastÄ™pujÄ…cy po nim okres poniemowlÄ™cy obejmujÄ… odcinek czasu
od 6 do 30 miesiąca życia, w którym wyrastają wszystkie zęby mleczne i kształtuje
siÄ™ zgryz
Pierwsze z Ä…
bkowanie, czyli wyrzynanie się zębów mlecznych:
żð siekacze dolne  6-8 m. ż.
żð siekacze górne  8-12 m. ż.
żð pierwsze trzonowce  12-18 m. ż.
żð kÅ‚y  18-24 m. ż.
3
żð drugie trzonowce  24-30 m. ż.
Okres niemowlęcy i poniemowlęcy
żð waÅ‚y dziÄ…sÅ‚owe kontaktujÄ… siÄ™ ze sobÄ… w bocznych odcinkach, dlatego jako
prawidłowe uważa się głębokie nagryzanie siekaczy górnych na dolne
żð z chwilÄ… wyrzniÄ™cia pierwszych trzonowców mlecznych nastÄ™puje zmniejszenie
nagryzu pionowego do 1/3 wysokości siekaczy dolnych  pierwsze fizjologiczne
podniesienie zgryzu
żð resorpcja jest procesem polegajÄ…cym na pojawieniu siÄ™ komórek koÅ›ciogubnych
powodujących zanik i powolne wchłanianie składników mineralnych kości, w
następstwie czego zęby mleczne wypadają
żð resorpcja rozpoczyna siÄ™ w 4-5 roku życia w obrÄ™bie wszystkich zÄ™bów mlecznych,
z wyjątkiem kłów
Okres dzieciństwa
żð wzrost przedniego odcinka szczÄ™ki i żuchwy powoduje powstawanie miÄ™dzy
siekaczami górnymi i dolnymi szpar fizjologicznych
żð Å‚uki zÄ™bowe stopniowo przyjmujÄ… w szczÄ™ce ksztaÅ‚t półeliptyczny, a w żuchwie 
paraboliczny
Drugie zÄ…
bkowanie, czyli wyrzynanie się zębów stałych:
żð pierwszy okres wymiany uzÄ™bienia rozpoczyna siÄ™ w 6 roku życia
- pierwsze trzonowce  6 r. ż.
·ð pojawiajÄ… siÄ™ one poza Å‚ukiem zÄ™bów mlecznych  ku tyÅ‚owi
·ð ich obecność powoduje drugie fizjologiczne podniesienie zgryzu
- następnie odbywa się wymiana siekaczy w wieku 7-8 lat
·ð siekacze przyÅ›rodkowe  7 r. ż.
·ð siekacze boczne - 7-8 r. ż.
żð drugi okres wymiany uzÄ™bienia trwa od 9 do 13 roku życia
- zęby przedtrzonowe pierwsze  9-10 r. ż.
- kły  10-12 r. ż.
4
- zęby przedtrzonowe drugie  11-12 r. ż.
- zęby trzonowe drugie  12-13 r. ż.
żð wyrzniÄ™ta korona zÄ™ba nie Å›wiadczy o zakoÅ„czeniu jego rozwoju, bo korzeÅ„ wzrasta
i wapnieje jeszcze od 2 do 4 lat
Okres młodzieńczy
żð ostatni okres wyrastania zÄ™bów staÅ‚ych może trwać od 18 do 25 roku życia i
pojawiają się wówczas zęby trzonowe trzecie
żð zÄ™by te czasami mogÄ… wpÅ‚ynąć na doprzednie przesuniÄ™cie siÄ™ innych zÄ™bów
bocznych
i spowodować stłoczenia w łukach zębowych
5