1 |
Dobór ochronników słuchu,
ze względu na tłumienie dz
więku
wg PN-EN 458:2006,
Ochronniki słuchu. Zalecenia dotyczące doboru, użytkowania, konserwacji codziennej i okre-
sowej. Dokument przewodni
sð podstawowym zaÅ‚ożeniem prawidÅ‚owego doboru ochronników sÅ‚uchu jest zagwa-
rantowanie pod nim wartość poziomu dz
więku A (L ) niższej niż wartość dopusz-
A
czalna dla danych warunków hałasowych,
sð należy dążyć do tego, aby poziom dz
więku A pod ochronnikiem nie przekraczał 85
dB, zaÅ› szczytowy poziom dz
więku C nie przekraczał 135 dB,
sð oprócz ograniczenia wartoÅ›ci poziomu dz
więku A pod ochronnikiem słuchu wyni-
kającego z ustalonych prawnie wartości dopuszczalnych, istnieje także ogranicze-
nie  od dołu , związane z komfortem pracy w ochronnikach; zbyt duże stłumienie
dz
więku (L poniżej 70 dB) może powodować u pracownika uczucie izolacji aku-
A
stycznej. Tworzy to dyskomfort pracy i w efekcie może spowodować odrzucenie
przez pracownika (choćby chwilowe) ochronnika słuchu,
sð wartość poziomu dz
więku A i C pod ochronnikiem słuchu oblicza się na podstawie
zmierzonych wielkości hałasu na stanowisku pracy oraz parametrów ochronnika
słuchu, podanych w informacji dla użytkownika
2 |
Metody doboru ochronników słuchu
Stosowane metody doboru ochronników słuchu różnią się stopniem dokładności
szacowania poziomu dz
więku A pod ochronnikiem. Są oparte na różnych danych po-
miarowych wielkości hałasu na stanowisku pracy oraz różnych parametrach aku-
stycznych ochronników słuchu.
sð kontrola HML (zgrubna),
sð metoda SNR (szacunkowa),
sð metoda HML (przybliżona),
sð metoda pasm oktawowych (dokÅ‚adna)
Wartości wejściowe do przeprowadzenia obliczeń:
Tabela. Wartości poziomów ciśnienia akustycznego (dB) w oktawowych pasmach częstotli-
wości, poziomy dz
więku A i C (dB) oraz wskaz
nik rozkładu widma L (dB)
C- L
A
Częstotliwość, Hz
Hałas L L L - L
A C C A
125 250 500 1k 2k 4k 8k
A 105 102 99 96 93 90 87 101,8 107,9 6,1
Tabela. Parametry ochronników słuchu: wartość średnia tłumienia dz
więku (m ) oraz odchy-
f
lenie standardowe (s ), parametry H, M, L, SNR
f
f H M L SNR
125 250 500 1k 2k 4k 8k
(Hz) (dB) (dB) (dB) (dB)
m
f
20,4 17,5 16,5 20,6 31,8 36,9 34,8
(dB)
ochronnik X 24 16 15 21
s
f
6,3 3,5 3,8 4,6 4,8 4,9 8,3
(dB)
m
f
14,6 20,2 32,5 39,3 36,4 34,4 40,2
(dB)
ochronnik Y 34 29 20 31
s
f
1,6 2,5 2,3 2,1 2,4 4 2,3
(dB)
Tabela. Wartości poprawki korekcyjnej według charakterystyki ważenia A
Częstotliwość środkowa
125 250 500 1k 2k 4k 8k
pasma oktawowego f, Hz
K , dB -16,2 -8,6 -3,2 0 +1,2 +1 -1,1
Af
3 |
Åšð metoda pasm oktawowych (dokÅ‚adna)
Metoda pasm oktawowych polega na dokładnym obliczeniu redukcji hałasu
uzyskanej przez ochronnik. Metoda ta wymaga znajomości zmierzonych wartości po-
ziomu ciśnienia akustycznego hałasu na stanowisku pracy w pasmach oktawowych w
zakresie 125  8000 Hz oraz wartości średniego tłumienia dz
więku i odchylenia stan-
dardowego w pasmach oktawowych rozpatrywanego ochronnika słuchu.
TÅ‚umienie dz
więku stosowane w tej metodzie jest to parametr ochronników słu-
chu wyznaczony w procesie ich certyfikacji. Wartość średnia tłumienia dz
więku wraz
z odchyleniem standardowym podawana jest w pasmach tercjowych o częstotliwo-
ściach środkowych 125, 250, 500, 1000, 2000, 4000 i 8000 Hz.
Poziom dz
więku A pod ochronnikiem słuchu L oblicza się zgodnie ze wzorem:
A
8k
5Ø?Ü2 = 10lg " 100,1(5Ø?Ü5ØSÜ+5Ø>Ü5Ø4Ü5ØSÜ-(5ØZÜ5ØSÜ-5Ø?Ü5Ø`Ü5ØSÜ))
5Ø4Ü
5ØSÜ=125
(1)
gdzie:
L  poziom ciśnienia akustycznego hałasu w paśmie oktawowym o częstotli-
f
wości środkowej f, dB
K  wartość poprawki korekcyjnej według charakterystyki ważenia A
Af
m  średnie tłumienie dz
więku ochronnika słuchu (wg informacji dla użyt-
f
kownika), dB
s  odchylenie standardowe (wg informacji dla użytkownika), dB
f
f  częstotliwość środkowa pasma oktawowego 125  8000 Hz.
Przykład:
Obliczanie poziomu dz
więku A metodą pasm oktawowych pod ochronnikami słuchu
X i Y dla hałasu A.
Poziom dz
więku A pod ochronnikami słuchu wynosi:
- ochronnik X, hałas A
L = 10log (100,1(105+(-16,2)-(20,4-6,3)) +100,1(102+(-8,6)-(17,5-3,5)) + 100,1(99+(3,2)-(16,5-3,8)) + 100,1(96+0-(20,6-
A
4,6))
+ 100,1(93+1,2-(31,8-4,8)) + 100,1(90+1-(36,9-4,9)) + 100,1(87+(-1,1)-(34,8-8,3)) = 86,3 H" 86
- ochronnik Y, hałas A
L = 10log (100,1(105+(-16,2)-(14,6-1,6)) +100,1(102+(-8,6)-(20,2-2,5)) + 100,1(99+(3,2)-(32,5-2,3)) + 100,1(96+0-(39,3-
A
2,1))
+ 100,1(93+1,2-(36,4-2,4)) + 100,1(90+1-(34,4-4,0)) + 100,1(87+(-1,1)-(40,2-2,3)) = 79,2 H" 79
Na podstawie przeprowadzonego oszacowania można stwierdzić, że ochronnik Y w
przypadku hałasu A zapewnia zmniejszenie poziomu dz
więku A poniżej wartości 85
dB. W tym przypadku ochronnik X nie zapewnia odpowiedniej ochrony.
4 |
ćð metoda HML (przybliżona)
Metoda HML wymaga w pierwszej kolejności oszacowania różnicy poziomów
dz
więku C i A hałasu na stanowisku pracy oraz znajomości trzech wartości tłumienia:
H, M i L. Parametry te określają, o ile obniży się poziom dz
więku A przy błonie bę-
benkowej ucha po zastosowaniu ochronnika słuchu w przypadku hałasów odpowied-
nio wysokoczęstotliwościowych, średnioczęstotliwościowych i niskoczęstotliwościo-
wych. Parametry podawane są w informacji dla użytkownika ochronników słuchu.
Jeżeli wartość różnicy poziomów dz
więku C i A jest nie większa od 2 dB, prze-
widywaną redukcję hałasu PNR (ang.: predicted noise level reduction) należy wyzna-
czyć ze wzoru (2), jeżeli większa od 2 dB, wówczas wyznaczyć należy ze wzoru (3).
5Ø;Ü - 5Ø@Ü
( )
5ØCÜ5ØAÜ5ØEÜ = 5Ø@Ü - 5Ø?ÜC - 5Ø?ÜA - 2 dB dla 5Ø?ÜC - 5Ø?ÜA d" 2 dB
4
(2)
5Ø@Ü - 5Ø?Ü
( )
5ØCÜ5ØAÜ5ØEÜ = 5Ø@Ü - 5Ø?ÜC - 5Ø?ÜA - 2 dB dla 5Ø?ÜC - 5Ø?ÜA > 2 dB
8
(3)
gdzie:
L  poziom dz
więku C na stanowisku pracy, dB
C
L  poziom dz
więku A na stanowisku pracy, dB
A
H  tłumienie hałasu wysokoczęstotliwościowego (wg informacji dla użyt-
kownika)
M  tłumienie hałasu średnioczęstotliwościowego (wg informacji dla użyt-
kownika)
L  tłumienie hałasu niskoczęstotliwościowego (wg informacji dla użytkow-
nika)
Po określeniu wartości PNR, oszacowanie poziomu dz
więku A pod ochronni-
kiem słuchu polega na odjęciu wartości PNR od wartości poziomu dz
więku A na sta-
nowisku pracy:
5Ø?Ü2 = 5Ø?ÜA - 5ØCÜ5ØAÜ5ØEÜ
A
(4)
gdzie:
L  poziom dz
więku A na stanowisku pracy, dB
A
PNR  obliczone przewidywane obniżenie poziomu hałasu, dB
Przykład:
Obliczanie poziomu dz
więku A metodą HML pod ochronnikami słuchu X i Y dla ha-
łasu A. Dla hałasu A różnica L wynosi 6,1 dB i przewidywana redukcja hałasu
C- L
A
obliczana jest ze wzoru (3). Poziom dz
więku pod ochronnikiem słuchu oblicza się z
zależności (4).
5 |
- ochronnik X, hałas A
PNR = 16  (16  15) Å›ð (107,9  101,8  2) / 8 = 15,5
L = 101,8  15,5 = 86,3 H" 86 dB
A
- ochronnik Y, hałas A
PNR = 29  (29  20) Å›ð (107,9  101,8  2) / 8 = 24,4
L = 101,8  24,4 = 77,4 H" 77 dB
A
6 |
Žð metoda SNR (szacunkowa)
Metoda SNR bazuje na znajomości parametru SNR (jednoliczbowej ocenie wła-
ściwości ochronnych ochronników słuchu), oraz wynikach pomiaru poziomu
dz
więku C dla danego hałasu na stanowisku pracy.
Poziom dz
więku A pod ochronnikiem słuchu wylicza się ze wzoru:
5Ø?Ü2 = 5Ø?ÜC - 5ØFÜ5ØAÜ5ØEÜ
A
(5)
gdzie:
L  poziom dz
więku C na stanowisku pracy, dB
C
SNR  jednoliczbowa ocena właściwości ochronnych (wg informacji dla użyt-
kownika), dB
Przykład:
Obliczanie poziomu dz
więku A metodą SNR pod ochronnikiem słuchu X i Y dla ha-
Å‚asu A.
Należy wprowadzić do wzoru (5) odpowiednie dane dotyczące poziomu dz
więku C
oraz parametru SNR ochronnika słuchu.
- ochronnik X, hałas A
L = 107,9  21 = 86,9 H" 87 dB
A
- ochronnik Y, hałas A
L = 107,9  31 = 76,9 H" 77 dB
A
7 |
Źð kontrola HML (zgrubna)
Kontrola HML jest uproszczonÄ… wersjÄ… metody HML. Bazuje na tych samych pa-
rametrach ochronnika słuchu (H, M, L), jednakże nie są tu wymagane obliczenia para-
metru PNR. Metoda ta wymaga subiektywnej decyzji o zakwalifikowaniu hałasu do
jednej z dwóch grup hałasów wzorcowych  na podstawie listy przykładów. Nie jest
wymagana znajomość różnicy poziomów dz
więku (L  L ). Dzięki tej metodzie
C A
można stwierdzić, czy zastosowanie danego ochronnika spowoduje zmniejszenie po-
ziomu dz
więku pod ochronnikiem (L ) poniżej poziomu dopuszczalnego.
A
Tabela. Przykłady hałasów klasy HM (wg PN-EN 458:2006)
Lista przykładów 1
y
ródła hałasu średnio- i wysokoczęstotliwościowego (klasa HM)
L  L < 5 dB
C A
- cięcie palnikiem gazowym, - wygładzarki rolkowe,
- silniki wysokoprężne, - prasy rotacyjne,
- maszyny cukrownicze do lukrowania, - formierki kombinowane,
- dysze sprężonego powietrza, - ręczne narzędzia udarowe,
- zmechanizowane urzÄ…dzenia do wbijania gwoz
dzi, - szlifierki,
- krawędziarki, - młoty kuz
nicze,
- zawijarki, - przędzarki,
- maszyny do napełniania butelek, - maszyny dziewiarskie,
- okrawanie odlewów, - przecinarki z tarczą ścierną,
- obrabiarki do drewna, - krosna zmechanizowane,
- pompy hydrauliczne, - wirówki
- wygładzarki wysokoobrotowe,
Tabela. Przykłady hałasów klasy L (wg PN-EN 458:2006)
Lista przykładów 2
y
ródła hałasu niskoczęstotliwościowego (klasa L)
L  L e" 5 dB
C A
- koparki, - sprężarki tłokowe,
- agregaty prądotwórcze, - przetwornice,
- elektryczne piece do wytopu, - piece odlewnicze,
- spalarki, - ciśnieniowe maszyny odlewnicze,
- piece do wyżarzania, - sprzęt do robót ziemnych,
- wielkie piece, - czyszczarki pneumatyczne
- kruszarki,
8 |
sð haÅ‚as niskoczÄ™stotliwoÅ›ciowy
Jeśli na stanowisku pracy znajduje się z
ródło hałasu niskoczęstotliwościowego (klasa L), po-
ziom dz
więku A oblicza się ze wzoru (6):
5Ø?Ü2 = 5Ø?ÜA - 5Ø?Ü
A
(6)
gdzie:
L  poziom dz
więku A na stanowisku pracy, dB
A
L  tłumienie hałasu niskoczęstotliwościowego (wg informacji dla użytkow-
nika), dB
Gdy obliczona wartość L jest mniejsza od 85 dB, ochrona słuchu może być wystarczająca. W
A
przeciwnym wypadku należy wypróbować ochronnik słuchu o większym tłumieniu.
sð haÅ‚as Å›rednio- i wysokoczÄ™stotliwoÅ›ciowy
Jeśli na stanowisku pracy znajduje się z
ródło hałasu średnio- i wysokoczęstotliwościowego
(klasa HM), poziom dz
więku A oblicza się ze wzoru (7):
5Ø?Ü2 = 5Ø?ÜA - 5Ø@Ü
A
(7)
gdzie:
L  poziom dz
więku A na stanowisku pracy, dB
A
M  tłumienie hałasu średnioczęstotliwościowego (wg informacji dla użyt-
kownika), dB
Gdy obliczona wartość L jest mniejsza od 85 dB, ochrona słuchu może być wystarczająca. W
A
przeciwnym wypadku należy obliczyć poziom dz
więku A ze wzoru (8):
5Ø?Ü2 = 5Ø?ÜA - 5Ø;Ü
A
(8)
gdzie:
L  poziom dz
więku A na stanowisku pracy, dB
A
H  tłumienie hałasu wysokoczęstotliwościowego (wg informacji dla użyt-
kownika), dB
Gdy obliczona wartość L jest mniejsza od 85 dB, ochrona słuchu może być wystarczająca. W
A
przeciwnym wypadku należy wypróbować ochronnik słuchu o większym tłumieniu.
Kontrola HML powinna być traktowana jako dobór wstępny, skracający czas doboru
metodą dokładną lub HML, ewentualnie stosowana do oceny używanych już ochronników
słuchu, np. przy zmianie stanowiska pracy.
9 |
Przykład:
Szacowanie poziomu dz
więku A metodą HML pod ochronnikiem słuchu X i Y dla
hałasu A.
W przypadku hałasu A różnica L  L jest większa od 5 dB, dlatego odpowiednią listą
C A
przykładów hałasów jest lista hałasów klasy L. poziom dz
więku A pod ochronnikiem
słuchu oblicza się z zależności (6):
- ochronnik X, hałas A
L = 101,8  15 = 86,8 H" 87 dB
A
- ochronnik Y, hałas A
L = 101,8  20 = 81,8 H" 82 dB
A
10 |
Wartości wejściowe do przeprowadzenia obliczeń:
Wyniki pomiaru hałasu występującego na stanowisku obsługi sprężarki tłokowej podano w
tabeli
Tabela. Wartości poziomów ciśnienia akustycznego (dB) w oktawowych pasmach częstotli-
wości, poziomy dz
więku A i C (dB) oraz wskaz
nik rozkładu widma L (dB)
C- L
A
Częstotliwość, Hz
Hałas L L L - L
A C C A
125 250 500 1k 2k 4k 8k
A 104 101 193 89 90 89 84 99,8 103,9 4,1
Określić zasadność stosowania ochronnika słuchu o parametrach podanych w tabeli
Tabela. Parametry ochronników słuchu: wartość średnia tłumienia dz
więku (m ) oraz odchy-
f
lenie standardowe (s ), parametry H, M, L, SNR
f
f H M L SNR
125 250 500 1k 2k 4k 8k
(Hz) (dB) (dB) (dB) (dB)
m
f
parametry 21,4 18,4 17,3 20,1 25,8 32,7 33,7
(dB)
ochronnika 28 17 14 22
s
f
słuchu 6,3 3,5 3,8 4,6 4,8 4,9 8,3
(dB)
Tabela. Wartości poprawki korekcyjnej według charakterystyki ważenia A
Częstotliwość środkowa
125 250 500 1k 2k 4k 8k
pasma oktawowego f, Hz
K , dB -16,2 -8,6 -3,2 0 +1,2 +1 -1,1
Af