Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej
publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodÄ… kserograficznÄ…,
fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje
naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądz
towarowymi ich
właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich
wykorzystanie, ani za zwiÄ…zane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz
Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe
z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Redaktor prowadzÄ…cy: Tomasz Waryszak
Zdjecia: Andrzej Płachetko, Elżbieta Socharska, Piotr Druzgała
Opracowanie graficzne zdjęć: Oth-on Sangchan, Rafał Kołacki
Redakcja naukowa i recenzja: dr Adrian Kużdżał
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. [phone]
e-mail: [e-mail]
WWW: http://sensus.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://sensus.pl/user/opinie/masata
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
ISBN: 978-83-246-9094-7
Copyright © Helion 2015
Printed in Poland.
" Kup książkę " Księgarnia internetowa
" Poleć książkę " Lubię to! Nasza społeczność
" Oceń książkę
Spis tre ci
S owo wst pne ............................................................................... 9
WST P ........................................................................................ 11
UWAGI ....................................................................................... 13
I
CZ TEORETYCZNA
1. DEFINICJA  staro ytny i holistyczny ................................. 19
2. G ÓWNE SZKO Y MASA U ............................................... 23
3. HISTORIA TAJSKIEGO MASA U I POSTA
 OJCA TRADYCYJNEJ MEDYCYNY TAJSKIEJ
 JIVAKA KOMARABHACCA ............................................ 27
4. KORZENIE TRADYCYJNEGO MASA U TAJSKIEGO .... 33
4.1. BUDDYZM .................................................................................. 33
4.2. MEDYCYNA CHI SKA .......................................................... 40
4.2.1. Yin, yang i energia qi ......................................................... 40
4.2.2. Zasada pi ciu elementów ( ywio ów) .............................. 44
4.3. AJURWEDA ................................................................................ 45
4.4. JOGA ............................................................................................ 49
5. PODSTAWOWE ZASADY I POJ CIA
TRADYCYJNEJ MEDYCYNY TAJSKIEJ ............................ 53
5.1. TEORIA CZTERECH ELEMENTÓW CIA A ...................... 53
5.2. KANA Y ENERGETYCZNE I PUNKTY UCISKOWE ...... 54
5.2.1. Sen sumana ......................................................................... 56
5.2.2. Sen ittha ............................................................................. 57
5.2.3. Sen pingkhala ..................................................................... 57
5.2.4. Sen kalathari ....................................................................... 58
5.2.5. Sen sahatsarangsi ............................................................... 59
Kup książkę Poleć książkę
Masa tajski. Mi dzy jog i fizjoterapi
5.2.6. Sen thawari ..........................................................................................60
5.2.7. Sen lawusang (chanthapusang) ..........................................................60
5.2.8. Sen ulanka (rucham) ...........................................................................61
5.2.9. Sen nanthakrawat (sukhumang) ........................................................61
5.2.10. Sen khitchanna ....................................................................................62
5.2.11. Dolegliwo ci chorobowe i odpowiadaj ce im kana y sen .................62
5.3. ELEMENTY WSPÓLNE DLA TRADYCYJNEJ
MEDYCYNY TAJSKIEJ, AJURWEDY i TRADYCYJNEJ
MEDYCYNY CHI SKIEJ ......................................................................... 66
5.3.1. Wskazówki praktyczne wynikaj ce
z podobie stw mi dzy systemami .....................................................67
6. DZIA ANIE I EFEKT ..............................................................................69
II
CZ PRAKTYCZNA
7. PRZECIWWSKAZANIA .........................................................................75
8. MASA .......................................................................................................79
8.1. PRZED MASA EM ...................................................................................... 79
8.1.1. Pomieszczenie .....................................................................................79
8.1.2. Materac ................................................................................................80
8.1.3. Strój .....................................................................................................80
8.1.4. Stan fizyczny i psychiczny masa ysty ...............................................80
8.1.5. Stan fizyczny i psychiczny pacjenta ..................................................81
8.1.6. Wywiad ................................................................................................81
8.1.7. Diagnozowanie ...................................................................................82
8.2. W TRAKCIE MASA U ............................................................................... 83
8.2.1. Tempo, czas trwania i cz stotliwo wykonywania masa u ............84
8.2.2. Ucisk i rozci ganie ..............................................................................85
8.2.3. Kierunki masa u i zasada równowagi ................................................86
8.2.4. Oddech ................................................................................................87
8.2.5. U o enie cia a masa ysty ...................................................................87
8.2.6. Pozosta e uwagi ..................................................................................88
8.3. PO MASA U ................................................................................................ 89
 6 
Kup książkę Poleć książkę
Spis tre ci
8.4. OPIS TECHNIK .......................................................................................... 90
8.4.1. Ucisk r k lub r kami ........................................................................ 91
8.4.2. Ucisk kciukiem lub kciukami .............................................................. 92
8.4.3. Ucisk palcami (ii  v)
i rozcieranie palcami (ii  v) ............................................................... 93
8.4.4. Ucisk okciem ..................................................................................... 94
8.4.5. Wa kowanie przedramieniem ............................................................. 95
8.4.6. Ucisk kolanem .................................................................................... 96
8.4.7. Ucisk stop lub pi t .......................................................................... 96
8.4.8. Oklepywanie palcami ......................................................................... 97
8.5. SZCZEGÓ OWY OPIS MASA U ........................................................... 97
8.5.1. Etap I  le enie na plecach ............................................................... 97
8.5.2. Etap II  le enie na boku ............................................................... 108
8.5.3. Etap III  le enie na brzuchu ........................................................... 116
8.5.4. Etap IV  le enie na plecach .......................................................... 123
8.5.5. Etap V  pozycja siedz ca .............................................................. 128
8.5.6. Masa brzucha .................................................................................. 137
9. ZABIEGI DODATKOWE .....................................................................143
9.1. OK ADY ZIO OWE ............................................................................... 143
9.2. MA CI I OLEJKI ....................................................................................... 145
9.3. KADZIDE KA ........................................................................................... 146
9.4. SAUNA ZIO OWA .................................................................................. 146
III
ANEKS
10. S OWNIK PODSTAWOWYCH POJ ...........................................149
BIBLIOGRAFIA .....................................................................................163
 7 
Kup książkę Poleć książkę
Masa tajski. Mi dzy jog i fizjoterapi
 8 
Kup książkę Poleć książkę
S owo wst pne
Zainteresowanie tajsk sztuk masa u zarówno w naszym kraju, jak i na
wiecie dynamicznie ro nie. Powstaj salony masa u tajskiego, organizo-
wane s kursy, tajski masa prezentowany jest na konferencjach nauko-
wych i prowadzone s badania nad jego dzia aniem i efektami. Nie jest to
dziwne, bior c pod uwag fakt unikalnego, wieloaspektowego uspraw-
niania pacjenta przez specjalistów masa u tajskiego. Masa tajski czy
techniki akupresury, rozci gania, refleksologii, jogi, wspomagany jest
zio owymi ok adami i medytacj . Rozci ga mi nie i relaksuje, zwi k-
sza zakres ruchu, usprawnia przep yw  energii (czyli p ynów ustrojo-
wych: krwi i limfy) oraz informacji w postaci impulsów.
Piotr Druzga a jest pierwszym polskim autorem przedstawiaj cym masa
tajski w postaci fachowej publikacji. Masa tajski nie jest podobny do
masa u klasycznego czy innych form masa u leczniczego wykszta co-
nych w kr gu medycyny Zachodu. Wykazuje on podobie stwo raczej do
manualnych technik mobilizacyjnych, powi ziowych czy nawet manipu-
lacyjnych kr gos upa i ko czyn i w a nie do nich mo na by go zaliczy .
Co wa ne, masa tajski nie jest dla masowanego neutralny w odczuciach.
Nale y te pami ta , e ruchomo stawów kr gos upa i ko czyn dol-
nych Azjatów jest u nich zwykle wi ksza ni u Europejczyków, ponadto
maj inn budow cia a. Poprzez udzia w konferencjach naukowych oraz
sta ach w Azji (Bangkok, Hongkong) mia em mo liwo bezpo redniego
poznania zwyczajów i kultury Azji oraz wywodz cych si z nich metod
leczenia. Wykonuj c zatem masa tajski, trzeba mie wiadomo , e
ró nice ruchomo ci wynikaj ce z ró nic anatomicznych i kulturowych
sprawiaj , e masa tajski powinien by zaadaptowany do wymogów
europejskiego pacjenta. Nie pisz tego, aby straszy , ale wynika to z tro-
ski o zdrowie pacjenta. Dlatego z przyjemno ci przyj em mo liwo
oceny i weryfikacji tajskiej sztuki masa u, któr zaproponowa Piotr Dru-
zga a. Autor, jako fizjoterapeuta z polskim dyplomem i masa ysta
z dyplomem tajskim, czyli osoba wiadoma ró nic i wymogów medycyny
zachodniej i odmienno ci technik, podczas pisania tego podr cznika
Kup książkę Poleć książkę
Masa tajski. Mi dzy jog i fizjoterapi
poprosi mnie o opinie i konsultacje. W ksi ce przedstawiono to, czego zwykle
brakuje w opracowaniach i kursach prowadzonych przez instruktorów czy auto-
rów podr czników.
Ksi ka, któr trzymasz w r kach, jest wa nym krokiem do tego, by tajski masa
w przysz o ci sta si bezpieczn i pe noprawn sztuk nie tylko relaksu, ale rów-
nie profilaktyki i leczenia. Poprzez czerpanie z tajskiej historii i kultury, z bud-
dyjskiej religii i praktyk jogi, a tak e z nowoczesnego rozumienia anatomii i fizjo-
logii podr cznik wype nia luk pomi dzy teori i praktyk w prezentacji sztuki
tajskiego masa u.
Zdecydowan zalet tej ksi ki jest sta y kontakt autora z masa em tajskim. Piotr
Druzga a mieszka i praktykuje tajski masa w kraju jego powstania. Wykszta cenie
autora (mgr fizjoterapii i mi dzynarodowy instruktor masa u tajskiego i jogi)
pozwala mu przedstawi w zrozumia y dla polskiego czytelnika sposób kwestie
tajskiej medycyny, jak e cz sto inaczej traktuj cej pacjenta ni medycyna Zachodu.
Ksi ka powstawa a przez kilka lat, gdy autorowi nie by o atwo dotrze do taj-
skich materia ów dotycz cych masa u, a i Tajowie niech tnie dziel si swoj
wiedz . Aby lepiej zrozumie dzia anie i ród a tajskiego masa u, autor zosta
te mi dzynarodowym instruktorem jogi, gdy tajski masa oparty jest w du ym
stopniu na jodze. W ksi ce znajduj si zatem zdj cia asan (pozycji cia a), na któ-
rych wzorowane s konkretne pozycje przyjmowane przez pacjenta.
Masa tajski jest w pe ni ilustrowanym podr cznikiem masa u tajskiego. Ksi ka
sk ada si z dwóch zasadniczych cz ci: teoretycznej, która wyja nia t o histo-
ryczne, pod o e kulturowe i korzenie religijne masa u, a tak e zawiera opis prze-
biegów kana ów energetycznych oraz niezb dne informacje z zakresu wskaza ,
przeciwwskaza , dzia ania i efektów masa u, oraz praktycznej, w której znajduj
si instrukcje krok po kroku, jak wykona masa . Ponadto zawiera uwagi prak-
tyczne, zaczynaj c od podstawowych informacji: jak si ubra , jak pos ugiwa
si w asnym cia em w czasie masa u, po wiadomo ci na temat tego, jakich olejków
i kremów u ywa , oraz opis dodatkowych zabiegów, które mo na zastosowa .
Ksi ka ko czy si indeksem podstawowych poj .
Bie ca publikacja wychodzi naprzeciw rosn cemu zainteresowaniu, jakim cieszy
si masa tajski i sama Tajlandia w naszym kraju, oraz naprzeciw wymogom sta-
wianym przez medycyn Zachodu technikom leczniczym Azji. Korzysta z niej
mog fizjoterapeuci, masa y ci, potencjalni i obecni w a ciciele zak adów spa
i salonów masa u, a tak e instruktorzy jogi i ci, którzy interesuj si Tajlandi czy
orientalnymi technikami leczniczymi.
dr Adrian Ku d a
 10 
Kup książkę Poleć książkę
WST P
yjemy w erze globalizacji, kontynenty mamy niemal e na wyci gni cie
r ki, nierzadko wyjazd znad polskiego morza w Tatry zabiera wi cej czasu
ni wycieczka do egzotycznego kraju. Wspó czesny wiat stwarza nam
niesamowite mo liwo ci, dzi ki internetowi mamy nieograniczony dost p
do wiedzy, o której naszym rodzicom nawet si nie ni o. Jest to zarazem
wiek zarówno wielkiej szansy, jak i zagro e p yn cych z komfortu, jaki
on stwarza. Zabiegani, zaj ci  walk o przetrwanie , cz sto za praw-
dziwe szcz cie i cel ycia uwa aj c karier i pieni dze, zapominamy
o równowadze mi dzy prac a odpoczynkiem, mi dzy w asn karier
a potrzebami ludzi, którzy nas otaczaj . Co gorsza, zupe nie zapomi-
namy albo nie mamy czasu zadba nie tylko o zdrowie swojego cia a, ale
i umys u czy duszy. Cz sto te po prostu nie zdajemy sobie sprawy
z mo liwo ci, jakie drzemi w nas samych. Lecz nigdy nie jest za pó no,
by o swoje zdrowie zadba . Wspó czesny wiat daje nam szanse korzy-
stania z dorobku ludzko ci w kwestii ochrony zdrowia nie tylko w na-
szym kr gu cywilizacji  mo emy korzysta z dorobku innych kultur.
Powinni my zada sobie pytanie: skoro ludzie yli gdzie tam i leczyli
si przez wieki swoimi metodami leczniczymi, czy nie mog yby one oka-
za si skuteczne dla nas? Tak szans podparcia si dorobkiem innych
kultur daje nam wspó czesny wiat i warto z niej skorzysta . W wielkich
systemach medycznych Wschodu, jak medycyna chi ska czy ajurweda,
lekarz ma tylko podpowiada , jak y , a si , która leczy, ma by sama
natura. Zadaniem lekarza jest profilaktyka i ukazanie cz owiekowi, jak
powinien post powa , aby unikn choroby. Przed wiekami na dworach
cesarzy chi skich w przypadku zachorowania w adcy zabijano lekarza.
Cz sto nasza wspó czesna medycyna skupia si tylko na usuwaniu cho-
roby, co jest bardzo dobre i wskazane, ale o wiele lepsz i ta sz rzecz
jest zapobiegni cie wyst pieniu choroby, nauczenie wspó czesnego
cz owieka, jak dba o siebie, jak odkry i pobudzi do ycia naturalne
mechanizmy leczenia i zapobiegania chorobom.
Najlepszym lekiem, który mo e zast pi wszystkie inne, a którego inne
leki nie s w stanie zast pi , jest ruch. W my l powiedzenia  w zdrowym
ciele zdrowy duch nie mo emy nie docenia tego cudownego rodka
Kup książkę Poleć książkę
Masa tajski. Mi dzy jog i fizjoterapi
leczniczego. Kolejnym wa nym elementem jest dieta, przy czym nie chodzi o to,
by na wzór wschodni zosta od razu wegetarianinem, ale by znale równowag
w tym, co spo ywamy. Budda naucza , e adne skrajno ci nie s dobre, i jest to
uniwersalna zasada, której warto si trzyma . Ponadto musimy pami ta , e ka dy
cz owiek jest inny, i nie mo emy wrzuca wszystkich do jednego worka. Samopo-
czucie ka dego z nas jest inne ka dego dnia czy nawet ka dej pory dnia. W ko cu
dochodzimy do kwestii naszego zdrowia psychicznego, ycia emocjonalnego, du-
chowego. Bycie cho na chwil z samym sob , ws uchiwanie si w cisz , spokój
i harmoni naszego wn trza mo e otworzy nam oczy na wiat zewn trzny oraz,
co bardzo istotne, uzupe ni i zregenerowa energi . Dla niektórych s to rzeczy
nowe, dla innych znane, ale zapomniane. Nie widzimy, albo nie wiemy, ile spo-
koju, satysfakcji i rado ci mo e nam da pomoc innym, dobre s owo czy gest.
Masa nie tylko stwarza mo liwo ci ruchu, nie tylko jest rodkiem leczniczym
czy profilaktycznym, ale mo e te by wyrazem troski, wspó czucia czy mi o ci.
Ta sama r ka mo e zabi i przynie ulg i ratunek. Wybór nale y do nas.
G ównym celem tej ksi ki jest pokazanie nowej techniki masa u. Innym zadaniem,
cho dla mnie, autora, równie wa nym jak pierwsze, jest otworzenie czytelnikowi
oczu na metody lecznicze Wschodu i zaprezentowanie, cho w ma ej i pewnie nie-
doskona ej formie, tej licz cej kilka tysi cy lat tradycji dbania o zdrowie i leczenia.
Podr cznik ten nie powsta by, gdyby nie pomoc, rady i ci ka praca innych.
Dzi kuj moim nauczycielom masa u tajskiego, zw aszcza Khun Phim i ca emu
gronu pedagogicznemu oraz obs udze w oddziale szko y Wat Pho przy ulicy
Chaeng Wattana. Dzi kuj Andrzejowi P achetce za wykonanie zdj . Dzi -
kuj Oth-on Sangchan, która przygotowa a ryciny i wykresy. Dzi kuj model-
kom, szczególnie Eli Socharskiej. Dzi kuj te mojej siostrze Ewie i jej m owi
Rafa owi Ko ackiemu za pomoc przy obróbce zdj , przy nauce obs ugi programu
Photoshop, za bycie modelami oraz za motywacj i wsparcie. Szczególne podzi -
kowania chcia bym skierowa do dra Adriana Ku d a a za fachowe rady, redakcj
naukow oraz napisanie wst pu do podr cznika. Wasz wk ad, rady i wsparcie by y
dla mnie nieocenione i dzi ki Wam mog uwa a si za szcz ciarza.
Jestem wiadom w asnej niedoskona o ci i niedoskona o ci tej ksi ki, dlatego
b d bardzo wdzi czny za jakiekolwiek uwagi dotycz ce tekstu czy zdj . Wszel-
kie sugestie s mile widziane i szczerze mówi c, by bym zdziwiony, gdyby ich
nie by o.
Piotr Druzga a
e-mail: [e-mail]
 12 
Kup książkę Poleć książkę
UWAGI
Masa tajski, jako forma terapii holistycznej oddzia uj cej na maso-
wanego na ka dym poziomie: zarówno fizycznym, jak i psychicznym
czy duchowym, le czy niedbale wykonany mo e doprowadzi do
wzrostu napi cia, z ego samopoczucia czy urazu. Dlatego zw aszcza
pocz tkuj cy, którzy nie maj wyrobionego  czucia nacisku czy roz-
ci gania, powinni szczególnie uwa a , by nie zaszkodzi masowanemu.
Je li dana technika jest zbyt trudna, lepiej j pomin . W miar naby-
wania do wiadczenia umiej tno  czucia i dostosowania masa u do
indywidualnego masowanego na pewno przyjd .
Ksi ka prezentuje  klasyczn  form masa u tajskiego, a przedsta-
wione w niej techniki, podczas których opracowuje si dziesi pod-
stawowych kana ów energetycznych (sen), s idealnym sposobem
przywrócenia równowagi energetycznej i mog by z powodzeniem
stosowane u rodziny czy przyjació . W przypadku konkretnych scho-
rze lecznicze opracowywanie danych sen jest w czone do tej stan-
dardowej formy masa u.
Mimo e masa jest wykonywany jako forma terapii czy rehabilitacji
w ró nych schorzeniach, ta ksi ka prezentuje jedynie jego podsta-
wow form , u yteczn np. w przypadku stresu, zm czenia po
wysi ku czy jako rodzaj profilaktyki. Jej celem jest jedynie wpro-
wadzenie i przedstawienie tej nieznanej powszechnie w Polsce formy
masa u leczniczego. Dlatego te jego zastosowanie w powa nych
schorzeniach nale y pozostawi specjalistom maj cym ku temu od-
powiednie przeszkolenie i do wiadczenie. Ksi ka ta nie zast puje
lekarza i nie mo e by wykorzystana w celu diagnozowania czy
leczenia konkretnych schorze . Nie zast puje równie kursu masa u
tajskiego, a wiadomo ci w niej zawarte mog by przeznaczone
tylko dla u ytku domowego i na odpowiedzialno czytelnika.
Autor nie bierze odpowiedzialno ci za urazy czy inne problemy
zdrowotne wynik e ze stosowania masa u tajskiego.
Ze wzgl du na ograniczenia p yn ce z nauki masa u z ksi ki, wynik e
z tego niejasno ci, dodatkowe pytania czy niemo no wy apania
i korekcji b dów, których pope nianie jest przecie nieod cznym
Kup książkę Poleć książkę
Masa tajski. Mi dzy jog i fizjoterapi
elementem procesu uczenia si , poleca bym wzi cie udzia u w kursie tajskiego
masa u. Nawet najlepsza ksi ka nie zast pi bezpo redniego kontaktu z nauczy-
cielem. Dobry kurs i du o praktyki s niezb dne, by zosta dobrym masa yst .
Przegl daj c materia y w j zyku angielskim dotycz ce tajskiego masa u, czy
w ogóle dotycz ce Tajlandii, czytelnik natknie si tajskie wyrazy czy nazwy
zapisane w inny sposób, nieraz na pierwszy rzut oka wydawa oby si zupe nie
inne. Cz sto spotykane ró nice to: d zamienione na t, l na r, g na k i odwrotnie,
dodawanie lub brak litery h oraz inne ko cówki wyrazów. Wynika to z faktu,
e nie wprowadzono standardu co do metody t umaczenia j zyka tajskiego na
j zyk angielski. W j zyku tajskim s owa czasem inaczej si zapisuje, a inaczej
wymawia, np. nazw portu lotniczego w Bangkoku, Suvarnabhumi, wymawia
si : su arnabhum. Inaczej mówi c: zapisanie wyrazu zgodnie z tajsk transkryp-
cj nie oddaje jego faktycznego brzmienia. Zatem jedne ród a stosuj orygi-
naln tajsk pisowni , a inne oddaj faktyczne brzmienie danego s owa.
Ponadto  zw aszcza w j zyku mówionym  ró nice w wy ej wymienionych
d wi kach s cz sto trudne do uchwycenia.
Je li kto zdecyduje si na wyjazd do Tajlandii, by wzi udzia w kursie masa u
tajskiego, mo e by nieco zaskoczony metod nauczania. Jest ona zupe nie
inna od systemu nauczania znanego z naszych szkó , tzn. obejmuj cego naj-
pierw teori , a potem praktyk . W Tajlandii jest odwrotnie. Pami tam, e po
sko czeniu kursu w szkole Wat Pho wiedzia em, jak masowa , zna em kolej-
no , techniki (oczywi cie na poziomie pocz tkuj cego), ale nie zna em wska-
za i przeciwwskaza , nie wiedzia em, jak d ugo mam masowa itd. Podczas
zaj tylko masowali my, a o tzw. teori musia em sam pyta i sam jej szuka .
Taki sposób nauczania wynika z filozofii, e w masa u najwa niejsza jest intu-
icja i wyrobienie w sobie  czucia , czyli zdolno ci niezb dnej do masowania.
Uczenie si w ten sposób, czyli g ównie poprzez praktyk , na pewno jest bar-
dziej czasoch onne, ale ma te wiele korzy ci.
U ywaj c w ksi ce okre le w rodzaju m skim: masa ysta, terapeuta, nie mam
zamiaru urazi kobiet ani pokaza , e masowanie to zawód dla m czyzn. Je li
kto poczu si z tego powodu ura ony, prosz przyj moje przeprosiny.
 14 
Kup książkę Poleć książkę