II CKN 213/97 " Orzeczenie wydane 6 czerwca 1997
WYROK z dnia 6 czerwca 1997 r. (II CKN
213/97)
Ocena przyczynienia się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody należy
do kwestii prawnych i w związku z tym może podlegać kontroli kasacyjnej w ramach
pierwszej podstawy z art. 3931 k.p.c. Sąd Najwyższy władny jest jednak podważyć tę
ocenę tylko wówczas, gdy doprowadziła ona do modyfikacji obowiązku
odszkodowawczego w sposób, który nie odpowiada określonemu w art. 362 k.c.
wymaganiu jego  odpowiedniego zmniejszenia stosownie do okoliczności, a zwłaszcza
do stopnia winy obu stron.
Przewodniczący: sędzia SN B. Myszka.
Sędziowie SN: B. Czech, J. Gudowski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 1997 r. na rozprawie sprawy z powództwa
Bogusławy S. przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń  Spółce Akcyjnej,
Inspektorat w W., o odszkodowanie, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu
Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 grudnia 1996 r. sygn. akt (...)
oddalił kasację.
Uzasadnienie:
Powódka Bogusława S., która w wypadku komunikacyjnym spowodowanym przez Pawła W.,
kierowcę pojazdu, doznała wielu poważnych obrażeń ciała, domagała się w pozwie
skierowanym przeciwko pozwanemu Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń SA
Inspektoratowi w W., zapłaty odszkodowania i zadośćuczynienia oraz renty uzupełniającej, a
także ustalenia odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku, które mogą ujawnić się w
przyszłości.
Pozwany PZU SA  ubezpieczyciel sprawcy wypadku od odpowiedzialności cywilnej  nie
kwestionował żądania pozwu co do zasady, zarzucał natomiast wygórowanie żądań, jak też
wskazywał na przyczynienie się powódki do powstania szkody. Przyczynienie, ustalone już
wcześniej w sprawie karnej przeciwko Pawłowi W., miało polegać na tym, że powódka
zdecydowała się odbyć podróż z kierowcą, o którym wiedziała, że jest nietrzez
wy.
W świetle zarzutu kasacyjnego przedmiotem sporu pozostaje ocena stopnia przyczynienia się
powódki, toteż należy w tym miejscu stwierdzić, że Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej 
uwzględniając powództwo częściowo  przyjął w wyroku z dnia 29 maja 1996 r., że powódka
przyczyniła się do szkody w 25 % i w tym też zakresie obniżył wysokość należnych jej
świadczeń. Zarazem sąd ten zniósł wzajemnie koszty postępowania między stronami.
Stanowisko sądu pierwszej instancji podzielił Sąd Apelacyjny w Katowicach, który 
wyrokiem z dnia 5 grudnia 1996 r.  rewizję powódki oddalił, podkreślając w szczególności,
że ocena stopnia przyczynienia się poszkodowanej jest prawidłowa.
Kasacja powódki została oparta na obu podstawach z art. 3931 k.p.c. Zdaniem skarżącej,
doszło przed sądem drugiej instancji do naruszenia art. 362 k.c. przez błędną jego wykładnię i
niewłaściwe zastosowanie, a także do obrazy art. 100 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W wyroku z dnia 25 kwietnia 1997 r. I CKN 60/97 (nie publ.) Sąd Najwyższy wyraził pogląd,
podzielany również przez skład orzekający w niniejszej sprawie, że ocena związku
przyczynowego należy do kwestii prawnych i może podlegać kontroli kasacyjnej w ramach
pierwszej podstawy z art. 3931 k.p.c. Pogląd ten należy odnieść także do przyczynienia, które
jest cząstką problematyki przyczynowości adekwatnej i  zgodnie z utrwalonym orzeczeniem
(por. orzeczenie SN z dnia 19 paz
dziernika 1963 r. IICR 976/62, OSNCP 1964, z. 10,
poz. 206 albo uzasadnienie orzeczenia SN z dnia 7 grudnia 1964 r. I CR 218/64, OSNCP
1965, z. 9, poz. 153)  wchodzi w grę tylko wówczas, gdy zachowanie poszkodowanego
pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze szkodą. Należy jednak pamiętać, że
ocena stopnia przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody stanowi w zasadzie
uprawnienie sądów meriti, w związku z czym Sąd Najwyższy, jak sąd kasacyjny, władny jest
 w ramach podstawy z art. 393 1 pkt 1 k.p.c.  podważyć tę ocenę tylko wówczas, gdy
doprowadziła ona do modyfikacji obowiązku odszkodowawczego w sposób, który nie
odpowiada określonemu w art. 362 k.c. wymaganiu jego  odpowiedniego zmniejszenia
stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do winy obu stron. Mówiąc inaczej, kontrola
kasacyjna może, jeśli zarzuty skarżącego okażą się uzasadnione, doprowadzić do
zakwestionowania zastosowania wymienionego przepisu przez wadliwe  w ustalonym stanie
faktycznym  określenie stopnia przyczynienia, ewentualnie do zanegowania nie przyjęcia
przyczynienia w stanie faktycznym, który jego przyjęcie uzasadniał.
W rozpoznawanej sprawie podstawy do ingerencji Sądu Najwyższego w orzeczenie sądu
drugiej instancji nie zachodzą. Przede wszystkim należy przypomnieć ugruntowane w
judykaturze zapatrywanie, że osoba, która decyduje się na jazdę samochodem z kierowcą
będącym w stanie po spożyciu alkoholu, przyczynia się do odniesionej szkody powstałej w
wyniku wypadku komunikacyjnego, gdy stan nietrzez
wości kierowcy pozostaje w związku z
tym wypadkiem. Zarazem w orzecznictwie przyjęto, że spożywanie napoju alkoholowego z
takim kierowcą przed jazdą uważać należy za przyczynienie się do powstania szkody w
stopniu znacznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 1985 r. IV CR 412/85,
OSPiKA 1986, z. 4, poz. 87).
W świetle tej tezy dokonana przez Sąd Apelacyjny ocena stopnia przyczynienia się powódki
do powstałej szkody na 25% nie może budzić zastrzeżeń, gdyż w ustalonym stanie
faktycznym  nie kwestionowanym w kasacji  odpowiada zawartej w art. 362 k.c.
dyrektywie  odpowiedniego zmniejszenia stosownie do okoliczności obowiązku
naprawienia szkody przez sprawcę. Tak więc wymieniony przepis został wyłożony
prawidłowo i w okolicznościach zrekonstruowanych w trakcie procesu zastosowany
bezbłędnie. W kasacji skarżąca nie wskazała zresztą żadnych przekonywających argumentów,
ograniczając się do sugestii, że stopień przyczynienia nie powinien przekraczać 10%, bo
 ...wina kierowcy jest tutaj przytłaczająca... .
Nie znajduje usprawiedliwienia także podstawa kasacyjna z art. 393 1 pkt 2 k.p.c., którą 
zdaniem skarżącej  uzasadnia naruszenie art. 100 k.p.c. Otóż, przytaczając tę podstawę, i
opierając ją na zarzucie obrazy art. 100 k.p.c., skarżąca przeoczyła, że Sąd Apelacyjny w
Katowicach, którego orzeczenie jest przedmiotem kasacji, wskazanego przepisu w ogóle nie
stosował; wszak rewizja powódki została oddalona w całości bez orzekania o kosztach
postępowania rewizyjnego, gdyż strona pozwana nie wnosiła o ich zasądzenie. Jeśli zaś zarzut
kasacji zmierzał do zakwestionowania orzeczenia Sądu Apelacyjnego oddalającego rewizję
także w tej części, w której dotyczyła ona wadliwego  zdaniem powódki  zastosowania
art. 100 k.p.c. przez sąd pierwszej instancji, to powinien on być ukierunkowany na wykazanie
uchybień w postępowaniu sądu drugiej instancji jako sądu rewizyjnego, wykonującego w
granicach określonych ustawą kontrolę instancyjną. Należało więc ewentualnie podjąć próbę
wykazania, że Sąd Apelacyjny w sposób istotny naruszył art. 387 k.p.c. w związku z art. 11
ust. 2 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie kodeksu postępowania cywilnego... (Dz. U.
Nr 43, poz. 189) przez oddalenie rewizji także w odniesieniu do kosztów poniesionych przed
pierwszą instancją, mimo że należało ją w tym zakresie uwzględnić (por. też uzasadnienie
wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 paz
dziernika 1996 r. III CKN 2/96, OSNC 1997, z. 1,
poz. 12).
Taka próba nie została jednak przez skarżącą podjęta, w związku czym kasacja  pozbawiona
usprawiedliwionych podstaw  ulega oddaleniu (art. 39312 k.p.c.).