POLSKA NORMA
ICS 91.100.30
PN-EN 1008
styczeń 2004
Wprowadza
EN 1008:2002, IDT
Zastępuje
PN-88/B-32250
Woda zarobowa do betonu
Specyfikacja pobierania próbek, badanie
i ocena
przydatności wody zarobowej do
betonu, w tym
wody odzyskanej z procesów produkcji
betonu
Norma europejska EN 1008:2002 ma status Polskiej Normy
This national document is identical with EN 1008:2002
and is published with the permission of CEN;
rue de Stassart, 36; B-1050 Bruxelles, Belgium.
Niniejszy dokument krajowy jest identyczny z EN 1008:2002
i jest opublikowany za zgodą CEN;
rue de Stassart 36; B-1050 Bruxelles, Belgium.
nr ref. PN-EN 1008:2004
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 1
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
Przedmowa krajowa
Niniejsza norma została opracowana przez KT nr 274 ds. Betonu i zatwierdzona przez Prezesa PKN dnia 4
listopada 2003 r.
Jest tłumaczeniem - bez jakichkolwiek zmian - angielskiej wersji normy europejskiej EN 1008:2002.
Niniejsza norma zastępuje PN-88/B-32250 Materiały budowlane - Woda do betonów i zapraw.
W zakresie tekstu normy europejskiej wprowadzono odsyłacze krajowe oznaczone od N1) do N3).
Norma zawiera załącznik informacyjny NA, którego treścią jest wykaz norm powołanych w treści normy
europejskiej i ich odpowiedników krajowych.
(informacyjny)
Załącznik krajowy NA
Odpowiedniki krajowe norm powołanych
UWAGA - Oryginały norm, które nie mają odpowiednika krajowego, są dostępne w Ośrodku Informacji
Normalizacyjnej PKN.
Normy powołane w ENOdpowiedniki krajowe
EN 196-1:1994PN-EN 196-1:1996 Metody badania cementu - Oznaczanie wytrzymałości
EN 196-2:1994PN-EN 196-2:1996 Metody badania cementu - Analiza chemiczna cementu
EN 196-3:1994PN-EN 196-3:1996 Metody badania cementu - Oznaczanie czasów
wiązania i stałości objętości
EN 196-21:1989PN-EN 196-21:1997 Metody badania cementu - Oznaczanie zawartości
chlorków, dwutlenku węgla i alkaliów w cemencie
EN 206-1:2000PN-EN 206-1:2003 Beton - Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i
zgodność
EN 12390-2:2000PN-EN 12390-2:2001 Badania betonu - Część 2: Wykonywanie i
pielęgnacja próbek do badań wytrzymałościowych
EN 12390-3:2001PN-EN 12390-3:2002 Badania betonu - Część 3: Wytrzymałość na
ściskanie próbek do badania
EN ISO 9963-2:1995PN-EN ISO 9963-2:2001 Jakość wody - Oznaczanie zasadowości - Część
2: Oznaczanie zasadowości węglanowej
ISO 4316:1977-
ISO 7890-1:1986-
NORMA EUROPEJSKA
EN 1008
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROP�ENNE
czerwiec 2002
EUROP�ISCHE NORM
ICS 91.100.30
Wersja polska
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 2
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
Woda zarobowa do betonu - Specyfikacja pobierania próbek, badanie
i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody
odzyskanej z procesów produkcji betonu
Mixing water for concrete - Eau de g�chage pour b�tons - Zugabewasser von Beton -
Specification for sampling, testing Sp�cifications d'�chantillonnage, Festlegungen f�r die Probenahme,
and assessing the suitability of d'essais et d'�valuation de Pr�fung und Beurteilung der
water, including water recovered l'aptitude ą l'emploi, y compris les Eignung von Wasser, einschlie�lich
from processes in the concrete eaux des processus de l'industrie bei der Betonherstellung
industry, as mixing water for du b�ton, telle que l'eau de anfallendem Wasser, als
concrete g�chage pour b�ton Zugabewasser f�r Beton
Niniejsza norma jest polską wersją normy europejskiej EN 1008:2002. Została ona przetłumaczona przez
Polski Komitet Normalizacyjny i ma ten sam status co wersje oficjalne.
Niniejsza norma europejska została przyjęta przez CEN 4 marca 2002 r.
Zgodnie z Przepisami Wewnętrznymi CEN/CENELEC członkowie CEN są zobowiązani do nadania normie
europejskiej statusu normy krajowej bez wprowadzania jakichkolwiek zmian. Aktualne wykazy norm krajowych,
łącznie z ich danymi bibliograficznymi, można otrzymać w Centrum Zarządzania CEN lub w krajowych
jednostkach normalizacyjnych będących członkami CEN.
Norma europejska została opracowana w trzech oficjalnych wersjach językowych (angielskiej, francuskiej i
niemieckiej). Wersja w każdym innym języku, przetłumaczona na odpowiedzialność danego członka CEN i
notyfikowana w Centrum Zarządzania CEN, ma ten sam status co wersje oficjalne.
Członkami CEN są krajowe jednostki normalizacyjne następujących państw: Austrii, Belgii, Danii, Finlandii,
Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Luksemburga, Malty, Niemiec, Norwegii, Portugalii,
Republiki Czeskiej, Szwajcarii, Szwecji, Włoch i Zjednoczonego Królestwa.
CEN
Europejski Komitet Normalizacyjny
European Commitee for Standardization
Comit� Europ�en de Normalisation
Europ�isches Komitee f�r Normung
Centrum Zarządzania: rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels
nr ref. EN 1008:2002 E
Spis treści
Przedmowa
Wprowadzenie
1 Zakres normy
2 Powołania normatywne
3 Klasyfikacja rodzajów wody
3.1 Woda pitna
3.2 Woda odzyskana z procesów produkcji betonu
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 3
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
3.3 Woda ze z
ródeł podziemnych
3.4 Naturalna woda powierzchniowa i woda ze ścieków przemysłowych
3.5 Woda morska lub woda zasolona
3.6 Woda z kanalizacji
4 Wymagania
4.1 Postanowienia ogólne
4.2 Ocena wstępna
4.3 Właściwości chemiczne
4.4 Czas wiązania i wytrzymałość
5 Pobieranie próbek
6 Badanie
6.1 Metody badania
6.2 Częstotliwość badania
6.3 Ocena zgodności
7 Sprawozdanie z badania
(normatywny)
Załącznik A Wymagania dotyczące stosowania wody odzyskanej z procesów produkcji
betonu
A.1 Zakres załącznika
A.2 Terminy i definicje
A.2.1 Woda odzyskana z procesów produkcji betonu
A.2.2 Woda mieszana
A.2.3 Resztkowy beton i zaprawa
A.2.4 Odzyskane kruszywa
A.3 Ograniczenia w stosowaniu wody odzyskanej z procesów produkcji betonu
A.4 Wymagania
A.4.1 Postanowienia ogólne
A.4.2 Przechowywanie
A.4.3 Ujednorodnienie zawartości materiału stałego w wodzie
A.4.4 Masa materiału stałego w odzyskanej wodzie
A.5 Kontrola
A.5.1 Gęstość
A.5.2 Przydatność
(informacyjny)
Załącznik B Schemat badania wody zarobowej do betonu
(informacyjny)
Załącznik C Zalecane metody badań
Bibliografia
Przedmowa
Niniejszy dokument EN 1008:2002 został opracowany przez Komitet Techniczny CEN/TC 104 "Beton i wyroby
pokrewne" N1), którego sekretariat jest prowadzony przez DIN.
Niniejsza norma europejska powinna uzyskać status normy krajowej, przez opublikowanie identycznego tekstu
lub uznanie, najpóz
niej do grudnia 2002 r., a normy krajowe sprzeczne z daną normą powinny być wycofane
najpóz
niej do grudnia 2002 r.
Niniejsza norma została opracowana przez CEN/TC 104-WG 5 "Woda zarobowa do betonu".
Załącznik A jest normatywny. Załączniki B i C są informacyjne.
Zgodnie z Przepisami Wewnętrznymi CEN/CENELEC do wprowadzenia niniejszej normy europejskiej są
zobowiązane krajowe jednostki normalizacyjne następujących państw: Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji,
Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Luksemburga, Malty, Niemiec, Norwegii, Portugalii, Republiki
Czeskiej, Szwajcarii, Szwecji, Włoch i Zjednoczonego Królestwa.
Wprowadzenie
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 4
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
Jakość wody zarobowej stosowanej do wytwarzania betonu może wpływać na czas wiązania, rozwój
wytrzymałości betonu i ochronę zbrojenia przed korozją.
Oceniając przydatność wody o nieznanej jakości do wytwarzania betonu, zaleca się wzięcie pod uwagę
zarówno składu wody, jak i zastosowania wytwarzanego betonu.
1 Zakres normy
W niniejszej normie europejskiej podano wymagania dotyczące wody przydatnej do wytwarzania betonu
zgodnego z EN 206-1 i opisano metody oceny jej przydatności.
2 Powołania normatywneN2)
Do niniejszej normy wprowadzono, drogą datowanego lub niedatowanego powołania, postanowienia zawarte
w innych publikacjach. Te powołania normatywne znajdują się w odpowiednich miejscach w tekście normy, a
wykaz publikacji podano poniżej. W przypadku powołań datowanych póz
niejsze zmiany lub nowelizacje
którejkolwiek z wymienionych publikacji mają zastosowanie do niniejszej normy europejskiej tylko wówczas,
gdy zostaną wprowadzone do tej normy przez jej zmianę lub nowelizację. W przypadku powołań
niedatowanych stosuje się ostatnie wydanie powołanej publikacji (łącznie ze zmianami).
EN 196-1, Methods of testing cement - Part 1: Determination of strength.
EN 196-2, Methods of testing cement - Part 2: Chemical analysis of cement.
EN 196-3, Methods of testing cement - Part 3: Determination of setting time and soundness.
EN 196-21, Methods of testing cement - Part 21: Determination of the chloride, carbon dioxide and alkali
content of cement.
EN 206-1:2000, Concrete - Part 1: Specification, performance, production and conformity.
EN 12390-2, Testing hardened concrete - Part 2: Making and curing specimens for strength tests.
EN 12390-3, Testing hardened concrete - Part 3: Compressive strength of test specimens.
EN ISO 9963-2, Water quality - Determination of alkalinity - Part 2: Determination of carbonate alkalinity (ISO
9963-2:1994).
ISO 4316, Surface active agents - Determination of pH of aqueous solutions - Potentiometric method.
ISO 7890-1, Water quality - Determination of nitrate - Part 1: 2,6-Dimethylphenol spectrometric method.
3 Klasyfikacja rodzajów wody
Przydatność wody do wytwarzania betonu zależy na ogół od jej pochodzenia. Można rozróżnić następujące
rodzaje wody:
3.1 Woda pitna
Wodę tę uznaje się za przydatną do stosowania w betonie. Woda pitna nie wymaga badania.
3.2 Woda odzyskana z procesów produkcji betonu
Woda ta, zdefiniowana w A.2.1, będzie zazwyczaj przydatna do stosowania w betonie, powinna jednak
spełniać wymagania podane w załączniku A.
3.3 Woda ze z
ródeł podziemnych
Woda ta może być przydatna do stosowania w betonie, jednakże powinna być badana.
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 5
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
3.4 Naturalna woda powierzchniowa i woda ze ścieków przemysłowych
Woda ta może być przydatna do stosowania w betonie, jednakże powinna być badana.
3.5 Woda morska lub woda zasolona
Woda ta może być stosowana do betonów niezbrojonych i nie zawierających innych elementów metalowych,
natomiast jest zasadniczo nieodpowiednia do wytwarzania betonu zbrojonego i betonu sprężanego.
W przypadku betonu zawierającego stalowe zbrojenie lub elementy metalowe decydującym czynnikiem jest
dopuszczalna całkowita zawartość chlorków w betonie.
3.6 Woda z kanalizacji
Woda ta nie nadaje się do stosowania w betonie.
4 Wymagania
4.1 Postanowienia ogólne
Woda przeznaczona do stosowania w betonie powinna spełniać wymagania zawarte w 4.2, 4.3.1, 4.3.2 i 4.3.3.
Woda powinna także spełniać albo wymagania chemiczne zawarte w 4.3.4, albo wymagania dotyczące czasu
wiązania i wytrzymałości na ściskanie zawarte w 4.4.
Woda dostarczana jako woda pitna jest uważana za zgodną z wymaganiami według niniejszej normy.
Jeśli wody należy mieszać (patrz A.2.2), stosuje się wymagania dotyczące wody mieszanej.
UWAGA Woda zgodna z dyrektywą europejską 98/83/WE jest wodą pitną i jako taka jest uważana za
odpowiednią do stosowania w betonie.
4.2 Ocena wstępna
Woda powinna być badana zgodnie z procedurami podanymi w tablicy 1. Woda niespełniająca jednego
wymagania lub większej liczby wymagań zawartych w tablicy 1 może być stosowana jedynie w przypadku, gdy
można wykazać jej przydatność do stosowania w betonie zgodnie z 4.4.
Tablica 1 - Wymagania i procedury badania dotyczące wstępnej oceny wody zarobowej
Procedura
Wymaganie
badania
1 Oleje i tłuszcze Nie więcej niż widoczne ślady. 6.1.1
2 Detergenty Ewentualna piana powinna zanikać w ciągu 2 minut. 6.1.1
3 Barwa Woda nie pochodząca ze z
ródeł sklasyfikowanych w 3.2: barwa 6.1.1
powinna być oceniona jakościowo jako bladożółta lub jaśniejsza.
4 Zawiesiny Woda ze z
ródeł sklasyfikowanych w 3.2. A.4
Woda z innych z
ródeł: 6.1.1
Nie więcej niż 4 ml osadu.
5 Zapach Woda ze z
ródeł sklasyfikowanych w 3.2. 6.1.1
Bez zapachu, z wyjątkiem zapachu dopuszczalnego w przypadku
wody pitnej i lekkiego zapachu cementu oraz w przypadku
zawartości w wodzie żużla wielkopiecowego, lekki zapach
siarkowodoru.
Woda z innych z
ródeł. Bez zapachu, z wyjątkiem zapachu
dopuszczalnego w przypadku wody pitnej. Bez zapachu
siarkowodoru po dodaniu kwasu chlorowodorowego.
6 Kwasy 6.1.1
pH e" 4
7 Substancje humusowe Po dodaniu NaOH barwa powinna być jakościowo oceniona jako 6.1.2
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 6
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
żółtawobrązowa lub jaśniejsza.
4.3 Właściwości chemiczne
4.3.1 Chlorki
Zawartość chlorków w wodzie, badana zgodnie z 6.1.3 i wyrażona jako Cl-, nie powinna przekraczać
poziomów podanych w tablicy 2, chyba że można wykazać, że zawartość chlorków w betonie nie przekroczy
maksymalnej wartości dla wybranej klasy z EN 206-1:2000, p. 5.2.7
Tablica 2 - Maksymalna zawartość chlorków w wodzie zarobowej
Przeznaczenie Maksymalna Procedura
zawartość chlorków badania
mg/l
Beton sprężany lub zaczyn iniekcyjny do kanałów kablowych
500 6.1.3
Beton zawierający zbrojenie lub elementy metalowe
1000
Beton niezawierający zbrojenia ani elementów metalowych
4500
4.3.2 Siarczany
Zawartość siarczanów w wodzie, badana zgodnie z 6.1.3 i wyrażona jako SO42-, nie powinna przekraczać
2000 mg/l.
4.3.3 Alkalia
Jeżeli przewiduje się zastosowanie w betonie kruszyw reaktywnych wobec alkaliów, należy sprawdzić
zawartość alkaliów w wodzie zgodnie z 6.1.3. Równoważna zawartość tlenku sodu w wodzie normalnie nie
powinna przekraczać 1500 mg/l. W przypadku przekroczenia tej zawartości, woda może być stosowana
jedynie wtedy, gdy można będzie wykazać, że zostały podjęte działania zapobiegające szkodliwej reakcji
krzemionki z alkaliami.
UWAGA Patrz raport CEN CR 1901 "Regional specifications and recommendations for the avoidance of
damaging alkali silica reactions in concrete".
4.3.4 Szkodliwe zanieczyszczenia
W pierwszej kolejności przeprowadza się badania jakościowe dotyczące występowania cukrów, fosforanów,
azotanów, ołowiu i cynku. Jeśli badania jakościowe dadzą wynik pozytywny, należy albo wykonać oznaczania
ilościowe substancji, których to dotyczy, albo przeprowadzić badania czasu wiązania i wytrzymałości na
ściskanie.
Jeśli zostanie wykonana analiza chemiczna, woda powinna spełniać wymagania podane w tablicy 3.
Tablica 3 - Wymagania dotyczące szkodliwych zanieczyszczeń
Substancja Maksymalna zawartość (mg/l) Procedura badania
Cukry
100
Fosforany; wyrażone jako P2O5
6.1.3
100
Azotany; wyrażone jako NO3-
500
Ołów; wyrażony jako Pb2+
100
Cynk; wyrażony jako Zn2+
100
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 7
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
4.4 Czas wiązania i wytrzymałość
Czas początku wiązania, wyznaczony na próbkach wykonanych z użyciem badanej wody podczas badania
przeprowadzonego zgodnie z 6.1.4, nie powinien być krótszy niż 1 godzina i nie powinien różnić się o więcej
niż 25 % od czasu początku wiązania próbek wykonanych z użyciem wody destylowanej lub dejonizowanej.
Czas końca wiązania nie powinien być dłuższy niż 12 godzin i nie powinien różnić się o więcej niż 25 % od
czasu końca wiązania próbek wykonanych z użyciem wody destylowanej lub dejonizowanej.
Średnia wytrzymałość na ściskanie po 7 dniach próbek betonu lub zaprawy, przygotowanych z użyciem
badanej wody, powinna wynosić co najmniej 90 % średniej wytrzymałości na ściskanie odpowiednich próbek
przygotowanych z użyciem wody destylowanej lub dejonizowanej.
5 Pobieranie próbek
Należy pobrać próbkę wody o objętości nie mniejszej niż 5 litrów. Próbka powinna być prawidłowo
zidentyfikowana i reprezentatywna dla wody przeznaczonej do użycia, z uwzględnieniem możliwych skutków
okresowej zmienności.
Próbkę należy przechowywać w czystym i zamkniętym pojemniku. Pojemnik należy przed napełnieniem
wypłukać używając do tego pobieranej wody.
Wodę należy zbadać w ciągu 2 tygodni od pobrania próbki.
6 Badanie
6.1 Metody badania
6.1.1 Ocena wstępna
Niewielką część próbki po pobraniu należy, tak szybko jak to możliwe, poddać ocenie ze względu na oleje i
tłuszcze, detergenty, barwę, zawiesiny, zapach i substancje humusowe.
Substancje mogące występować w postaci osadu przeprowadzić w postać zawiesiny przez wstrząsanie
próbką. Próbkę o objętości 80 ml umieścić w cylindrze pomiarowym o pojemności 100 ml i po zamknięciu
odpowiednim korkiem wstrząsać energicznie przez 30 sekund. Sprawdzić obecność zapachu innego niż
zapach czystej wody. W przypadku wątpliwości co do zapachu, zbadać wodę ze względu na poziom zapachu
zgodnie z krajowymi przepisami dotyczącymi wody pitnej. Poziom zapachu powinien być niższy niż
maksymalny poziom dopuszczalny dla wody pitnej. Obserwować, czy na powierzchni nie tworzy się piana.
Następnie cylinder odstawić na 30 min w miejscu nienarażonym na drgania. Po 2 minutach sprawdzić, czy
utrzymuje się piana oraz czy występują oznaki obecności olejów i tłuszczów. Po 30 minutach zanotować
objętość stałego osadu i barwę wody. Następnie zmierzyć pH za pomocą papierka wskaz
nikowego lub
pehametru. Po dodaniu 0,5 ml kwasu chlorowodorowego zamieszać i sprawdzić zapach lub zbadać obecność
siarkowodoru.
6.1.2 Substancje humusowe
Próbkę o objętości 5 ml umieścić w probówce. Temperaturę próbki doprowadzić do poziomu pomiędzy 15 �C a
25 �C przez przechowywanie jej w pomieszczeniu. Następnie dodać 5 ml 3 % roztworu wodorotlenku sodu,
wstrząsnąć probówką i odstawić na 1 godzinę. Zaobserwować barwę próbki.
6.1.3 Badania chemiczne
Następujące metody badań zawierają opisy powołanych procedur dotyczących wymienionych badań
chemicznych. Jeśli stosowane są inne metody, konieczne jest wykazanie, że dają one wyniki równoważne
wynikom uzyskanym z zastosowaniem metod powołanych. W przypadkach wątpliwych, należy stosować tylko
procedury powołane:
ChlorkiOdpowiednie fragmenty EN 196-21
SiarczanyOdpowiednie fragmenty EN 196-2
AlkaliaOdpowiednie fragmenty EN 196-21
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 8
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
CukryZgodnie z normami krajowymi.
FosforanyZgodnie z normami krajowymi.
AzotanyISO 7890-1
OłówZgodnie z normami krajowymi.
CynkZgodnie z normami krajowymi.
6.1.4 Czas wiązania i wytrzymałość
Należy stosować następujące metody badań:
Czas wiązania zaczynuEN 196-3
Wytrzymałość zaprawy na beleczkachEN 196-1
Przygotowanie próbek do badania betonuEN 12390-2
Badanie próbek betonuEN 12390-3
W celu oznaczania wytrzymałości należy wykonać, z użyciem badanej wody, i zbadać trzy próbki zaprawy lub
betonu. Wyniki badań należy porównać z wynikami badań przeprowadzonych na podobnych próbkach
wykonanych z użyciem wody destylowanej lub dejonizowanej.
6.2 Częstotliwość badania
Stosuje się następujące częstotliwości badania wody:
Woda pitna
nie bada się;
Woda odzyskana z procesów produkcji betonu (zdefiniowana w A.2.1)
badanie zgodnie z załącznikiem A;
Woda ze z
ródeł podziemnych, naturalna woda powierzchniowa i woda ze ścieków przemysłowych
badanie przed pierwszym użyciem i następnie co miesiąc, aż do czasu ustalenia zmienności składu
wody. Następnie można zastosować mniejszą częstotliwość badania;
Woda morska lub woda zasolona
badanie przed pierwszym użyciem i następnie raz na rok i jeśli to konieczne.
6.3 Ocena zgodności
Wymagania zawarte w niniejszej normie są wyrażone w wartościach bezwzględnych. W celu zachowania
zgodności woda zarobowa powinna spełniać wymagania podane w rozdziale 4.
7 Sprawozdanie z badania
Sprawozdanie z badania powinno zawierać następujące informacje:
a) opis rodzaju i pochodzenia wody;
b) miejsce pobierania próbki;
c) czas i datę pobierania próbki;
d) nazwę laboratorium i nazwisko osoby odpowiedzialnej za badanie;
e) datę badania;
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 9
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
f) wyniki badań i ich porównanie z wymaganiami według niniejszej normy.
Załącznik A
(normatywny)
Wymagania dotyczące stosowania wody odzyskanej z procesów
produkcji betonu
A.1 Zakres załącznika
Woda, odzyskana z procesów produkcji betonu, używana jako woda zarobowa samodzielnie lub w połączeniu
z inną wodą.
A.2 Terminy i definicje
A.2.1 Woda odzyskana z procesów produkcji betonu
Woda odzyskana z procesów produkcji betonu obejmuje:
- wodę, która była częścią niewykorzystanej mieszanki;
- wodę użyta, do czyszczenia wnętrza betoniarek stacjonarnych, samochodowych i pomp do mieszanek
betonowych;
- wodę użytą do cięcia, szlifowania i obróbki strumieniowej powierzchni betonu;
- wodę odzyskaną z mieszanki betonowej podczas jej wytwarzania.
Woda może być pobierana ze:
- zbiorników zaopatrzonych w odpowiednie wyposażenie umożliwiające równomierne rozprowadzenie
części stałych w wodzie;
- zbiorników sedymentacyjnych lub podobnych instalacji, pod warunkiem, że woda pozostaje w zbiorniku
przez czas wystarczająco długi, aby nastąpiło zadowalające osadzenie się części stałych.
UWAGA Woda odzyskana z procesów produkcji betonu zawiera różne stężenia bardzo drobnych
cząstek, których wymiar jest zasadniczo mniejszy niż 0,25 mm.
A.2.2 Woda mieszana
Woda mieszana jest to mieszanina wody odzyskanej z procesów produkcji betonu i wody z niektórych innych
z
ródeł.
A.2.3 Resztkowy beton i zaprawa
Resztkowy beton jest to świeża mieszanka pozostała po układaniu lub wypłukana z betoniarki podczas jej
czyszczenia w wytwórni betonu. Resztkowy beton obejmuje także mieszankę odzyskaną podczas czyszczenia
samochodów do transportu mieszanki oraz pomp.
Resztkowa zaprawa może być traktowana w ten sam sposób co resztkowy beton.
A.2.4 Odzyskane kruszywa
Odzyskane kruszywa są to kruszywa odzyskane z procesów recyklingu.
UWAGA Odzyskiwane kruszywa mogą być stosowane zgodnie z EN 206-1:2000, p. 5.2.3.3.
A.3 Ograniczenia w stosowaniu wody odzyskanej z procesów produkcji
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 10
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
betonu
Woda odzyskana z procesów produkcji betonu lub woda mieszana może być stosowana jako woda zarobowa
do betonu ze zbrojeniem lub bez zbrojenia oraz do betonu zawierającego elementy metalowe, a także do
betonu sprężonego, pod warunkiem że spełnione są następujące wymagania:
1) Dodatkowa masa materiału stałego w betonie wynikająca z użycia wody odzyskanej z procesów
produkcji betonu powinna być mniejsza niż 1 % (m/m) całkowitej masy kruszywa zawartego w
betonie.
2) Jeśli istnieją specjalne wymagania dotyczące produkowanego betonu, powinien być uwzględniony
możliwy wpływ zastosowania tego rodzaju wody, np. w betonie architektonicznym, betonie
sprężonym, betonie napowietrzonym, betonie narażonym na działanie agresywnego środowiska itp.
3) Ilość zużywanej odzyskanej wody powinna być rozłożona tak równomiernie, jak to możliwe w ciągu
dziennej produkcji.
W przypadku niektórych procesów produkcyjnych możliwe jest użycie wody z większą zawartością materiału
stałego, pod warunkiem że można wykazać uzyskanie zadowalających właściwości betonu.
A.4 Wymagania
A.4.1 Postanowienia ogólne
Woda odzyskana z procesów produkcji betonu lub woda mieszana stosowana do betonu, powinna spełniać
wymagania określone w rozdziale 4 oraz wymagania podane niżej.
A.4.2 Przechowywanie
Przechowywana woda powinna być odpowiednio zabezpieczona przed zanieczyszczeniem.
A.4.3 Ujednorodnienie zawartości materiału stałego w wodzie
W przypadku wody o gęstości większej niż 1,01 kg/l należy przedsięwziąć odpowiednie środki w celu
zapewnienia jednorodności zawiesiny materiału stałego w odzyskanej wodzie
W przypadku wody o gęstości równej 1,01 kg/l lub mniejszej można założyć, że zawiera ona pomijalne ilości
materiału stałego.
A.4.4 Masa materiału stałego w odzyskanej wodzie
Masa materiału stałego zawartego w odzyskanej wodzie powinna być oceniana według gęstości wody na
podstawie tablicy A.1. Ilości materiału stałego i wody powinny być wzięte pod uwagę przy projektowaniu
betonu.
Tablica A.1 - Materiał stały w wodzie
Gęstość wody Masa materiału stałego (kg/l) Zawartość wody zarobowej (l/l)
(kg/l)
1,02 0,038 0,982
1,03 0,057 0,973
1,04 0,076 0,964
1,05 0,095 0,955
1,06 0,115 0,945
1,07 0,134 0,936
1,08 0,153 0,927
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 11
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
1,09 0,172 0,918
1,10 0,191 0,909
1,11 0,210 0,900
1,12 0,229 0,891
1,13 0,248 0,882
1,14 0,267 0,873
1,15 0,286 0,864
W celu oszacowania zawartości materiału stałego w wodzie, w obliczeniach przyjęto gęstość cząstek stałych
równą 2,1 kg/l. Jeśli stwierdza się inne gęstości, wartości podane w tablicy mogą być przeliczone według
następującego wzoru:
w którym:
Wfl masa materiału stałego zawartego w wodzie, (w kg/l);
�ww gęstość wody, (w kg/l);
�f gęstość cząstek materiału stałego, (w kg/l).
A.5 Kontrola
A.5.1 Gęstość
Gęstość wody odzyskanej z procesów produkcji betonu lub wody mieszanej należy oznaczać na
ujednorodnionych próbkach pobranych ze zbiornika z wodą.
W przypadku stosowania do produkcji betonu tego rodzaju wody jej gęstość należy oznaczać co najmniej raz
dziennie, w czasie kiedy spodziewana jest największa gęstość, chyba że w księdze jakości producenta są
ustalone inne procedury monitorowania gęstości.
Można stosować urządzenia automatyczne; w takim przypadku w księdze jakości producenta powinien być
opis sposobu ich stosowania i wzorcowania.
A.5.2 Przydatność
Przydatność wody odzyskanej z procesów produkcji betonu lub wody ze z
ródeł mieszanych powinna być
oznaczana zgodnie z rozdziałem 4.
Załącznik B
(informacyjny)
Schemat badania wody zarobowej do betonu
UWAGA Niniejszy schemat badania jest pomyślany jedynie jako sugestia dotycząca praktycznego
sposobu badania próbek wody. Postanowienia zawarte w normie mają zawsze priorytet.
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 12
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
Rodzaje wody
Akceptuj wodę
1
�! tak
Woda pitna
Odrzuć wodę
2
�! tak
Woda z kanalizacji
Patrz załącznik A
3
�! tak
Woda odzyskana z procesów produkcji
betonu lub woda mieszana
Przejdz
do Patrz także rozdział
6 4
4
�! tak - Woda ze z
ródeł podziemnych
- Naturalna woda powierzchniowa i
woda ze ścieków przemysłowych
Stosować tylko do
5
�! tak
betonu niezbrojonego
lub bez
Woda morska lub woda zasolona
elementów
metalowych
Ocena wstępna
Przejdz
do lub odrzuć Dotyczy pozycji od 6 do
28
6
�! tak
Oleje i tłuszcze: widoczne ślady
wodę 12, patrz także tablica
1
Przejdz
do lub odrzuć
28
7
�! tak
Detergenty: trwała piana
wodę
Przejdz
do lub odrzuć
28
8
�! tak
Barwa: ciemniejsza niż jasnożółta
wodę
Przejdz
do lub odrzuć
28
9
�! tak
Zawiesiny: > 4 ml
wodę
Przejdz
do lub odrzuć Jeśli występuje żużel,
28
10
�! tak
Zapach: Silny zapach inny niż zapach
wodę patrz tablica 1, wiersz 5
wody pitnej
Przejdz
do lub odrzuć
28
11
�! tak
Kwasy: pH < 4
wodę
Przejdz
do lub odrzuć
28
12
�! tak
Substancje humusowe: barwa
wodę
ciemniejsza niż żółtawobrązowa
Badania chemiczne
Badanie zgodnie z 4.3
(Sączenie: Stosować filtr membranowy 0,45 �m, a przesącz stosować do póz
niejszych badań).
Akceptuj wodę
13
�! tak
Zawartość rozpuszczonych soli < 100
mg/l
Odrzuć wodę, chyba że Woda może być
14
�! tak
nie jest przekroczony
stosowana, jeśli
Zawartość chlorków przekracza poziomy
maksymalny dopuszczalny
można wykazać, że
podane w tablicy 2.
poziom chlorków w
zawartość chlorków w
betonie
betonie nie
przekroczy
maksymalnej wartości
dla danej klasy
wybranej z EN 206-
1:2000, p. 5.2.7.
Odrzuć wodę
15
�! tak
Zawartość siarczanów > 2000 mg/l
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 13
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
Akceptuj wodę, chyba że Jeśli niniejsza wartość
16
�! tak
w betonie będzie używane
jest przekroczona i
kruszywo reaktywne w
stosowane będzie
Równoważna zawartość tlenku sodu w
stosunku do alkaliów
kruszywo reaktywne,
wodzie przekracza 1500 mg/l
woda może być
stosowana tylko, jeśli
zostaną
przedsięwzięte
odpowiednie działania
dla zapobieżenia
szkodliwym reakcjom
alkalicznym kruszywa.
Patrz raport CEN CR
1901.
Akceptuj wodę Zawartość NaCI
17
�! tak
Zawartość rozpuszczonych soli
oblicza się
- NaCI d" 100 mg/l
przyjmując, że Cl w
wodzie jest obecny w
postaci NaCI
Akceptuj wodę
18
�! tak
Zawartość rozpuszczonych soli
- NaCl - Na2SO4 d" 100mg/l
Akceptuj wodę Zawartość Na2SO4 i
19
�! tak
Zawartość rozpuszczonych soli
Na2CO3 oblicza się
- NaCl - Na2SO4 - Na2CO3 d" 100 mg/l
przyjmując, że
siarczany i węglany
występują w postaci
soli sodu
Szkodliwe zanieczyszczenia
Przejdz
do
28
a) Oznaczać wpływ na czas wiązania i
�! a) b) Przejdz
do
20
wytrzymałość
lub
b) Wykonać ilościową analizę chemiczną.
20 Badania jakościowe:
- cukrów
- fosforanów
- azotanów
- ołowiu
- cynku
Akceptuj wodę
21
�! tak
Wynik badań jakościowych spełniający
wymagania
Przejdz
do
28
�! a) Oznaczać wpływ na czas wiązania i Przejdz
do
a) b) 22
wytrzymałość
lub
c) Wykonać ilościową analizę chemiczną.
Odrzuć wodę
22
�! tak
Cukry > 100 mg/l
Odrzuć wodę
23
�! tak
Fosforany (wyrażone jako P2O5) > 100
mg/l
Odrzuć wodę
24
�! tak
Azotany (wyrażone jako NO3-) > 500
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 14
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
mg/l
Odrzuć wodę
25
�! tak
Ołów (wyrażony jako Pb2+) > 100 mg/l
Odrzuć wodę
26
�! tak
Cynk (wyrażony jako Zn2+) > 100 mg/l
Akceptuj wodę
27
�! tak
Badania ilościowe wykazują, że
zanieczyszczenia pozostają poniżej
poziomu podanego w tablicy 3
Czas wiązania i wytrzymałość
Odrzuć wodę
28
�! tak nie Przejdz
do
29
Czasy wiązania nie spełniają wymagań
zawartych w 4.4
Odrzuć wodę
29
�! tak nie Przejdz
do
30
Wytrzymałość nie spełnia wymagań
zawartych w 4.4
30
Jeśli badana próbka nie spełnia
wymagań zawartych w pozycjach od
6
do , przejdz
do Badań chemicznych i
12
wykonaj badania wskazane w pozycjach
od do .
13 19
Akceptuj wodę.
Załącznik C
(informacyjny)
Zalecane metody badań
Można stosować następujące metody badań nie wskazane w opisach badań lub w normach powołanych w
rozdziale 2:
pH ISO 4316
węglany i dwuwęglany ISO 9963-2
Na i K ISO 9964
Cukry
Metoda Mullischa/ą-naftol
Jakościowo (orientacyjnie)
Stosować przyjęte metody krajowe
Ilościowo
Reakcja barwna z użyciem rodanortęcianu amonowego
Cynk jako Zn2+
Stosować przyjęte metody krajowe
Jakościowo (orientacyjnie)
Ilościowo
Stosować przyjęte metody krajowe
Ołów jako Pb2+
Stosować przyjęte metody krajowe
Jakościowo (orientacyjnie)
Ilościowo
N3)
Bibliografia
[1] 75/440/EEC, European directive "Quality of surface water for production of potable water".
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 15
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com
[2] 98/83/EC, European directive: "On the quality of water intended for human consumption".
[3] CEN Report CR 1901, "Regional specifications and recommendations for the avoidance of damaging
alkali silica reactions in concrete".
EN 197-1, Cement - Part 1: Composition, specifications and conformity criteria for common cements.
EN 12350-1, Testing fresh concrete - Part 1: Sampling.
EN ISO 7887, Water quality - Examination and determination of colour (ISO 7887:1994).
ISO 6878, Water quality - Spectrometric determination of phosphorus using ammonium molybdate.
ISO 9280, Water quality - Determination of sulphate - Gravimetric method using barium chloride.
ISO 9297, Water quality - Determination of chloride - Silver nitrate titration with chromate indicator (Mohr's
method).
ISO 9964-1, Water quality - Determination of sodium and potassium - Part 1: Determination of sodium by
atomic absorption spectrometry.
ISO 9964-2, Water quality - Determination of sodium and potassium - Part 2: Determination of potassium by
atomic absorption spectrometry.
ISO 9964-3, Water quality - Determination of sodium and potassium - Part 3: Determination of sodium and
potassium by flame emission spectrometry.
ISO 10530, Water quality - Determination of dissolved sulphide - Photometric method using methylene blue.
N1)
Odsyłacz krajowy: Odpowiednia nazwa w języku angielskim - Concrete and related products.
N2)
Odsyłacz krajowy: Patrz załącznik krajowy NA.
N3)
Odsyłacz krajowy: Dokumenty powołane w celu informacyjnym; oryginały norm europejskich i
międzynarodowych są dostępne w Ośrodku Informacji Normalizacyjnej PKN.
Wydrukowano z programu Integram 2.0 Strona 16
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactory.com