Test szybkiego czytania nr 1
DLACZEGO POWINNIÅšMY ZDROWO SI
ODŻYWIAĆ?
Autor: Marcin Kijak, ilość wyrazów: 777
Większa część ludzkości mogłaby żyć o wiele dłużej, posiadać więcej energii
i cieszyć się pełnią zdrowia, gdyby prawidłowo się odżywiała. Okazuje się,
że na zdrowie, największy wpływ ma właśnie żywienie. Od niego zależy
prawidłowy rozwój naszego ciała (żywienie dzieci), zdrowie i kondycja.
Zapewnienie sobie zrównoważonej diety jest jedną, z najważniejszych
inwestycji, jakie możemy sobie zafundować. Jest ona gwarantem zachowania
optymalnych możliwości zarówno fizycznych jak i psychicznych. Dzięki niemu,
moglibyśmy żyć, jak pisze dr hab. M. Tombak, przynajmniej 120 lat!
Dawniej, uważano, że tyko dieta z produktami pochodzenia zwierzęcego może
zapewnić zaopatrzenie we wszystkie składniki. Dzisiaj jednak, juz naukowo
potwierdzono że nie jest to prawda. Dobrze zbilansowana dieta wegańska jest
w stanie zaopatrzyć człowieka w każdy potrzebny mu składnik, a oprócz tego
niweluje szkodliwe skutki z przyjmowania mięsa czy mleka (które są przyczyną
wielu schorzeń).
W dzisiejszych czasach, często występuje niedobór niektórych składników
w pokarmach (produkcja towarowa zorientowana na ilość, nie na jakość),
czasem nie mamy też czasu pamiętać o dostarczeniu wszystkich składników.
Z pomocÄ… przychodzi suplementacja.
Do najważniejszych składników (oprócz wody) które należy dostarczyć
organizmowi należą: białka, tłuszcze, węglowodany (zarówno energetyczne,
jak i błonnik pokarmowy), witaminy, składniki mineralne i przeciwutleniacze
i inne (np. fitoskładniki, kwasy nukleinowe)
Poniżej przeczytasz o podstawowych składnikach, o których należy pamiętać
aby znalazły się w naszej diecie.
Białka
Białka stanowią podstawowy budulec naszego ciała. Jest to największa grupa
związków organicznych. Ich podstawowymi jednostkami składowymi są
aminokwasy, zbudowane z węgla, wodoru, tlenu, azotu i siarki. W białkach
występuje ich 20, a wspólną cechą jest obecność grupy karboksylowej
i aminowej. Resztę stanowi łańcuch boczny, inny dla każdego aminokwasu.
Do najważniejszych aminokwasów o które należy zadbać należą: lizyna,
metionina, cystyna, treonina i tryptofan. Najwięcej jest ich w roślinach
strączkowych, a przede wszystkim w soi. Dobrą praktyką jest łączenie roślin
strączkowych ze zbożami, a najlepiej z ryżem.
______________________________________________________________ 1
© 2008 Copyright: Marcin Kijak, www.marcinkijak.pl, www.projektsukces.pl
Test szybkiego czytania nr 1
Białka mogą być proste oraz złożone. Białka proste to: histony (występujące
w DNA), albuminy (w surowicy krwi, mleku, nasionach), gammaglobuliny
(w surowicy krwi, ochrona immunologiczna), skleroproteiny (kolagen, elastyna,
kreatyna  funkcje podporowe i strukturalne w szkielecie, włosach,
paznokciach, tk. łączne), aktyna i miozyna (białka kurczliwe mięśni),
fibrynogen (krzepnięcie krwi).
Białka złożone to: chromoproteidy (białko z barwnikiem, np. hemoglobina
transportujÄ…ca tlen), glikoproteidy (z cukrem, np. antygeny krwinkowe, czynniki
odpowiedzialne za grupy krwi) i lipoproteidy (z tłuszczem, np. składnik błon
cytoplazmatycznych).
Białka złożone to także enzymy oraz część hormonów. Są to białka
czynnościowe, które regulują metabolizm.
Tłuszcze (tłuszczowce, lipidy)
Są to estry wyższych kwasów tłuszczowych lub innych kwasów z alkoholem.
Dzielimy je na tłuszcze proste (właściwe, czyli trójglicerydy oraz woski)
i złożone (np. fosfolipidy, glikolipidy i in.). Tłuszcze są rozpuszczalne
w rozpuszczalnikach organicznych, np. w eterze lub benzynie.
Mogą występować w postaciach: stałej jako łój, wosk roślinny, wosk zwierzęcy
(np. pszczeli, kaszalota, lanolina z wełny owczej) oraz ciekłej  tran i oleje
roślinne. Tłuszcze zwierzęce (oprócz tranu) są glicerydami nasyconych
kwasów tłuszczowych, natomiast roślinne  nienasyconych. Tłuszcze
tworzone są w reakcjach biosyntezy u roślin i zwierząt.
Największe ilości tłuszczów roślinnych znajdujemy w nasionach takich jak
rzepak, soja, słonecznik, konopie.
Jełczenie tłuszczów to rozpad glicerydów. Rozpad ten może być hydrolityczny
związany jest z obecnością enzymów (lipaz), lub samoczynny przy udziale
tlenu atmosferycznego.
Tłuszcze spełniają następujące funkcje biologiczne:
- stanowią materiał odżywczy, budulcowy i energetyczny (rozpad tłuszczu
to 2 razy więcej energii niż rozpad glukozy)
- są materiałem zapasowym (tkanka podskórna u zwierząt zapadających
w sen zimowy)
- stanowiÄ… warstwÄ™ izolacyjnÄ… chroniÄ…cÄ… przed zmianami temperatury
- są składnikiem błon cytoplazmatycznych (m.in. transport substancji
z- i do komórki)
- chronią narządy wewnętrzne przed urazami mechanicznymi
______________________________________________________________ 2
© 2008 Copyright: Marcin Kijak, www.marcinkijak.pl, www.projektsukces.pl
Test szybkiego czytania nr 1
Węglowodany (cukry, sacharydy)
Jest to stara nazwa grupy związków organicznych zbudowanych z węgla,
wodoru i tlenu, zawierających grupy wodorotlenowe oraz u niektórych  grupę
aldechydowÄ… lub ketonowÄ….
Wyróżniamy cukry proste (np. glukoza, fruktoza), dwucukry (np. sacharoza,
maltoza) oraz wielocukry (np. celuloza, skrobia, glikogen, pektyny).
Oprócz białek i tłuszczów, stanowią podstawowe składniki organizmów
żywych, zwłaszcza roślin. Dla człowieka stanowią ważny składnik diety,
ze względu na dostarczanie energii oraz błonnika pokarmowego
umożliwiającego prawidłowe przesuwanie pokarmu w przewodzie
pokarmowym.
Witaminy
Witaminy są składnikami, które występują w niewielkich ilościach w organizmie
człowieka, lecz ich obecność jest niezbędna. Wchodzą one w skład enzymów
oraz regulują wiele procesów fizjologicznych i biochemicznych ustroju.
Pomagają też, w przyswajaniu niektórych składników żywnościowych (białka,
tłuszcze, węglowodany i minerały), przyczyniają się do tworzenia krwinek,
materiału genetycznego oraz kluczowych elementów zapewniających
prawidłowe działanie układu nerwowego.
Zapotrzebowanie na witaminy przez człowieka nie jest stałe, lecz zależy
od czynników takich jak: wiek, aktywność fizyczna, płeć, stan fizjologiczny
(ciąża, laktacja), rodzaju diety, metabolizmu i in. Ich niedobór powstaje
najczęściej w wyniku stosowania niewłaściwej diety, zaburzeń przewodu
pokarmowego, lub zwiększonego zapotrzebowania (wzrost i rozwój, ciąża
i laktacja, schorzenia ukł. hormonalnego).
Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w tłuszczach (ADEK) i rozpuszczalne
w wodzie (C, kompleks witamin B).
Czas czytania: ....min. .... sek. => ......... sekund
Tempo czytania: [ilość słów (777) / ilość sekund .......... ] x 60 = ..........
______________________________________________________________ 3
© 2008 Copyright: Marcin Kijak, www.marcinkijak.pl, www.projektsukces.pl
Test szybkiego czytania nr 1
Test na zrozumienie  Dlaczego powinniśmy zdrowo się odżywiać
1. Jaka jest wg Tombaka możliwa długość 5. Białka złożone to także enzymy oraz
życia człowieka? część hormonów. Są to białka które
a) przynajmniej 110 lat regulujÄ… ...
b) przynajmniej 120 lat a) anabolizm
c) przynajmniej 210 lat b) katabolizm
d) przynajmniej 180 lat c) metabolizm
d) mnemonizm
2. Do najważniejszych składników (oprócz
wody) które należy dostarczyć 6. Tłuszcze są to estry ...
organizmowi należą: a) niższych kwasów tłuszczowych
a) węglowodany, składniki mineralne, b) wyższych kwasów tłuszczowych
tłuszcze, utleniacze c) wyższych kwarców tłuszczowych
b) białka, tłuszcze, witaminy, d) wyższych ketonów tłuszczowych
węglowodory, aminy, natleniacze
c) białka, tłuszcze, węglowodany, 7. Inna nazwa tłuszczów to...
witaminy, składniki mineralne i a) peptydy
przeciwutleniacze b) amidy
d) białka, tłuszcze, węglowodany, c) lipidy
witaminy, składniki mineralne i utleniacze d) liptony
3. Co stanowi największą grupę związków 8. Sacharydy zbudowane są z:
organicznych w naszym organizmie? a) węgla, wodoru i tlenu
a) węglowodany b) węgla, azotu i tlenu
b) tłuszcze c) węgla, wodoru i metanu
c) białka d) węgla, wodoru i azotu
d) witaminy
9. Dla człowieka węglowodany stanowią
4. Białka kurczliwe mięśni to: ważny składnik diety, ze względu na
a) aktyna i melanina dostarczanie ...
b) aktyna i miozyna a) składników budulcowych i barwników
c) histony i miozyna b) energii oraz składnika budulcowego
d) pektyna i miozyna c) energii oraz błonnika pokarmowego
d) błonnika i składników budulcowych
10. Cukry proste to:
a) pektyny i glikogen
b) sacharoza i celuloza
c) glikogen i pektyna
d) glukoza i fruktoza
Wskaz
nik czytelniczy:
zrozumienie w % x prędkość czytania:
______________________________________________________________ 4
© 2008 Copyright: Marcin Kijak, www.marcinkijak.pl, www.projektsukces.pl