Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy
Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności
Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl
Monitorowanie postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością
w odzyskiwaniu i utrzymaniu samodzielności życiowej
ALEKSANDRA D
BSKA
RAPORT WST
PNY
1. Co to jest proces monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej
bezdomnością w odzyskiwaniu i utrzymaniu samodzielności życiowej
Monitorowanie postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością w odzyskiwaniu i
utrzymaniu samodzielności życiowej to proces śledzenia postępów rozumianych jako zmiany
twarde i miękkie, zachodzące w osobie podejmującej działania nakierowane na reintegrację
społeczną i zawodową, prowadzony w celu wzmacnianiu u tej osoby efektu odzyskiwania i
utrzymania samodzielności życiowej.
Wyjaśnienie kluczowych pojęć:
Proces  monitorowanie jest zadaniem rozciągniętym w czasie, które rozpoczyna się w momencie
wykazania przez osobę motywacji do zmian własnej sytuacji i zawarcia z nią kontraktu, nastawionego
na odzyskiwanie samodzielności życiowej, rozumianej jako wychodzenie z bezdomności a kończy się
w momencie nie tylko odzyskania ale i utrzymywania przez osobę monitorowaną samodzielności
życiowej
Śledzenie  wymaga (zespołu) osób zaangażowanych w ten proces oraz rzetelnych i miarodajnych
narzędzi do rejestracji zmian
Zmiany twarde  zmiany  zewnętrzne , namacalne, obserwowalne
Zmiany miękkie  zmiany  wewnętrzne , nienamacalne, obserwowalne jedynie przy użyciu
konkretnych narzędzi
Samodzielność życiowa  stan pełnej niezależności psychologicznej, finansowej, zawodowej i
społecznej, rozpatrywany w pięciu sferach:
socjalno-bytowej
zawodowej
psychologicznej
społecznej
zdrowotnej.
2. Cel monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością w odzyskiwaniu i
utrzymaniu samodzielności życiowej
Celem monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością jest prowadzenie
działań pozwalających na wzmacnianie u osoby monitorowanej efektu odzyskiwania i utrzymywania
samodzielności życiowej poprzez:
a) kontrolowanie ilości podejmowanych przez monitorowaną osobę działań:
- czy osoba monitorowana wykonuje zadania, do których się zobowiązała
- czy osoba monitorowana realizuje zadanie zgodnie z planem
b) analizę postępów, czyli uchwycenie jakości zmian zachodzących w osobie
- czy poprzez swoje działania osoba monitorowana osiąga efekty
Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy
Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności
Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl
- czy uzyskane efekty są zgodne z założonymi (czy rozwijają osobę, czy rokują na zmianę jej
sytuacji i odzyskanie i utrzymanie samodzielności życiowej)
- czy w osobie następują postępy, rozumiane jako zmiany twarde i miękkie
- w jakich sferach zachodzą te zmiany
- na ile zmiany zachodzące są trwałe
c) dostosowywanie kierunku działania do indywidualnych potrzeb osoby monitorowanej poprzez
rekomendację ewentualnych zmian w kierunku pracy:
- czy osoba podąża odpowiednią dla siebie drogą
- czy należy zmodyfikować kierunek działań
- w jaki sposób należy zmodyfikować kierunek działań
- w jakich sferach należy zmodyfikować kierunek i rodzaj podejmowanych działań
- jaki cel został osiągnięty dzięki podejmowanym zadaniom.
3. Funkcja monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością w
odzyskiwaniu i utrzymaniu samodzielności życiowej
Metoda monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością pełni cztery
zasadnicze funkcje:
1. zarządzającą: osoby monitorujące sprawdzają, na ile osoba monitorowania wywiązuje się z
zadań, których realizacji się podjęła
2. diagnozującą: osoby monitorujące sprawdzają, na ile osoba monitorowania w swojej pracy
podąża we właściwym kierunku, czy realizowane przez nią cele pokrywają się z założonymi
3. edukacyjną: osoba monitorowania uzyskuje informacje zwrotne na temat czynionych przez
siebie postępów a także informacje na temat swojego ewentualnego regresu, zyskując tym
samym większą wiedzę na temat własnego funkcjonowania
4. wspierającą: osoba monitorowania jest wzmacniana w elementach, które przynoszą zamierzony
efekt i zbliżają ją do samodzielności życiowej a także otrzymuje akceptację przy modyfikacji i
określeniu tych obszarów własnych działań, które z powodu niskiej efektywności powinny ulec
zmianie.
4.Obszary monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością w
odzyskiwaniu i utrzymaniu samodzielności życiowej
Monitorowanie postępów oznacza uchwycenie zmian zachodzących w osobie monitorowanej, w
każdej z pięciu sfer dotyczącej odzyskiwania samodzielności życiowej, czyli w sferze socjalno-
bytowej, zawodowej, zdrowotnej, społecznej oraz psychologicznej. W celu skutecznego
monitorowania zmian należy dla każdej ze sfer określić konkretne wymiary, które będą znamionowały
zmiany a także wskaz
niki, tworzące continua, w odniesieniu do których należy ułożyć konkretne
narzędzia. Sfery, ich wymiary a także wskaz
niki zostały podane w poniższej tabeli.
SFERA WYMIARY MONITOROWANIA WSKAy
NIKI ZMIAN NA CONTINUUM
W DANEJ SFERZE
Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy
Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności
Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl
SFERA WYMIARY MONITOROWANIA WSKAy
NIKI ZMIAN NA CONTINUUM
W DANEJ SFERZE
Socjalno- - miejsce zamieszkania - schronienie vs mieszkalnictwo
bytowa
- dochód: wysokość, regularność (czasowy, stały) i - brak dochodu vs stały dochód, całkowita
z
ródła dochodu zależność finansowa vs niezależność finansowa
- sposób funkcjonowania w placówce lub miejscu - bierność vs aktywność, mała ilość pełnionych
zamieszkania, zakres pełnionych ról ról vs duża ilość pełnionych ról
- zobowiązania finansowe, stopień występowania - zadłużenia vs brak zobowiązań finansowych
zadłużeń
- karalność vs niekaralność, wyroki pozbawienia
- sytuacja prawna: karalność, stan cywilny, prawo do wolności vs brak wyroków, nieustabilizowany
lokalu stan cywilny vs ustabilizowany stan cywilny, brak
prawa do lokalu vs prawo do lokalu
- nie objęcie Indywidualnym Programem
- objęcie Indywidualnym Programem Wychodzenia z
Wychodzenia z Bezdomności vs objęcie
Bezdomności
Indywidualnym Programem Wychodzenia z
Bezdomności
- objęcie pomocą instytucjonalną: pomoc rządowa, - korzystanie z pomocy instytucjonalnej vs nie
pozarządowa, ośrodka pomocy społecznej, placówek korzystanie z pomocy instytucjonalnej)
specjalistycznych
Zawodowa - zatrudnienie: forma, rodzaj, czas - brak zatrudnienia vs stałe zatrudnienie
- rodzaj kontaktu i forma korzystania z pośrednictwa - nie korzystanie z pośrednictwa pracy vs
pracy u doradcy zawodowego korzystanie z pośrednictwa pracy
- podnoszenie kwalifikacji: kursy, szkolenia - nie podnoszenie kwalifikacji vs podnoszenie
kwalifikacji
- wskrzeszanie nawyku pracy: warsztat, staż, firma
socjalna - brak nawyku pracy vs posiadanie nawyku pracy
- wykształcenie - niskie wykształcenie vs wysokie wykształcenie
- umiejętności poszukiwania pracy - brak umiejętności poszukiwania pracy vs
wysokie umiejętności poszukiwania pracy
- brak aktywnego poszukiwania pracy vs aktywne
- aktywne poszukiwanie pracy
poszukiwanie pracy
- brak umiejętności utrzymania się na rynku pracy
- umiejętność utrzymania się na rynku pracy vs pełna umiejętność utrzymania się na rynku
pracy
- brak umiejętności zawodowych vs duże
- umiejętności zawodowe
umiejętności zawodowe
- status na rynku pracy
- osoba bezrobotna vs osoba legalnie zatrudniona
Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy
Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności
Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl
SFERA WYMIARY MONITOROWANIA WSKAy
NIKI ZMIAN NA CONTINUUM
W DANEJ SFERZE
Zdrowotna - dostęp doświadczeń zdrowotnych - brak dostępu do świadczeń zdrowotnych vs
pełny dostęp do świadczeń zdrowotnych
- kontakt z lekarzem: systematyczne diagnozowanie
stanu zdrowia i stosowanie się do zaleceń lekarza - brak kontaktu z lekarzem vs stały kontakt z
lekarzem, nie diagnozowanie stanu zdrowia vs
regularne diagnozowanie stanu zdrowia
- występowanie niepełnosprawności, starania o
- niepełnosprawność vs pełna sprawność, brak
orzeczenie o stopniu niepełnosprawności
orzeczenia o stopniu niepełnosprawności vs
posiadanie orzeczenia o stopniu
niepełnosprawności
- pogarszanie się stanu zdrowia vs poprawa stanu
- stan zdrowia, przebieg leczenia
zdrowia
- występowanie uzależnienia i uczestnictwo w
- uzależnienie vs brak uzależnienia, brak walki z
różnych formach terapii odwykowych
uzależnieniem vs walka z uzależnieniem
-  bariery funkcjonalne : ograniczenia zdrowotne
- występowanie barier funkcjonalnych vs brak
utrudniające funkcjonowanie w placówce lub miejscu
barier funkcjonalnych
zamieszkania
Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy
Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności
Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl
SFERA WYMIARY MONITOROWANIA WSKAy
NIKI ZMIAN NA CONTINUUM
W DANEJ SFERZE
Społeczna - relacje z rodziną - brak relacji z rodziną vs trwałe relacje z rodziną
- relacje ze znajomymi i przyjaciółmi spoza - brak relacji ze znajomymi, przyjaciółmi spoza
środowiska środowiska vs trwałe relacje ze znajomymi,
przyjaciółmi spoza środowiska)
- wysoka integracja ze środowiskiem osób
- poziom integracji z osobami ze środowiska osób
bezdomnych vs niska integracja ze środowiskiem
bezdomnych
osób bezdomnych)
- nie satysfakcjonujące relacje ze
współmieszkańcami vs satysfakcjonujące relacje
- relacje ze współmieszkańcami
ze współmieszkańcami
- nie satysfakcjonujące relacje z personelem
- relacje z personelem placówki
placówki vs satysfakcjonujące relacje z
personelem placówki
- nie satysfakcjonujące relacje ze znajomymi ze
- relacje ze znajomymi ze środowiska
środowiska vs satysfakcjonujące relacje ze
znajomymi ze środowiska
- relacje w miejscu pracy
- brak relacji w miejscu pracy vs trwałe relacje w
miejscu pracy
- brak umiejętności społecznych vs występowanie
- umiejętności społeczne: odnajdywanie się w
umiejętności społecznych
społeczeństwie
- ograniczona liczba pełnionych ról społecznie vs
- pełnienie ról społecznych
wielorodność pełnionych ról
- brak przynależności do grup vs przynależność
- przynależność do grup: kościelnych, grup wsparcia,
do grup
stowarzyszeń
- brak aktywności w życiu społecznym vs pełna
- stopień aktywności w życiu społecznym
aktywność w życiu społecznym
- brak aktywności własnej vs duża aktywność
własna, brak zainteresowań vs bogactwo
- sposób spędzania wolnego czasu, zakres aktywności,
zainteresowań
bogactwo zainteresowań
Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy
Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności
Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl
SFERA WYMIARY MONITOROWANIA WSKAy
NIKI ZMIAN NA CONTINUUM
W DANEJ SFERZE
Psychologi - poziom samooceny - niska samoocena vs wysoka samoocena
czna
- poczucie wywierania wpływu na swoje życie - brak wpływu na własne życie vs wysokie
poczucie wpływu na własne życie
- brak zaufania do siebie vs pełne zaufanie do
- zaufanie do siebie
siebie
- niskie umiejętności interpersonalne vs wysokie
- umiejętności interpersonalne umiejętności interpersonalne
- deficyty w sferze emocjonalnej vs zasoby w
- funkcjonowanie w sferze emocjonalnej
sferze emocjonalnej
- występowanie problemów natury
- nierozwiązane problemy natury psychologicznej
psychologicznej vs brak problemów natury
psychologicznej
- sposób postrzegania odpowiedzialności za wyjście z - obarczanie odpowiedzialnością innych vs
przyjmowanie odpowiedzialności na siebie
sytuacji
- wysokie uzależnienie od pomocy vs niskie
- stopień uzależnienia od pomocy: utrwalenie
uzależnienie od pomocy
bezradności, rezygnacja ze zmiany własnego życia
- zły stan psychofizyczny vs bardzo dobry stan
- stan psychofizyczny
psychofizyczny
- niskie zadowolenie z różnych sfer życia vs
- zadowolenie z różnych sfer życia
wysokie zadowolenie z różnych sfer życia
- nie konstruktywne sposoby rozwiązania
problemu vs konstruktywne sposoby rozwiązania
- sposób reakcji na problem
problemu
- koncentracja na przeszłości vs koncentracja na
- zmiana perspektywy czasowej organizującej życie z
przyszłości
przeszłości czy teraz
niejszości na przyszłość
5. Częstotliwość monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością w
odzyskiwaniu i utrzymaniu samodzielności życiowej
Monitorowanie postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością przebiega czteroetapowo i
wymaga wykorzystywania tych samych narzędzi, na każdym z etapów. Każdy z etapów
monitorowania stawia sobie inny cel:
a) diagnoza sytuacji - zbadanie stanu wyjściowego klienta przed rozpoczęciem jakichkolwiek
działań nakierowanych na reintegrację
cel: określenie stanu początkowego, który będzie punktem odniesienia dla póz
niejszych pomiarów
b) wstępny pomiar zmian - pomiar zmian w połowie działań nakierowanych na reintegrację
cel: sprawdzenie, czy działania są podejmowane, wstępne sprawdzenie jakości zachodzących zmian,
rekomendacje do ewentualnej zmiany kierunku podejmowanych działań
Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy
Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności
Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl
c) końcowy pomiar zmian  zbadanie stanu końcowego, po zakończeniu działań nakierowanych na
reintegrację
cel: określenie jakości zmian i ich wpływu na sytuację życiową osoby monitorowanej
d) ostateczny pomiar zmiań  w momencie odzyskania samodzielności życiowej
cel: sprawdzenia trwałości zamian, które zaszły w osobie monitorowanej.
6. Narzędzia monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością w
odzyskiwaniu i utrzymaniu samodzielności życiowej
W celu przygotowania narzędzi do monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej
bezdomnością w odzyskiwaniu i utrzymaniu samodzielności życiowej można się posłużyć skalami już
istniejącymi i/lub stworzyć nowe narzędzia. Szczególnie przy tworzeniu nowych narzędzi należy
pamiętać, iż powinny być one:
wystandaryzowane
rzetelne
miarodajne
pozwalające na dokonywanie porównań
powinny mierzyć to, co mają mierzyć.
Podczas kompletowania narzędzi do monitorowania ważne jest również dobieranie ich ze
świadomością, iż inne narzędzia powinny służyć do pomiaru zmian  twardych a inne do zmian
 miękkich . Wszystkie narzędzia powinny zostać zbudowane w oparciu wskaz
niki zmian na
continuum, podane przy wymiarach monitorowania w pięciu sferach: socjalno-bytowej, zawodowej,
zdrowotnej, społecznej i psychologicznej.
.
Narzędzia rekomendowane do monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością
w odzyskiwaniu i utrzymaniu samodzielności życiowej to:
skale psychologiczne
kwestionariusze
wywiad ustrukturalizowany
obserwacja uczestnicząca
narzędzia do autoewaluacji
dokumenty ewaluacyjne podsumowujące wszystkie podejmowane przez osoby monitorowaną
działania nastawione na odzyskiwanie samodzielności życiowej
7. Osoby zaangażowane w monitorowanie postępów osoby bezdomnej i zagrożonej
bezdomnością w odzyskiwaniu i utrzymaniu samodzielności życiowej
Ze względu na wielopłaszczyznowość monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej
bezdomnością w odzyskiwaniu i utrzymaniu samodzielności życiowej ważne jest nie tylko stworzenie
odpowiednich narzędzi pomiarowych ale także przygotowanie zespołu monitorującego. W celu
efektywnego przygotowania zespołu ważne jest podjęcie następujących kroków:
przemyślane wybranie zespołu monitorującego
przekazanie wystandaryzowanych narzędzi do pomiaru postępów wraz ze wskazaniem, zmian
w jakich obszarach one dotyczą
przeszkolenie poszczególnych członków zespołu monitorującego w taki sposób, aby znali
swoje zadania, role i cel działań
Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy
Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności
Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl
podzielnie konkretnych obszarów monitorowania na poszczególnych członków zespołu
monitorujące, w celu uniknięcia powielania się pomiarów
wyznaczenie lidera monitorowania, odpowiedzialnego za koordynowanie całości zadań i
śledzenie ich prawidłowego przebiegu.
W proces monitorowania zaangażowane są różne osoby, które, w odniesieniu do konkretnych sfer,
stają się z
ródłem informacji o zmianach zachodzących w monitorowanej osobie. Do osób tych należą:
osoba podlegająca monitorowaniu (autoewaluacja)
osoby pozostające w środowisku osoby monitorowanej, stanowiące istotne z
ródło informacji o
zachodzących zmianach (współpracownicy, mieszkańcy, przełożeni, członkowie rodziny)
pracownicy zaangażowani w działania reintegracyjne (szkoleniowcy, instruktorzy, asystenci
osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością)
osoby monitorujące.
8. Generalne zasady monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością w
odzyskiwaniu i utrzymaniu samodzielności życiowej
Dla rzetelności działań monitorujących niezwykle ważne jest ustalenie już od samego początku
jasnych dróg monitorowania postępów osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością i sposobów ich
oceny. Osoba podlegająca monitorowaniu przed rozpoczęciem monitorowania powinna być
poinformowana o:
celach monitorowania
sposobach i narzędziach monitorowania
osobach, które będą prowadziły monitorowanie
swoich prawach do zapoznawania się z wynikami monitorowania.
Monitorowanie powinno przyjmować formę uczestniczącą, jak najmniej kojarzącą się osobie
monitorowanej z kontrolą. Powinny jej dokonywać osoby, do których osoba monitorowana ma
zaufanie. Powinien być to proces od początku zbudowany na konkretnych zasadach.