ORGANIZACJA
Modele Organizacyjne
ZarzÄ…dzanie Zasobami Ludzkimi
1
Część 1o
Modele organizacyjne
- ewolucja historyczna organizacji produkcyjnych
- pojęcie roli
- pojęcie zarządzania
2
Ewolucja historyczna
organizacji produkcyjnych
3
 Racjonalna teoria organizacji:
Fryderyk Taylor, Henry Ford, Robert Owen, Charles Babbage, Henry Fayol
Klasyczne podejście do wiedzy o organizacji i zarządzaniu:
- praca jako organizacyjna całość, z prostymi czynnościami
(elementami);
- analiza jakościowa i ocena przydatności elementarnych
czynności i przerw;
4
" Robotnik:
 jest leniwy i tylko pod przymusem zdobywa się na wysiłek;
- musi być przymuszany, kontrolowany, kierowany i
zagrożony karami;
- da się całkowicie sterować z zewnątrz;
- opiera siÄ™ wszelkim zmianom i innowacjom;
- jest konserwatywny, posiada małe ambicje i pragnie przede
wszystkim spokoju;
- jest bezwolnym narzędziem i może wykonywać tylko proste i
te same przydzielone mu czynności (taśma produkcyjna 
Ford 1914);
5
zatem:
" Kierownik:
- musi opracować sposób wykonania pracy przez robotnika;
- musi kontrolować ś cisłe jego wykonanie;
- pasywne zachowanie robotnika należy traktować jako cechę
wrodzoną a nie skutek warunków życia i pracy;
- utrzymywać atmosferę strachu i poczucie zagrożenia (ścisły
nadzór nad przebiegiem pracy, bezrobocie);
- tylko kierownik najwyższego szczebla jest jednostką
twórczą;
- koncentruje uwagę na wydawaniu poleceń i na kontroli
wewnętrznej (orientacja przedmiotowa).
6
Teoria racjonalna:
" człowiek -  jednostka ekonomiczna (homo oeconomicus),
wrażliwa jedynie na bodz
ce ekonomiczne;
" mała wydajność robotników  niewłaściwy system
wynagradzania, nieracjonalne metody pracy;
" organizacja - odosobniony, deterministyczny układ statyczny,
" zasada codziennej jawnej oceny podległych pracowników
[Owen];
" zasada podziału pracy, specjalizacja pracowników
[Babbage];
7
 Socjalna teoria organizacji
(szkoła behawioralna  zastosowania psychologii)
Hugo Münsterberg, Abraham MasÅ‚ow
(szkoła stosunków międzyludzkich  human relations)
Elton Mayo, D. Mc Gregor, Tomas Bata;
Nowe podejście do wiedzy o organizacji i zarządzaniu
 brak związku pomiędzy czasem pracy, długością i
częstotliwością przerw oraz fizycznymi warunkami pracy
a wydajnością i jakością;
 ustalanie poziomu wykonania norm robotnika przez zespół.
8
" Robotnik:
- właściwie traktowany i w odpowiednich warunkach, pracuje
chętnie, wykazując inicjatywę i pomysłowość;
- przywiązuje znaczenie do czynników pozaekonomicznych;
- poprzez więzi nieformalne łączy się z innymi pracownikami;
- w warunkach humanizacji pracy wykorzystuje w pełni swoją
wiedzę i zdolności;
- posiada na ogół duże zdolności i może pracować skutecznie;
- reaguje przede wszystkim na bodz
ce pozytywne;
- negatywnie reaguje na osamotnienie w pracy i złe
traktowanie przez przełożonego;
- silniej reaguje na bodz
ce ze środowiska koleżeńskiego niż
pochodzÄ…ce od kierownictwa;
9
" Kierownik:
- bezpośrednio nadzoruje i organizuje pracę;
- koncentruje uwagę na problemach pracowników i na
pomocy dla podwładnych;
- jest doradcą i wychowawcą pracowników, nieformalnym
liderem, wywierającym osobisty wpływ na podwładnych;
- stara się powiązać pracowników z zakładem;
- stwarza przyjemnÄ… i sprzyjajÄ…cÄ… pracy atmosferÄ™,
integrując zespoły pracownicze;
- stosunki zwierzchnictwa przekształca w stosunki
koleżeńskie;
- dba o bezpośredni kontakt (także towarzyski) z
pracownikami;
10
Teoria socjalna:
" praca jest naturalną potrzebą człowieka, zaspakajającą także
potrzeby niematerialne;
" silniejsze powiązanie pracownika z organizacją (świadczenia
socjalne, kluby sportowe, szkoły przyzakładowe, wczasy);
" praca rozbita na elementy powoduje nudę i zmęczenie (brak
sensu i celowości pracy);
" decyzje winny być podejmowane zespołowo;
" siła integracyjna załogi opiera się na zaufaniu a nie tylko na
autorytecie przełożonego;
" człowiek jest istotą aktywną, twórczą i odpowiedzialną;
" człowiek nie tyle jest istotą ekonomiczną co społeczną;
11
Kierunek humanizacyjny 
antyteza
kierunku klasycznego
w praktyce - bardziej synteza tych dwóch kierunków niż
wymiana pierwszego na drugi.
12
 Ujęcie systemowe (cybernetyka, teoria systemów,
badania operacyjne - lata  60 -  70):
 organizacja jako dynamiczny system celowo powiÄ…zanych
elementów i relacji wraz ze sprzężeniem zwrotnym;
 organizacja  system otwarty, współdziałający z otoczeniem
(wymiana surowców, maszyn, pracowników na wyroby lub
usługi);
 ogólna teoria systemów cybernetycznych i modelowania
matematycznego matematyczne i opisowe modele organizacji;
 organizacje złożone  dekompozycja na podsystemy wzajemnie
zależne;
 zdolności adaptacyjne organizacji;
13
Teorie organizacyjne
Definicja:
są to te teorie, które tłumaczą wzajemne
oddziaływanie między organizacją a pracą:
" wzajemne oddziaływanie typu pasywnego:
 w teorii racjonalnej Taylora rezultat określany jest przez
organizację (tradycyjny sposób wykonywania pracy);
" wzajemne oddziaływanie typu aktywnego:
 w teorii socjalnej Mc Gregory ego rezultat określany jest przez
jednostkę (nowy sposób wykonywania pracy).
14
Praca
Definicja:
każde indywidualne lub zbiorowe działanie ludzkie,
mające na celu doskonalenie człowieka i świata
" praca - tworzenie nowego dobra, nowych wartości,
zatem
" niszczenie, działania nie przyczyniające się do tworzenia nowych
wartości nie są pracą:
15
Praca
" Wiara - duchowość - nadprzyrodzona organizacja pracy,
" ObowiÄ…zek czy przywilej pracy,
" Społeczny wymiar pracy,
" Współpraca - kierownictwo i podział pracy
Duch pracy ludzkiej - Stefan Kard. Wyszyński
Praca jest dobrem człowieka (...)
przez pracę (...) człowiek bardziej  staje się człowiekiem .
Laborem exercens - Jan Paweł II
16
Praca
Bo piękno na to jest, by zachwycało
do pracy - praca, by się zmartwychwstało.
Promethidion - Cyprian Kamil Norwid
17
Efekty stosowania
teorii organizacyjnych
TEORIA RACJONALNA TEORIA SOCJALNA
- podział zadań, - zasoby ludzkie,
- jednolitość działalności, - odpowiedzialność,
- koordynacja centralna, - upoważnienie;
- definicja szerokiego
zakresu kontroli;
18
Różne podejścia organizacyjne
Eksperymentalne podejścia organizacyjne od czasów rewolucji
przemysłowej aż do dziś można podzielić wg różnych typologii;
dla każdej z nich możliwe jest wydzielenie szeregu słów kluczowych,
wyrażających hipotezę organizacyjną.
" MODEL RZEMIEÅšLNICZY
" MODEL TAYLORYSTYCZNY
" SZKOA
A RELACJI MI
DZYLUDZKICH
" MODEL SYSTEMOWY
19
Model rzemieślniczy
SA
OWA KLUCZOWE:
" projektowanie
" metodyka
" czas realizacji
" techniki sprzedaży
(dla każdego elementu wymagana jest odpowiednia wiedza)
20
Model Taylorystyczny -
rozkład pracy na czynności elementarne
SA
OWA KLUCZOWE :
" wybranie najbardziej odpowiednich osób,
" kształcenie w kierunku skuteczności i wykonywania
ruchów ergonomicznych,
" bodziec ekonomiczny zagwarantowany dla
najlepszych.
21
Model biurokratyczny
SA
OWA KLUCZOWE:
" użyteczność hierarchii,
" określenie procedur,
" respektowanie norm.
22
Model relacji międzyludzkich
SA
OWA KLUCZOWE:
" satysfakcja osobista,
" zaangażowanie / uczestnictwo indywidualne lub
grupowe;
23
Model systemowy
SA
OWA KLUCZOWE:
związek pomiędzy:
" systemem socjalnym
" systemem ekonomicznym
" systemem socjologicznym
24
Organizacja
1) grupa ludzi mająca wspólny cel, zadania, plan, program, np.
organizacja społeczno-polityczna.
2) forma, system, sposób, w jaki coś jest zorganizowane, np.
szkoła, szpital, oddział - jako układ sposobów działania
jednostek, instytucji, którego celem jest zapewnienie
porządku życia społecznego.
3) organizowanie, to jest działanie, mające na celu urządzenie
czegoś, wiązanie w całość ludzi, środków, z uwzględnieniem
sposobów zarządzania i kierowania ludz
mi.
25
Człowiek, działając w organizacji może zrobić
znacznie więcej niż działając samotnie.
W zespole, dzięki podziałowi pracy, powstają pewne pozytywne
efekty, charakterystyczne dla działania zorganizowanego.
 efekt synergii  całość jest większa od zwykłej sumy (2+2=5); większa
efektywność przy współpracy i wzajemnym oddziaływaniu;
 efekt facylitacji  ułatwienie działania na skutek kontaktu wzrokowego i
słuchowego z innymi ludz
mi, wykonującymi te same czynności, lub tylko
pośrednio oddziałujących na siebie  praca w zakładzie
 efekt publiczności  e. facylitacji przy działaniu jednostronnym (kibice);
26
Organizacja pracy
Definicja: organizacja pracy jest to zmienna, która
odróżnia systemy produkcyjne w poszczególnych
obszarach geograficznych;
jest zgodna co do potrzeb i możliwości, ponieważ:
- pozwala na zdobycie specjalizacji,
- poprawia produkcyjność na równi z technologią.
27
Organizacja
Uściślenie: jest to strukturalna całość, określająca
cele, które grupa musi osiągnąć,
z równoczesnym uwzględnieniem:
 potrzebnych zasobów oraz
 kryteriów, do których grupa musi się
dostosować i poprzez które może
ocenić skuteczność działania.
28
Organizacja
Otoczenie organizacji:
" czynnik rozwoju gospodarczego (PKB, stopa inflacji,
bezrobocia),
" rynek pracy,
" technologia,
" ustawodawstwo (krajowe i międzynarodowe),
polityka,
" demograficzne przemiany społeczeństwa,
" konkurencja,
" klienci.
29
Skuteczność relacji
grupa / organizacja
zależy od sposobu w jaki wyraża się:
" system wyznaczonych celów,
" stopień wyznaczonej autonomii zarządzania
(upoważnienie),
" system odpowiedzialności wobec kryteriów oceniania
wyników grupy.
30
Pojęcie roli
31
Pojęcie roli w organizacji
Rolę w organizacji określa się jako
pewien zespół zachowań przejawianych lub
wymaganych od jednostki,
zajmującej określoną pozycję w organizacji.
32
Rola
Dla organizacji jednostka jest w stanie odegrać
skutecznie określoną rolę tylko wtedy, gdy:
" posiada wysoki stopień znajomości roli,
" istnieją ważne motywacje, które skłaniają ją do
odegrania danej roli,
" istnieje skuteczny sposób odnoszenia się danej
jednostki do innych,
" posiada dużą zdolność uczenia się.
33
R o l a postrzegana jest poprzez zachowania osób
jÄ… odgrywajÄ…cych lub poprzez funkcje im przypisane.
rola zawodowa - rola społeczna
... zawodem można określić pełnienie równolegle lub kolejno
społecznych ról w celu realizacji określonych zadań i funkcji.
... rola społeczna ukształtowana na gruncie danego zawodu jest
wzorem zachowania, według którego jednostka winna wypełniać
funkcje społeczne przypisywanej danej pozycji zawodowej, a także
korzystać z przysługującej jej prawnie (zwyczajowo) prerogatyw .
34
Określenie cech charakterystycznych roli
Rola jako pojęcie techniczne może być określone poprzez serię pytań
i właściwych odpowiedzi, dotyczących jednostki, która ją odgrywa.
PYTANIA ODPOWIEDZI
" co robi? określa działalności, poprzez które rola zostaje
spełniona;
" w jakich celach? służy do określenia celów i odpowiedzialności
tych, którzy odgrywają daną rolę;
" jakimi narzędziami? ustala środki pozwalające na konkretne spełnienie
roli / działalności;
" w jakich relacjach? określa międzyosobowe granice roli;
35
Rola menadżera w organizacji
Rolę menadżera w organizacji
opisuje się najczęściej w kategorii funkcji,
których realizacji oczekuje organizacja
od osób zajmujących stanowiska kierownicze.
36
Odgrywać daną rolę
oznacza: zarządzać i administrować
" zasobami profesjonalnymi i narzędziowymi;
" systemem relacji, z uwzględnieniem wyników do
osiągnięcia;
37
Pojęcie roli inżyniera
poszczególne role i odgrywane w trakcie ich
pełnienia funkcje zawodowe,
przyporzÄ…dkowane
poszczególnym etapom wytwarzania dzieła
inżynierskiego
38
Pojęcie roli inżyniera
" inżynier badań naukowych, inżynier projektant (biura
studiów i projektów),
" inżynier konstruktor (inżynier technolog i inżynier metod),
" inżynier organizujący proces produkcji (inżynier logistyk),
" inżynier ruchu (inżynier produkcji),
" inżynier kontroler (inżynier prób i kontroli, inżynier
kwalifikujÄ…cy),
" inżynier ruchu (inżynier utrzymania ruchu),
" inżynier handlowy,
" inżynier-menadżer,
" inżynier-kierownik,
" inżynier-organizator.
39
Funkcje inżyniera
" Badać
" Tworzyć i rozwijać
" Realizować
" Organizować
" Produkować
" Kontrolować
" Utrzymywać w ruchu
" Zarządzać, kierować, administrować
" Sprzedać, dystrybuować
40
Rola inżyniera - menadżera
Charakter zadań:
- interpersonalny (reprezentacja swojej organizacji na
zewnątrz, motywacja swych podwładnych),
- informacyjny (stałe poszukiwanie, gromadzenie,
przetwarzanie i przekazywaniu informacji),
- decyzyjny (zadania innowatora, projektanta, dysponenta
zasobów i negocjatora).
Rola inżyniera - menadżera
to kierowanie całością przedsiębiorstwa lub jego fragmentem, wraz
z osobistą odpowiedzialnością za realizację powierzonych mu
zadań.
41
Pojęcie zarządzania
42
ZarzÄ…dzanie
ZarzÄ…dzanie -
proces świadomego i ciągłego kształtowania organizacji,
wykorzystujÄ…cy do planowania, organizowania,
przewodzenia i kontrolowania pracy wszystkie dostępne
zasoby organizacji (ludzkie i materialne) do osiągnięcia
określonych celów.
43
ZarzÄ…dzanie - definicje
1. Koordynacja zbiorowych wysiłków w kierunku wyznaczonych celów,
wykonywana przez ludzi, przy użyciu techniki, w oparciu o wyznaczone
zadanie.
2. Sztuka osiągania zamierzonych rezultatów poprzez innych ludzi.
3. Działalność kierownicza polegająca na ustalaniu celów i powodowaniu ich
realizacji w organizacjach podległych zarządzającemu na podstawie własności
środków produkcji.
4. Formułowanie celu działania, planowanie (organizowanie) toku czynności oraz
pozyskiwanie i rozmieszczanie zasobów zarówno ludzkich jak i rzeczowych,
czyli organizowanie struktur oraz kontrolowanie realizacji celów.
44
Funkcje zarzÄ…dzania
" planowanie - wyznaczanie celów i sposobów ich
realizacji,
" organizowanie- gromadzenie i dysponowanie zasobami,
organizacja struktur,
" motywowanie - przekonywanie do celów działania,
dostarczanie bodz
ców materialnych i
niematerialnych,
" kontrolowanie- obserwacja przebiegu procesu i
ewentualna korekcja.
45
ZarzÄ…dzanie
jako działanie kierownicze
definicja może być ustalona przez serię niezależnych zmiennych,
które określają pojęcie także w sensie operatywnym:
" organizacja
" nastawienie się na zachowanie zasobów ludzkich i
profesjonalnych
" promowanie ciągłego udoskonalania
" umiejętność rozwiązywania problemów
" wyjaśnianie i gwarantowanie wymaganych standardów
operatywnych
" weryfikowanie przebiegu prac jednostek i grupy
" zapewnienie środków operatywnych
46
Modele zarzÄ…dzania zasobami
ludzkimi i profesjonalnymi
Model biurokratyczny:
" zarzÄ…dzanie biurokratyczne
" zależność wyniku od zgodności z regułami
" oczekiwane zachowanie - bierne wykonanie zadań
Model szefa:
" zarzÄ…dzanie paternalistyczne
" zależność wyniku od przedsiębiorczego aktywizmu
" oczekiwane zachowanie - zaangażowanie / wysiłek
47
Modele zarzÄ…dzania zasobami
ludzkimi i profesjonalnymi
Model menadżera
" zarzÄ…dzanie profesjonalne
" zależność wyniku od inicjatywy / kompetencji
" oczekiwane zachowanie - współdziałanie i współpraca
Model jakościowy
" zarządzanie zintegrowane i ukierunkowane na jakość
" zależność wyniku od działania / siły myślenia
" oczekiwane zachowanie - dążenie do osiągnięcia wspólnego
sukcesu
48
ZarzÄ…dzanie zasobami ludzkimi i
profesjonalnymi w modelu jakościowym
Definicja:
trafić do celu w zarządzaniu zasobami ludzkimi i
profesjonalnymi w modelu jakościowym -
oznacza dla tego, kto odgrywa rolÄ™ zarzÄ…dzajÄ…ca:
posiadać kompetencje w rozpoznawaniu różnic
i skłonności każdego z komponentów grupy,
ukierunkowujÄ…c je w stronÄ™ osobistej satysfakcji
jednostek i w stronę wspólnego sukcesu.
49
KAŻDY MODEL ORGANIZACYJNY
OKREŚLA INNY SPOSÓB
ZARZ
DZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI
50
ZarzÄ…dzanie
zasobami ludzkimi i
profesjonalnymi
2° część
51