AGATA SEKULAR
TRADYCJE MYŚLI EUROPEJSKIEJ
Program koła humanistycznego
licealistów
 Nie zbadane życie nie jest warte życia
Sokrates
I. Informacje wstępne.
1
 Program niniejszy powstał z myślą o dodatkowych zajęciach edukacyjnych dla uczniów klasy czwartej Liceum
Ogólnokształcącego. Zrodził się z potrzeby syntetycznego uporządkowania wiedzy i świadomości kulturowej moich
uczniów. Niejednokrotnie obserwowałam nawet u maturzystów pewną nieporadność w kojarzeniu elementarnych zjawisk
kulturowych oraz rekonstrukcji ideowego obrazu świata. Jednocześnie odczuwałam dotkliwie brak czasu na lekcjach języka
polskiego na analizę podstawowych tekstów z zakresu klasyki filozofii.
W przekonaniu, że elementarna świadomość ewolucji myśli europejskiej jest niezbędna dla rozumienia podstawowych
procesów kulturowych, postanowiłam poszerzać horyzonty myślowe moich podopiecznych poprzez dodatkowe zajęcia z
zakresu kultury humanistycznej. Równolegle miały one także pełnić funkcję przedmaturalnego repetytorium.
Zwłaszcza w czwartej klasie liceum, kiedy uczniowie mają już pewną świadomość tradycji kulturowej takie zajęcia
wydają się niezbędne, gdyż doskonale pełnią funkcję porządkującą i systematyzującą. Dlatego bez trudu udało mi się do
tego typu zajęć zachęcić uczniów, z których znaczna część planowała studia humanistyczne.
Zajęcia prowadzone były w ramach koła pozalekcyjnego w wymiarze jednej godziny tygodniowo. Ograniczona ilość
czasu zmusiła mnie do dość rygorystycznej selekcji materiału i wyboru najbardziej reprezentatywnych tekstów z zakresu
klasyki filozoficznej.
W przyszłości panuję rozbudowę niniejszego programu oraz poszukiwanie nowych form aktywizujących
uatrakcyjniających pracę z tekstem filozoficznym, a także dobór kolejnych wyrazistych tekstów literackich, przybliżających
młodemu człowiekowi trudne zagadnienia filozoficzne.
2
II.
C E L E P R O G R A M U :
- zapoznanie uczniów z klasyką myśli filozoficznej oraz z osobowościami najwybitniejszych europejskich myślicieli
- wzbogacanie języka ucznia poprzez oswojenie terminologii filozoficznej
- zapoznanie z różnorodnymi stylami myślenia i wnioskowania
- rozwijanie umiejętności krytycznej analizy procesu argumentacji i dowodzenia
- kształcenie zdolności dedukcyjnych i analitycznych
- kształcenie umiejętności argumentacji i obrony własnych poglądów
- rozpoznawanie zapisu filozoficznego obrazu świata w literaturze pięknej.
- dostrzeganie uniwersalności pewnych problemów oraz zagadnień nurtujących myślicieli od wieków
- ukazywanie specyfiki problemów filozoficznych i ich odniesień do innych nauk
- rozwijanie zdolności syntetycznego postrzegania procesu kulturowego
- rozpoznawanie intelektualnych i etycznych problemów współczesnego świata
III.
P O D S T A W O W E M E T O D Y:
- praca z tekstem filozoficznym i tekstem literackim
- analiza kierowana tekstu ( test czytania ze zrozumieniem)
- pogadanka
- dyskusja
- tworzenie tekstu własnego
- syntetyzowanie wiedzy w formie tabel , wykresów, zestawień
- graficzna ilustracja tekstu
3
IV. M A T E R I A A
Y:
Większość wykorzystywanych tekstów filozoficznych pochodzi z książek pomocniczych do filozofii dla szkół średnich:
Barbara Markiewicz , Od Locke  a do filozofii współczesnej. Wybór tekstów., WSiP, W-wa 1999
Barbara Markiewicz, Od Nietzschego dom filozofii współczesnej, WSiP, W-wa 1999
Historia filozofii. Teksty. Materiały do ćwiczeń. T.I i II , red. H. Puszko, A. Miś, W-wa 1999
Jako komentarze planuję wykorzystać min.:
Folscheid Dominique, Wielkie daty filozofii starożytnej i średniowiecznej, W-wa 2000
Folscheid Dominique , Wielkie daty filozofii nowożytnej i współczesnej, W-wa 2000
Popkin Richard H., Stroll Avrum, Filozofia, Poznań 2000
Tatarkiewicz Władysław, Historia filozofii, t.I-III. , W-wa
4
V. R A M O W Y R O Z K A
A D MA T E R I A A
U
Lp.
Treści kształcenia Teksty Kluczowe umiejętności Czas Uwagi
Tematy i pojęcia realizacji
1.  Mitologia Jan - dostrzeganie
Mity kosmogeniczne jako Parandowski, filozoficznego wymiaru tekstu
filozoficzny obraz rzeczywistości Biblia Tysiąclecia, - rozpoznawanie 2h
frag. Księgi Zohar fundamentalnych
światopoglądowych różnic
w obrazie świata w tekstach
różnych kultur
2. Platon,Państwo, ks.VII, - metafora jako sposób
W jaskini Platońskiej frag. wyrażania treści
filozoficznych 1h
- przekładanie obrazu na
pojęcia abstrakcyjne
- pojęcie idealizmu
3. Platon, Obrona Sokratesa, - istota metody
Ksenofont, Wspomnienia o majneuktycznej 1h
Sokratejskie  scio nihil scire Sokratesie - sofiści i sofizmaty
drogą do prawdziwej dojrzałości - pojęcie dajmoniona
4. - umiejętność
5
Epikureizm  hedonizm czy Epikur,List do Menojkeusa; charakteryzowania 1h
asceza? Lukrecjusz,Onaturze postawy epikurejskiej
Konieczność materialistów wszechrzeczy- frag. i wskazywania kluczowych
dla niej wartości
- pojęcie materializmu i
atomizmu
- odróżnianie
epikureizmu i
hedonizmu cyrenaików
- pojęcie konieczności
5. - definiowanie 1h
kluczowych pojęć
Arystoteles - grecka definicja Arystoteles,Etyka
szczęścia Nikomachejska- frag. etycznych starożytności-
dobro,piękno, szczęście,
arete
- greckiideał
koloskaghatos
6. - idee substancji i materii 1h
Św. Tomasz, czyli ochrzcić - drabina bytów a
Arystotelesa miejsce człowieka we
wszechświecie
7. Św. Augustyn, Wyznania - różnorodne rozumienie
Dobro i zło w ujęciu (frag.) pojęć: dobro i zło 1h
św. Augustyna i M. Bułhakowa M. Bułhakow, Mistrz i
Małgorzata ( frag. 
rozmowa Wolanda i
Mateusza Lewity)
6
8. Renesansowa koncepcja Giovanni Picodella - nawiązania do Biblii
ludzkiego losu Mirandola , Mowa o i myśli św. Tomasza 1h
godności człowieka - odmienność ideowa w
pokrewnych obrazach
fabularnych
9. Kartezjańskie  cogito ergo sum - idea wiedzy pewnej 1h
 początki nowożytnej filozofii - metoda dedukcji
(oczywistość, analiza,
synteza, wyliczenie)
- światopogląd
mechanicystyczny
10. B. Pascal, Myśli (frag.) - pojęcie   zakładu
 Zawieszony między dwiema wybrane wiersze M. Sępa - Pascala 1h
odchłaniami- Nicości i Szarzyńkiego - pokrewne obrazy świata
Nieskończonością- kondycja w tekście filozoficznym i
duchowa człowieka baroku w poetyckim
kontekście  Myśli  B. Pascala - światopogląd- wytwór
warunków kulturowych
- refleksja egzystencjalna
11. Zaufać doświadczeniu - idee J.Locke, Rozważania -istota poznania empirycznego 1h
myśli oświeceniowej dotyczące rozumu ludzkiego -idee wrodzone
(frag.) -jakości pierwotne i wtórne
D.Hume, Badania -krytyka empiryzmu
dotyczące rozumu ludzkiego -analiza pojęcia przyczynowości
(frag.)
7
12. J. J. Rousseau, Czy -człowiek natury 1h
Dobrodziejstwa czy przekleństwa Oświecenie nas doskonali? -umowa społeczna
oświecenia? -krytyka cywilizacji
-zagrożenia współczesności
13. W. Golding, Władca much - pojęcie utopii i antyutopii 2h
Ocena cywilizacji i człowieka na Platon , Państwo
kartach powieści W. Goldinga A. Huxley, Nowy wspaniały
pt.  Władca much świat (frag.)
14. - przeciwstawienie krytyki
Przewrót Kopernikański Przedmowy do I i II i dogmatyzmu
I. Kanta wyd. Krytyki czystego - pojęcie zasad
rozumu apriorycznych
- filozofia 2h
transcendentalna
- poznanie a priori i
a posteriori
- świadomość kategorii
- przestrzeni i czasu
15. Początkiem jest czyn .... Fichte i J.G.Fichte, Pierwsze - przeciwstawienie
idealizm niemiecki wprowadzenie do teorii idealizmu i dogmatyzmu
wiedzy (frag.) - istota idealizmu i 1h
A.Mickiewicz, Dziady cz.III filozofii transcendentnej
- świat jako wytwór
czynnej inteligencji
8
16. Hegel, czyli rozum w dziejach Hegel, Wykłady z filozofii - rozum dziejów 2h
dziejów .... ( frag. ); - heglowska trójrytmnia
Kroński, Hegel; - pojęcie wolności
Z. Krasiński, Nie- Boska - heglowska etyczność
komedia. (Sittlichkeit)
- państwo- całość etyczna
17. Bóg -upodmiotowienie człowieka Feuerbach, O istocie - antropologia w teologii 1h
chrześcijaństwa - pojęcie ludzkiej religii
18. Utylitaryzm i liberalizm w J.S.Mill, O wolności (frag.) - istota i granice wolności 1h
ujęciu J. S. Milla - liberalizm i utylitaryzm
- tolerancja a postęp
19. Kierkegaard egzystencjalizm S. A. Kierkegaard, - pojęcie jaz
ni 1h
wyzwolony. Postscriptum nienaukowe - istota wyboru
oraz Albo  albo (frag.) - egzystencjalizm
20. Przewartościowanie pojęć dobra F. Nietzsche, Poza dobrem i - nihilizm 1h
i zła ( F. Nietzsche) złem (frag.); - moralność panów i
St. Przybyszewski, moralność niewolników
Confiteor (frag.) - wola mocy  pierwotna
zasada egzystencjalna
- żywioł appoliński i
dionizyjski
21. Einstein  jak rozumieć A. Einstein, Mój obraz - istota teorii względności 1h
przestrzeń i czas świata (frag.); - przestrzeń i czas
bohaterami literackimi
9
M. Proust, W poszukiwaniu
straconego czasu (frag.)
22. Z. Freud  meandry Z. Freud, Kultura jako - struktura ludzkiej jaz
ni 1h
podświadomości. z
ródło cierpień; - pojęcia libido, id , ego,
B. Schulz, Nawiedzenie superego
- rzeczywistość oniryczna
23. Życie jest ciągłym wtaczaniem P.L.Landsberg,O sprawach - istota tauromachii, 1h
kamienia ostatecznych ; - egzystencjalizm
A. Camus, Mit Syzyfa heroiczny
- mity zapis archetypów
24. Człowiek skazany na wolność.... J. P. Sartre, - esencja  egzystencja
Egzystencjalizm jest - byt w sobie a byt dla 1h
humanizmem siebie
25. DekonstrukcJa czyli AfirmacJa, Derrida, Ostrogi, style - postmodernizm 1h
czyli jak odnalez
ć się we Nietschego; - destrukcja twórcza
współczesności T. Różewicz, Kartoteka - język i forma
rozrzucona wypowiedzi zapisem
światopoglądu
26. Postmodernistyczny obraz - podsumowanie
współczesnej filozofii programu 1h
- główne kierunki
współczesnej myśli
europejskiej
Opracowała:.................................. Zatwierdzono do realizacji dnia...............................
Dyrektor: Rada Pedagogiczna:
10