Wykład 7. .
Dr i ż. Włodzi ierz A
Ä™ ki
1. Åšrodowisko kulturowe zyli krajo raz kulturowy
2. Poję ie krajobraz kulturowy wprowadził Ed u d Mała howi z Wro ław
3. Środowisko kulturowe : Na krajo raz kulturowy składa się przekształ o a przez iego
przyroda oraz udział i pra a rąk ludzki h to o złowiek stworzył rę z ie i du howo
Ele e ty środowiska kulturowego :
·ð Przyroda (naturalne)
- ieprzekształ o a przez złowieka p. Parki Narodowe
- przekształ o a przez złowieka p. Park Soła ki, Cytadela
·ð Elementy antropogeniczne i historyczne
- dzieła uzyki i alarstwa
·ð Ele e ty a tropoge icz e współczes e
- kilka aÅ› ie lat te u
- współ zes e
-nowa sfera duchowa
-kultura, alarstwo, teatry&
. Środowisko usi ie a uwadze ożliwoś i fi a sowe.
Reasu ują krajo raz kulturowy to wszystko to o as ota za zarów o w sferze kultural ej jak i
duchowej
 wi ze ia ar a, tere ówka kwiet ia? przed ratusze
kolokwium 8.05 1 i 2 gr 13.15, 15.00 3,4 i 5 gr + prac zaliczeniowa
arze , i kwie ie ko sulta je !!! katedra e ha iki i udowy aszy
Wykład 6. 03.2013
Podział podstawowy:
. Åšrodowisko atural e las
. Ele e ty a tropoge i z e history z e koś ioły
. Ele e ty a tropoge i z e współ zes e udy ki
ad.1
- obiekty związa e z udową geologi z ą i geo orfologi z ą p. góry
- krajobraz i punkty widokowe
- wody powierz h iowe: orza / kuli zie skiej , rzeki, jeziora woda stojÄ… a + sztu z e z ior iki
wodne)
-flora- rośli y ory: iglaste i lasy: liś iaste
-fau a zwierzęta żyją e a wol oś i , po ad gat zwierząt w Pols e, o ry isz zą, kor ora y
jedzą za dużo ry , wilki= odstrzał, % lasy w Wielkopols e , % prywat y h , głów ie lasy
pa stwowe ! w Nie ze h pa stwo lasy kupuje
- obiekty przyrody chronionej :
·ð ochrona gatunkowa : o ej uje o hro Ä™ pew e zwierzÄ™ta i roÅ›li y iezależ ie od iejs a
występowa ia p. is, li a , gat zwierząt
·ð ochrona terytorialna
- Parki Narodowe: (utworzenie- Rada Ministrów) park yellowstone 1872, 23 w Polsce
pierwszy to tatrza ski i iałowieski, włas oś Skar u Pa stwa, ie oż a ro i i westy ji ,
hektarów- tys hektarów
akacja- rośli a o a.
- rezerwaty:
- parki krajobrazowe: utworzo e przez sej ik województwa, róż i właś i iele, specyficzny
krajo raz gdzie ie jest za ro io a działal oś złowieka ale jest zasada zrów oważo ego
rozwoju np. huta ołowiu ie powi a y w ty parku; w Pols e, w Wielkopols e,
Lednicki Park Kulturowy
- użytki ekologiczne: tereny warunkowej o hro y, półrezerwaty
- obszary chronionego krajobrazu: półparki krajo razowe
- obszary 2000: przez UE
- pomniki przyrody: p. drzewa, które z jakiejś przy zy y są za ytka i p. dę y
rogali skie
- parki miejskie i wiejskie
- parki dworskie
 Wykład 3 13. 03.2013
17 kwietnia 16. 30 Katedra na Ostrowie Tumskim
Konsultacje: 3. 04 godz. 13.45- 14. 30 ; 17.04 godz. 15-16
Kolokwium i praca 9 maj 14.45
2. Elementy antropogeniczne
·ð Zabytki architektury i urbanistyki
-katedry, zamki
·ð Obiekty archeologiczne
-tere y ada ar heologii a także, miejsca rac archeologicznych, grodziska
- złowiek - tys lat te u, ko zow ik, stare oże , arzędzia
·ð Kultura ludowa i ukÅ‚ady ruralisty z e
- urbanistyka- nauka o planowaniu miast
-ruralistyka- nauka o planowaniu wsi
·ð Zabytki techniki
- p. wiatrak drew ia y koz
lak- obracany do strony wiatru)
- Å‚y y wod e
·ð Muzea i skanseny
- muzea  1000 w Polsce , skanseny 120
-muzeum- jed ostka kultury gro adzÄ… a ele e ty sztuki lu historii
-skansen- uzeu gro adzÄ… e o iekty history z e a wol y powietrzu p. ad j.Leg i ki
-muzea narodowe-3 muzea- Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
·ð Miejsca historyczne
-po ik powsta ów Wielkopolskich
-katedra g iez
ie ska
-płyta Koś iuszki w Krakowie
- Ś iełów
3. Ele e ty a tropoge icz e współczes e
·ð Obiekty architektury i urbanistyki
-okrÄ…glak w Poz a iu , stary rowar
·ð O iekty prze ysÅ‚owe i ko u ika ji
- Ada ów k. Turku, Pąt ów k. Konina
·ð Obiekty i imprezy kultury
- Stuben= ring, zamek, opera
- festiwal Malta
-przeglądy hórów
·ð Obiekty i imprezy sportowe
-stadio przy Bułgarskiej, zespół o iektów ad J. Malta ski
·ð Obiekty nauki i szkolnictwa
- kampus na Morasku
-budynki Politechniki nad WartÄ…
-kampus Akademii Medycznej na Przybyszewskiego
·ð Obiekty administracji
-g a h Urzędu Wojewódzkiego
) D)IEJÓW BUDOWNICTWA I ARCHITEKTURY W WIELKOPOLSCE
1. Pierwsze budowle 3 tys. Lat temu z drewna :drewniany Biskupin na wyspie Jeziora ; kurnie-
chaty ez okie i ko i a. ) Okresu rÄ…zu, A
uży ka
Skansen na Legnicy- dom mieszkalny
2. 10 wiek- ka ie pal y  frag e t katedry Poz a skiej  styl przedro a ski w zes o
ro a ski
3. Styl ro a ski- regular y kształt , o ra ia e ka ie ie pol e w kostki
Katedra w Kruszwicy  piaskowie + ka ie e kostki , ozdo e portale z a syda i , koś iół w
strzelnie
4. 13 wiek- egła: katedra w G iez
ie , ar hitektura goty ka, siedzi a ar hidie ezji w roku
 egla e , łuk ostry, sklepie ia krzyżowe
- sklepie ie gwiaz
dziste- Koś iół Pa y Marii a Ostrowie Tu ski , koś ioły ie ty kowa e!!
-Kazimierz Wielki- 3 za ków, za ek w Goła zy, w Kole, Królewski w Poz a iu, ratusz
r , do ki dla ha dlarzy p. śledzia i a ryku że y ył przewiew
5. Ma ieryz koś iół św. Józefa a wzgórzu Wojciecha
6. 17- 18 wiek- arok, Koś iół Filipi ów a Świętej górze w Prze ę ie, pała w Radzy ie k.
Leszna, Rakoniewice- z drewna
7. 18-19 wiek klasycystyczny- pała w Rogali ie w Siedl u, dwór w Koszuta h, i lioteka
Ra zy ski h, kapli a św. Mar eli a w Rogalinie
Ro a ski: -13 w
Gotyk: 13-15 w
Renesans: 16-17 w
Barok: 17-18 w
Klasycyzm: 18-19 w
Do y w Miłosławiu, wiatraki, ury pruskie drew o + egła dwor e  Kobylin N.
Skal ierzy e, autostrady, eogoty ki
 Wykład 4 20.03.2013
O hro a za ytków- o hro a ele e tów a tropoge i z y h
Budowla- dzieło rąk ludzki h, w sposó trwały połą zo y z gru te p. zwykły kołek w zie i
Podział
- budynki- udowle ają e wyodrę io ą przestrze użytkową ają ą ś ia y i strop potrzebne
- udowla i ży ierska- inne budowle- ie ają e wyodrę io ej przestrze i użytkowej pozwolenie na
ez Å› ia lu stropu p. drogi, wiadukty, mosty, tunele, linie energetyczne udowÄ™
- ele e ty ałej ar hitektury- pomniki, kojce, proste ogrodzenia, elementy infrastruktury
przydomowej- trzepak ( zgłosze ie tylko do wydziału udow i twa g i y )
Ustawa o o hro ie za ytków i opie e nad zabytkami 23.07.2003
Zabytek- to ieru ho oÅ› lu rze z ru ho a p. o raz, rzez
a i h zęś lu zespoły ędą e dziełe
złowieka lu związa e z jego działal oś ią i sta owią e świade two i io ej epoki lu
zdarze ia, której za howa ie leży w i teresie społe z y ze względu a posiada ą wartoś
history z Ä…, artysty z Ä… lu aukowÄ…
Zabytek nieruchomy- ieru ho oś , zęś lu zespół ieru ho oś i o walora h wy ie ia y h
w zeÅ› iej
Zabytek ruchomy- zęś ru ho a, ie związa a ezpośred io z ieru ho oś ią
Zabytek archeologiczny  za ytek ieru ho y, ędą y a powierz h i lu pod zie ią lu pod woda;
zwiÄ…za y z daw y osad i twe , z ajdujÄ… y siÄ™ pod zie iÄ… lu pod woda , zwiÄ…za y z
daw ą działal oś ią złowieka p. grodzisko, diskupi
Gród- osada obron a, oto zo a ura i lu palisadą
Grodzisko- pozostałoś teraz po grodzie
O iekty za ytkowe, a y yły za ytka i uszą z alez
się w ewide ji za ytków
O hrona za ytków:
-polega na zapewnieniu waru ków praw y h, orga iza yj y h i fi a sowy h
- zapo iega iu zagroże io , które ogą stworzy usz zer ek w za ytku
- udare ie ie isz ze ia i iewłaś iwego korzysta ia z za ytku
-prze iwdziała ie kradzieży, zagi ię iu lu wywoże iu za gra i e
-uwzględ ie ie zda o hro y h w pla owa iu i zagospodarowaniu przestrzennym
Opieka nad zabytkami:
- spo zywa a właś i iela h lu użytkow iku o iektu
-doprowadzenie prac konserwatorskich
-właś iwe za ezpie ze ie za ytków i oto ze ia
- korzystanie z zabytku
-popularyzacja wiedzy o zabytku
Degradacja zabytków
- niszczenie fizyczne- użytkowa ie, pogoda, waru ki at osfery z e
- isz ze ie oral e użytkowa ie  ieprzydat oś użytkowa o iektów do współ zes y h zasów
O hro ie podlegajÄ…:
1. Krajobraz kulturowy
2. Układy ur a isty z e i ruralisty z e
3. )espoły udowlane
4. Dzieła ar hitektury udow i twa
5. Obiekty techniki
6. Cmentarze
7. Parki, ogrody i inne formy ogrodnicze (np. dendrologiczne)
8. Miejs a upa ięt ie ia wydarze history z y h
9. Zabytki ruchome
10. Skanseny
11. Zabytki archeologiczne
12. Materiały i liote z e
13. Nazwy geograficzne
For y o hro y za ytków
1. Wpis do rejestru za ytków prowadzi wojewódzki ko serwator za ytków
2. Uznanie za pomnik historii ( decyzje wydaje Prezydent RP na wniosek Ministra Kultury i
Dziedzictwa Narodowego)
3. Utworzenie parku kulturowego ( o szar związa y z ukształtowa ie ? antropogenicznym
jak i historycznym
4. Ustale ie o hro y w iejs owy pla ie zagospodarowa ia przestrze ego ukÄ…Å‚dy
ur a isty z e i ruralisty z e podlegajÄ… e o hro ie
 Wykład 3.04.2013
1.W GP trze a uwzględ i : o iekty hro io ej przyrody i za ytki
2.Formy:
-wpis do rejestru
-uznanie za pomnik historii przez prezydenta na wniosek ministra
- park kulturowy Mużakowski h  najstarszy park kulturowy) ustala rada gminy
- miejscowy plan zagospodarowania
.Ge eral y ko serwator za ytków to wi e i ister w Mi isterstwie Kultury i Dziedzictwa
Narodowego
.Wojewódzki ko serwator to wojewoda i prowadzi Ewide je, kopie ewide ji a ko serwator
miejski lub powiatowy
Tworzo e są rów ież diura o hro y za ytków. O hro ą za ytków zaj uje się właś i iel księga
wie zysta lu użytkow ik dzierżaw a
. Po o a utrzy a ie za ytków daje wojewoda. )a ytek MUSI dYĆ UŻYTKOWANY !
Powi y y opra owywa e pla y o hro y za ytków ale taki h ie a prakty z ie
6.Style w architekturze:
* Pierwsi ludzie w Pols e połud ie ok. 8-10 tys lat temu. W Wielkopolsce ok. 3-3.5 lat temu
(koczownicy)
* 1500 lat temu- osady: otwarte, do y oto zo e& ; o ro e
* 700 lat temu : budowle kamienne- prero a skie w zes o ro a skie X wiek
* XI wiek- styl ro a ski ka ie , o iosywa e głazy arzutowe, łuki półokrągłe w ok a h ; egła, XII
wiek- egła profilowa a
* Gotyk  od poł XIII do XV wieku  ie ty kowa e , łuk ostry w ok a h- dużo udowali krzyża y
*Renesans- ko ie XV wieku, po zątek XVI, we Włosze h , udowa o ało, prze udowa Wawelu,
budowa Ratuszu w Poznaniu
*Barok - przepych, ozdoby
*Rokoko-póz
y arok, ok. poł XVIIIwiek- siedzi y ag a kie, rogale a ś ia a h
*Klasycyzm- koniec XVIII, pocz XIX
* XIX wiek- historyzm, elekcyzm- aśladowa ie i y h styli  eo
*secesja- koniec XIX pocz XX , li ear e kształty, awiązywa ie do róz y h otywów p. gołe pa ie ,
zwierzęta , ludzie
*modernizm- XX wiek, żel eto , eto