Drewno i łyko wtórne drzew iglastych
na przykładzie sosny pospolitej
Elementy i struktura drewna wtórnego sosny pospolitej
Przekrój poprzeczny przez kambium i wtórne tkanki waskularne (przewodzące) sosny pospolitej -
Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Obserwacja drewna wtórnego. Preparat traktowany
safraniną, która barwi S
ciany zlignifikowane na czerwono oraz zielenią S
wietlistą, która barwi S
ciany
celulozowe na zielono.
Dokończ schemat i wprowadx
objaS
nienia:
elementy systemu podłużnego drewna: cewka podłużna, jamka lejkowata, podłużny przewód żywiczny,
komórka kanałowa (epitelu), komórka miękiszu drzewnego przy przewodzie żywicznym;
elementy systemu poprzecznego drewna: promień łykodrzewny jednorzędowy (częS
ć drzewna i łykowa),
komórka miękiszowa promienia, cewka poprzeczna (syn. promieniowa), jamka lejkowata, jamka okienkowa
(półprosta); promień łykodrzewny wrzecionowaty (wielorzędowy, zawierający poprzeczny przewód żywiczny).
Zwróć uwagę na ułożenie pochodnych kambium w rzędach promieniowych, zaobserwuj, na których S
cianach
najliczniej występują połączenia w postaci jamek lejkowatych.
łyko wtórne
kambium
Granica
rocznego
przyrostu drewna wtórnego
Materiały do ćwiczeń z botaniki leS
nej opracowane przez zespół pracowników Samodzielnego Zakładu Botaniki LeS
nej, SGGW
40
drewno póx
ne
drewno wczesne
Roczny przyrost drewna wtórnego
Przekrój podłużny, promieniowy przez drewno wtórne sosny pospolitej - Pinus sylvestris
(sosnowate - Pinaceae). Preparat traktowany safraniną, która barwi S
ciany zlignifikowane na
czerwono oraz zielenią S
wietlistą, która barwi S
ciany celulozowe na zielono.
Wprowadx
objaS
nienia: cewki podłużne drewna wczesnego i póx
nego, promień drzewny niejednorodny: cewki
promieniowe i komórki miękiszowe.Wskaż na rysunku jamki lejkowate; między dwiema cewkami podłużnymi,
między cewką podłużną i poprzeczną, między dwiema cewkami poprzecznymi; jamkę półprostą (tu
okienkową) między komórką miękiszową promienia i cewką podłużną. Dorysuj jamki proste między
komórkami miękiszowymi promienia. Na schemacie nie uwzględniono podłużnych i poprzecznych przewodów
żywicznych.
Przekrój podłużny, styczny przez drewno wtórne sosny pospolitej - Pinus sylvestris (sosnowate -
Pinaceae) .Preparat traktowany safraniną, która barwi S
ciany zlignifikowane na czerwono oraz
zielenią S
wietlistą, która barwi S
ciany celulozowe na zielono.
Wprowadx
objaS
nienia: promień drzewny jednorzędowy i wielorzędowy (syn. wrzecionowaty, zawierający
poprzeczny przewodów żywiczny), komórka kanałowa (k. epitelu), komórka miękiszowa promienia
drzewnego, cewka promieniowa, cewka podłużna, jamka lejkowata, jamka półprosta (tu okienkowa).
Promień drzewny
(powiększenie)
Materiały do ćwiczeń z botaniki leS
nej opracowane przez zespół pracowników Samodzielnego Zakładu Botaniki LeS
nej, SGGW
41
Elementy strukturalne w zmacerowanym drewnie sosny.
Wymień typy jamek występujących w S
cianie cewki podłużnej w drewnie sosny. Napisz z jakimi elementami
drewna umożliwiają one kontakt.
Budowa jamki lejkowatej w cewce drewna wtórnego sosny pospolitej - Pinus sylvestris (sosnowate
- Pinaceae).
Widok na przekrojach podłużnych - stycznym i promieniowym.
Na rysunku wprowadx
objaS
nienia.
Narysuj jamkę lejkowatą na przekroju stycznym, jeS
li płaszczyzna przekroju nie przechodzi przez S
rodek
jamki.
A
Na następne zajęcia
przygotuj przestrzenny model drewna sosny zwyczajnej, uwzględniając przekrój
poprzeczny, podłużny styczny i podłużny promieniowy zachowując ciągłoS
ć przebiegu
elementów drewna na przejS
ciu z jednego przekroju na drugi.
Minimalne wymiary pola przekroju 10 x 10 cm.
Podstawą zaliczenia jest poprawne wykonanie modelu i wykazanie się umiejętnoS
cią
wyczerpującego objaS
nienia jego elementów.
Materiały do ćwiczeń z botaniki leS
nej opracowane przez zespół pracowników Samodzielnego Zakładu Botaniki LeS
nej, SGGW
42
Łyko iglastych
Elementy i struktura łyka wtórnego sosny pospolitej
E
Przekrój poprzeczny przez kambium i wtórne tkanki waskularne (przewodzące) sosny pospolitej -
Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Obserwacja łyka wtórnego. Preparat traktowany
safraniną, która barwi S
ciany zlignifikowane na czerwono oraz zielenią S
wietlistą, która barwi S
ciany
celulozowe na zielono.
Połącz podane objaS
nienia z elementami strukturalnymi. Zwróć uwagę na ułożenie pochodnych kambium w
rzędach promieniowych.
promień łykowy
niefunkcjonujące
komórka miękiszowa promienia
Łyko wtórne:
komórka sitowa
pole sitowe
funkcjonujące
komórka miękiszu łykowego (podłużnego)
Kambium
inicjał wrzecionowaty
inicjał promieniowy
cewka podłużna
Drewno wtórne
promień drzewny
cewka promieniowa (poprzeczna) komórka miękiszowa promienia
Materiały do ćwiczeń z botaniki leS
nej opracowane przez zespół pracowników Samodzielnego Zakładu Botaniki LeS
nej, SGGW
43
Przekrój podłużny, promieniowy przez kambium i wtórne tkanki waskularne (przewodzące) sosny
pospolitej Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Obserwacja łyka wtórnego. Preparat
traktowany safraniną, która barwi S
ciany zlignifikowane na czerwono, oraz zielenią S
wietlistą, która
barwi S
ciany celulozowe na zielono.
Wprowadx
objaS
nienia: elementy systemu podłużnego łyka: komórka sitowa z polem sitowym, komórka
miękiszu podłużnego; elementy systemu poprzecznego łyka: promień łykodrzewny - częS
ć łykowa,
komórka białkowa (syn. albuminowa, Strasburgera),  zwykła komórka miękiszu promieniowego.
drewno wtórne
łyko wtórne
kambium
cewka podłużna
Promień łykodrzewny,
Promień łykodrzewny,
częS
ć .....................
częS
ć drzewna
komórka miękiszu
promieniowego
cewka poprzeczna
Przekrój podłużny promieniowy przez kambium i wtórne tkanki waskularne sosny pospolitej.
Obserwacja łyka wtórnego. Preparat barwiony błękitem anilinowym na obecnoS
ć kalozy w polach
sitowych.
Podaj przeciętne wymiary pola sitowego i jego porów. ObjaS
nij terminy: kaloza spoczynkowa i kaloza
ostateczna.
Literatura podstawowa:
Gorczyński T. (red.) - Ćwiczenia z botaniki. Wydania od 1978 r. PWN.
Braune W., Leman A., Taubert H. - Praktikum z anatomii roS
lin. 1975. PWN, Warszawa.
Tomanek J. - Botanika leS
na. 2008. PWRiL, Warszawa.
Szweykowska A., Szweykowski J. - Botanika. Tom 1: Morfologia. 2004 i póx
niejsze wydania. PWN, Warszawa.
Hejnowicz Z. - Anatomia i histogeneza roS
lin naczyniowych. 2002. PWN.
Kokociński W. - Anatomia drewna. Poznań 2002. Nakładem autora.
Literatura uzupełniająca:
Hejnowicz Z. - Anatomia rozwojowa drzew. 1973. PWN, Warszawa.
Esau K. - Anatomia roS
lin. 1973. PWRiL, Warszawa.
Malinowski E. - Anatomia roS
lin. 1981. PWN, Warszawa.
Zimmermann M.H., Brown C.L. - Drzewa, struktura i funkcje. 1981. PWN, Warszawa.
Materiały do ćwiczeń z botaniki leS
nej opracowane przez zespół pracowników Samodzielnego Zakładu Botaniki LeS
nej, SGGW
44