Transport i spedycja 2002r. dr Józef Stokłosa
Jeśli wez
mie się pod uwagę stan i zagęszczenie sieci dróg kołowych w większości krajów Europy oraz ich
przepustowość, która w wielu przypadkach osiągnęła kres swoich możliwości, szczególny nacisk należy
położyć na rozwój przewozów kolejowych oraz systemów intermodalnych wykorzystujących zalety
transportu kolejowego i drogowego.
Jedną z podstawowych cech rozwoju systemów makrologistycznch stanowi proces globalizacji. Tendencja ta
odzwierciedla z jednej strony globalizację rynków zbytu gotowej produkcji, środków produkcji, siły roboczej,
środków finansowych, charakterystycznych dla dużych międzynarodowych korporacji i grup finansowych, a z
drugiej, utworzenie i rozwój rozległych międzynarodowych sieci transportowo-logistycznych, sieci
telekomunikacyjnych, systemów dystrybucji i innych systemów makrologistycznych. W procesie eksportu dóbr
konsumpcyjnych i efektywnego działania na coraz bardziej odległych rynkach zagranicznych koniecznym. stało
się organizowanie globalnych sieci logistycznych. Do podstawowych czynników stanowiących siłę napędową
rozwoju globalnej logistyki można zaliczyć:
" wzrost gospodarczy,
" perspektywy rozwoju globalnych rynków,
" regionalizację,
" globalną konkurencję
" ekspansję nowoczesnych technologii,
" rozwój globalnych sieci informatycznych (Intemet, GPS),
" deregulację transportu i rozwój infrastruktury logistycznej.
W tym kontekście wzrost gospodarczy należy rozumieć jako cechę charakterystyczną rozwoju wielu państw
świata w ostatnim ćwierćwieczu XX w. Powiązane są z nią takie cechy, jak: rozszerzenie rynków zbytu poza
granice jednego państwa, wzrost eksportu i importu, wzrost PKB, ekspansja imigracyjna, wzrost poziomu życia
mieszkańców wielu państw Europy i świata.
Poszukiwanie nowych rezerw rozwoju firm oraz zaostrzająca się konkurencja zmuszają wiele przedsiębiorstw do
wynajdywania nowych rynków zbytu, tanich zasobów surowcowych i siły roboczej ulokowanych poza granicami
państwa macierzystej firmy, nieraz w bardzo odległych zakątkach świata. Dlatego istotne znaczenie dla rozwoju
sieci logistycznych miało w wielu krajach zapoczątkowanie procesów deregulacyjnych (USA, Kanada, UE)
nakierowanych na zmniejszenie udziału państwa w rynkach transportowych, koordynację i harmonijny rozwój
wszystkich gałęzi transportu, a zwłaszcza transportu międzygałęziowego, obniżenie taryf przewozowych.
Tendencja taka sprzyjała rozwojowi konkurencji na rynku usług transportowych i w rezultacie stała się
stymulatorem rozwoju transportu intermodalnego i powstania globalnych systemów transportowo-logistycznych.
W globalnej logistyce transport intermodalny stanowi w chwili obecnej najbardziej dynamicznie rozwijający się
sektor usług transportowych. Wykorzystując zalety różnych gałęzi transportu, operator logistycznych systemów
intermodalnych może zaoferować klientowi usługę dostawy ładunku w stosunkowo krótkim czasie,
wykorzystując różne rodzaje transportu oraz szereg operacji pomocniczych (przeładunek, magazynowanie,
sortowanie, konsolidację).
Wzrost konkurencji w chwili obecnej prowadzi do transformacji globalnych systemów logistycznych, którą
można scharakteryzować następująco;
" zwiększa się prędkość przepływu masy ładunkowej i strumieni informacyjnych (szczególnie jest to
widoczne w relacjach eksportowo-importowych, coraz bardziej złożone są stosunki pomiędzy
międzynarodowymi pośrednikami logistycznymi);
" maleje liczba ogniw i kanałów w globalnych kanałach logistycznych za sprawą coraz lepiej
organizowanych i zarządzanych systemów transportowo-logistycznych;
" maleje niezawodność łańcuchów logistycznych (zmniejszają się lub nawet całkowicie znikają zapasy
zarówno w systemach zaopatrzenia, jak i w kanałach dystrybucyjnych), przeszkody techniczno-
organizacyjne na granicach naruszają rytmiczność i punktualność dostaw (długi czas oczekiwania na
zatłoczonych i nieprzystosowanych do dużego ruchu przejściach drogowych, konieczność przestawiania
wagonów na tory o różnej szerokości, odmienne systemy zasilania trakcyjnego i sterowania ruchem
kolejowym).
W rezultacie tych tendencji występują potencjalne niestabilności globalnych sieci logistycznych. W celu
zwiększenia ic& stabilności i niezawodności konieczna jest dalsza integracja zarówno w samych sieciach
logistycznych, jak i w obszarze dynamicznie zmieniających się warunków zewnętrznych. Problem globalizacji
sieci logistycznych rozpatruje się obecnie w dwóch aspektach:
" dalszy rozwój i stworzenie międzynarodowych i ponadnarodowych systemów makrologistycznych w celu
bardziej swobodnego przepływu towarów, kapitału i informacji (na szczególną uwagę zasługują projekty
formowania globalnych systemów logistycznych w strukturach Unii Europejskiej opracowanych w
ramach różnych programów, takich jak: Collomodul, Hermes, Docimel, TEDIM, TACIS, pod patronatem
ONZ, ELA czy UNCTAD; celem większości tych projektów jest polepszenie poziomu usług
logistycznych, ochrona środowiska naturalnego oraz obniżenie kosztów logistycznych, w szczególności
obniżenie kosztów usług transportowych i zarządzania zapasami, przez ujednolicenie taryf
przewozowych, uproszczenie czynności celnych, utworzenie integralnej sieci międzynarodowych i
regionalnych centrów dystrybucji, formowanie transportowej i telekomunikacyjnej infrastruktury); dalsze
obniżenie kosztów logistycznych poprzez racjonalne rozmieszczenie przedsiębiorstw w państwach z tanią
siłą roboczą, optymalizacja rozmieszczenia i wielkości magazynów zaopatrzeniowych oraz
dystrybucyjnych, racjonalne sposoby transportu surowców, optymalizacja zaopatrzenia w części zamienne
i serwisu logistycznego, wykorzystywanie najkorzystniejszych w danych sytuacjach gałęzi transportu.
Większość specjalistów z zakresu makrologistycznych systemów podkreśla następujące podstawowe aspekty
wpływające obecnie na rozwój globalnej logistyki:
" konieczność obniżenia kosztów logistycznych oraz poprawa serwisu logistycznego;
" pojawienie się międzynarodowych operatorów logistycznych z rozwiniętą globalną infrastrukturą (środki
techniczne, technologie informatyczne), zapewniających osiągnięcie strategicznych celów
ponadnarodowych korporacji;
" dalszy rozwój międzynarodowej wymiany handlowej (w szczególności w ramach UNCTAD);
" deregulacja systemów transportowych;
" ochrona środowiska naturalnego;
" wdrożenie innowacyjnych technologii w strukturach globalnych sieci logistycznych (systemy bimodalne,
system ACTS, zautomatyzowane systemy przeładunku ZJA
).
Uwzględniając przedstawione wyżej problemy, zwłaszcza w aspekcie planowanego wzrostu przepływu masy
towarowej ha kierunku Wschód - Zachód, w najbliższej przyszłości szczególną uwagę należy zwrócić na
problemy poprawy efektywności systemów transportowo-logistycznych w aspekcie:
" planowanego wzrostu przepływu masy towarowej na kierunku Wschód - Zachód,
" wzrostu obciążenia dróg kołowych spowodowany zarówno zwiększeniem liczby aut osobowych; jak i
ciężkich pojazdów samochodowych (problem kongestii),
" postępującej degradacji nawierzchni dróg kołowych,
" wzrostu liczby wypadków z udziałem ciężkich pojazdów drogowych (zmęczenie kierowców, szczególnie
ukraińskich, białoruskich i rosyjskich nie przestrzegających zasad umowy AETR),
" wydłużającego się czasu oczekiwania na drogowych przejściach granicznych.
Globalizacja i integracja systemów transportowych wymagała rozwoju międzynarodowych systemów
transportowych i połączenia ich w jedną sieć o dużych możliwościach przepływu masy towarowej. W Europie
powstała w ten sposób sieć międzynarodowych korytarzy transportowych, przez które przepływają podstawowe
strumienie towarów w relacjach międzynarodowych. Obecnie międzynarodowe korytarze transportowe stanowią
nie tylko instrument realizacji globalnych strategii logistycznych, ale także miejsca wdrożenia nowoczesnych
koncepcji logistycznych i technologii transportowych w postaci systemów multimodalnych i intermodalnych,
realizacji koncepcji JiT, door-to-door i innych.
Organizacja międzynarodowych korytarzy transportowych stawia sobie za cel unifikacje i standaryzację
przepisów prawnych obowiązujących w krajach, przez które te arterie przebiegają, harmonizację systemu
transportowego Europy, stworzenie międzynarodowej infrastruktury transportowej posiadającej jednakowe
parametry techniczne, pozwalające na zastosowanie jednakowych technologii transportowych i przeładunkowych,
co jest podstawą połączenia oddzielnych systemów transportowych w paneuropejski system.