IX Dolnośląski Konkurs dla Gimnazjalistów
ETAP SZKOLNY
 zDolny Ślązak Gimnazjalista
28 paz
dziernika 2008 r.
Blok humanistyczny
czas trwania 60 minut
Kuratorium Oświaty we Wrocławiu, Dolnośląskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej we Wrocławiu
Uczestnik konkursu (wpisz czytelnie, drukowanymi literami)
Nazwisko Imię / imiona
Data urodzenia Miejsce urodzenia
Szkoła Klasa
Tabela odpowiedzi
Zakreśl X właściwą odpowiedz
. W ka\
dym zadaniu tylko jedna odpowiedz
jest poprawna. W razie pomyłki otocz błędnie zaznaczoną odpowiedz

kółkiem i jeszcze raz zaznacz X dobrą odpowiedz
.
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4
1 2 3 4 5 6 7 8 9
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A
B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D
Sprawdzenie poprawności odpowiedzi (wypełnia nauczyciel) W ka\
dej z poni\
szych kratek wpisać 0 lub 1 zgodnie z kluczem odpowiedzi
Suma uzyskanych punktów: & & & & & & & .. Sprawdzający ................................
Ratunek  w ludzkiej prawdzie historii
Propozycja, którą pragnę tu sformułować, opiera się na głębokim moim przeświadczeniu (któremu dałem
wyraz przy okazji omawiania ka\
dego z siedmiu  grzechów głównych naszego narodu), i\
ów antyczny wzór ofiary
właściwie nigdy zbyt ściśle nie pasował do naszej polskiej rzeczywistości, \
e bohaterskie sprawy naszej historii
mają charakter o wiele bardziej ludzki, zwyczajny, zrozumiały i dziś dla nas o wiele prostszy, ni\
wmawiali to nam
poeci, pisarze i malarze.
Wbrew Mickiewiczowi nie byliśmy Mesjaszem narodów. I nikogo nie zbawialiśmy. Wbrew Słowackiemu nie
byliśmy te\
ani pawiem, ani papugą i nie ma się co śmiać. Trzeci  Wyspiański  zrozpaczony tym wszystkim
modlił się o Polskę zwyczajną, jak inne narody. Nie zdawał sobie sprawy, jak ten jego postulat bliski jest
rzeczywistości.
Trzeba chyba nareszcie zrozumieć, \
e nie byliśmy, nie jesteśmy ani nie będziemy chyba ani najbardziej
bohaterskim, ani najgłupszym na świecie narodem. Jak wszystkim innym zdarza się nam i jedno, i drugie. Ale poza
tym jesteśmy zwyczajni. I nic ponadto. Zwyczajni zarówno w swej zbiorowej historii, jak i w czynach swoich
bohaterów.
Sądzę, \
e wypada po prostu powrócić do prawdy historycznej. Nie przeceniając świadectwa poezji i pieśni,
ówczesnych oficjalnych enuncjacji i publicznych deklaracji, szukać prawdy ówczesnego \
ycia i tę prawdę
w ludzkim, powszednim wyrazie przedstawiać.
Trzeba pokazać, \
e  zarówno szwole\
erowie spod Somosierry, jak i powstańcy 1863 roku, obrońcy
Westerplatte i racławiccy kosynierzy chcieli \
yć i bali się śmierci. Nie byli ani nadludz
mi nie znającymi strachu, ani
cierpiętnikami rozkoszującymi się własną ofiarą. Bardzo chcieli \
yć  zwyczajnie. Znali tysiąc w pełni im
dostępnych przyjemniejszych zajęć ni\
chodzenie pod ogień, pod kule, granaty, kartacze i jak to się tam nazywało.
W tym ludzkim pragnieniu \
ycia i szczęścia byli tacy sami jak my dzisiaj. A jednak mimo to znajdowali w sobie siłę
moralną, niezbędną, by nie strawić swego \
ycia na ciepłym przypiecku, pod pierzyną czy w karczmie przy piwie
albo gorzałce (które nie były gorsze od dzisiejszych)  lecz pójść się bić, nadstawiać głowę, ryzykować \
ycie w imię
sprawy dalekiej, a przecie\
bliskiej im i zrozumiałej, sprawy niewymiernej i nie dającej się wycenić w groszach,
a przecie\
dla nich wartościowej  w imię marzenia: wolności, niepodległości, ideałów społecznych i politycznych.
Trzeba pokazywać, \
e ci Głowaccy i Mastalerze, Poniatowscy i Kozietulscy, Sucharscy i Ordonowie
naszych dziejów to nie były barany prowadzone na rzez
, pod nó\
historii przez przeklęte fatum  własną
nieprzezwycię\
alną impulsywność bądz
chytrą intrygę, oszustwo i otumanienie. Nie byli oni wcale głupi czy naiwni,
na ogół (choć tylko z grubsza bądz
wprost instynktownie) orientowali się w sytuacji, znali mo\
liwość pomyłki.
A jednak wierzyli, \
e trzeba  i szli, choć nie byli pewni skuteczności swego czynu, choć uświadamiali
sobie, \
e mo\
e niczego nie zwojują. I w tym naturalnym sceptycyzmie ludzkim wcale nie byli inni ni\
dzisiejsze
pokolenie.
A jednak mimo to  ryzykowali. Przyjmowali na siebie nie tylko pewność wyrzeczeń i cierpień,
prawdopodobieństwo kalectwa czy śmierci, ale tak\
e mo\
liwość pora\
ki, niepowodzenia, wręcz pomyłki. Woleli się
mylić w działaniu ni\
trwać biernie, woleli błądzić w drodze ni\
stać w miejscu. Woleli ryzykować przegraną, śmierć,
 zDolny Ślązak Gimnazjalista 2008/2009, blok humanistyczny Arkusz zatwierdzony przez WKK - 10.10.2008 r.
ETAP SZKOLNY, BLOK HUMANISTYCZNY 28 paz
dziernika 2008 r., czas trwania 60 minut
zapomnienie, a nawet przekleństwo współczesnych i potomnych ni\
zaniedbać rzucenie na szalę historii ziarnka
swojego wysiłku wówczas, gdy wa\
yły się losy narodu, a nieraz i losy ludzkości.
Trzeba pokazywać tę naszą przeszłość zwyczajnie  i prawdziwie. I trzeba mieć do niej trochę, odrobinę
sentymentu.
Niech nie będzie tylko bezpiecznym placem do ćwiczeń w krytycznych harcach, niech nie będzie osełką,
na której ostrzy się języki do aktualnych polemik.
Historia jest potę\
nym orę\
em moralnym. Częściej ni\
filozofia i etyka dostarcza ona zwykłemu
człowiekowi odpowiedzi na pytanie o sens ludzkiego bytowania, o potrzebę i celowość społecznego działania,
o wzór człowieczej postawy. Historia najplastyczniej uczy, jak \
yć  i po co \
yć.
Świadomość indywidualna i pamięć jednostkowa czyni istotę ludzką tym, czym jest: człowiekiem, istotą społeczną
i doskonalącą się.
Świadomość narodowa i pamięć społeczna  historia  czyni ze zbiorowiska ludzkiego społeczność  nie
bierną masę, przedmiot dziejów, lecz kolektyw aktywnych współtwórców losu własnego i losów świata.
Społeczność tak musi się bronić przed obcą pogardą i własnym zwątpieniem. Musi uwierzyć w rozumność
własnego wspólnego  \
yciorysu , by mogła uwierzyć w logikę jego  dalszego ciągu  w logikę przyszłości. Musi
szanować siebie.
Załuski Zbigniew, Siedem polskich grzechów głównych i inne polemiki, Warszawa 1973, s. 240  243
1. Postać Mesjasza kojarzy się z 7. Załuski uwa\
a Polaków za
A. Biblią. A. naród najbardziej bohaterski na świecie.
B. mitologią Greków. B. naród najgłupszy na świecie.
C. mitologią Słowian. C. naród podobny do innych na świecie.
D. średniowiecznym eposem rycerskim. D. naród nadludzi.
2. Dlaczego autor u\
ywa nazwisk w liczbie 8. Być sceptykiem znaczy
mnogiej? A. być entuzjastą.
A. Są to nazwiska typowo polskie B. być nieufnym wobec rzeczywistości.
B. Odzwierciedlają postawy Polaków w trudnych dla C. być człowiekiem honoru.
narodu chwilach D. być nieskutecznym w działaniach.
C. Ma na myśli wielu członków wymienionych rodów
D. Wszyscy \
yli w okresie zaborów 9. Słowa wygrany, przegrany to
A. synonimy.
3. Zdaniem autora, przeszłość nie powinna być B. homonimy.
A. orę\
em. C. antonimy.
B. osełką. D. anafory.
C. prawdziwa.
D. zwyczajna. 10. Nó\
historii to
A. porównanie.
4. Autor postrzega społeczność jako B. peryfraza.
A. bierną masę. C. epitet.
B. przedmiot dziejów. D. przenośnia.
C. istotę społeczną i doskonalącą się.
11. Mickiewicz i Słowacki są przedstawicielami epoki
D. kolektyw aktywnych współtwórców.
A. renesansu.
B. romantyzmu.
5. Czym, zdaniem Załuskiego, dawni Polacy
C. pozytywizmu.
przypominają współczesnych?
D. oświecenia.
A. Chcieli \
yć i być szczęśliwymi.
B. Chcieli umrzeć bohaterską śmiercią.
12. Juliusz Słowacki jest autorem
C. Byli cierpiętnikami rozkoszującymi się własną
A. Świtezianki.
ofiarą.
B. II cz. Dziadów.
D. Siedzieli w karczmie przy piwie i gorzałce.
C. Balladyny.
D. Zemsty.
6. O czym świadczy u\
ycie w 1. akapicie formy
pierwszoosobowej?
13. Z jakim przedsięwzięciem kojarzysz Stanisława
A. Autor chce być obiektywny.
Augusta Poniatowskiego?
B. Autor prezentuje subiektywne odczucia.
A. Obiady czwartkowe
C. Autor podkreśla swoją religijność.
B. Obiady niedzielne
D. Autor przyjmuje pozycję naukowca.
C. Kolacje wigilijne
D. Podwieczorki poetyckie
 zDolny Ślązak Gimnazjalista 2008/2009, blok humanistyczny Arkusz zatwierdzony przez WKK - 10.10.2008 r.
ETAP SZKOLNY, BLOK HUMANISTYCZNY 28 paz
dziernika 2008 r., czas trwania 60 minut
14. Wyra\
enie nadstawiać głowę jest najbardziej 22. Data wydania Manifestu przez Komitet Centralny
zbli\
one do: Narodowy to:
A. stracić głowę. A. 22/23 I 1863
B. łamać sobie głowę. B. 23/24 III 1794
C. kłaść palce między drzwi. C. 24/25 II 1861
D. dać sobie głowę uciąć. D. 29/30 XI 1830
15. Para wyrazów zapisana zgodnie z zasadami 23. Autorem cyklu rysunków Polonia jest:
ortograficznymi to: A. Jan Matejko.
A. filozofii, enuncjacji. B. Jacek Malczewski.
B. filozofi, enuncjacji. C. Artur Grottger.
C. filozofii, enuncjacii. D. Maksymilian Gierymski.
D. filozofii, enuncjacyji.
24. O kim mowa?
16. Jaką częścią mowy jest słowo niech? Społeczeństwo polskie, z wdzięczności, ofiarowało mu
A. Przyimkiem. w 1900 roku majątek Oblęgorek k. Kielc. W 1905 roku
B. Spójnikiem. otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.
C. Przysłówkiem. A. Czesław Miłosz.
D. Partykułą. B. Henryk Sienkiewicz.
C. Bolesław Prus.
17. Wyraz nadludzie to D. Stanisław Wyspiański.
A. zło\
enie.
B. zrost. 25. Wóz Drzymały to symbol oporu Polaków wobec
C. zestawienie. polityki
D. skrótowiec. A. Rosji.
B. Prus.
18. Słowo fatum znaczy tyle co C. Austrii.
A. determinacja. D. Niemiec.
B. przymus.
C. przypadek. 26. Oczynszowanie chłopów to
D. przeznaczenie. A. wprowadzenie opłaty zamiast pańszczyzny.
B. nadanie chłopom ziemi na własność.
19. Wypowiedzenie Społeczność tak musi się C. obowiązek bezpłatnej pracy chłopa na polu pana.
bronić przed obcą pogardą i własnym D. praca chłopa na ziemi dzier\
awionej od pana.
zwątpieniem to
A. równowa\
nik zdania. 27. Na czele obozu białych podczas powstania
B. zdanie pojedyncze. styczniowego stał
C. zdanie zło\
one podrzędnie. A. Jarosław Dąbrowski.
D. zdanie zło\
one współrzędnie. B. Aleksander Wielkopolski.
C. Andrzej Zamoyski.
20. Synonimem słowa rzez
jest
D. Leopold Kronenberg.
A. masakra.
B. pora\
ka.
28. Rzeczpospolita Krakowska powstała w wyniku
C. sadyzm.
porozumienia mocarstw w
D. napad.
A. Tyl\
y.
B. Wiedniu.
21. Z podanych zdań wybierz to, które podaje
C. Berlinie.
fałszywą przyczynę powstania styczniowego.
D. Warszawie.
A. Ukaz carski o uwłaszczeniu chłopów z 1861 roku
nie dotyczył Królestwa Polskiego, stąd
29. Z Legionami Polskimi we Włoszech nie był
niezadowolenie chłopów polskich.
związany
B. Rezultatem manifestacji patriotycznych były coraz
A. Piotr Wysocki.
liczniejsze ofiary.
B. Jan Henryk Dąbrowski.
C. Hrabia Aleksander Wielopolski uwa\
ał, \
e
C. Karol Kniaziewicz.
autonomię Królestwa mo\
na osiągnąć tylko drogą
D. Józef Wybicki.
walki zbrojnej.
D. Przewagę w społeczeństwie polskim zyskał ruch,
domagający się pełnej niepodległości.
 zDolny Ślązak Gimnazjalista 2008/2009, blok humanistyczny Arkusz zatwierdzony przez WKK - 10.10.2008 r.
ETAP SZKOLNY, BLOK HUMANISTYCZNY 28 paz
dziernika 2008 r., czas trwania 60 minut
30. Wybierz poprawny chronologiczny ciąg 35. W drugiej połowie XIX wieku polscy artyści starali
wydarzeń (od najwcześniejszego), związanych się swą twórczością umacniać patriotyzm
z walkami Polaków o niepodległość. Polaków. O artystach tych mówiono, \
e tworzą ku
A. Bitwa pod Raszynem, bitwa pod Grochowem, pokrzepieniu serc. Wybierz takiego twórcę.
,rabacja galicyjska, branka A. Jacek Malczewski
B. Bitwa pod Raszynem, rabacja galicyjska, branka, B. Jan Kasprowicz
bitwa pod Grochowem C. Henryk Sienkiewicz
C. Rabacja galicyjska, branka, bitwa pod D. Bolesław Prus
Grochowem, bitwa pod Raszynem
D. Branka, rabacja galicyjska, bitwa pod Grochowem, 36. Wybierz działanie, które nie było wyrazem
bitwa pod Raszynem antypolskiej polityki władz niemieckich drugiej
połowie XIX wieku.
31. Spośród wymienionych osób wska\
tę, której A. Tak zwana walka o kulturę (Kulturkampf)
działalność nie miała znaczenia dla B. Rozbudowanie polskich organizacji gospodarczych
gospodarczego rozwoju ziem polskich w XIX C. Funkcjonowanie Komisji Kolonizacyjnej
wieku: D. Tak zwane rugi pruskie
A. ksią\
ę Józef Poniatowski.
B. Stanisław Staszic. 37. Wydarzenia Wiosny Ludów miały miejsce
C. ksią\
ę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki. w Europie w roku
D. Hipolit Cegielski. A. 1805.
B. 1815.
32. śandarmami Europy nazywano: C. 1846.
A. Austrię, Prusy, Rosję. D. 1848.
B. Austrię, Francję, Rosję.
C. Anglię, Prusy, Rosję. 38. Kierunek polityczny, ograniczający rolę państwa
D. Prusy, Rosję, Turcję. do minimum oraz głoszący nieskrępowaną
działalność jednostek na polu gospodarczym
33. Patronem i mecenasem polskiego \
ycia i olitycznym to
kulturalnego w Pary\
u w okresie Wielkiej A. praca organiczna.
Emigracji był B. konserwatyzm.
A. Joachim Lelewel. C. liberalizm.
B. Juliusz Słowacki. D. nacjonalizm.
C. Adam Mickiewicz.
D. Adam Jerzy Czartoryski. 39. Namiestnikiem Wielkiego Księstwa Poznańskiego
był
34. Bolesław Limanowski to A. ksią\
ę Antoni Radziwiłł.
A. historyk, działacz polityczny, nestor polskiego B. ksią\
ę Józef Poniatowski.
socjalizmu, działacz PPS. C. ksią\
ę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki.
B. organizator pierwszej polskiej partii robotniczej, D. ksią\
ę Konstanty.
skazany w procesie 29. proletariatczyków na 16 lat
katorgi. 40. Wszystko dla ludu i wszystko przez lud to hasło
C. polityk i działacz społeczny, zorganizował obóz obozu politycznego Wielkiej Emigracji
demokratyczno-narodowy, poseł do rosyjskiej A. Hotelu Lambert.
Dumy. B. Towarzystwa Demokratycznego Polskiego.
D. jeden z zało\
ycieli PPS, zorganizował Związek C. Gromad Ludu Polskiego.
Walki Czynnej dla zbrojnej walki z zaborcami. D. Towarzystwa Patriotycznego.
 zDolny Ślązak Gimnazjalista 2008/2009, blok humanistyczny Arkusz zatwierdzony przez WKK - 10.10.2008 r.