Patologia lęgu
1
OCENA JAJ WYL
GOWYCH
W OCENIE JAJ UWZGL
DNIA SI
:
indeks kształtu jaja
jakość skorupy
konsystencję białka
barwę żółtka
PRZY WYBORZE JAJ DO WYL
GU WYMAGA SI
ABY:
treść jaja była przejrzysta i nie zbełtana
była widoczna jedna kula żółtkowa
skrętki białka  chalazy nie naruszone, utrzymujące żółtko w pozycji
centralnej
2
DO WYL
GU NIE NADAJ
SI
JAJA:
brudne
pęknięte
zbyt duże lub za małe
zniekształcone
z krwistymi plamami
nieprawidłowej budowie skorupy
z komorami powietrznymi ruchomymi lub umiejscowionymi w
ostrym końcu jaja
3
CZYNNIKI WPA
YWAJ
CE NA ROZWÓJ ZARODKA
JAKOŚĆ JAJA WYL
GOWEGO (jakość skorupy)
Wykazano, że około 5% dziennej produkcji jaj nie nadaje się do wylęgu
z powodu pęknięcia skorupy lub nierównomiernej jej grubości
NA JAKOŚĆ SKORUPY WPA
YWAJ
:
" wiek  wraz z wiekiem następuje pogorszenie grubości
" czas znoszenia jaj
" mikroklimat pomieszczeń (stres cieplny daje zmniejszenie grubości
skorupy w skutek hiperwentylacji i zasadowicy)
" system chowu
" żywienie niosek (korzystne gdy poziom Ca wynosi 3,4  3,5%; dodatni
wpływ ma Mg; niekorzystnie działa wysoki poziom P oraz niski poziom
Mn)
4
Gwiaz
dziste pęknięcia (IB, błędy żywieniowe, wysoka temperatura)
5
Cienkie skorupy
(czynniki prowadzące do znoszenia jaj przed kalcyfikacją, IB, EDS 76, błędy
żywieniowe)
6
Faktura papieru ściernego
(IB, ILT, AE, zmiany w programie świetlnym, niedobory wody pitnej)
7
Krwiste plamki
(pęknięcie naczyń w jajniku lub jajowodzie na tle AE, genetycznym,
mikotoksyn, zaburzeń cyklu świetlnego, niedoboru wit. A i K)
8
Mięsne plamki
(ilość wzrasta wraz z wiekiem, więcej w jajach brązowych, tło genetyczne)
9
Masa jaj wylęgowych (g)
KURY 53  65
INDYKI 75 - 95
PERLICE 40 - 45
BAŻANTY 30 - 35
PRZEPIÓRKI 10 - 15
KACZKI 80 - 95
G
SI 140 - 190
10
FAZY ROZWOJU ZARODKA KURZEGO
ROZWÓJ W JAJOWODZIE
Charakteryzuje się odżywianiem i częściowo oddychaniem wewnątrzkomórkowym
DWIE PIERWSZE DOBY INKUBACJI
Zarodek pobiera O2 za pośrednictwem pola naczyniowego z żółtka
3  6 DOBA INKUBACJI
Zarodek czerpie O2 i składniki odżywcze z pęcherzyka żółtkowego za pośrednictwem
układu krążenia
7  12 DOBA INKUBACJI
Zarodek czerpie składniki odżywcze z pęcherzyka żółtkowego, zaś tlen dostarczany jest
przez naczynia krwionośne omoczni
13  18 DOBA INKUBACJI
Zarodek poza żółtkiem wykorzystuje masy białkowe i oddycha za pośrednictwem omoczni
19  21 DOBA INKUBACJI
Zarodek odżywia się resztkami tłuszczu pozostałego w pęcherzyku żółtkowym i oddycha
płucami, czerpiąc powietrze z otoczenia przez otwór nakluty w skorupie
11
ANALIZA BIOLOGICZNA L
GÓW
Prześwietlanie jaj
Ważenie pewnej liczby jaj w ustalonych okresach rozwoju
Szczegółowe obliczanie i zapisywanie % odpadów
Otwieranie i obserwacja jaj z zamarłymi zarodkami po I. i II
prześwietlaniu oraz jaj z nie wyklutymi pisklętami
Obserwacja klucia
Ocena jakości wyklutych piskląt
12
NASILENIE ZAMIERALNOŚCI ZARODKÓW
PIERWSZYM I DRUGIM DNIU INKUBACJI
niewłaściwe przechowywanie i transport jaj wylęgowych
OKOA
O 6  7 DNIA L
GU
zbyt niska temperatura
niesystematyczne obracanie
wstrząsy lub wibracje aparatów  nie w pełni rozwinięta omocznia
OKOA
O 19 DNIA
niedostateczna wilgotność
nieprawidłowe ułożenie
W CZASIE KLUCIA
nieprawidłowe ułożenie
recesywne geny letalne
nie wciągnięcie pęcherzyka żółtkowego  wysoka temp.
niedobory składników odżywczych
czynniki toksyczne i zakażenia
13
OCENA STANU ZDROWOTNEGO PISKL
T
Żywotne
Puch dobrze rozwinięty
Żerujące bez chęci zasypiania w pozycji stojącej
Z czystym puchem w okolicy steku
Brzuch napięty
Wzięte do ręki wykazują aktywność nóg (bronią się), a
przykryte dłonią zapierają się nogami
Zrzucane z wysokości 10  15 cm spadają na nogi
Niezbyt głośno popiskują
14
PISKL
TA PRZETRZYMANE W KOMORZE KLUJNIKOWEJ
" Wykazują wzmożone pragnienie lub niechęć do pobierania wody i paszy
Opóz
niona resorpcja woreczka żółtkowego
Nie pełne wytwarzanie odporności poszczepiennej
PISKL
TA ODWODNIONE I PRZEGRZANE (Z L
GÓW OBARCZONYCH
BA

DAMI TECHNOLOGICZNYMI)
Skorupy powylęgowe ze śladami krwi, zachowaną omocznią, i siatką naczyń
krwionośnych
Pisklęta drobne o krótkim puchu
Hałaśliwe z cienkimi skokami, o cechach odwodnienia
Zwiększone pragnienie (piją łapczywie i w nadmiarze, co prowadzi do zatrucia
wodnego)
U piskląt padłych suche połyskujące mięśnie, treść woreczka żółtkowego
skoagulowana i krucha
15
L
GI PRZEWODNIONE  WYSOKA WILGOTNOŚĆ ŚRODOWISKA
Zarodki
Nagromadzenie płynów w przewodzie pokarmowym
Galaretowate obrzęki w podskórzu (szyja, mostek)
Powiększenie woreczka żółtkowego  brak wciągnięcia   zielony, ziejący
pępek
Pisklęta wyklute
Ciężkie, duże, miękkie w dotyku (uginają się pod ręką)
Duże brzuchy, ociężałe, senne, słabo piją, mało ruchliwe
Zrzucane z wysokości 10 cm nie utrzymują się na nogach
Woreczek żółtkowy resorbuje się do 9 dnia
Galaretowate obrzęki pod skórą w obrębie brzucha i szyi
16
L
GI PRZESUSZONE LUB NIEDOTLENIONE  WYSUSZENIE BA
ON
PODSKORUPOWYCH
Zarodki
Nieprawidłowe naklucie jaja
Brak całkowitego wciągnięcia woreczka żółtkowego
Przekrwienie płuc
Nieprawidłowe ułożenie zarodka
y
le zrośnięte pępki
FIZJOLOGICZNE NAKLUCIE
15  25% WYS. JAJA
NAKLUCIE PATOLOGICZNE
50% WYS. JAJA
Uwaga!  z
le zrośnięte pępki rzutują na resorbcję woreczka żółtkowego
17
WPA
YW NIEKORZYSTNYCH CZYNNIKÓW PATOLOGICZNYCH PRE-
I POSTNATALNYCH NA JAKOŚĆ PISKL
T
y
LE ZSYNCHRONIZOWANY WYL
G, ROZCI
GNI
TY W CZASIE
niedoskonały materiał genetyczny, niewyrównana budowa porów skorupy
wyparowywanie wody niedotlenienie przedwczesny wylęg (skorupy z resztkami
omoczni i siatki naczyń krwionośnych)
PRZEGRZANIE ZARODKÓW, SZCZEGÓLNIE W KOMORZE KLUJNIKOWEJ
zianie, hiperwentylacja płuc sprzyja zakażeniom florą bakteryjną czy grzybiczą
ODWODNIENIE PISKL
T W KOMORZE KLUJNIKOWEJ
proces dehydratacji rozpoczyna się ok. 8 godzin po opuszczeniu skorupy; skraca się
 czas krytyczny z 72 godz. do 50  60 godz. (tj. czas w którym pisklę może zostać bez
wody i paszy od momentu opuszczenia skorupy); woreczek żółtkowy nie jest trawiony;
ustają ruchy antyperystaltyczne jelit i wchłanianie przeciwciał biernych, wstrzymane
zasiedlanie przewodu pokarmowego fizjologiczną florą jelitową śmierć z
zagłodzenia
18
ŚMIERĆ GA
ODOWA PISKL
T
zachowany woreczek żółtkowy
olbrzymi woreczek żółtkowy wypełniony gęstą treścią
błona rogowa mielca pokryta krwawymi podłużnymi ubytkami (nadmiar
soków trawiennych)
ZAKAŻENIA
bakteryjne (salmonelloza, mykoplazmoza)
pionowe zakażenia wirusowe
ukryta aspergiloza układu oddechowego ujawniana po podaniu
antybiotyków
CHOROBY METABOLICZNE
skaza moczanowa
19
Zakażenia wirusowe
Celo  adenowirus - zamarcia w 10  16 dniu inkubacji
Skarłowacenie i skręcenie zarodków
Zmniejszenie ilości płynu owodniowego
Zmniejszenie ilości płynu omoczniowego
Zmiany martwicze w wątrobie (wtrętowe ciałka wewnątrzjądrowe w
hepatocytach)
Przekrwienie zarodka
IB  coronawirus - zamarcia w 10  16 dniu inkubacji
Skarłowacenie i skręcenie zarodków
Brak płynu owodniowego
Gruba, silnie przylegająca do zarodka błona owodniowa
Ślady moczanów w pranerczu (pow. nerek)
20
AE, CAV  brak zmian w zarodkach
Objawy kliniczne ujawniają się u wyklutych piskląt do 10 dnia życia
REO  zarodki zamierają między 11 a 18 dniem inkubacji
Silne przekrwienie
Pomniejszenie masy ciała zarodków
Powiększenie wątroby i śledziony  w miąższu ogniska martwicze
Białaczka limfatyczna  zamarcia w 3  6  20 dniu inkubacji
Rozrost nowotworowy wątroby, śledziony i torby Fabrycjusza (3  4 krotne
powiększenie narządów)
EDS 76  zamarcia pod koniec okresu inkubacji  20 dzień
Obniżenie masy ciała zarodków
Nieprawidłowe ułożenie
Anomalie rozwojowe głowy  np. brak oka
21
NIEPRAWIDA
OWE UA
OŻENIE ZARODKA
SKALA MARSHALLA
" I - głowa miedzy udami
" II - głowa w ostrym końcu jaja
" III - głowa pod lewym skrzydłem
" IV  skręt ciała zarodka
" V  stopy nad głową
" VI  głowa na prawym skrzydle
" VII  zarodek ułożony w poprzek jaja
22
 Wpływ niedoboru składników mineralnych na rozwój
zarodków
(wg prof. Wilsona z Univ. of Florida)
Mangan
Chondrodystrofia, deformacje kostne, skrócenie kości długich, papuzi dziób,
micromelia, obrzęki, zaburzenia w opierzeniu.
Szczyt śmiertelności po 18 dniu inkubacji.
U piskląt zaburzenia równowagi.
Cynk
Zmiany w układzie kostnym, skrócenie szczególnie odcinka lędz
wiowo 
krzyżowego kręgosłupa, małe oczy przepuklina brzuszna, zmiany na głowie i dziobie,
obrzęki.
Może wystąpić wysoka zamieralność zarodków.
Pisklęta są słabe, mają trudności z poruszaniem się, nie pobierają wody i paszy.
23
Wapń
Wpływ pośredni z uwagi na pogorszenie jakości skorup, obniżenie masy jaj,
zahamowanie wzrostu i rozwoju kości, wzrost śmiertelności zarodków pod koniec lęgu.
Wysoki poziom wapnia może również wpływać na zaburzenia rozwojowe zarodków.
Magnez
Zaburzenia nerwowe, trudności w oddychaniu i konwulsje u wylężonych piskląt.
Fosfor
Zaburzenia w rozwoju kości, zahamowanie wzrostu, wysoka zamieralność zarodków w
14  16 dniu inkubacji.
Miedz

Zaburzenia erytropoezy i układu krążenia. Zwiększona zamieralność zarodków w
pierwszych trzech dniach inkubacji.
24
Jod
Wpływ na funkcje tarczycy. Zarówno niedobór jak i nadmiar przedłużają okres
inkubacji. Obniżenie masy zarodków i wzrost zamieralności zarodków. Może
wystąpić powiększenie tarczycy.
Selen
Skaza wysiękowa.
Wysoki poziom selenu jest toksyczny: obrzęki głowy i szyi, skręcenie kończyn,
zmiany zwyrodnieniowe w mózgu i rdzeniu kręgowym, skrócenie górnej części
dzioba, niedorozwój oczu, wytrzeszcz gałek ocznych, nieprawidłowe ułożenie
zarodków.
Molibden
Przy poziomie 17 ppm w jajach 100% zamieralności zarodków do 12 dnia inkubacji.
25
Lit
Nadmiar wywołuje wysoką zamieralność zarodków i zahamowanie ich rozwoju.
Zaburzenia w rozwoju gałek ocznych , rozszerzenie aorty, nieprawidłowo
wykształcony rdzeń kręgowy.
Bor
Wysoki poziom w jajach (44 ppm) wywołuje wzrost zamieralności zarodków
we wczesnym stadium i 13 dniu inkubacji.
Zaburzenia rozwojowe jak przy niedoborze wit. B2 (zaburzenia rozwoju głowy i
dzioba).
26
Wpływ niedoborów witaminowych na rozwój zarodków
(wg prof. Wilsona z Univ. of Florida)
Wit. A
Zaburzenia w układzie krążenia.
Zaburzenia w rozwoju szkieletu, a zwłaszcza czaszki i kręgosłupa.
Zmiany zwyrodnieniowe w mózgu, rdzeniu kręgowym i nerwach obwodowych.
Wczesne zamieranie zarodków (2  3 dzień inkubacji)
Wysięk surowiczy z worków spojówkowych i zlepianie powiek.
Uwaga! Również zbyt wysoki poziom wit. A w skarmianej paszy może powodować
zmiany w układzie kostnym.
Wit. D3
Zamieranie zarodków pod koniec lęgu (po 17 dniu).
Zahamowanie wzrostu, słaby rozwój szkieletu, krzywica.
27
Wit E
Zaburzenia w układzie krążenia, skaza wysiękowa, wybroczynowość, zahamowanie
wzrostu, encephalomalacia, obrzęk szyi i palców.
Zamieranie zarodków (szczyt między 2  5 dniem lęgu).
Po wylęgu słabość mięśni.
Wit. K
Wybroczynowość u zarodków i na błonach płodowych, szczególnie przed i w okresie
lęgu.
Wit. B1
Polyneuritis, wczesne i póz
ne zamieranie zarodków (po 19 dniu); dużo padłych piskląt
na szufladzie w klujniku.
Wit. B2
Zahamowanie wzrostu, skrócenie kończyn (mikromelia), zaburzenia w układzie
krążenia, obrzęki, zagięcie palców, brązowe lub ciemno  zielone zabarwienie
wątroby , nasilone upadki w 3  5, 10  15, 21  22 dniu inkubacji. Przy
przedłużającym się niedoborze tej witaminy u niosek zamieralność zarodków
przesuwa się z okresu póz
niejszego na wcześniejszy.
28
Niacyna
Niedorozwój mięśni szkieletowych, obrzęki, skrócenie górnej części dzioba,
zaburzenia w układzie nerwowym i krążenia. Szczyt śmiertelności 8  14 dzień
inkubacji.
Wit B6
Zahamowanie wzrostu we wczesnym okresie inkubacji. Szczyt zamieralności
zarodków w 8  14 dniu inkubacji.
Kwas pantotenowy
Wybroczyny podskórne, obrzęki, wodogłowie, słabe opierzanie, skrócenie nóg,
stłuszczenie wątroby, zmętnienie rogówki, blade, rozszerzone serce.
Zamieralność podwyższona w 2  4 i 11  15 dniu inkubacji.
29
Biotyna
Chondrodystrofia i micromelia (deformacje kostne, skrócenie kości długich,
papuzi dziób), zrośnięcie palców (zgrubienia między palcami), wybroczyny
na zarodku i błonach płodowych
Zamieralność podwyższona w 3  4 i po 17 dniu lęgu. Wczesna
zamieralność zarodków ma miejsce przy dużych niedoborach, a póz
niejsza
przy średnich stanach niedoborowych.
Kwas foliowy
Skrzywienie kości piszczelowych, zrośnięcie palców i ich zgrubienie,
spłaszczenie głowy, małe oczy, przepuklina brzuszna, papuzi dziób i inne
anomalie; zahamowanie wzrostu.
Szczyt śmiertelności w 8  14 i 16  18 dniu inkubacji.
30
ZAPALENIE P
PKA I WORECZKA ŻÓA
TKOWEGO
(OMPHALITIS)
WYST
POWANIE
Pisklęta wszystkich gatunków lężone w aparatach, w okresie 1 - 10 dnia życia
DROGA ZAKAŻENIA
Pępowina
Jama otrzewnowa przy braku zarośnięcia powłok brzusznych
PRZYCZYNY
Błędy w technice lęgu (nieodpowiednie warunki mikroklimatyczne w inkubatorze,
brak synchronizacji czasu klucia, zbyt wczesny przekład zarodków do komór
klujnikowych, przeziębienie, zbyt długie przytrzymanie piskląt w klujniku), brak
higieny podczas lęgu, zakażenia podczas klucia: E. coli, Staphylococcus sp.,
Proteus sp., Pseudomonas aeruginosa, Bacillus sp. i inne
31
OBJAWY KLINICZNE
Pisklęta są słabe o obniżonej żywotności i zaburzeniach statycznych, padają
bezpośrednio po wylęgu, w koszach transportowych wychowalni  do 5
(przy zakażeniu E. coli)10  14 dni(zakażenie innymi drobnoustrojami)
ZMIANY SEKCYJNE
W miejscu pępka wilgotny strup, wielkości grochu, szary lub brązowo-
czerwony, wychudzenie, zatrzymanie resorpcji, powiększenie lub zapalenie
woreczka żółtkowego, zwyrodnienie i powiększenie narządów
miąższowych oraz mięśnia sercowego, często zapalenie otrzewnej,
wynaczynienia w mięśniach oraz przekrwienie płuc
LECZENIE
Antybiotyki
Preparaty z grupy chinolonów
32