Farmakologia kliniczna
schorzeń tarczycy
Niedoczynność
dr n. med. Grzegorz Grześk
tarczycy
w. 1.0
Hormony tarczycy Tyroksyna
Tarczyca wytwarza dwa hormony Tyroksyna (T4)  4 atomy jodu w
odpowiedzialne za przemianÄ™ materii: pozycjach 3, 3 , 5, 5 .
tyroksynÄ™ (T4)
Trijodotyronina (T3)  3 atomy jodu w
trijodotyroninÄ™
pozycjach 3, 3 , 5.
hormon odpowiedzialny za gospodarkÄ™
wapniowÄ…:
kalcytoninÄ™.
Efekty fizjologiczne T3, T4. Efekty fizjologiczne T3, T4.
T3 powstaje w większości w wyniku Wzmożenie wytwarzania ATP-azy
obwodowej konwersji T4 T3. Na+/K+ i enzymów mitochondrialnych
Właściwym działającym na poziomie Wzmożenie przemian energetycznych,
tkankowym hormonem jest T3. zużycia tlenu i termogenezy.
T3 wiąże się z receptorem Wzmożenie glikogenolizy i
cytoplazmatycznym aktywujÄ…c glukoneogenezy w wÄ…trobie (efekt
ekspresje genów. antagonistyczny do insuliny).
1
Efekty fizjologiczne T3, T4. Efekty fizjologiczne T3, T4.
Zwiększenie ilości receptorów dla LDL Wzmaga lipolizę w osoczu,
na powierzchni hepatocytów
Wzmaga lipogenezÄ™ w tkance
ZwiÄ™kszenie iloÅ›ci receptorów ²1- tÅ‚uszczowej i w wÄ…trobie
adrenergicznych w sercu.
W warunkach fizjologicznych dominuje
W stężeniach fizjologicznych  efekt lipoliza.
anaboliczny, natomiast w wyższych 
efekt kataboliczny.
Regulacja stężenia hormonów tarczycy Kinetyka
układ podwzgórze-
Tarcyca wydziela dzienni okoÅ‚o 90 µg T4
Podwzgórze
przysadka-tarczyca
oraz 8 µg T3.
zimno, stres 
TRH Tyroksyna podana doustnie wchłania
dodatkowe stymulatory
się w około 80%. Jednoczesne
ciepło, spoczynek,
Przysadka
przyjęcie pokarmu znacząco zmniejsza
dopamina,
somatostatyna, wchłanianie tyroksyny w sposób trudno
TSH
glikokortykosterydy 
przewidywalny.
dodatkowe czynniki
Tarczyca
Trijidotyronina wchłania się w 90-100%
hamujÄ…ce
T4, T3
Kinetyka Kinetyka
T4 krążąca we krwi (6-12 µg/100ml) jest W tkankach obwodowych T4 przez
w 99,95% związana z białkami: dejodynazę jednotyroninową jest
konwertowane do T3.
60% - nośnik globulinowy (TBG)
30% - nośnik prealbuminowy (TBPA)
GÅ‚owna konwersja: nerki i wÄ…troba.
10% - nośnik albuminowy
T0,5:
T3 związana z białkami to 99,50% (ilość
T4  7 dni
fT3 10x przywyższa odsetek fT4)
T3  1 - 2 dni
2
Wskazania Dawkowanie
Dobierane indywidualnie pod kontrolÄ…
leczenie substytucyjne we wszystkich
TSH
typach niedoczynności
Ze względu na ryzyko kumulacji
hamowania wzrostu wola z eutyreozÄ…
leczenie rozpoczyna siÄ™ od mniejszych
profilaktyka wola po operacjach głowy
dawek szczególnie u pacjentów w
razem z tyreostatykami podczas podeszłym wieku i z chorobą wieńcową.
farmakologicznego leczenia
Podczas ciąży zapotrzebowanie na
niedoczynności tarczycy hormony tarczycy wzrasta o ok. 40%
H 03 AA - Hormony tarczycy
H 03 AA 01 - Lewotyroksyna
Dawkowanie
Eferox® 25 -tabl. powl. (25 µg) Hexal
Eferox® 50 -tabl. powl. (50 µg) Hexal
Eferox® 75 -tabl. powl. (75 µg) Hexal
Eferox® 100 -tabl. powl. (100 µg) Hexal
Typowe dawkowanie:
Eferox® 125 -tabl. powl. (125 µg) Hexal
Eferox® 150 -tabl. powl. (150 µg) Hexal
Eltroxin® -tabl. (50 µg) GlaxoSmithKline Export
1,6  2 µg/kg m.c. Eltroxin® -tabl. (100 µg) GlaxoSmithKline Export
Euthyrox® N 25 -tabl. (25 µg) Merck
Euthyrox® N 50 -tabl. (50 µg) Merck
dawka poczÄ…tkowa: Euthyrox® N 75 -tabl. (75 µg) Merck
Euthyrox® N 100 -tabl. (100 µg) Merck
Euthyrox® N 125 -tabl. (125 µg) Merck
mÅ‚ode osoby 75-100 µg/d
Euthyrox® N 150 -tabl. (150 µg) Merck
Euthyrox® N 175 -tabl. (175 µg) Merck
osoby obciążone CHD 12,5 µg/d
Euthyrox® N 200 -tabl. (200 µg) Merck
Jodthyrox® -tabl. Merck (100 µg lewotyroksyny i 130 µg KJ (= 100 µg jodu)
Letrox® 25 -tabl. (25 µg) Berlin-Chemie/Menarini Group
Letrox® 50 -tabl. (50 µg) Berlin-Chemie/Menarini Group
Letrox® 100 -tabl. (100 µg) Berlin-Chemie/Menarini Group
Letrox® 150 -tabl. (150 µg) Berlin-Chemie/Menarini Group
H 03 AA 03 - Połączenia lewotyroksyny i liotyroniny
Novothyral® 75 -tabl. 75 Merck
Novothyral® 100 -tabl. 100 Merck
Jodki
Skuteczna profilaktyka wola obojętnego
wymaga podawania wystarczajÄ…cych
Nadczynność
ilości jodu.
Dzienne zapotrzebowanie na jod 150-
200 µg/d, w ciąży 230-260 µg/d.
tarczycy
5 g jodowanej soli kuchennej zawiera
100 µg jodu
leczenie wola obojÄ™tnego: 200-300 µg/d
3
Cele leczenia Leczenie
ustąpienie klinicznych objawów tyreostatyki
nadczynnosci tarczycy
radioaktywne izotopy jodu
zmniejszenie ryzyka wystÄ…pienia
leczenie chirurgiczne
powikłań
Tyreostatyki Jonu nadchloranu
jony nadchloranu  blokujÄ… wychwyt
Hamują wychwyt jodków przez tarczycę
jodku przez tarczycÄ™
Główne wskazanie  badania
pochodne tiouracylu i
diagnostyczne z użyciem jodowych
merkaptoimidazolu  hamowanie
środków cieniujących u pacjentów
jodowania tyrozyny
narażonych na wystąpienie przełomu
jod-jodek potasowy  hamujÄ…
tyreotoksycznego.
krótkotrwale uwalnianie hormonów
tarczycy
Jony nadchloranu Pochodne tiouracylu i merkaptoimidazolu
H2N
Zwykle stosowana dawka to: ugrupowanie
S
tiomocznika N
1 g nadchloranu (razem z 15-30 mg
H2
karbimazolu) dziennie przez 7 dni
O
H5C2O C
C3H7
objawy niepożądane:
N
N
HN
nudności, wymioty
AKTYWACJA
S
HS
S O
N
N
agranulocytoza, niedokrwistość N
CH3 H
CH3
aplastyczna, zesp. nefrotyczny.
Karbimazol Tiamazol Propylotiouracyl
Metizol, Thyrozol, Propycil,
Favistan (i.v.) Thyrosan
4
Pochodne tiouracylu i merkaptoimidazolu Pochodne tiouracylu i merkaptoimidazolu
Mechanizm działania Farmakokinetyka
Dobrze wchłaniają się po podaniu p.o.
Hamowanie jodowanie tyrozyny przez
karbamizol e całości ulega biotransformacji
inhibicjÄ™ peroksydaz hamowanie
do tiamazolu
konwersji jodków do jodu
T0,5:
hamowanie wbudowywania jodu do
propylotiouracyl  1,5-2,0 godz.
tyrozyny oraz hamowanie Å‚Ä…czenia
karbamizol i tiamazol  6-13 godz.
jodotyrozyn do tyroniny
wydalane z moczem i żółcią po sprzężeniu z
glukuronianem i po S-oksydacji.
Pochodne tiouracylu i merkaptoimidazolu Pochodne tiouracylu i merkaptoimidazolu
Typowe dawkowanie Działania niepożądane
propylotiouracyl: 150-400mg/dobę, zależne od dawki
podtrzymujÄ…ca 50-150 mg/dobÄ™
nudności, zaburzenia powonienia,
karbamizol: 15-60 mg/dobÄ™, alergie
podtrzymujÄ…ca 5-20 mg/dobÄ™
leukopenia, małopłytkowość.
tiamazol: 10-40 mg/dobÄ™,
podtrzymujÄ…ca 2,5-10 mg/dobÄ™.
5