Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
HI-END Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
FS608 4Pi to największa, najdroższa, i (teoretycznie) najlepsza konstrukcja w nowej referencyjnej serii Elaca. Można by się więc
spodziewać, że w takiej roli zobaczymy kolumnę naprawdę dużą  podobną do innych w tym zakresie ceny. Jednak FS068 4Pi nie
zafascynuje tych, którzy swoją sympatię do zespołów głoS
nikowych w dużym stopniu opierają na ich gabarytach. Takie było
jednak założenie producenta  w pierwszym zdaniu przedstawiającym nową rodzinę 600 wyjaS
nia, że jedną z cech
charakterystycznych są właS
nie małe obudowy. W ofercie Elaca pozostał jeszcze mierzący prawie półtora metra, testowany dwa
lata temu (Audio 5/2003) Spirit Of Music mkII, który z kolei wielkoS
cią i skomplikowaniem konstrukcji (szeS
ć głoS
ników
w układzie czterodrożnym) zaspokoi oczekiwania maksymalistów.
Elac
Elac FS 608 4Pi
Gwizdek dookólny
tymczasem FS608 4Pi (nazwa, a w zasadzie symbol,
niezbyt przemawiający do wyobrax
ni) będzie się mógł
A poszczycić zawarciem w mniejszej formie nie mniejszej
dawki zaawansowanych rozwiązań. I nawet przy swoich skrom-
niejszych wymiarach, postawiony obok większoS
ci innych ko-
lumn, to on bardziej zwróci na siebie uwagę, zwłaszcza tych,
którzy jeszcze tego wynalazku nie widzieli  a chodzi oczywiS
-
cie o znajdujący się na szczycie obudowy tajemniczy  grzyb .
Element sam w sobie niezwykły, do bryły kolumny pasujący tak
sobie, w sumie wyroki estetyczne mogą być różne  ale sens
akustyczny jest rzecz jasna niekwestionowany, to przecież nie
nawilżacz powietrza, ani morderca owadów (co może przeko-
nałoby do zakupu kobiety, coraz częS
ciej biorące udział w po-
dejmowaniu tego rodzaju decyzji), ale  tylko kolejny głoS
nik
w systemie. 4Pi to promieniujący dookólnie przetwornik wyso-
kotonowy, zaprojektowany wiele lat temu, ale do dzisiaj stoso-
wany przez Elaca wyłącznie w najdroższych konstrukcjach (po-
za FS608 4Pi, znajduje się tylko we wspomnianym Spirit of Mu-
sic), i jedyny w swoim rodzaju  a w każdym razie żaden inny
podobny przetwornik nie stał się znany w takim zakresie, jak
4Pi. Przypadek 4Pi niech będzie już ukoronowaniem mojego
utyskiwania, trwającego od kilku testów, w trakcie którego, na
przykładzie wielu nawet hi-endowych konstrukcji wskazuję, że
wbrew niektórym pozorom, wcale nie żyjemy w czasach naj-
większych wynalazków głoS
nikowych. Ten czas miał miejsce
około dwadzieS
cia  trzydzieS
ci lat temu, z tamtego okresu po-
chodzi zarówno kewlar, głoS
nik wysokotonowy na szczy-
cie, obudowa Matrix (to zaczerpnięte tylko z B&W), jak i 4Pi,
 kanapkowa membrana, kopułka S
redniotonowa (to przykłady
z Elaca), a teraz mamy docenić fakt, że kopułka jest nie alumi-
niowa, ale diamentowa, i że magnesy są nie ferrytowe, ale neo-
dymowe. I słono za to zapłacić. Jednak to, co stanowi o idei,
a nie o szczegółach, to co widzimy na pierwszy rzut oka, a nie
w co będziemy się musieli uważnie wsłuchiwać, zostało okreS
-
lone dawno temu. Dzisiaj konstruktorzy czerpią profity z nad-
zwyczajnej pasji twórczej swoich poprzedników. Pewnie by
i chcieli wymyS
lić coS
rewolucyjnego, ale co... wydaje się, że
wszelkie rozsądne i nierozsądne koncepcje zostały już pokaza-
ne, pozostało tylko ich żmudne udoskonalanie. Prax
ródeł tej
sytuacji nie potrafię wskazać, ale być może postęp techniczny
w pewnych dziedzinach po prostu dociera do swoich natural-
nych granic, których przesuwanie dalej jest już bardzo trudne.
I być może wiedza współczesnych konstruktorów jest większa
od ich poprzedników, ale Ameryki drugi raz nie odkryją. Tyle że
firmy, wprowadzając nowe produkty już tylko z powodu presji
oczekiwań rynku, muszą tworzyć wrażenie, że Ameryka jest
właS
nie odkrywana.
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
54
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł HI-END
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Ale byłoby niesprawiedliwe odmówić Elaco- i ona nie  zejdzie poniżej 1kHz, nie jest w sta-
wi FS608 4Pi pochwał za wyrafinowanie. Oprócz nie obsłużyć całego pasma S
redniotonowego.
oryginalnych przetworników, na szczególną Dlatego zróżnicowanie zakresów przetwarza-
uwagę zasługuje obudowa  zbudowana w dużej nych przez głoS
niki 18-cm też da się wyjaS
nić 
mierze z aluminium, i to w sposób niekonwen- ich wspólna praca w okolicach 1kHz mogłaby
cjonalny nawet na tle innych, nielicznych obudów powodować gorsze charakterystyki kierunkowe
z tego materiału. Z aluminium przygotowano w płaszczyx
nie pionowej, więc ograniczenie pra-
S
cianki boczne i S
ciankę górną. Są one wyrax
nie cy jednego z nich tylko do częstotliwoS
ci niskich
wyprofilowane  boczne biegną  falą , mając wcale nie jest dzieleniem włosa na czworo. Idąc
wybrzuszenia niedaleko frontu, nawiązujące do w drugą stronę, podział przy 5kHz między 37-
wypukłoS
ci górnej S
cianki, na której szczycie mm kopułką o 4Pi też jest naturalny. Tak mały
umieszczono przetwornik 4Pi. Taki kształt bocz- głoS
nik S
rednio-wysokotonowy może pokazać na
nych S
cianek zmniejsza ich własne wibracje i re- osi głównej ładną charakterystykę nawet znacz-
dukuje fale stojące wewnątrz obudowy. Nato- nie powyżej 5kHz, ale dla poprawienia charakte-
miast S
cianki przednią i tylną wykonano z 25-mm rystyki kierunkowych uruchomiono 4Pi tak
płyt mdf, a wewnątrz obudowy dodatkowo wczeS
nie, jak było to tylko możliwe  bez nie-
umieszczono równie solidne pionowe wzmoc- bezpieczeństwa jego uszkodzenia. 4Pi ma swoje
nienie, i dwa poziome. Jak twierdzi producent, zalety - przetwarza dookólnie i daleko powyżej
właS
nie połączenie tak różnych materiałów, jak granicy pasma akustycznego  ale jest delikat-
aluminium i mdf, doskonale służy ograniczeniu niejszy niż typowe głoS
niki wysokotonowe, nie
rezonansów obudowy. Ale najbardziej szczegól- można go męczyć częstotliwoS
ciami podziału
nym elementem konstrukcji są dwa stalowe prę- w zakresie 2-3kHz, i właS
nie dlatego partneruje
ty, które wiążą boczne S
cianki  za pomocą tulei mu niewielka kopułka S
rednio-wysokotonowa.
S
ciągane są dwie nagwintowane końcówki, za- GłoS
niki 18-cm reprezentują najbardziej zna-
czepione o listwy biegnące w S
rodkowym, pio- ną, oryginalną technikę Elaca  membrany dwu-
nowym wzmocnieniu. warstwowej, gdzie zewnętrzna powierzchnia
FS 608 4Pi to układ trzyipółdrożny. W zakre- przygotowana jest z folii aluminiowej o gruboS
ci
sie najniższych częstotliwoS
ci pracują dwa głoS
- 0,2mm, przyklejonej do celulozowego stożka.
niki 18-cm, z których jeden jest filtrowany już Taka struktura membrany osiąga wysoką sztyw-
powyżej 250Hz, a drugi (górny) kontynuuje noS
ć i odpornoS
ć na odkształcenia, nawet przy
przetwarzanie do 1000Hz  pierwszy można wysokich siłach, ma także rozproszone spektrum
więc okreS
lić jako niskotonowy, drugi jako nis- rezonansów własnych  jak zawsze w przypadku
ko-S
redniotonowy. Od 1kHz pałeczkę przejmuje łączenia różnych materiałów, o różnych włas-
37-mm kopułka, którą w tej sytuacji wypada na- noS
ciach akustycznych. Producent podaje, że
zwać S
rednio-wysokotonową, a zakres powyżej głoS
niki niskotonowe typu TT180, zastosowane
5kHz to już domena przetwornika 4Pi, który w FS608 4Pi, a także w pozostałych zespołach
z kolei ze względu na deklarowane pasmo prze- głoS
nikowych serii 600 i we flagowym Spirit of
twarzania (do 50kHz) zasługuje na tytuł wysoko- Music, dzięki specjalnej konstrukcji zawieszenia,
tonowego/ superwysokotonowego. Układ częs- są zdolne do pracy z amplitudami +/-15mm.
totliwoS
ci podziału jest więc nietypowy, ale od- Z pewnoS
cią chodzi o amplitudę, jaką wytrzymu-
powiedni do niekonwencjonalnych przetworni- je układ drgający głoS
nika bez uszkodzenia, a nie
ków. Kopułka 37-mm ma możliwoS
ci większe niż o amplitudę liniowej pracy, ale i tak jest to dosko-
standardowe 25-mm kopułki wysokotonowe, ale nały wynik, pozwalający mocniej podkręcić gałkę
we wzmacniaczu. Układy magnetyczne mają pod-
stawowy pierS
cień magnetyczny o S
rednicy 10-
cm, i nieco mniejszy dodatkowy. Kosze wygląda-
Obudowa FS608 łączy
ją na odlewane z metali, w rzeczywistoS
ci są jed-
aluminium i mdf.
nak wykonane z tworzywa, co przy jego dobrej
Konstrukcja głoS
nika
jakoS
ci nie powinno nas niepokoić, chociaż
wysokotonowego 4Pi pochodzi sprzed
w produkcie tej klasy chciałoby się poczuć użycie
ponad 20 lat, w najnowszej wersji
tylko najlepszych materiałów, a za takie uznawa-
zmieniono magnesy ferrytowe
ne są w tym miejscu jednak niemagnetyczne me-
na neodymowe.
tale lekkie.
Przetwornik dookólny
4Pi przetwarza zakres
od 5kHz, zakres 1-5kHz
obsługuje 37-mm
kopułka, ukryta za
drucianą siatką.
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
55
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
HI-END Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
wszechkierunkowy, bo przecież z pewnoS
cią
w płaszczyx
nie pionowej wykazuje różne charak-
terystyki pod różnymi kątami. Ale być może,
i w tej płaszczyx
nie rozpraszanie jest znacznie
lepsze  równomierniejsze  niż w przypadku
tradycyjnych głoS
ników wysokotonowych. Ła-
godnemu opływowi i rozprzestrzenianiu się fal
na pewno sprzyja duża kopuła. Membrana, wy-
konana z folii aluminiowej o gruboS
ci 0,006 mm,
Tajemnicza
podobnie jak głoS
niki wstęgowe, ma wytrawioną
kopułka S
redniotonowa
S
cieżkę przewodzącą prąd sygnału sterującego,
ma napis  titan na
i pod jego wpływem, znajdując się w polu mag-
układzie magnetycznym,
netycznym, wykonuje ruchy pulsacyjne, wywołu-
według informacji produ-
jące falę akustyczną. Układ magnetyczny oparto
centa wykonana jest
na magnesach neodymowych  właS
nie w naj-
jednak z jedwabiu.
nowszej wersji 4Pi, w poprzedniej były to mag-
przeciwnym   silk dome to ko- nesy ferrytowe. Membrana jest osłonięta delikat-
pułka jedwabna, czyli potocznie tek- ną metalową siateczką.
stylna. Na nic się zdały próby zdjęcia Jakby się umówili  konstruktorzy B&W i Ela-
metalowej siatki osłaniającej kopułkę  może ca  i w obydwu przypadkach podzielili zwrotni-
tym razem zabrakło odpowiednich narzędzi, mo- ce, umieszczając różne częS
ci w trzech miejs-
że determinacji, ale najwyrax
niej kopułka S
red- cach obudowy. Największa jest przykręcona do
niotonowa w intencji konstruktora ma pozostać dolnej S
cianki obudowy. W przypadku FS608 4Pi
niewidoczna. Wypada zwrócić uwagę, że 608 4Pi zawiera filtry do głoS
ników niskotonowego i nis-
GłoS
nik S
redniotonowy jest doS
ć tajemniczy.
Z pierwszych informacji wiemy tylko tyle, że Przednią S
ciankę
membrana jest kopułką o S
rednicy 37 mm. Po wykonano z mdf-u,
odkręceniu możemy stwierdzić, że układ magne- podobnie jak tylną
tyczny jest zamknięty, to znaczy nie znajduje się i pionowe wzmocnie-
za nim żadna  puszka , w której wytłumiane by- nie. Przez otwór
łoby ciS
nienie od tylnej strony, ani tym bardziej głoS
nika kopułkowego
sam otwór, z którego ciS
nienie przechodziłoby widać wiązanie S
cianek
do specjalnej komory w obudowie  która w ca- bocznych, drugie
łoS
ci jest wykorzystywana przez głoS
niki 18-cm. znajduje się za dolnym
W tej sytuacji głoS
nik S
redniotonowy nie może głoS
nikiem niskotono-
charakteryzować się niską częstotliwoS
cią rezo- wym. W tle częS
ć
nansową, i ustalenie częstotliwoS
ci podziału przy zwrotnicy  najprawdo-
1kHz wydaje się w tym kontekS
cie albo ryzy- podobniej filtr głoS
nika
kowne, albo... jak pokaże laboratorium, możliwe kopułkowego.
dzięki zastosowaniu filtrów o dużym nachyleniu
zbocza. Na magnesie znajduje się napis  Titan , nie są wyposażone w tradycyjną maskownicę  ko-S
redniotonowego, każdy na oddzielnej płyt-
co kojarzy się jednoznacznie, ale bardziej szcze- to może tłumaczyć zasłonięcie i zabezpieczenie ce. Filtr dla głoS
nika S
redniotonowego znajduje
gółowe materiały firmowe mówią o czymS
wręcz przed uszkodzeniem mechanicznym samej ko- się w górnej częS
ci obudowy, natomiast filtr dla
pułki S
redniotonowej. Widok odsłoniętej kopułki przetwornika 4Pi na obudowie gniazda przyłą-
(zdjęcie firmowe) ukazuje jeden ciekawy szcze- czeniowego - oczywiS
cie z tyłu. Tak daleko po-
Największe filtry 
gół  w stożkowym wyprofilowaniu frontu, poni- suniętą dbałoS
cią o jakoS
ć elementów zwrotnicy,
głoS
ników niskotono-
żej i powyżej kopułki, znajdują się wybrzuszenia, jaką wykazał się Nautilus 803D, 608 4Pi nie może
wych  odkrywamy po
mogące różnicować sposób rozpraszania w się pochwalić, ale to zdecydowanie bardziej  wina
odkręceniu dolnej
płaszczyx
nie pionowej i poziomej (fawo- B&W, który w tej dziedzinie zachował się wyjąt-
S
cianki.
ryzując tę drugą), a jednoczeS
nie zwięk- kowo nieprzyzwoicie wobec konkurencji. Elac
szać efektywnoS
ć  kształt oprawy do po prostu realizuje dobre, standardowe rozwią-
pewnego stopnia przypomina krótką tubę. zanie - większe cewki są rdzeniowe, mniejsze
4Pi wieńczy dzieło. Dookólne promie- powietrzne, a wS
ród kondensatorów nie znalaz-
niowanie wynika z pierS
cieniowej formy łem ani tanich elektrolitów, ani ekstremalnie dro-
membrany, biegnącej dookoła systemu mag- gich wersji polipropylenów. Tak postępuje więk-
netycznego. Żaden z kierunków w płasz- szoS
ć producentów, nawet w bardzo ekskluzyw-
czyx
nie poziomej nie jest więc w najmniej- nych kolumnach, a to raczej hobbiS
ci, znając
szym stopniu uprzywilejowany ani upoS
ledzony. wszystkie tajemnice budowanych przez siebie
Jednak tłumaczenie okreS
lenia  omnidirectio- konstrukcji, nie mogą zasnąć snem sprawiedliwe-
nal , podawanego przez producenta przy opisie go, jeS
li nie nafaszerują swoich projektów najlep-
4Pi, wymaga już ostrożnoS
ci... Tak jak 4Pi jest szymi komponentami zwrotnic. W końcu są one
doskonale dookólny, tak już nie jest doskonale i tak tańsze od najlepszych przetworników...
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
56
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł HI-END
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Powyżej gniazda znajduje się otwór bas- w serii 600 jest podstawkowy monitor BS608 X-
refleks o S
rednicy 7-cm, obsługujący wspólny JET, w którym z X-JET-em współpracuje jeden
dla obydwu głoS
ników układ rezonansowy 18-cm głoS
nik niskotonowy. FS607 X-JET ma już
obudowy. dwie 18-tki z X-JET-em (prawdopodobnie w ukła-
Kolumna opiera się na bardzo solidnym co- dzie trzyipółdrożnym, podobnie jak  nasz FS608
kole, który skręcono z trzech elementów. R
rod- 4Pi. Z podobnym zestawem głoS
ników, ale
kowy, ciemnoszary, tworzy optyczne przedłu- w konfiguracji trójdrożnej, symetrycznej, pracuje
żenie ciemnego pasa przedniej S
cianki, w który CC601 X-JET. A dla uzyskania dookólnego pro-
wkomponowano kosze wszystkich głoS
ników. mieniowania częstotliwoS
ci najwyższych, do każ-
Zewnętrzne częS
ci cokołu mają kolor alumi- dej konstrukcji można dokupić 4Pi Plus.2  prze-
nium. Do nich wkręcamy regulowane stopki, twornik wyposażony w zestaw regulowanych fil-
które ewentualnie można dozbroić w kolce. trów, sprzedawany w takiej postaci niezależnie.
Warto napisać dwa zdania o pozostałych kon- Można nawet pokusić się o dodanie go do jakich-
strukcjach serii 600, ponieważ wszystkie one za- kolwiek innych kolumn. Dawniej był on znany
wierają wreszcie zupełną nowoS
ć, coS
czego nie wS
ród braci DIY, chociaż jego dookólną popular-
Filtr przetwornika 4Pi
miały ani żadne wczeS
niejsze Elaki, ani nawet nie noS
ć ograniczała cena... podobnie jak dzisiaj.
zainstalowano na obudowie gniazda
ma 608 4Pi... Jest to koncentryczny dwusystemo-
przyłączeniowego.
wy głoS
nik S
rednio-wysokotonowy X-JET. Jego
Gniazdo przyłączeniowe jest podwójne, zbu- częS
ć wysokotonowa to przetwornik typu JET
dowane z zacisków WBT. Przezroczyste zakręt- (kolejna oryginalna technika Elaca), częS
ć S
red-
ki dociskają charakterystyczne dla Elaca, delikat- niotonowa to otaczający JET-a pierS
cień z alumi-
ne zwory w izolacjach, ale kolumny dostarczone
nium o strukturze plastra miodu. Najmniejszy
przez dystrybutora były dodatkowo wyposażone
w zwory wykonane z krótkich odcinków prze- Podwójne zaciski przyłączeniowe (WBT)
są standardowo połączone zworami
wodu VdH CS122, zakończonych solidnymi wty-
kami bananowymi. Zdarza się, że od dystrybuto- w formie cienkich blaszek, ale FS608 4Pi
i wszystkie pozostałe konstrukcje serii 600
rów  perfekcjonistów, do testów przyjeżdżają
kolumny z tego rodzaju  up-gradem ale tym ra- dodatkowo wyposażono w zwory wykonane
z odcinków przewodu VdH, zakończonych
zem okazało się, że ów dodatek pochodzi od
samego producenta. Mylące jest tylko pozosta- wtykami bananowymi. Jeżeli sami stosujemy
bi-wiring, możemy komuS
zrobić gustowny
wienie standardowych zwor, które nie mają już
prezent.
żadnej roli do spełnienia.
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
57
HI-END Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
W zakresie niskich częstotliwoS
ci, na charak-
terystyce impedancji (rys. 1) nie pojawia się nic
szczególnego  dwa wierzchołki znamy z wielu
konstrukcji bas-refleks. W drugiej częS
ci skali
przebieg jest już nieco ciekawszy  szybkie zmia-
ny S
wiadczą o działaniu filtrów wyższych rzę-
dów. Minimum o wartoS
ci nieco powyżej 3&!
(przy 150Hz) każe zaklasyfikować FS608 jako
konstrukcję znamionowo 4-omową, ale i pozwa-
la dodać komentarz, że nie będzie ona specjal-
nie problematyczna dla większoS
ci wzmacniaczy.
Rys. 2 daje powody do zastanowienia, zwłasz-
cza w kontekS
cie charakterystyki, którą zaprezen-
tował konkurent. Przecież zarówno B&W, jak
i Elac to firmy, które w naszych testach już nie
raz wykazały się umiejętnoS
cią ukształtowania
niemal perfekcyjnie liniowej częstotliwoS
ciowej
rys. 2. FS608 4Pi, charakterystyka przetwarzania w całym pasmie.
charakterystyki przetwarzania, i w znacznie tań-
szych konstrukcjach, niż prezentowane tym ra-
zem. Nie sądzę, aby akustycy obydwu firm pogu-
bili się w swoich projektach, muszą być więc ja-
kieS
ważne powody, dla których ani 803D, ani
FS608 4Pi nie chcą pokazać dobrze zrównoważo-
nych charakterystyk. Z technicznego punktu wi-
dzenia, w przypadku B&W okolicznoS
cią łago-
dzącą jest zastosowanie filtrów niskiego rządu,
wraz z którymi zawsze trudniej jest uzyskać
gładkie przejS
cia między zakresami odtwarzany-
mi przez poszczególne głoS
niki. W przypadku Ela-
rys. 1. FS608 4Pi, charakterystyka modułu impedancji. rys. 3. FS608 4Pi, charakterystyki przetwarzania w zakresie
ca zjawisko polega na czym innym  zakres wy-
niskich częstotliwości.
rys. 4. FS608 4Pi, charakterystyki przetwarzania rys. 5. FS608 4Pi, charakterystyki przetwarzania w zakresie rys. 6. FS608 4Pi, charakterystyki przetwarzania w zakresie
w zakresie średnio-wysokotonowym, na wysokościach średnio-wysokotonowym, na osiach 00, 150, 300 średnio-wysokotonowym, niezależne dla głośników 18-cm i sekcji
90, 100 i 110cm . w płaszczyz
nie poziomej. średnio-wysokotonowej.
sokich tonów jest wyrax
nie wycofany, co jednak refleks dostrojono dokładnie do 30Hz, zapew- Mimo podwójnego gniazda przyłączeniowe-
może wiązać się ze sposobem działania prze- niając doS
ć skuteczne działanie układu rezonan- go, również w przypadku FS608 nie możemy po-
twornika wysokotonowego 4Pi. Ponieważ pro- sowego. Charakterystyka wypadkowa opada po- kazać niezależnych charakterystyk dla głoS
ników
mieniuje on dookólnie, więc całkowita emitowa- woli od 80Hz, spadek  6dB pojawia się przy 45Hz. S
redniotonowego i wysokotonowego  obydwie
na energia wysokich tonów jest znacznie więk- Poszukiwanie najlepszej wysokoS
ci (dla prze- sekcje zostały podłączone do wspólnych zacis-
sza, niż w przypadku głoS
ników wysokotono- biegu charakterystyki przetwarzania) pokazuje ków, co zresztą naturalne, dolne obsługują głoS
-
wych promieniujących bezpoS
rednio. Dookólne rys. 4. Pomiar, który został uwzględniony na rys, niki niskotonowe. Rys. 6 ilustruje ten podział,
promieniowanie wywołuje liczne odbicia, z któ- 2, 5 i 6, dotyczy wysokoS
ci 90-cm, to charakte- charakterystyka sekcji niskotonowej przecina
rych częS
ć dociera do słuchacza, zwiększając po- rystyka na rys. 4 widoczna jako poS
rednia między charakterystykę sekcji S
rednio-wysokotonowej
ziom wysokich tonów ponad ten, który pojawia wyrax
nie rozsuniętymi skrajnymi w okolicach 5kHz. przy ok. 900Hz, zbocza są doS
ć strome, zastoso-
się z promieniowania bezpoS
redniego. Nasz po- Jak widać, od wysokoS
ci pomiaru poziom samych wano filtry wyższych rzędów, integracja jest peł-
miar natomiast pokazuje tylko energię z promie- najwyższych tonów zależał w niewielkim stopniu. na - charakterystyka wypadkowa biegnie 6dB
niowania bezpoS
redniego. Teoretyczne zbilanso- Przetwornik 4Pi ma dobre rozpraszanie również ponad przecięciem.
wanie tych czynników jest bardzo trudne i zależ- w płaszczyx
nie pionowej, natomiast różnice w oko- EfektywnoS
ć wynosi 86dB  da się z tego wy-
ne od akustyki pomieszczenia. W każdym razie licach 5kHz wynikają z węższego promieniowania żyć, ale FS608 4Pi nie jest konstrukcją zaprojek-
nie można wykluczyć, że w praktycznym odsłuchu S
rednio-wysokotonowego przetwornika kopuł- towaną pod kątem współpracy ze wzmacniacza-
wysokich tonów Elacom wcale nie brakuje. Ale kowego, który obsługuje ten zakres. mi niskiej mocy, zresztą sam producent podaje
w pewne szczegóły tej sprawy będziemy jeszcze W płaszczyx
nie poziomej (rys. 5), w standar- rekomendowany zakres mocy jako 100-400W,
mogli zajrzeć, badając charakterystyki kierunkowe. dowym zestawie osi, widać doskonałą zbieżnoS
ć wyjątkowo wysoko ustawiając dolną granicę.
Na razie mierzymy x
ródła niskich tonów charakterystyk. To zasługa nie tylko dookólnie
Impedancja znamionowa [&!]* 4
w polu bliskim (rys. 3). Każdy z dwóch głoS
ni- promieniującego przetwornika 4Pi, ale również
Efektywność (2,83V/1m) [dB]* 86
ków 18-cm jest nieco inaczej filtrowany (FS608 doS
ć szeroko rozpraszającej kopułki, która jest
Rek. moc wzmac. [W]** 100-400
34Pi to układ trzyipółdrożny), dolny oczywiS
cie odpowiedzialna za przetwarzanie do 5kHz. Wię-
Wymiary (WxSxG) [cm]*** 114x21x31
wczeS
niej, ale też nie radykalnie, spadek  6dB cej na ten temat w specjalnym dodatku na końcu
* wartości zmierzone, ** wg danych producenta, *** bez cokołu
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
względem górnego pojawia się przy 500Hz. Bas- testu.
58
M
U
I
R
O
T
A
R
O
B
A
L
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł HI-END
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
Zespoły głoS
nikowe 30 000 zł
órna granica pasma słyszalnego przez wytłumione, może stały za daleko od S
cian (ok. się siła Elaców i ich chęć do grania. R
rodek pas-
człowieka sięga teoretycznie 20kHz, ale 2 metry do tylnej i do bocznych), ale odmien- ma idzie raczej niższym podzakresem, przecho-
Gdotyczy to ludzi młodych i zdrowych, noS
ć brzmienia Elaców była wyrax
na. Przecież dząc płynnie w bas, który bardzo rozsądnie roz-
wraz z wiekiem i niezdrowym trybem życia gra- wystąpiły w towarzystwie nowych 803D, które kłada akcenty  ani nazbyt nie faworyzuje ude-
nica ta przesuwa się w dół, i może obniżyć na- góry pasma w żadnym razie nie eksponują, a jed- rzenia i wyższych składowych, ani nie rozpusz-
wet do 10kHz. Biorąc te czynniki pod uwagę, nak i na ich tle Elakom udało się pokazać, że cza się na dole skali. Najniższe tony są dawkowa-
byłbym zadowolony, gdyby badanie potwierdzi- można wysokie tony dostarczać w jeszcze ne oszczędnie, ale na tyle często i zawsze wtedy,
ło u mnie zdolnoS
ć słyszenia choćby 10kHz, skromniejszych dawkach. Prawdą jest też, że po kiedy naprawdę trzeba, że nie mamy obaw o to,
zwłaszcza że już w wieku niecałych 20 lat najwy- ok. półgodzinnym odsłuchu taka charakterystyka czy Elac w ogóle potrafi zająć się tym zakre-
ższa częstotliwoS
ć, jaką usłyszałem w postaci przestała dziwić i niepokoić  ale ponoć do sem. Dynamika ma szczególny charakter  mi-
przebiegu sinusoidalnego, wynosiła tylko 18kHz. wszystkiego człowiek może się przyzwyczaić... mo umiejętnoS
ci oddania naturalnych zmian,
Jednak z drugiej strony eksperymenty z różnymi Czy o to jednak chodzi kupując kolumny za przyspieszenia, cały czas panuje atmosfera deli-
głoS
nikami uspokajają mnie, że chyba nadal do prawie 30 000zł, żeby się do czegoS
koniecznie katnoS
ci, umiaru, uspokojenia. Na pewno nie
tych 18kHz, a może nawet nieco wyżej, coS
od- przyzwyczajać? Trzeba więc szybko przyjrzeć się można powiedzieć, że FS608 4Pi grają  z jajem ,
czuwam, mimo ogólnej znieczulicy i rutyny, w ja- zaletom FS608 4Pi, czy stanowią one przeciwwa- o najmniejszych S
ladach ostroS
ci mowy nie ma,
ką wpada się po dziesięciu latach testowania, gę dla pewnej anomalii tonalnej. Jednak pozosta- dominują spokojne, przyciemnione barwy, ale co
a może właS
nie dzięki zebranym doS
wiadcze- niemy jeszcze przez moment przy wysokich to- w tym momencie bardzo ważne, nie pojawia się
niom. Dlatego nadal czuję się upoważniony do nach, bo i tam możemy znalex
ć coS
bardzo war- niebezpieczne dla takiego profilu rozmazanie
wypowiadania sądów na temat brzmienia wyso- toS
ciowego. W sumie są one ciche, ale przynaj- i zmiękczenie. Instrumenty rysowane są bez dra-
kich tonów. Zaraz się więc wypowiem ponow- mniej od czasu do czasu pojawiają się w tym za- pieżnoS
ci, ale jednak zostają poprawnie odsepa-
nie, ale wczeS
niej wspomnę, że w komentarzu kresie dx
więki o tak cudownej subtelnoS
ci - rowane i przedstawione czytelnie. I są takie mo-
do pomiarów laboratoryjnych, które wykazały a przy tym dostatecznie wyrax
ne  że strach po- menty, kiedy z Elaców dobiega dx
więk o nie-
znaczny deficyt wysokich tonów na osi głównej, myS
leć, czy diament B&W jest rzeczywiS
cie naj- zwykłej urodzie  wcale nie tylko z samego gór-
jak również w głównym opisie, dałem S
wiadect- lepszy pod każdym względem... Niezwykła deli- nego skraju pasma, ale z dużego terytorium nis-
wo znajomoS
ci faktu, że dookólne promieniowa- katnoS
ć i ulotnoS
ć najwyższych tonów Elaca jest ko-S
redniotonowego  wychodzi z płyty brzmie-
nie przetwornika wysokotonowego 4Pi może wartoS
cią samą w sobie, która też zapobiega nie wczeS
niej niesłyszane, i chce się westchnąć:
wywoływać na tyle więcej odbić w pomieszcze- ostatecznemu pogrążeniu się całego brzmienia  o, jak pięknie . Ale aby usłyszeć takie momenty,
niu, że ostateczny balans tonalny w miejscu od- w gęstej substancji nisko-S
redniotonowej; gdyby trzeba trochę poczekać... w tym czasie nasz
słuchowym (pomiarowym) może okazać się zu- nie owe chwilowe  cyknięcia , cieniutkie szeles- słuch przyzwyczaja się do ukrytych w cieniu wy-
pełnie prawidłowy. Nie skazałem więc FS608 4Pi ty i szmerki, które pozostają jako S
lad po nieraz sokich tonów, i możemy być spokojni, że nic
tylko na podstawie pomiarów, które w tym przy- znacznie dynamiczniejszych wydarzeniach wyso- przykrego ze strony FS608 4Pi nas nie spotka.
padku mogą nie oddawać całej złożonoS
ci sytua- kotonowych, z zamkniętymi oczami można by A w pomieszczeniu o  żywej akustyce być mo-
cji. Pomiary pomiarami, odsłuch - odsłuchem. Co dać się przekonać, że słuchamy wysokiej klasy, że dobrych wrażeń będzie jeszcze więcej. FS608
boskie bogu, co cesarskie - cesarzowi. Ale wyni- egzotycznego przetwornika szerokopasmowego. 4Pi to kolumny wymagające indywidualnego za-
ki standardowych pomiarów nie okazały się jed- Jest więc w brzmieniu Elaca prawie doskonała poznania, i to bezwzględnie w docelowym po-
nak tak kulawe dla interpretacji charakterystyki spójnoS
ć, z której wybijają się tylko owe super- mieszczeniu. Wiem, że to niełatwe, ale może
tonalnej FS608 4Pi. W pierwszym wrażeniu wy- wysokotonowe drobiazgi, a między nimi a S
red- warto spróbować. Znam bowiem bardzo entuz-
sokich tonów jest niewiele. Może pomieszcze- nicą panuje spokój... jastyczne recenzje tych kolumn, i znam ich auto-
nie, w którym przeprowadzane były odsłuchy (to Wewnętrzna koordynacja zakresu nisko-S
red- rów  co prawda pochodzenia niemieckiego, tak
samo co zawsze) jest dla tych kolumn za bardzo niotonowego, mimo wprowadzenia częstotli- jak same kolumny, ale do tej pory bardzo wiary-
woS
ci podziału w samym S
rodku S
rednich tonów godnych. CoS
w tym więc musi być.
(ok. 1kHz) jest bez zarzutu, tutaj skupia A.K.
FS608 4Pi
Doskonale dookólne
Cena (para)[zł] 29 000
promieniowanie 4Pi
Dystrybutor ELCO EXIM
pochodzi od membrany
w kształcie pierS
cienia,
Wykonanie i komponenty
biegnącej dookoła
Kolumny niewielkie, ale niezwykłe. Kilka wyjątkowych
rozwiązań konstrukcyjnych  obudowa łącząca alumi-
systemu magnetycznego.
nium i mdf, a przede wszystkim dookólnie promieniu-
Obudowa ma wygięte
jący przetwornik wysokotonowy.
S
cianki boczne
Laboratorium
(aluminium).
Charakterystyka przetwarzania opada w kierunku
częstotliwoS
ci wysokich, prawdopodobnie dla skom-
pensowania dużego wpływu fal odbitych (na skutek
dookólnego promieniowania głoS
nika wysokotonowe-
go). Doskonała zbieżnoS
ć charakterystyk aż do osi
O
O
O
O
45O. Umiarkowana efektywnoS
ć.
Brzmienie
Tonalnie skoncentrowane w niższych zakresach pas-
ma, ale z dodanymi pięknymi detalami najwyższych
częstotliwoS
ci. W głównym zakresie bardzo spójne,
S
rodek pasma neutralny, bas nasycony.
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
kwiecień 2005
59
O
D
S
Ł
U
C
H