Lampy przednie Junak
Jakkolwiek o przednich lampach pisałem już w części poświęconej
Junakowi M07 jako takiemu to tutaj znalazło się szersze ujęcie uwzględniające
warianty z całej produkcji - zgodnie z przyjętą konwencją tego działu.
W pierwszych latach produkcji Junaka montowano kompletne, z obudową,
reflektorem i osprzętem, lampy importowane z NRD najprawdopodobniej na
skutek trudności w szybkim uruchomieniu produkcji potrzebnych elementów w
kraju. Lampy te występowały w kilku rodzajach i trudno tu wyznaczyć ścisłą
chronologię stosowania poszczegółnych odmian - być może miały tu wpływ
względy ściśle handlowe i nie można wykluczyć, iż mogły być montowane
naprzemiennie.
Pierwsza seria Junaków została wyposażona w lampy, których zewnętrzna cechą
charakterystyczną jest jedna kontrolka po prawej stronie - czerwona.
Nie jest jasne z jakiego konkretnie motocykla pochodziły - inną ich cechą jest
znajdujące się wewnątrz obudowy lampy mocowanie mechanicznego
przełącznika świateł, który z kolei nie kojarzy mi się z żadnym z
produkowanych w NRD motocykli.
Z pewną dozą prawdopodobieństwa można przyjąć, ze lampy te zamontowano
w ok. 200 pierwszych egzemplarzy Junaka. M.in. zobaczyć ją można w Junaku
znajdującym się w zbiorach Muzeum Techniki NOT.
Powyżej dwusetnego numeru ramy w Junakach stosowano lampy produkowane
dla AWO 425T,
z bezpiecznikiem po lewej stronie szybkosciomierza i dwiema kontrolkami po
prawej. Tylko jedna z kontrolek była wykorzystana, podobnie bezpiecznik,
ponieważ w tych samych egzemplarzach motocykli bezpiecznik znajdował się
już na właściwym miejscu w skrzynce narzędziowej.
Z kolei w Junakach z produkcji 1958 roku, powyżej nr. 500 ale być może i
poz
niej pojawia się lampa pochodząca z AWO Simsona
z dwiema kontrolkami szeroko rozstawionymi po bokach stacyjki. I tutaj jedna z
kontrolek pozostawała bezużyteczna. Fakt ten wynika wprost z tego, iż wedle
swego rodzaju niemieckiej tradycji konstrukcyjnej kontrolki miały szkła na stałe
wbudowane w lampę a oprawki związane ze stacyjką.
Być może zamówienie lamp specjalnie dla Junaka nie wchodziło w grę a
przerabianie z pewnością podnosiłoby koszty produkcji, byc może też
zakładano, że po wprowadzeniu czujnika luzu, który był przewidziany od
początku, będzie można uzupełniać go w już wyprodukowanych Junakach.. tego
na razie ustalić nie sposób. Wszystkie wymienione rodzaje lamp pochodziły od
jednego producenta, wszystkie wyposażone były w ten sam typ stacyjki w
odmianach zależnych od rodzaju lampy.
Jest natomiast prawdopodobną hipotezą, uwiarygodnioną kilkoma już
egzemplarzami, że u schyłku 1958 roku montowano fabrycznie w Junakach
zupełnie inne lampy, o jak dotąd niezidentyfikowanym rodowodzie.
Charakterystyczny jest dla nich sposób wyprowadzenia przewodu przełącznika
świateł, jedna kontrolka - po lewej stronie oraz podwyższone mocowanie
szybkościomierza, podobne do zastosowanego w nastepujących po nich
lampach seryjnej krajowej produkcji.
Inna jest w tej lampie stacyjka, inna kontrolka, choć wciąż ten sam
szybkościomierz VDO.
Jak dotąd absolutnie nie udało się ustalić z jakiego motocykla a nawet kraju
mogłyby pochodzić te lampy choć nie można też wykluczyć, ze była to jakaś
małoseryjna wytwórczość krajowa - zagadka wciąż czeka na rozwiązanie.
Z początkiem 1959r. do produkcji wprowadzono nowe obudowy lamp krajowej
produkcji. Obudowy te noszące charakterystyczne ślady "drykowania" a także
wspawany "kominek" dla szybkościomierza miały oryginalnie tylko jedną
kontrolkę
umieszczoną po prawej stronie szybkościomierza, w typowym wykonaniu
stosowanym w polskich pojazdach. Spotykane niekiedy obudowy tego typu z
dwiema kontrolkami są świadectwem historycznym nieustannego dążenia
posiadaczy do "tuningu" swoich pojazdów:)
Obudowy te były stosowane do końca produkcji modelu M07 tj. do grudnia
1959 roku oraz w pierwszych przejściówkach.
Póz
niej obudowy te zastąpiły jednolite, o bardziej finezyjnym kształcie, z mniej
"wystającym" szybkościomierzem i dwiema kontrolkami, wprowadzono do
produkcji w roku 1960.
Elementem "odziedziczonym" po niemieckich lampach jest dla wszystkich
krajowych lamp Junaka zasuwka stacyjki będąca dość dokładnym
odwzorowaniem importowanych. Niestety, "uniwersalna" krajowa stacyjka
motocyklowa, jaką jednocześnie zaadaptowano do Junaka, jakkolwiek również
spokrewniona z przedwojennymi jeszcze rozwiązaniami niemieckimi to akurat
tej z AWO ustępowała znacznie niezawodnością czy choćby solidnością
konstrukcji.
Z wprowadzeniem tych lamp wiąże się kolejna z zagadek junaczych: jakie
mogły być przyczyny, iż zamiast planowanego od dawna wprowadzenia
typowej lampy M10 w blisko 18 tysiącach Junaków zamontowano "nową
odmianę starej lampy". Fakt, iż lamp tych zamontowano więcej niż wszystkich
poprzednich razem wziętych jest bądz
co bądz
niebagatelny i można tylko
domniemywać, że mogło to mieć jakiś związek z kosztami produkcji.
Rodzaj przedniej lampy opisany powyżej niezależnie od szczegółów zwany
bywa "lampą M07" i z punktu widzenia systematyki jest to słuszne - wynika on
przecież z pierwotnego projektu Junaka. Jednak już w 1957 roku "styliści"
szczecińscy opracowali zupełnie nową sylwetkę Junaka, w której kształt i
konstrukcja lampy przedniej odgrywała rolę pierwszoplanową. Nie da się ukryć,
że niepośledni wpływ na kształt ostateczny miało sprowadzenie na polecenie
dyrektora SFM St. Fortuńskiego kilku motocykli ze światowej czołówki, z
których czerpano inspirację. Nomen omen niezbyt fortunnie lampę przednią
wzięto wprost od Triumpha a niefortunnie dlatego, że kształt a nawet
wykorzystane elementy dekoracyjne od dłuższego czasu były swego rodzaju
znakiem rozpoznawczym Triumpha i choć to w sumie tylko kilka blach to
właśnie to podobieństwo przyczyniło się potężnie do przezywania Junaka przez
dziesięciolecia "kopią Triumpha", mimo oczywistego braku jakichkolwiek
innych cech wspolnych tych motorów.
Ponieważ okres od opracowania projektu do wprowadzenia go do produkcji
trwał 4 lata, w okresie tym opuściła mury fabryki bliżej nieznana ilość Junaków
wyposażonych w ten nowy rodzaj lampy. Prócz prototypów z 1957
zabudowanych na wczesnych M07 widocznych na fotografii musiały między
1957 a 1961 powstawać także inne, wystawowe, testowe - jak choćby ten z nr.
06094 przedstawiony do testów redakcji tyg. "Motor" czy te, których "testerem"
był inż. Kochanowski. Śladem po tych egzemplarzach są pojawiające się tu i
ówdzie obudowy lampy w różnych wariantach wykonania odbiegających od
typowego, stosowanego od chwili podjęcia produkcji seryjnej.
Podobnie ma się zresztą sprawa z głębokimi błotnikami wykonywanymi metodą
dospawania boczków do płytkich błotników M07 choć w tym przypadku nie
można na razie wykluczyć, że tą metodą mogły być także wykonywane błotniki
w poczatkowej seryjnej produkcji.
Pewien brak zdecydowania co do ostatecznego rozwiązania szczegółów lampy
widać także przecież w nieco wyprzedzającym historię pierwszym wydaniu
katalogu części dla Junaka M10 gdzie obudowa występuje jako trzyczęsciowa
wraz z osłonami lag. Znane są także warianty złożone z 4 elementów z
niedzieloną dolną częścią obudowy.
W pierwotnej wersji lampy typu M10 zaprojektowano także nową ramkę
reflektora - z "daszkiem" nadającym sylwetce motoru nieco "drapieżny" wygląd,
jak to wówczas było w modzie, jednak ramki te montowane były zasadniczo
głównie w Junakach przeznaczonych na eksport chociaż przecież nie wyłącznie
ponieważ spotykane są także w kraju:) W pozostałych ramki pozostały typowe.