MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Monika Koczańska
Rozróżnianie procesów patologicznych w obrębie układów
i narządów 322[15].O2.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
___________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Lilia Kimber-Dziwisz
mgr Ewa Pastor
Opracowanie redakcyjne:
mgr Monika Koczańska
Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[15].O2.04
 Rozróżnianie procesów patologicznych w obrębie układów i narządów , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu terapeuta zajęciowy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Podstawowe pojęcia z zakresu patologii 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Choroby narządu ruchu 14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Zaburzenia krążeniowo-oddechowe 16
5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Podstawowe choroby układu nerwowego 18
5.4.1. Ćwiczenia 18
5.5. Zaburzenia przemiany materii, układu pokarmowego
i wewnątrzwydzielniczego 20
5.5.1.Ćwiczenia 20
5.6. Zmiany patologiczne w narządach słuchu i wzroku oraz nosie i gardle 22
5.6.1. Ćwiczenia 22
5.7. Choroby układu moczowego 24
5.7.1. Ćwiczenia 24
5.8. Choroby nowotworowe 26
5.8.1. Ćwiczenia 26
5.9. Podstawowe zaburzenia psychiczne 28
5.9.1. Ćwiczenia 28
5.10. Przebieg chorób wewnętrznych w różnych fazach rozwoju człowieka 30
5.10.1. Ćwiczenia 30
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 32
7. Literatura 46
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie terapeuta zajęciowy.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
 uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
- literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania takich jak: wykład
konwersatoryjny prowadzony z zastosowaniem środków dydaktycznych jak plansze,
foliogramy, przez
rocza, filmy, metoda przypadku, metoda sytuacyjna, metoda projektu,
ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy
od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Podczas realizacji programu nauczania z zakresu tej jednostki należy zwrócić szczególną
uwagę na zagadnienia z zakresu patologii i podstaw klinicznych schorzeń. Wiedza z tego
zakresu będzie niezbędna do planowania programów terapii zajęciowej dostosowanych do
możliwości i sprawności pacjenta.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
 322[15].O2
Rozwój osobowy i biologiczny człowieka
322[15].O2.01 322[15].O2.02
Analizowanie Diagnozowanie problemów
psychospołecznych aspektów i potrzeb pacjenta
rozwoju człowieka
322[15].O2.03
Badanie funkcji organizmu
zdrowego człowieka
322[15].O2.04
Rozróżnianie procesów
patologicznych
w obrębie układów
i narządów
322[15].O2.05
Rozpoznawanie objawów
niepełnosprawności pacjenta
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- promować zdrowy styl życia,
- organizować własny warsztat pracy,
- udzielać pierwszej pomocy,
- współpracować z członkami zespołu terapeutycznego,
- przestrzegać obowiązującej tajemnicy zawodowej,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
- dbać o własny rozwój zawodowy,
- stosować przepisy prawa dotyczące wykonywania zadań zawodowych,
- charakteryzować podstawowe procesy życiowe organizmu,
- wykonywać pomiar podstawowych funkcji życiowych,
- różnicować budowę i funkcjonowanie organizmu człowieka zależnie od płci i wieku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- wyjaśnić pojęcie choroby,
- scharakteryzować czynniki chorobotwórcze,
- określić przyczyny choroby,
- scharakteryzować przebieg i objawy choroby, w różnych fazach rozwoju człowieka,
- scharakteryzować ogólne zasady leczenia chorób,
- rozpoznać zmiany w stanie zdrowia chorego,
- rozróżnić choroby narządu ruchu,
- scharakteryzować zaburzenia krążeniowo-oddechowe,
- scharakteryzować podstawowe choroby układu nerwowego,
- scharakteryzować zaburzenia przemiany materii, układy pokarmowego,
wewnątrzwydzielniczego i moczowego,
- scharakteryzować zmiany patologiczne w narządach: słuchu, wzroku, nosie i gardle,
- sklasyfikować choroby nowotworowe,
- scharakteryzować podstawowe zaburzenia psychiczne,
- posłużyć się nazewnictwem specjalistycznym, dotyczącym objawów, zespołów
i jednostek chorobowych w wybranych schorzeniach klinicznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .&
Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15].
Moduł: Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 322[15].O2.
Jednostka modułowa: Rozróżnianie procesów patologicznych w obrębie
układów i narządów 322[15].O2.04
Temat: Znaczenie diety w zapobieganiu i leczeniu chorób układu krążenia.
Cel ogólny: Nabycie wiedzy o znaczeniu prawidłowego żywienia w zapobieganiu i leczeniu
chorób układu krążenia.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- wymienić narządy wchodzące w skład układu krążenia,
- scharakteryzować najczęściej występujące choroby układu krążenia,
- uzasadnić znaczenie diety w zapobieganiu i leczeniu chorób układu krążenia.
Metody nauczania uczenia się:
- metoda problemowa,
- dyskusja,
- burza mózgów.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- indywidualna,
- grupowa.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- tablice anatomiczne,
- opisy przypadków,
- komputer z dostępem do Internetu,
- duże arkusze papieru.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno-porządkowe.
2. Określenie tematu zajęć.
3. Wyjaśnienie celów zajęć.
4. Podział na grupy.
5. Zorganizowanie stanowisk pracy.
6. Realizacja zajęć:
I. Stworzenie sytuacji problemowej
Omówienie wszystkich narządów wchodzących w skład układu krążenia oraz najczęściej
występujących chorób tego układu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
II. Postawienie problemu
Dlaczego zapobieganie i leczenie chorób układu krążenia nie powinno się sprowadzać tylko
do zapobiegania i leczenia farmakologicznego?
III. Postawienie hipotez
Na podstawie ,,burzy mózgów uczniowie tworzą listę odpowiedzi na postawione pytanie.
Odpowiedzi zapisujemy w widocznym miejscu. Część z postawionych hipotez wstępnie
odrzucamy, krótko uzasadniając. Do weryfikacji pozostawiamy cztery hipotezy. Na tablicy
umieszczamy postawiony problem i cztery hipotezy.
IV. Weryfikacja hipotez
Weryfikacja hipotez odbywa się w 4 grupach  każda grupa weryfikuje jedną hipotezę,
korzystając z literatury i komputera z dostępem do Internetu.
V. Rozwiązanie problemu
Priorytetowe znaczenie diety w zapobieganiu i leczeniu chorób układu krążenia wynika
z faktu, iż to właśnie prawidłowe żywienie, czyli dostarczanie człowiekowi wszystkich
składników pokarmowych w odpowiedniej ilości zapewnia mu pełnię zdrowia oraz uzyskanie
pożądanego rozwoju. W chorobach serca zalecenia dotyczą stosowania diety zapewniającej
utrzymanie należnej masy ciała. Dieta ta ogranicza spożywanie tłuszczów zwierzęcych
i zaleca częściowe zastąpienie ich olejem pochodzenia roślinnego. Ogranicza spożywanie
produktów bogatych w cholesterol oraz cukrów rafinowanych. Zwiększa spożycie warzyw
oraz produktów zbożowych. Ograniczenie spożycia soli może zapobiegać nadciśnieniu
tętniczemu, będącego jednym z ważniejszych czynników wywołujących miażdżycę.
Zakończenie zajęć
Podsumowanie zajęć przez nauczyciela, zwrócenie uwagi na profilaktykę chorób układu
krążenia.
Praca domowa
Wypisz wyniki zwiększające ryzyko występowania chorób układu krążenia.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach.
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& &
Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15].
Moduł: Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 322[15].O2.
Jednostka modułowa: Rozróżnianie procesów patologicznych w obrębie
układów i narządów 322[15].O2.04
Temat: Przyczyny i metody leczenia chorób nowotworowych.
Cel ogólny: określenie przyczyn i metod leczenia chorób nowotworowych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- zdefiniować pojęcie choroby nowotworowej,
- wymienić przyczyny chorób nowotworowych,
- scharakteryzować metody leczenia chorób nowotworowych,
- określić pozytywne i negatywne skutki metod leczenia chorób nowotworowych,
- określić metody leczenia chorób nowotworowych,
- współpracować w zespole,
- ocenić pracę zespołu.
Metody nauczania uczenia się:
- metoda przewodniego tekstu,
- inscenizacja.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w 2 4-osobowych grupach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne
- zestaw pytań prowadzących,
- kartki papieru A4,
- pisaki.
Zadanie dla ucznia
Na podstawie dostępnych materiałów dydaktycznych określ przyczyny i metody leczenia
chorób nowotworowych.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Czynności organizacyjno-porządkowe.
2. Wyjaśnienie celów zajęć.
3. Podział na grupy.
4. Zorganizowanie stanowisk pracy.
5. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą przewodniego tekstu.
Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
1. INFORMACJE
Pytania prowadzące:
1. Jak można zdefiniować choroby nowotworowej?
2. Jakie wyróżniamy rodzaje chorób nowotworowych?
3. Co może być przyczyną choroby nowotworowej?
4. Jakie znasz sposoby zapobiegania chorobom nowotworowym?
5. Jakie skutki mogą wywołać choroby nowotworowe?
6. Jakie znasz metody leczenia chorób nowotworowych?
2. PLANOWANIE
1. Ustal rodzaj choroby nowotworowej.
2. Określ przyczynę choroby.
3. Zestaw wszystkie możliwe informacje na temat tej choroby.
4. Scharakteryzuj warianty leczenia tej choroby.
5. Wybierz optymalny wariant leczenia tej choroby.
3. USTALENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.
4. REALIZACJA
1. Dokonaj analizy choroby nowotworowej.
2. Zaaranżuj scenkę, w której wystąpi lekarz i pacjent, pacjent i terapeuta, itp.
3. Zwróć uwagę na przyczynę choroby oraz najbardziej skuteczną metodę leczenia.
4. Zespoły uczniów wyznaczają recenzenta, który dokonuje omówienia ćwiczenia.
5. SPRAWDZANIE
1. Czy prawidłowo została dobrana metoda leczenia do zaistniałej choroby?
2. Czy jest skuteczna?
3. Czy wszystkie elementy zostały zachowane?
6. ANALIZA
1. Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności.
2. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne umiejętności
zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich uniknąć w przyszłości.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach.
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Podstawowe pojęcia z zakresu patologii
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sklasyfikuj podane przez nauczyciela choroby na podstawie podziału topograficzno-
-anatomicznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wykazem chorób podanym przez nauczyciela,
2) określić choroby poszczególnych układów i narządów,
3) sporządzić krótką notatkę.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4, flamastry,
- wykaz chorób,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca podziału chorób.
Ćwiczenie 2
Przygotuj multimedialną prezentację na temat chorób uwzględniając ich przebieg
i nasilenie objawów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisami przypadków,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) określić przebieg chorób i nasilenie objawów,
4) wybrać informacje do prezentacji,
5) przygotować prezentację,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 opisy przypadków,
 komputer z dostępem do Internetu,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca przebiegu chorób.
Ćwiczenie 3
Na podstawie wyników badań pacjentów scharakteryzuj rodzaje czynników
wywołujących stany patologiczne w organizmie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wynikami badań pacjentów,
2) dopasować czynniki do różnych stanów patologicznych,
3) sporządzić krótką notatkę do prezentacji,
4) przygotować prezentację czynników w formie planszy lub plakatu.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 wyniki badań pacjentów,
 karton papieru technicznego,
 karteczki samoprzylepne,
 flamastry,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca czynników wywołujących stany patologiczne.
Ćwiczenie 4
Na podstawie wyników badań i radiogramów określ metody diagnostyki i leczenia
chorób.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałami dydaktycznymi dotyczącymi metod diagnostyki i leczenia
chorób,
2) zapoznać się z wynikami badań i radiogramami,
3) określić metody diagnostyki i leczenia chorób,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4) wybrać informacje do prezentacji,
5) przygotować prezentację na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 wyniki badań pacjentów,
 radiogramy,
 papier formatu A4, flamastry,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca diagnostyki i leczenia chorób.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Choroby narządu ruchu
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dostępnych materiałów dydaktycznych przygotuj prezentację chorób
reumatycznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z dostępnymi materiałami dydaktycznymi,
2) określić przyczyny chorób reumatycznych,
3) sporządzić krótką notatkę do prezentacji,
4) przygotować prezentację,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 modele anatomiczne,
 atlas anatomiczny,
 wyniki badań radiologicznych pacjentów,
 karton formatu A4, flamastry,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca chorób reumatycznych.
Ćwiczenie 2
Na podstawie opisu przypadków zaprezentuj wady wrodzone narządu ruchu.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisami przypadków,
2) określić wady wrodzone narządu ruchu,
3) wybrać informacje do prezentacji,
4) przygotować prezentację,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku,
ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Środki dydaktyczne:
 opisy przypadków,
 karton formatu A4, flamastry,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca wad wrodzonych narządu ruchu.
Ćwiczenie 3
Scharakteryzuj dysfunkcje narządu ruchu w chorobach układu nerwowo-mięśniowego na
podstawie filmu dydaktycznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obejrzeć film na temat dysfunkcji narządu ruchu,
2) scharakteryzować dysfunkcje narządu ruchu w chorobach układu nerwowo-mięśniowego,
3) sporządzić notatkę,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 film dydaktyczny,
 kartki formatu A4, flamastry,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca dysfunkcji narządu ruchu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.3. Zaburzenia krążeniowo-oddechowe
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj dietę dla pacjenta z chorobą wieńcową.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) scharakteryzować przyczyny powstawania choroby wieńcowej,
2) określić zasady żywienia zapobiegające chorobie,
3) sporządzić krótką notatkę,
4) opracować dietę,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
- kartki formatu A4,
- flamastry,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca choroby wieńcowej.
Ćwiczenie 2
Opracuj program zajęć ruchowych dla osób z nadwagą w przebiegu miażdżycy oraz
zaprezentuj wybrane ćwiczenia na forum grupy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić objawy, przyczyny i przebieg miażdżycy,
2) sporządzić listę ćwiczeń dla osób z nadwagą,
3) zaprezentować ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
dyskusja,
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 kartki formatu A4,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
 flamastry,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca miażdżycy,
 przyrządy potrzebne do wykonania ćwiczeń.
Ćwiczenie 3
Na podstawie opisu przypadków i wyników badań sporządz
program profilaktyki dla
pacjentów z astmą oskrzelową.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisami przypadków i wynikami badań pacjentów,
2) określić przyczyny astmy oskrzelowej,
3) sporządzić program profilaktyki,
4) zaprezentować program na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku,
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 karton formatu A4,
 flamastry,
 opisy przypadków,
 wyniki badań pacjentów,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca astmy oskrzelowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.4. Podstawowe choroby układu nerwowego
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie opisów przypadków przygotuj prezentację podobieństw i różnic
w przyczynach, przebiegu i leczeniu udaru mózgu oraz krwotoku podpajęczynówkowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisami przypadków,
2) określić przyczyny, przebieg oraz sposoby leczenia udaru mózgu oraz krwotoku
podpajęczynówkowego,
3) sporządzić notatkę,
4) dokonać prezentacji na forum grupy.
Zalecane matody nauczania uczenia się:
analiza przypadku,
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 opisy przypadków,
 karton formatu A2,
 flamastry,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca udaru mózgu oraz krwotoku podpajęczynówkowego.
Ćwiczenie 2
Przeprowadz
prezentację sposobu postępowania z pacjentem po udarze cieplnym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Ćwiczenie należy wykonać w dwuosobowych grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić objawy udaru cieplnego,
2) określić zasady postępowania z pacjentem po udarze cieplnym,
3) dokonać podziału ról w grupie,
4) sporządzić krótka notatkę,
5) zaprezentować sposób postępowania na forum grupy.
Zalecane matody nauczania uczenia się:
inscenizacja,
ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 dotycząca udaru cieplnego.
 karton formatu A4
 flamastry,
 przybory potrzebne do prezentacji.
Ćwiczenie 3
Na podstawie dostępnych materiałów dydaktycznych określ zmiany po wstrząśnieniu mózgu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z dostępnymi materiałami dydaktycznymi,
2) określić zmiany po wstrząśnieniu mózgu,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane matody nauczania uczenia się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 zdjęcia rentgenowskie,
 karton formatu A4,
 flamastry,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca wstrząśnienia mózgu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.5. Zaburzenia przemiany materii, układu pokarmowego
i wewnątrzwydzielniczego
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie opisu przypadków określ zaburzenia trawienia.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisami przypadków,
2) określić przyczyny powstawania zaburzeń trawienia,
3) sporządzić krótką notatkę,
4) zaprezentować wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku.
Środki dydaktyczne:
 wyniki badań pacjentów,
 opisy przypadków,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca zaburzeń trawienia.
Ćwiczenie 2
Ustal dietę oraz godziny spożywania posiłków dla pacjenta z refluksem żołądkowo-
-jelitowym.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić zasady diety dla pacjenta,
2) ustalić listę produktów, które może spożywać pacjent,
3) ustalić ilość posiłków,
4) określić godziny spożywania posiłków,
5) ustalić dietę,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Środki dydaktyczne:
 kartki formatu A4,
 flamastry,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca refluksu żołądkowo-jelitowego.
Ćwiczenie 3
Na podstawie wyników badań pacjentów scharakteryzuj mukowiscydozę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wynikami badań,
2) zapoznać się z opisami przypadków,
3) scharakteryzować mukowiscydozę,
4) sporządzić krótką notatkę do prezentacji,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
analiza przypadku.
Środki dydaktyczne:
 wyniki badań pacjentów,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca mukowiscydozy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.6. Zmiany patologiczne w narządach słuchu i wzroku oraz
nosie i gardle
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj z
ródło choroby na podstawie opisu sytuacji:
a) krwawienie z nosa częściej występujące u osób starszych, cierpiących na nadciśnienie
oraz takich, które doznały urazów nosa lub twarzy,
b) krwawienie z nosa często występujące u osób przebywających w suchym środowisku,
w okresie zimowym, kiedy centralne ogrzewanie nagrzewa i wysusza powietrze,
c) suche powietrze może być przyczyną pękania śluzówki, tworzenia się strupów oraz
występowania krwawień.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować opisane sytuacje,
2) ustalić z
ródło choroby,
3) przedyskutować w grupie rozpoznane z
ródła choroby,
4) przedstawić wyniki ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 dotycząca chorób nosa,
 karton formatu A4,
 flamastry,
 notatnik.
Ćwiczenie 2
Na podstawie opisanych objawów określ metody leczenia schorzeń:
a) krwawienie z nosa częściej występujące u osób starszych, cierpiących na nadciśnienie
oraz takich, które doznały urazów nosa lub twarzy,
b) krwawienie z nosa często występujące u osób przebywających w suchym środowisku,
w okresie zimowym, kiedy centralne ogrzewanie nagrzewa i wysusza powietrze,
c) suche powietrze może być przyczyną pękania śluzówki, tworzenia się strupów oraz
występowania krwawień.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisami objawów,
2) określi metody leczenia dla każdego z tych schorzeń,
3) sporządzić notatkę,
4) przedstawić wyniki ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku.
Środki dydaktyczne:
- opisy objawów,
- notatnik,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca chorób nosa.
Ćwiczenie 3
Na podstawie wyników badań i opisu przypadków sporządz
program profilaktyki dla
pacjentów z chorobami oczu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wynikami badań i opisami przypadków,
2) określić przyczyny chorób oczu,
3) określić czynności do sporządzenia programu profilaktyki,
4) sporządzić krótką notatkę,
5) przedstawić wyniki ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku.
Środki dydaktyczne:
 opisy przypadków,
 wyniki badań pacjentów,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca chorób oczu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.7. Choroby układu moczowego
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie ilustracji i opisów przypadków dokonaj charakterystyki pacjenta
z zespołem nerczycowym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z ilustracjami i opisami przypadków,
2) wypisać cechy fizyczne pacjenta z zespołem nerczycowym,
3) wypisać przyczyny zespołu nerczycowego,
4) sporządzić notatkę.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku,
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 ilustracje przedstawiające wygląd pacjenta z zespołem nerczycowym,
 opisy przypadków,
 kartki formatu A4,
 flamastry,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca zespołu nerczycowego.
Ćwiczenie 2
Opracuj dietę dla pacjenta z przewlekłym kłębuszkowym zapaleniem nerek.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) scharakteryzować zasady żywienia w przebiegu choroby,
2) określić przyczyny i przebieg choroby,
3) wskazać produkty, jakie powinny być wyeliminowane z diety pacjenta,
4) opracować dietę i zaprezentować ją na forum grupy,
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Środki dydaktyczne:
- kartki formatu A4,
- flamastry,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca chorób układu moczowego.
Ćwiczenie 3
Na podstawie opisu przypadku pacjenta z zapaleniem pęcherza moczowego określ
sposoby leczenia go.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisem przypadku,
2) określić przyczyny zapalenia pęcherza moczowego,
3) określić sposoby leczenia,
4) sporządzić krótką notatkę.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku,
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 opisy przypadków,
 wyniki badań pacjentów,
 notatnik,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca chorób układu moczowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
5.8. Choroby nowotworowe
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie wyników badań pacjenta i opisów przypadków scharakteryzuj przebieg
choroby nowotworowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wynikami badań i opisami przypadków,
2) scharakteryzować etapy przebiegu chorób nowotworowych,
3) sporządzić notatkę,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku,
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 wyniki badań pacjentów,
 opisy przypadków,
 notatnik,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca chorób nowotworowych.
Ćwiczenie 2
Na podstawie wyników badań pacjenta i opisów przypadków określ przyczyny choroby
nowotworowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wynikami badań i opisami przypadków,
2) określić przyczyny choroby nowotworowej,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku,
burza mózgu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Środki dydaktyczne:
- wyniki badań pacjentów,
- opisy przypadków,
- notatnik,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca chorób nowotworowych.
Ćwiczenie 3
Na podstawie opisu przypadków i wyników badań pacjenta z chorobą nowotworową
określ sposoby leczenia go.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisem przypadku i wynikami badań,
2) określić sposoby leczenia choroby nowotworowej,
3) sporządzić krótką notatkę,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku.
Środki dydaktyczne:
 opisy przypadków,
 wyniki badań pacjentów,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca chorób nowotworowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
5.9. Podstawowe zaburzenia psychiczne
5.9.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeprowadz
symulację rozmowy z rodziną pacjenta cierpiącego na zaburzenia
psychiczne.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajem zaburzeń występujących u pacjenta,
2) określić przyczyny tych zaburzeń,
3) przeprowadzić symulację rozmowy,
4) sporządzić notatkę.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
inscenizacja.
Środki dydaktyczne:
 kartki formatu A4,
 notatnik,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca zaburzeń psychicznych.
Ćwiczenie 2
Na podstawie opisu przypadku scharakteryzuj choroby psychiczne o podłożu
organicznym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisem przypadku,
2) określić przyczyny i przebieg chorób,
3) sporządzić charakterystykę chorób,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Środki dydaktyczne:
 opis przypadku,
 kartki formatu A4,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca chorób psychicznych.
Ćwiczenie 3
W oparciu o film na temat szkodliwości palenia tytoniu opracuj program terapii dla
pacjentów z uzależnieniem nikotynowym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obejrzeć film na temat szkodliwości palenia tytoniu,
2) określić etapy terapii,
3) sporządzić notatkę,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
dyskusja,
ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
 film dydaktyczny o szkodliwości palenia tytoniu,
 notatnik,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca uzależnień.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
5.10. Przebieg chorób wewnętrznych w różnych fazach rozwoju
człowieka
5.10.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie opisów przypadków dokonaj analizy podobieństw i różnic w przebiegu
chorób zakaz
nych u dzieci.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałami dydaktycznymi dotyczącymi chorób zakaz
nych u dzieci,
2) zapoznać się z opisami przypadków,
3) wypisać cechy wspólne i różnice w przebiegu chorób zakaz
nych,
4) wypisać przyczyny tych chorób,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 opisy przypadków,
 kartki formatu A4,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca chorób zakaz
nych.
Ćwiczenie 2
Na podstawie opisu przypadku dokonaj charakterystyki psychofizycznej pacjenta
z chorobą Alzheimera.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisem przypadku,
2) wypisać cechy fizyczne i psychiczne pacjenta z chorobą Alzheimera,
3) wypisać przyczyny choroby Alzheimera,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Zalecane metody nauczania uczenia się:
analiza przypadku,
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 opisy przypadków,
 kartki formatu A4,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca choroby Alzheimera.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Rozróżnianie procesów
patologicznych w obrębie układów i narządów
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 są poziomu podstawowego,
- zadania 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. a, 5. a, 6. c, 7. b, 8. c, 9. a, 10. c, 11. c,
12. c, 13. d, 14. b, 15. c, 16. d, 17. b, 18. b, 19. d, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Rozróżnić pojęcia związane z chorobą A P c
2 Określić kolejność etapów przebiegu choroby B P d
Wskazać występujące najczęściej choroby
3 A P a
narządu ruchu
4 Rozróżnić choroby narządu ruchu A P a
5 Nazwać chorobę układu krążenia A P a
6 Rozpoznać chorobę układu oddechowego B P c
7 Rozróżnić dziedziny medycyny B P b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
8 Rozróżnić choroby układu nerwowego B P c
Rozpoznać i nazwać zaburzenia układu
9 A P a
pokarmowego
10 Rozpoznać choroby układu pokarmowego A P c
11 Rozpoznać choroby nosa i zatok A P c
Określić jaka choroba powstaje na skutek
12 B P c
określonych zmian w oku
Nazwać zespół objawów spowodowany
13 A P d
nadmierną utratą białka z organizmu
Określić najczęściej występujące choroby
14 C PP b
pasożytnicze układu nerwowego
Określić stan, w którym dochodzi do
15 niekontrolowanego rozwoju zmienionych C PP c
komórek
16 Dokonać analizy nowotworów skóry C PP d
17 Określić zaburzenia psychiczne B PP b
Posłużyć się nazewnictwem specjalistycznym
18 C PP b
w określeniu zaburzeń psychicznych
Rozpoznać i nazwać choroby zakaz
ne wieku
19 C PP d
dziecięcego
20 Scharakteryzować choroby kości C PP c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Nauka o zaburzeniach czynności organizmu oraz o zmianach morfologicznych
powstających w przebiegu choroby to
a) patomorfologia.
b) etiologia.
c) patologia
d) patogeneza.
2. Okres choroby, w którym pojawiają się pierwsze niekiedy mało charakterystyczne
objawy, trudne często do jednoznacznego sklasyfikowania to
a) okres jawny.
b) okres niejawny.
c) okres utajenia.
d) okres zwiastunów.
3. Do najczęściej spotykanych chorób narządu ruchu należą
a) choroby reumatyczne.
b) procesy zapalne.
c) wady wrodzone.
d) nowotwory.
4. Choroba spowodowana zaburzeniami kwasu moczowego to
a) dna moczanowa.
b) zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
c) myopatia.
d) reumatoidalne zapalenie stawów.
5. Ból pojawiający się za mostkiem, któremu towarzyszy uczucie gniecenia i duszność oraz
lęk i poty są objawem
a) zawału.
b) nadciśnienia tętniczego.
c) choroby wieńcowej.
d) miażdżycy.
6. Choroba spowodowana zwężeniem oskrzeli i oskrzelików wskutek skurczu ich mięśni
gładkich, obrzękiem błony śluzowej, nadmiernym wydzielaniem śluzu i jego zastojem
w drogach oddechowych to
a) gruz
lica.
b) rozedma płuc.
c) astma.
d) zator tętnicy płucnej.
7. Nauka zajmująca się chorobami mózgu, móżdżku, rdzenia kręgowego, nerwów
obwodowych oraz niektórymi chorobami mięśni to
a) kardiochirurgia.
b) ortopedia.
c) neurologia
d) neurochirurgia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
8. Choroba, której objawem jest drżenie spoczynkowe, spowolnione ruchy, ubóstwo mimiki,
zgięta postawa ciała, chód drobnymi kroczkami, wzmożone napięcie mięśniowe to
a) choroba Alzheimera.
b) choroba padaczka.
c) Parkinsona.
d) udar cieplny.
9. Zaburzenia układu pokarmowego objawiające się trudnościami w połykaniu
z zatrzymaniem się kęsa pokarmowego w przełyku oraz uczucie pełności lub bólu za
mostkiem to
a) dysfagia.
b) zgaga.
c) wzdęcia.
d) wymioty.
10. Choroba, która powstaje na skutek odkładania nadmiernych ilości bilirubiny w skórze,
twardówkach oczu i błonach śluzowych to
a) refleks żołądkowo-jelitowy.
b) choroba wrzodowa.
c) żółtaczka.
d) zaburzenia wchłaniania i trawienia.
11. A
agodne, nie nowotworowe zmiany rozwijające się w nosie i zatokach to
a) nadżerki.
b) mikrourazy.
c) polipy.
d) ubytki.
12. Choroba, która powstaje na skutek szybko wzrastającego ciśnienia płynu śródgałkowego
w oku to
a) migrena.
b) zapalenie rogówki.
c) jaskra.
d) zapalenie nerwu wzrokowego.
13. Kliniczny zespół objawów spowodowany nadmierną utratą białka z moczem na skutek
zwiększonej przepuszczalności kłębuszków włośniczkowych w korze nerkowej to
a) kłębuszkowe zapalenie nerek.
b) przewlekła niewydolność nerek.
c) kamica nerkowa.
d) zespół nerczycowy.
14. Pasożytnicze choroby układu nerwowego to
a) toksoplazma, odra, ospa.
b) toksoplazma, włośnica.
c) włośnica, różyczka.
d) włośnica, wzw.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
15. Stan, w którym dochodzi do niekontrolowanego rozwoju zmienionych morfologicznie
i czynnościowo komórek to
a) progresja.
b) nowotwór.
c) promocja.
d) inicjacja.
16. Nowotwór o dużej złośliwości, przeważnie ma postać ciemnego guzka otoczonego
niekiedy czerwonym rąbkiem zapalnym to
a) włókniakomięsak.
b) naczyniak.
c) brodawczak.
d) czerniak.
17. Jednoczesne występowanie sprzecznych nastawień uczuciowych bez dostrzegania tej
sprzeczności to
a) amnezja.
b) ambiwalencja.
c) hipochondria.
d) urojenia.
18. Grupa zaburzeń o niejasnych przyczynach, które objawiają się zakłóceniem lub
rozbiciem prawidłowej struktury przeżyć, wskutek czego tracą one swą wewnętrzną
i wzajemną spójność oraz właściwy związek z rzeczywistością to
a) zaburzenia organiczne.
b) zaburzenia schizofreniczne.
c) choroby afektywne.
d) zaburzenia nerwicowe.
19. Znaczna bolesność powiększonych obrzękniętych ślinianek przyusznych,
podżuchwowych i podjęzykowych towarzyszy
a) ospie.
b) odrze.
c) różyczce.
d) śwince.
20. Układowa choroba szkieletu, charakteryzującą się niską masą kości, upośledzoną
mikroarchitekturą tkanki kostnej i w konsekwencji zwiększoną jej łamliwością
i podatnością na złamania to
a) zapalenie kości.
b) zmiany zwyrodnieniowe.
c) osteoporoza.
d) nowotwór kości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Rozróżnianie procesów patologicznych w obrębie układów i narządów
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Rozróżnianie procesów
patologicznych w obrębie układów i narządów
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 są poziomu podstawowego,
- zadania 15, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. a, 5. a, 6. c, 7. b, 8. c, 9. a, 10. c, 11. c,
12. c, 13. d, 14. b, 15. c, 16. d, 17. b, 18. b, 19. d, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Zdefiniować pojęcie zdrowia A P c
2 Określić kolejność etapów przebiegu choroby B P d
Wskazać występujące najczęściej choroby
3 A P a
narządu ruchu
4 Rozróżnić choroby narządu ruchu A P a
5 Nazwać chorobę układu krążenia B P a
6 Rozpoznać chorobę układu oddechowego B P c
7 Rozpoznać dziedziny medycyny A P b
8 Rozróżnić choroby układu nerwowego B P c
Rozpoznać i nazwać zaburzenia układu
9 A P a
pokarmowego
10 Rozpoznać choroby układu pokarmowego A P c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
11 Określić choroby nosa i zatok A P c
Określić jaka choroba powstaje na skutek zmian
12 B P c
w oku
Nazwać zespół objawów spowodowany
13 A P d
nadmierną utratą białka z organizmu
Rozpoznać choroby pasożytnicze układu
14 B P b
nerwowego
Określić stan, w którym dochodzi do
15 C PP c
niepowstrzymanego rozwoju zmienionych komórek
16 Dokonać analizy nowotworów skóry C PP d
17 Rozpoznać zaburzenia psychiczne B PP b
Posłużyć się nazewnictwem specjalistycznym
18 C PP b
w określeniu zaburzeń psychicznych
Rozpoznać i nazwać choroby zakaz
ne wieku
19 C PP d
dziecięcego
20 Nazwać choroby kości C PP c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45z minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i socjalnego, a więc stan,
w którym budowa i czynność wszystkich tkanek i narządów są nie tylko prawidłowe, ale
zapewniają również wewnętrzną równowagę i zdolność przystosowania się do
otaczających warunków, w tym również społecznych to stan
a) choroby.
b) patologiczny.
c) zdrowia.
d) depresji.
2. Okres choroby, który przebiega od chwili zadziałania czynnika chorobotwórczego do
pojawienia się pierwszych dostrzegalnych objawów choroby to okres
a) jawny.
b) niejawny.
c) zwiastunów.
d) utajenia.
3. Zaburzenia budowy i czynności narządu ruchu, powstałe w wyniku nieprawidłowości
rozwojowych, zwłaszcza w okresie rozwoju zarodkowego to
a) wady wrodzone.
b) procesy zapalne.
c) choroby reumatyczne.
d) nowotwory.
4. Choroba narządu ruchu, do której dochodzi na skutek upośledzenia dopływu krwi to
a) jałowa martwica kości.
b) zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
c) myopatia.
d) reumatoidalne zapalenie stawów.
5. Niezapalne choroby mięśnia sercowego nie będące skutkiem zmian w mięśniu sercowym
powstałych w następstwie wad serca, nadciśnienia i zwężenia tętnic wieńcowych, a także
zaburzenia rytmu jego pracy i przewodzenia bodz
ców to
a) kardiomiopatia.
b) nadciśnienie tętnicze.
c) choroba wieńcowa.
d) miażdżyca.
6. Ostry stan zapalny miąższu płucnego wywołany przez bakterie, wirusy, grzyby,
pierwotniaki, pasożyty, czynniki chemiczne i fizyczne to
a) gruz
lica.
b) rozedma płuc.
c) zapalenie płuc.
d) zator tętnicy płucnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
7. Nauka zajmująca się chorobami mózgu, móżdżku, rdzenia kręgowego, nerwów
obwodowych oraz niektórymi chorobami mięśni to
a) kardiochirurgia.
b) ortopedia.
c) neurologia
d) neurochirurgia.
8. Choroba, której objawem jest drżenie spoczynkowe, spowolnione ruchy, ubóstwo mimiki,
zgięta postawa ciała, chód drobnymi kroczkami, wzmożone napięcie mięśniowe to
a) choroba Alzheimera.
b) padaczka.
c) choroba Parkinsona.
d) udar cieplny.
9. Choroba polegająca na wstecznym zarzucaniu zawartości żołądka lub dwunastnicy do
przełyku, powodem jest niewydolność dolnego zwieracza przełyku to
a) refluks.
b) zgaga.
c) wzdęcia.
d) wymioty.
10. Choroba, która powstaje na skutek odkładania nadmiernych ilości bilirubiny w skórze,
twardówkach oczu i błonach śluzowych to
a) refluks żołądkowo-jelitowy.
b) choroba wrzodowa.
c) żółtaczka.
d) zaburzenia wchłaniania i trawienia.
11. A
agodne, nie nowotworowe zmiany rozwijające się w nosie i zatokach to
a) nadżerki.
b) mikrourazy.
c) polipy.
d) ubytki.
12. Choroba, która powstaje na skutek szybko wzrastającego ciśnienia płynu śródgałkowego
w oku to
a) migrena.
b) zapalenie rogówki.
c) jaskra.
d) zapalenie nerwu wzrokowego.
13. Kliniczny zespół objawów spowodowany nadmierną utratą białka z moczem na skutek na
skutek zwiększonej przepuszczalności kłębuszków włośniczkowych w korze nerkowej to
a) kłębuszkowe zapalenie nerek.
b) przewlekła niewydolność nerek.
c) kamica nerkowa.
d) zespół nerczycowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
14. Pasożytnicze choroby układu nerwowego to
a) toksoplazma, odra, ospa.
b) toksoplazma, włośnica.
c) włośnica, różyczka.
d) włośnica, wzw.
15. Okres w którym następuje wzrost zmienionych nowotworowo komórek to
a) progresja.
b) nowotwór.
c) progresja.
d) inicjacja.
16. Nowotwór o dużej złośliwości, przeważnie ma postać ciemnego guzka otoczonego
niekiedy czerwonym rąbkiem zapalnym to
a) włókniakomięsak.
b) naczyniak.
c) brodawczak.
d) czerniak.
17. Jednoczesne występowanie sprzecznych nastawień uczuciowych bez dostrzegania tej
sprzeczności to
a) amnezja.
b) ambiwalencja.
c) hipochondria.
d) urojenia.
18. Grupa zaburzeń o niejasnych przyczynach, które objawiają się zakłóceniem lub
rozbiciem prawidłowej struktury przeżyć, wskutek czego tracą one swą wewnętrzną
i wzajemną spójność oraz właściwy związek z rzeczywistością to
a) zaburzenia organiczne.
b) zaburzenia schizofreniczne.
c) choroby afektywne.
d) zaburzenia nerwicowe.
19. Znaczna bolesność powiększonych obrzękniętych ślinianek przyusznych,
podżuchwowych i podjęzykowych towarzyszy
a) ospie.
b) odrze.
c) różyczce.
d) śwince.
20. Układowa choroba szkieletu, charakteryzującą się niską masą kości, upośledzoną
mikroarchitekturą tkanki kostnej i w konsekwencji zwiększoną jej łamliwością
i podatnością na złamania to
a) zapalenie kości.
b) zmiany zwyrodnieniowe.
c) osteoporoza.
d) nowotwór kości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Rozróżnianie procesów patologicznych w obrębie układów i narządów
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
7. LITERATURA
1. Aleksandrowicz R.: Mały atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa 2004
2. Barański J., Piątkowski W. (red.): Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii
i medycyny. WWO, Wrocław 2002
3. Błędowski P.: Pomoc społeczna i opieka nad osobami starszymi. BPS, Warszawa 1996
4. Dąbrowski K.: Trud istnienia. WP, Warszawa 1986
5. Gomułka W.S., Rewerski W. (red.): Encyklopedia zdrowia. PWN, Warszawa 1992
6. Grzesiuk L., Tryjarska B.: Jak pomagać sobie, rodzinie i innym. PWN, Warszawa 1987
7. Hebanowski M. Kliszcz J., Trzeciak B.: Poradnik komunikowania się lekarza
z pacjentem. PZWL, Warszawa 1999
8. Jarosz M., Cwynar S. (red.): Podstawy psychiatrii. PZWL, Warszawa 1980
9. Kruś S.: Patologia. PZWL, Warszawa 2004
10. Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2004
11. Milerski B., Śliwiński B.: Pedagogika  leksykon. PWN, Warszawa 2000
12. Pędich W. (red.): Choroby wewnętrzne. PZWL, Warszawa 1994
13. Sęk H., Cieślak R. (red.): Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. PWN, Warszawa 2004
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46