P O L I T E C H N I K A W A R S Z A W S K A
W Y D Z I A A
I N Ż Y N I E R I I P R O D U K C J I
LABORATORIUM ERGONOMII I KSZTAA
TOWANIA ŚRODOWISKA PRACY
Hałas
ĆWICZENIE 5
Ocena poziomu ekspozycji na hałas
Opracowanie:
Zespół LEiKŚP
Warszawa, 2008 r.
Ocena poziomu ekspozycji na hałas
1. Teza badawcza
Poziom ekspozycji na hałas w trakcie dnia pracy jest zależny od poziomu dz
więku emitowanego
przez z
ródło i czasu narażenia pracownika na hałas
2. Parametry badane
stopień narażenia ludzi na działanie hałasu
3. Wartości mierzone
poziom dz
więku: równomierny, chwilowy i szczytowy
4. Aparatura badawcza
miernik poziomu natężenia dz
więku (załącznik 1 lub 2)
5. Normy i przepisy prawne
PN-N-01307:1994 Hałas. Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy. Wymagania
dotyczące wykonywania pomiarów.
PN-ISO 9612:2004 Akustyka. Wytyczne do pomiarów i oceny ekspozycji na hałas w
środowisku pracy.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 listopada 2002 w sprawie
najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy (Dz.U. Nr 217, poz. 1833 rok 2002).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 w sprawie badań i pomiarów
czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 73, poz. 645).
Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne
(Dz.U. Nr 157, poz. 1318).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 w sprawie wykazu prac szczególnie
uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z 1996 r. ze zm. Dz.
U. Nr 127, poz. 1092 z 2002 r.)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 w sprawie wykazu prac wzbronionych
młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. Nr 200, poz.
2047 z 2004 r. ze zm. Dz. U. Nr 136 poz. 1145 z 2005 r. oraz Dz. U. Nr 106, poz. 724 z 2006
r.)
6. Sposób przeprowadzenia badań
przed przystąpieniem do ćwiczenia właściwego należy wykonać próbną serię pomiarową (czas
trwania 5 minut, odczyt wskazań co 15 s) i na podstawie uzyskanych wyników określić czy
emitowany przez z
ródło hałas ma charakter ustalony czy nie ustalony (hałs ustalony - różnica
pomiędzy poszczególnymi wskazaniami < 5dB); otrzymane wyniki należy skonsultować z osobą
prowadzącą zajęcia; w trakcie pomiaru charakterystyka miernika poziomu dz
więku dynamiczna S
i korekcyjna typu A
b. Prowadzenie badania w przypadku hałasu ustalonego:
 wykonać 20 pomiarów natężenia dz
więku (odczyty wskazań miernika co 15 s) w celu
wyznaczenia równoważnego poziom dz
więku LAeq,Te i poziomu ekspozycji na hałas
odniesiony do ośmiogodzinnego dnia pracy LEX,8h,
 wykonać pomiary maksymalnego poziomu dz
więku LAmax,
 wykonać pomiary szczytowego poziomu dz
więku LCPEAK (charakterystyka miernika
poziomu dz
więku dynamiczna PEAK i korekcyjna typu C)
 przeprowadzić się analizę hałasu w pasmach jednooktawowych o częstotliwościach
środkowych 63-8000 Hz
b. Prowadzenie badania w przypadku hałasu nieustalonego:
 wykonać 3 serie pomiarowe natężenia dz
więku, z których każda trwa 5 min; a przerwa
pomiędzy seriami trwa 2 min; częstotliwość pomiarów tak jak w serii próbnej w celu
wyznaczenia równoważnego poziomu dz
więku LAeq,Te i poziomu ekspozycji na hałas
odniesionego do ośmiogodzinnego dnia pracy LEX,8h,
 wykonać pomiary maksymalnego poziomu dz
więku LAmax,
 wykonać pomiary szczytowego poziomu dz
więku LCPEAK (charakterystyka miernika
poziomu dz
więku dynamiczna PEAK i korekcyjna typu C).
8. Zestawienie wyników badań
Tablica rejestracji wyników w przypadku hałasu ustalonego
Numer pomiaru Wartość natężenia dz
więku LA [dB]
Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy 2003 2
Ocena poziomu ekspozycji na hałas
1
...
20
Maksymalne natężenie dz
więku - LA, max
Szczytowy poziom dz
więku - LCPEAK
Analiza widmowa hałasu w pasmach jednooktawowych o częstotliwościach 63-8000 Hz
63 125 250 500 1000 2000 4000 8000
Tablica rejestracji wyników w przypadku hałasu nieustalonego
Liczba serii pomiarowych 3
Czas trwania jednej serii pomiarowej 5 min
Czas pomiędzy kolejnymi odczytami wskazań miernika 15 s
Przerwa pomiędzy seriami "T = 2 min
Numer Numer Wartość natężenia Równoważny poziom dz
więku dla każdej z serii [dB]
serii pomiaru dz
więku LA [dB]
1
1 - n ...
m
Maksymalne natężenie dz
więku - LA, max
Szczytowy poziom dz
więku - LCPEAK
9. Opracowanie wyników
wyznaczyć równoważny poziom dz
więku LAeq,Te , a w przypadku hałasu nieustalonego równoważny
poziom dz
więku LAeq,Te dla każdej serii pomiarowej i całego pomiaru,
wyznaczyć poziom ekspozycji na hałas odniesiony do ośmiogodzinnego dnia pracy LEX,8h,
uzyskane wyniki LEX,8h, LAmax, LCPIK, porównać z wartościami normatywnymi z uwzględnieniem
kobiet w ciąży i młodocianych (tablica 1).
ustalić krotność k przekroczenia NDN, k = 100,1(L  NDN),
ustalić czy przekroczona została wartość progu działania (patrz: Rozporządzenie Ministra
Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach
związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. Nr 157, poz. 1318)),
oszacować ryzko zawodowe (tablica 2) i określić jego dopuszczalność,
jeśli wykonane zostało badanie w poszczególnych pasmach częstotliwościowych, uzyskane wyniki
należy nanieść na wykres krzywych oceny hałasu N (załącznik 3).
Tablica 1. Dopuszczalne wartości parametrów hałasu słyszalnego w środowisku pracy
Parametry hałasu Wartość progu NDN ochrona NDN dla NDN dla
działania zdrowia młodocianych kobiet w ciąży
Poziom ekspozycji odniesiony do 8-godz. 80 85 80 65
dnia pracy LEX, 8h [dB]
Poziom ekspozycji odniesiony do 80 85 80 65
tygodnia pracy LEX, w [dB]
Maksymalny poziom dz
więku LA, max [dB] - 115 110 110
Szczytowy poziom dz
więku LC, peak [dB] 135 135 130 130
Tablica 2. Ocena ryzyka zawodowego
Oszacowany poziom ryzyka Krtoność normatywu k
Małe k < 0,5
Średnie 0,5 d" k d" 1
Duże k > 1
Wzory
Równoważny poziom dz
więku  hałas ustalony
k
1
LAeq,Te = LAi
"
k
i =1
Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy 2003 3
Ocena poziomu ekspozycji na hałas
gdzie:
k  liczba pomiarów
LAi  wartość natężenia dz
więku dla każdego z pomiarów
Poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy  hałas ustalony
Te
LEX ,8h = LAeq,Te +10lg�ł łł
�łTo śł
�ł �ł
gdzie:
LAeq,Te  równoważny poziom dz
więku
Te  łączny czas narażenia pracownika na hałas
To  czas pracy 8h
Równoważny poziom dz
więku dla każdej serii pomiarowej  hałas nieustalony
m 0.1LAi
�ł łł
1
LAeq,Ti = 10lg�ł (10 )śł
"
�łm i = 1 śł
�ł �ł
gdzie:
LAi  poziom dz
więku A dla każdego odczytu w serii
m  liczba próbek w serii w czasie Ti
Równoważny poziom dz
więku dla całego pomiaru:
0.1LAeq,Ti
�ł łł
n
1
�ł śł
LAeq,Te = 10 lg (Ti " 10 )
"
�łTe i = 1 śł
�ł �ł
gdzie:
Te  łączny czas narażenia pracownika na hałas
n  liczba serii pomiarowych
Ti  czas trwania jednej serii pomiarowej
LAeq,Ti  równoważny poziom dz
więku w każdej serii
Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do ośmiogodzinnego dnia pracy LEX,8h
Te
LEX ,8h = LAeq,Te +10lg�ł łł
�łTo śł
�ł �ł
gdzie:
LAeq,Te  równoważny poziom dz
więku
Te  łączny czas narażenia pracownika na hałas
To  czas pracy 8h
Krotność przekroczenia NDN
k = 100,1(L  NDN),
gdzie:
L  wartość natężenia dz
więku
NDN  najwyższe dopuszczalne natężenie
Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy 2003 4
Ocena poziomu ekspozycji na hałas
ZAA

CZNIK 1
Instrukcja obsługi miernika natężenia dz
więku I-10
Zastosowanie
Miernik poziomu dz
więku typ I - 10 przeznaczony jest do precyzyjnych pomiarów natężenia
dz
więku. Zasadnicze zastosowanie miernika:
- pomiary hałasu w celu akustycznej ochrony środowiska naturalnego człowieka i kontroli
akustycznych warunków pracy,
- pomiary poziomu sygnałów akustycznych (dz
więków użytecznych) i zakłóceń akustycznych (hałasów,
szumów),
- badania i lokalizacji hałasów przemysłowych, komunikacyjnych, itp.,
- badania hałaśliwości pracy maszyn i urządzeń technicznych,
- wyznaczanie izolacyjności akustycznej przegród pomieszczeń budynków,
- analizy częstotliwościowej dz
więku w pasmach oktawowych (należy podłączyć filtr oktawowy).
Pomiary można przeprowadzać na jednej z trzech dowolnie wybranych charakterystyk korekcyjnych  A ,
 B ,  C , na charakterystyce częstotliwościowej płaskiej  LIN i przy użyciu filtra oktawowego EXT. FILT,
przy charakterystyce dynamicznej: szybkiej  F , wolnej  S , szczyt  I i szczyt  pamięć  I peak-hold .
Analizator oktawowy przeznaczony jest do analizy częstotliwościowej dz
więku. Pomiary z użyciem
analizatora pozwalają na bardziej szczegółową ocenę i lokalizację z
ródeł hałasu przemysłowego,
komunikacyjnego, badanie częstotliwości pracy maszyn i urządzeń.
Budowa
Podstawowe elementy i części składowe przyrządu przedstawia rysunek 1.
Obsługa miernika
Przygotowanie miernika do pomiarów (wzorcowanie)
1. Za pomocą przełącznika 8 (rys. 1) ustawić charakterystykę korekcyjną LIN.
2. Przełącznik zakresów pomiarowych 2 (rys. 1) ustawić w położeniu  
3. Włączyć miernik wciskając czerwony przycisk  ON i poczekać ok. 1 min  sygnał ze z
ródła
wewnętrznego powinien spowodować wychylenie wskazówki na znak
Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy 2003 5
Ocena poziomu ekspozycji na hałas
4. Odchyłki korygować pokrętłem wzorcowania 3 (rys 1.)
5. Przejść do pomiarów.
Pomiar poziomu dz
więku
1. Za pomocą przełącznika 8 (rys. 1) ustawić charakterystykę korekcyjną.
2. Za pomocą przełącznika 7 (rys. 1) ustawić charakterystykę dynamiczną.
3. Przełącznik zakresu pomiarowego 2 (rys.1) ustawić w położeniu   .
4. Włączyć z
ródło dz
więku.
5. Pokrętło przełącznika zakresu pomiarowego przerzucać kolejno na poszczególne zakresy (od
największego do najmniejszego).
6. Wynik pomiaru, przedstawiony jest jako suma algebraiczna wskazania miernika wskazówkowego
i odczytu na skali przełącznika zakresu pomiarowego.
Analiza widmowa dz
więku w pasmach oktawowych z wykorzystaniem analizatora
oktawowego typ F-01
1. Ustawić przełącznik charakterystyk korekcyjnych 8 (rys.1) na EXT. FILT
2. Wyboru żądanego filtra dokonujemy przez wciśnięcie przełącznika częstotliwości środkowych filtrów
oktawowych 16 (rys.1) (wciskać tylko jeden klawisz).
3. Wynik pomiaru, przedstawiony jako suma algebraiczna wskazania miernika wskazówkowego i odczytu
na skali przełącznika zakresu pomiarowego, określa wyrażony w dB poziom ciśnienia akustycznego w
paśmie częstotliwości o szerokości wybranej oktawy.
Zalecenia ogólne dotyczące eksploatacji:
" Chronić mikrofon przed działaniem kurzu, pyłu, zawilgocenia, silnych podmuchów powietrza
i wstrząsów.
" Unikać przeciążenia miernika wskazówkowego, posługując się prawidłowo przełącznikiem zakresu.
" Włączać miernik tylko na czas pomiarów.
Uwagi ogólne
O wszelkich nieprawidłowościach w pracy przyrządu należy natychmiast powiadomić
prowadzącego zajęcia.
Z przyrządem należy obchodzić się ostrożnie, wg instrukcji. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości
należy zwrócić się do prowadzącego zajęcia.
Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy 2003 6
Ocena poziomu ekspozycji na hałas
ZAA

CZNIK 2
Instrukcja obsługi Precyzyjnego Całkującego Miernika Poziomu Dz
więku 
typ 2236
Zastosowanie
Precyzyjny całkujący miernik poziomu dz
więku typ 2236 przeznaczony jest do precyzyjnych pomiarów
natężenia dz
więku. Zasadnicze zastosowanie miernika:
- pomiary hałasu środowiskowego,
- pomiary hałasu na stanowisku pracy,
- analizy częstotliwościowej z
ródeł dz
więku w pasmach oktawowych.
Obsługa miernika
Pomiar poziomu dz
więku
1. Włączyć miernik.
2. Za pomocą przycisków  Level  wybrać zakres pomiarowy.
3. Za pomocą przycisku  .F.S.I wybrać charakterystykę dynamiczną.
4. Za pomocą przycisków  Parameter  wybrac paramter będący przedmiotem pomiaru.
5. Wyzerować miernik.
6. Wcisnąć przycisk  start/pauza .
7. Wynik pomiaru pokazywany jest w ostatniej linijce wyświetlacza.
Analiza widmowa dz
więku w pasmach oktawowych
1. Włączyć miernik.
2. Za pomocą przycisku  .F.S.I wybrać charakterystykę dynamiczną F.
3. Używając przycisków  Frequency Wt  należy zmienić charakterystyke ważenia
częstotliwościowego do częstotliwości pasma, w którym ma rozpocząć się analiza.
4. Wcisnąć przycisk  start/pauza .
5. Odczytać wynik pomiaru.
6. Po zakończeniu pomiaru w wybranym paśmie należy wcisnąć przycisk  start/pauza .
7. Powtórzyc kroki 3 do 6 dla innych pasm, dla których ma być przeprowadzona analiza.
Zalecenia ogólne dotyczące eksploatacji:
" Chronić mikrofon przed działaniem kurzu, pyłu, zawilgocenia, silnych podmuchów powietrza
i wstrząsów.
" Włączać miernik tylko na czas pomiarów.
Uwagi ogólne
O wszelkich nieprawidłowościach w pracy przyrządu należy natychmiast powiadomić
prowadzącego zajęcia.
Z przyrządem należy obchodzić się ostrożnie, wg instrukcji. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości
należy zwrócić się do prowadzącego zajęcia.
Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy 2003 7
Ocena poziomu ekspozycji na hałas
ZAA

CZNIK 3
Krzywe oceny hałasu N
Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy 2003 8
Ocena poziomu ekspozycji na hałas
ZAA

CZNIK 4
Karta oceny ryzyka na stanowisku pracy
Data Nr Karty
Zespół przeglądowy:
Ewa Górska  pełnomocnik Dziekana WIP ds.
KARTA OCENY RYZYKA NA STANOWISKU PRACY
BHP i Nauki
Tomasz Reszka  pracownik laboratorium
Elektryk
Stanowisko do pomiarów parametrów hałasu w Liczba narażonych
Stanowisko pracy
kabinie dz
więkoizolacyjnej
Dokumenty odniesienia:
Charakterystyka stanowiska pracy: Stanowisko wyposażone jest w mierniki hałasu,
PN-N018002
z
ródło dz
więku, stół.
instrukcje
Ewentualny Ciężkość Prawdopodobieństw Oszacowanie Działania obniżające
Lp. Zagrożenie
skutek szkód o ryzyka ryzyko
Bóle i zawroty
mała prawdopodobne mała
Zastosowanie klamki
głowy,
Zatrzaśnięcie w kabinie
1. ograniczającej możliwość
oświetleniowej
zatrzaśnięcia
omdlenie. średnia prawdopodobne średnie
Awaria wentylacji w Bóle i zawroty
2. mała prawdopodobne małe Okresowe przeglądy instalacji
kabinie głowy
Upuszczenie miernika Trzymanie miernika nad
3. Stłuczenia ciała średnia mało prawdopodobne małe
hałasu stołem w czasie ćwiczenia.
Poparzenie średnia mało prawdopodobne małe Korzystanie z urządzeń
4. Porażenie prądem
śmierć duża mało prawdowpodobne średnie zgodnie z instrukcją obsługi
Zastosowanie ochronnoków
Dz
więki o nstężeniu
5. Bóle głowy mała prawdopodobne małe słuchu, ograniczenie czasu
powyżej 85 dB
przebywania w kabinie.
Zatwierdził:
Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy 2003 9
Ocena poziomu ekspozycji na hałas
ZAA

CZNIK 5
Instrukcja BHP - stanowiska do badania parametrów hałasu
Opis stanowiska badawczego
Zgodnie z instrukcją badawczą pkt 5.
Sposób przeprowadzenia badań
Zgodnie z instrukcją badawczą pkt 7.
Uciążliwości i zagrożenia mogące wystąpić na stanowisku podczas wykonywania badań
Zatrzaśnięcie w kabinie dz
więkoizolacyjnej
Awaria wentylacji w kabinie dz
więkoizolacyjnej
Upuszczenie miernika hałasu
Dz
więki o natężeniu powyżej 85 dB
Porażenie prądem
Wykaz czynności niedozwolonych:
Włącznie urządzeń przed zapoznaniem się z instrukcją ich obsługi i bez zgody prowadzącego
Niestosowanie się do zaleceń zawartych w instrukcjach wykonania ćwiczeń oraz obsługi aparatury
pomiarowej
Nie stosowanie się do powyższych zaleceń może spowodować:
Słuczenia
Poparzenia
Śmierć
Czynności przed rozpoczęciem ćwiczenia:
" Zapoznanie się z instrukcjami obsługi aparatury badawczej i diagnostycznej
" Wysłuchanie szkolenia stanowiskowego
" Zapoznanie się z kartą oceny ryzyka zawodowego
Czynności po zakończeniu ćwiczenia:
" Wyłączenie urządzeń diagnostycznych i aparatury badawczej
" Odłożenie aparatury w miejsce składowania lub przekazanie wykładowcy
" Zgłoszenie wykładowcy spostrzeżonych awarii sprzętu lub wyposażenia
Postępowanie w sytuacji awarii lub wypadku:
1. Bezzwłocznie powiadomić prowadzącego zajęcia
2. Udzielić pomocy poszkodowanym
3. Jeżeli to konieczne powiadomić stosowne służby, tj. straż pożarną, pogotowie
ratunkowe, pogotowie energetyczne
Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy 2003 10