Temat 2:
 Dobór przyrządów do pomiaru
wielkości geometrycznych.
Technika mierzenia
Miernictwo i systemy pomiarowe w
budowie maszyn
Kryteria racjonalnego doboru
przyrzÄ…du pomiarowego
rodzaj mierzonego wymiaru
sposób ustalenia i zamocowania mierzonego przedmiotu
sposób odbierania informacji o mierzonym wymiarze
możliwość opracowania (komputerowego) wyników pomiaru
możliwość bezpośredniego przekazywania wyników pomiaru
do systemu SPC
wartość mierzonego wymiaru
optymalna niepewność pomiaru
z
Rodzaj mierzonego wymiaru
w
zewnętrzny
wewnętrzny
m
mieszany
p
pośredni
czynniki
wpływające
Sposób ustalenia i mocowania przedmiotu
właściwości konstrukcyjno-
technologiczne przedmiotu
masa przedmiotu
kształt przedmiotu
właściwości konstrukcyjno-
metrologiczne przyrzÄ…du
Technika odbierania informacji
o mierzonym przedmiocie
technika stykowa
technika bezstykowa
technika stykowo-optyczna
styk końcówki pomiarowej
z przedmiotem mierzonym
Technika stykowa
styk punktowy
z naciskiem lub
bez nacisku
pomiarowego
styk liniowy
styk powierzchniowy
Zasada pomiarowa
Każdy pomiar opiera się na pewnej zasadzie  czyli zjawisku fizycznym wykorzystanym do
przeprowadzenia pomiaru. W konstrukcji każdego przyrządu pomiarowego jest zrealizowana
określona zasada pomiarowa.
zjawisko liniowej zależności
Pomiar siły dynamometrem
odkształcenia elementu
sprężynowym
sprężystego od wartości siły
obciążającej
Pomiar temperatury rozszerzalność cieplna cieczy, tzn.
zależność przyrostu objętości
termometrem spirytusowym
cieczy od przyrostu jej temperatury
II prawo dynamiki, tzn. zależność
Pomiar przyspieszenia
oporu bezwładności stałej masy od
akcelerometrem
przyspieszenia
Pomiar długości czujnikiem przełożenie mechaniczne (za
pomocą przekładni zębatej) między
zegarowym
końcówką pomiarową a wskazówką
realizowana zasada pomiarowa
Metoda pomiarowa - sposób porównania wartości mierzonej wielkości z jednostką miary.
METODY POMIAROWE
bezpośrednia pośrednia
podstawowa
bezpośredniego porównania
różnicowa
różnicowa wychyleniowa
różnicowa koincydencyjna
różnicowa zerowa
wychyleniowa
złożona
Metoda pomiarowa bezpośrednia - wartość wielkości uzyskuje się bez potrzeby
mierzenia innych wielkości funkcyjnie z nią powiązanych i bez wykonania
specjalnych obliczeń. Może natomiast zajść potrzeba obliczenia poprawek
wynikających z wielkości wpływowych lub z tzw. stałej przyrządu (np. mnożenie
każdego wyniku pomiaru przez pewien stały współczynnik).
Przykłady:
üðPomiar Å›rednicy waÅ‚ka mikrometrem.
üðPomiar chropowatoÅ›ci powierzchni profilometrem.
üðPomiar prÄ™dkoÅ›ci samochodu prÄ™dkoÅ›ciomierzem stanowiÄ…cym
wyposażenie pojazdu.
Metoda pomiarowa pośrednia - polega na mierzeniu (bezpośrednim) pewnej
liczby wielkości pomocniczych, a następnie  na podstawie wyników tych
pomiarów  obliczeniu wielkości poszukiwanej
Przykłady:
üðPomiar promienia Å‚uku przez zmierzenie bezpoÅ›rednie jego strzaÅ‚ki i ciÄ™ciwy, a
następnie wykonanie odpowiednich obliczeń opartych na zależnościach
geometrycznych.
üðPomiar kalorymetryczny ciepÅ‚a wÅ‚aÅ›ciwego przez pomiar masy ciaÅ‚a i przyrostu
temperatury.
Szczególnym przypadkiem metody pośredniej jest metoda pomiarowa
podstawowa (bezwzględna), oparta na pomiarach wielkości występujących w
definicji danej wielkości.
Przykłady:
üðPomiar prÄ™dkoÅ›ci w ruchu jednostajnym przez pomiar drogi i czasu.
üðPomiar ciÅ›nienia przez pomiar siÅ‚y i powierzchni, na którÄ… dziaÅ‚a siÅ‚a.
Metoda pomiarowa złożona, wg której wyznacza się jednocześnie wartości
więcej niż jednej mierzonych wielkości, poprzez rozwiązanie pewnego układu
równań, w których występują wyniki innych (pomocniczych) pomiarów.