EMAS
" Nazwa EMAS pochodzi od skrótu angielskiego
zwrotu:  Eco- Management and Audit
Scheme .
" Pełna nazwa programu:  Zarządzanie Komisji
System zarządzania Wspólnot Europejskich w sprawie
dopuszczenia do dobrowolnego udziału
środowiskowego EMAS
przedsiębiorstw sektora przemysłowego
Wspólnoty w systemie eko-zarządzania i
ekoaudytu
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
1 2
" EMAS jest usankcjonowanym prawnie Programem
Rozporządzenie Unii Europejskiej EMAS
Wspólnot Europejskich, propagującym ideę
dobrowolnego podejmowania zobowiązań w dziedzinie
" Istotnym dla SZŚ standardem jest
ochrony środowiska przez organizacje (a mogą to być zarówno
przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe, jak i inne instytucje, placówki
Rozporządzenie Rady Unii Europejskiej EMAS.
naukowe, szkoły, czy te\
urzędy administracji publicznej), które:
W angielskiej wersji jest to:
" wdro\
yły i utrzymują systemy zarządzania środowiskowego zgodny
" Regulation (EC) No 761/2001 of The
z wytycznymi normy ISO 14001,
European Parliament The Council of 19
" ciągle identyfikują aspekty środowiskowe i swoje znaczące
oddziaływanie na środowisko oraz
March 2001 allowing voluntary participation
" opracowują i realizują plany działań pozwalające sukcesywnie
by organisations in a Community eco-
ograniczać to oddziaływanie w sposób i w zakresie większym, ni\

management and audit scheme.
wymaga tego prawo.
" (Rozporządzenie nr 761/2001 UE
umo\
liwiające dobrowolne uczestnictwo przez
organizacje w eko-zarządzaniu i programie
auditów Wspólnoty).
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
3 4
Systemy Zarządzania
Rozwój standardowych SZŚ
Środowiskowego (SZŚ)
Poszerzenie świadomości środowiskowej
AQAP, DEF
problemy środowiskowe, wypadki
STAN
Systemy Zrównowa\
onego Rozwoju ?
BS 5750 (1979, 1987)
Oddziaływanie na środ.
Audyt środowiskowy
Formalny/standardowy system zarządzania EMAS Ocena
ISO 9001
Formalny/standardowy system zarządzania ISO 14001
BS 7750 (1992, 1994) EMAS I (1995)
EMAS II (2001)
ISO 14001
Systemy nieformalne (Eco-lighthouse, Ekoprofit, etc)
ISO 14 001
(1996, 2004)
EMAS
Brak systemu zarządzania środowiskowego ISO 9001
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
5 6
EMAS w liczbach
Firmy zarejestrowane w EMAS
" Ponad 3,900 organizacji zarejestrowanych w Europie
" Około 1 milliona pracowników zatrudnionych w
organizacjach zarejestrowanych w EMAS
4500
4000
3500
3000
2500
organizacje
2000
1500
1000
500
0
1998 1999 2000 2001 2002 2003
Rok
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
7 8
y
ródło: www.ecology.or.jp
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
9 10
Cel EMAS
1. Poprawa stanu środowiska w miejscu lokalizacji 4. Przygotowanie i stosowanie w
przedsiębiorstw.
przedsiębiorstwach systemu zarządzania
2. Dą\
ność do zniwelowania negatywnego wpływu
środowiskowego.
danego przedsiębiorstwa na środowisko
5. Informowanie społeczeństwa o sprawach
naturalne do takiego poziomu, który mógłby
ochrony środowiska.
zostać osiągnięty przy u\
yciu najlepszych,
ekonomicznie opłacalnych technik.
6. Zobowiązanie pracowników najemnych,
3. Zmniejszenie szkodliwości oddziaływań na
podwykonawców oraz dostawców do
środowisko powstałych na skutek działalności
przestrzegania norm zakładowych
firm, przestrzegania przepisów dotyczących
dotyczących ochrony środowiska.
ochrony środowiska, sformułowania celów
ekologicznych.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
11 12
Liczba rejestracji
Organizacje chętne do udziału w
programie EMAS powinny
Kto mo\
e uczestniczyć w EMAS?
" Wszystkie organizacje sektora publicznego i prywatnego które
" określić cele polityki ekologicznej oraz środki jakimi
oddziaływują na środowisko
cele te mają zostać osiągnięte,
" przeprowadzić audyt środowiskowy swojej
działalności, produktów i usług,
" wprowadzić system zarządzania środowiskiem,
" 25 Krajów Członkowskich UE + kraje z europejskiego
" przeprowadzać regularne audyty środowiskowe,
obszaru gospodarczego European Economic Area
" zło\
yć, zatwierdzone przez niezale\
nego
weryfikatora, oświadczenie o spełnianiu wszelkich
wymogów EMAS,
" podać zatwierdzone oświadczenie do wiadomości
publicznej.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
13 14
Korzyści z uczestniczenia w programie EMAS Udział w Programie polega generalnie na
1. wdro\
eniu w jednostce organizacyjnej systemu
" potwierdzana przez niezale\
nego weryfikatora
zarządzania środowiskowego zgodnego z
zgodność postępowania przedsiębiorcy z
wymaganiami rozporządzenia, podlegającego
wymogami ochrony środowiska,
rejestracji i poddawanego okresowemu
" korzyści finansowe związane ze spełnianiem
sprawdzeniu przez akredytowanych
wymogów ochrony środowiska (brak kary i
weryfikatorów;
podwy\
szonych opłat),
2. publikowaniu okresowego raportu
" szansa wejścia na rynki wymagające "czystej
produkcji", środowiskowego;
" zwiększona wiarygodność biznesowa i
3. wdro\
eniu programu systematycznego
środowiskowa,
zmniejszania skali oddziaływania na
" oczywiste korzyści marketingowe.
środowisko we wszystkich znaczących
aspektach.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
15 16
Główne elementy systemu EMAS  jak działa EMAS?
Główne elementy systemu EMAS  jak działa EMAS?
" Główne elementy EMAS:
Na podstawie cyklu PDCA  Planuj (Plan)
 Przeprowadzenie przeglądu środowiskowego dla zbadania
Wprowadz
(Do) Sprawdz
(Check) Popraw (Act)
wpływu organizacji na środowisko
Wstępny przegląd środowiskowy
 Utworzenie skutecznego systemu zarządzania
środowiskowego w oparciu o przegląd środowiskowy,
ukierunkowany na poprawę działalności środowiskowej Polityka Środowiskowa
Program
organizacji
 Przekazywanie informacji środowiskowej innym podmiotom
Działania Korygujące System Zarządzania Środowiskowego
poprzez deklarację środowiskowa i logo EMAS
Audyt Środowiskowy
Deklaracja środowiskowa
Walidacja i Rejestracja
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
17 18
ISO 14001 i EMAS ISO 14001 i EMAS
EMAS
Deklaracja środowiskowa
i Logo EMAS
Zewnętrzna komunikacja
Rozporządzenie EMAS
Załącznik I
ISO 14001
Wymagania SZŚ
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
19 20
ORGANIZACJA
Struktura
Wstępny przegląd środowiskowy
Zało\
enia i podstawowe zasady EMAS
administracyjna
Polityka Środowiskowa
Program
EMAS
Działania Korygujące System Zarządzania Środowiskowego
Weryfikacja
" Dobrowolność
Zatwierdzenie
Audyt Środowiskowy
" Dostępność
Akredytowani weryfikatorzy
Deklaracja środowiskowa
" Jawność danych
Walidacja i Rejestracja
" Okresowość
KOMPETENTNY ORGAN
(cykliczność)
ORGAN
AKREDYTACYJNY
" Niezale\
na weryfikacja
Rejestracja
KOMISJA
EUROPEJSKA
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
21 22
Dobrowolność Dostępność
" Udział jednostek organizacyjnych w Programie EMAS jest dobrowolny. w Programie EMAS mo\
e uczestniczyć ka\
da jednostka
Przystępując do programu organizacja zobowiązuje się do wdro\
enia organizacyjna (przedsiębiorstwa, organy administracyjne, placówki
i/lub utrzymywania systemu zarządzania środowiskowego (SZŚ), edukacyjne itp.) działająca na terenie Unii Europejskiej. Szeroka
prowadzenia cyklicznych audytów i publikowania informacji na
dostępność Programu ma powodować systematyczne zwiększanie
zasadach podanych w Rozporządzeniu. W zamian za to, po weryfikacji
ilości jego uczestników, a tym samym zakresu i efektów ich działań
przez niezale\
nego, akredytowanego weryfikatora środowiskowego -
pro-środowiskowych, co powinno prowadzić w konsekwencji do
publicznej deklaracji (oświadczenia) oraz zgodności postępowania
systematycznego zmniejszania szkodliwych wpływów na
organizacji z wymogami EMAS, jej nazwa umieszczana jest w
środowisko ze strony przemysłu, rolnictwa, czy gospodarki
specjalnych rejestrach - krajowym i unijnym.
komunalnej. W szczególności chodzi o zwiększenie zainteresowania
" Uczestnictwo organizacji jest dobrowolne, ale ka\
de państwo małych i średnich przedsiębiorstw oraz instytucji, których
członkowskie Unii ma obowiązek ustanowienia krajowego Programu jednostkowe oddziaływanie mo\
e być stosunkowo niewielkie - w
EMAS, niezale\
nie od stopnia zainteresowania krajowych organizacji związku z czym nie podlegają one regularnemu nadzorowi ze strony
wdra\
aniem jego zasad. słu\
b kontrolnych ochrony środowiska - ale suma ich oddziaływań
stanowić mo\
e znaczące obcią\
enie dla środowiska.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
23 24
Jawność danych Okresowość (cykliczność)
Jednym z elementów Programu EMAS jest publikowanie
" Organizacje, które zostały zarejestrowane w
przez organizacje tzw. deklaracji (oświadczeń)
Programie zobowiązane są tak prowadzić swoją
środowiskowych, zawierających wiarygodne informacje o
działalność, aby jej wpływ na środowisko był pod
oddziaływaniu organizacji na środowisko,
podejmowanych przez nią działaniach środowiskowych i
nieustanną kontrolą, a tam gdzie to jest tylko
ich efektach. Rozporządzenie wymaga, aby deklaracje
mo\
liwe, aby skala oddziaływań była
prezentowały informacje i dane prawdziwe,
systematycznie zmniejszana. Jest to
jednoznaczne i pozwalające na ich okresowe
porównywanie. Organizacja powinna zapewnić fundamentalna zasada funkcjonowania SZŚ,
dostępność informacji zawartych w deklaracji dla opinii
tak\
e w rozumieniu normy ISO 14001.
publicznej i wszystkich zainteresowanych stron.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
25 26
Wymagania EMAS  Rozporządzenie o EMAS
Niezale\
na weryfikacja
" Rozporządzenie EMAS składa się z 18 Artykułów i 8 Załączników
" Koncepcja EMAS zakłada, \
e organizacje zarejestrowane w
" W odró\
nieniu od innych standardowych systemów zarządzania,
Programie są okresowo sprawdzane przez niezale\
nych
załączniki stanowią integralną część Rozporządzenia  nie
weryfikatorów środowiskowych. Zadaniem weryfikatorów jest
odgrywają tylko roli informacyjnej - zawierają wymagania które
bezstronna ocena funkcjonowania systemu zarządzania
środowiskowego (SZŚ) oraz potwierdzenie prawdziwości danych muszą być spełnione
publikowanych w deklaracji środowiskowej).
 Załącznik I: wymagania SZŚ (zgodne z ISO 14001)
" Z fazy weryfikacji płyną wnioski i wskazówki, które umo\
liwiają
 Załącznik II: Wymaganie dotyczące przeprowadzenia wewnętrznego
rozpoczęcie kolejne-go obrotu pętli poprzez nowelizację, względnie
audytu środowiskowego
potwierdzenie polityki środowiskowej, a następnie opracowanie
 Załącznik III: Deklaracja środowiskowa
zmodyfikowanych planów działań i ich sukcesywną realizację.
 Załącznik IV: Logo
" EMAS wymaga okresowego odnawiania rejestracji. Ma to
 Załącznik V: Akredytacja, nadzór i funkcje weryfikatorów
motywować organizacje do ciągłej realizacji celów EMAS oraz
środowiskowych
utrzymywania SZŚ i zapewnić, \
e w zarejestrowanych jednostkach
 Załącznik VI: Aspekty środowiskowe
systemy te faktycznie funkcjonują, a plany działań pro-
środowiskowych są systematycznie przygotowywane, realizowane,  Załącznik VII: Przegląd środowiskowy
weryfikowane i uzupełniane.
 Załącznik VIII: Informacje dotyczące rejestracji
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
27 28
Zgodność postępowania z
Logo
przepisami prawa
" Przedsiębiorstwa, które uczestniczyć będą w
Programie Eko-Zarządzania i Audytowania
mogą u\
ywać logo EMAS.
" Napis pod logo mo\
e występować w dwóch
Wymaganie zgodności z prawem
wersjach. Pierwsza to "Potwierdzone
?
Zarządzanie Środowiskowe" (ang. - Verified
Environmental Management), druga
ISO 14001 EMAS
"Potwierdzona Informacja (ang. - Validated
lnformation). Obie wersje muszą posiadać
numer rejestracyjny przedsiębiorstwa.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
29 30
Ci
ą
gła poprawa
LOGO
Logo mo\
e być u\
ywane w następujących
gamach kolorystycznych:
" kolorowej (zielony, \
ółty, niebieski);
" czarnej na białym tle;
" białej na czarnym tle.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
31 32
Warunkiem skorzystania z logo ma być aktualna
rejestracja organizacji. Istnieje kilka mo\
liwości
Logo nie mo\
e być stosowane
zastosowania logo, tj.:
" na potwierdzonych informacjach, np. wybrane
" na produktach lub ich opakowaniach
dane z aktualnego oświadczenia
(etykietowanie produktów jest
środowiskowego (wersja druga logo);
" na potwierdzonych oświadczeniach wzbronione);
środowiskowych (wersja druga);
" w połączeniu z porównującymi
" na nagłówkach pism organizacji (wersja
twierdzeniami dotyczącymi innych
pierwsza);
produktów, działań lub usług.
" w materiałach mówiących o uczestnictwie
organizacji w EMAS (wersja pierwsza);
" w reklamach lub na reklamach produktów,
działań i usług.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
33 34
Zadaniem krajów członkowskich jest ponadto
Obowiązki Państw Członkowskich UE
" określenie ewentualnego wprowadzenia i wysokości
Członkowie UE zobowiązani są da ustanowienia i
opłat rejestracyjnych, a tak\
e opłat za akredytację
zapewnienia funkcjonowania następujących
itp.;
elementów Programu EMAS:
" zapewnienie, \
e organizacje zarejestrowane w
" jednostki akredytującej weryfikatorów oraz
Programie w istocie prowadzą działalność w pełni
systemu akredytacji;
zgodną z wymaganiami prawnymi dotyczącymi
" kompetentnego organu (względnie systemu
ochrony środowiska (obowiązującymi w danym kraju
organów lub jednostek) rejestrującego
i na terenie Unii Europejskiej);
przedsiębiorstwa deklarujące dobrowolne
uczestnictwo w Programie oraz decydującego o
" podejmowanie działań egzekwujących stosowanie
sposobie funkcjonowania Programu w danym
wymogów prawa w przypadku ich nie
kraju;
przestrzegania;
" publicznie dostępnej listy jednostek
" informowanie organizacji oraz opinii społecznej o
zarejestrowanych w Programie EMAS oraz listy
Programie EMAS oraz promowanie tych jednostek,
akredytowanych weryfikatorów środowiskowych.
które dobrowolnie uczestniczą w Programie.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
35 36
Akredytacja weryfikatorów
Weryfikator środowiskowy
" Jednym z wymogów stawianych Krajom Członkowskim
jest stworzenie systemu akredytacji weryfikatorów
Instytucja lub osoba(y) indywidualne posiadająca
środowiskowych oraz nadzorowania ich działalności.
odpowiednie certyfikaty, specjalizująca się w
System akredytacji powinien zapewniać potwierdzanie
kwalifikacji i kompetencji weryfikatorów. Powinni to być
dziedzinie ochrony środowiska, znająca zasady
specjaliści, posiadający odpowiednie kwalifikacje
wdra\
ania systemu zarządzania środowiskowego
zawodowe i spełniający określone przez
Rozporządzenie EMAS kryteria. Przy jego tworzeniu, zgodnego z wymogami normy ISO 14001,
mo\
na korzystać z instytucji ju\
istniejących, nadając im
przygotowana do oceny przeglądów i deklaracji
odpowiednie uprawnienia, względnie ustanawiać nowe
organy, desygnowane tylko i wyłącznie do realizacji środowiskowych, a tak\
e zgodności funkcjonowania
wymogów Programu. Weryfikator nie mo\
e być
SZŚ ze standardem ISO 14001 oraz potwierdzania,
powiązany z weryfikowaną organizacją, w sposób
\
e dana organizacja spełnia wymogi prawa ochrony
finansowy, komercyjny, rodzinny lub inny. W
szczególności weryfikatorzy powinni spełniać wymogi
środowiska i Rozporządzenia EMAS.
normy EN 45012, art. 4 i 5 odnoszące się do
niezale\
ności i obiektywizmu.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
37 38
Strona internetowa EMAS Komisji Europejskiej
Pytania?
Pytania?
Pytania?
http://europa.eu.int/comm/environment/emas Pytania?
Pytania?
Pytania?
Pytania?
Pytania?
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
39 40
Rewizja Rozporządzenia EMAS I
Dla dociekliwych  historyków
Dla dociekliwych  historyków
" Zasady organizacji i funkcjonowania Programu
Eko-Zarządzania i Audytowania określiło po raz
Nowelizacja EMAS I
pierwszy Rozporządzenie Rady (EWG) 1836/93
z dnia 23 czerwca 1993 roku w sprawie
dobrowolnego uczestnictwa przedsiębiorstw
przemysłowych we wspólnotowym Programie
Eko-Zarządzania i Audytowania, nazywane te\

rozporządzeniem EMAS.
" Rozporządzenie Rady (EEC) 1836/93 z dnia 23
czerwca 1993, zezwalające na dobrowolne
uczestnictwo przedsiębiorstw z sektora
przemysłowego we wspólnotowym Systemie
Ekozarządzania i Audytu.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
41 42
Rewizja Rozporządzenia EMAS I Rewizja Rozporządzenia EMAS I
" Ponadto Unia Europejska podjęła szereg decyzji
" Na podstawie doświadczeń i w celu
konstytuujących podstawy funkcjonowania systemów
zarządzania środowiskowego. Po rewizji (w latach 1999-
uniknięcia niepo\
ądanego konkurowania z
2001) zało\
eń organizacyjnych i formalno-prawnych
ISO 14001 siedem lat póz
niej
EMAS opracowano i przyjęto nowy akt prawny
Rozporządzenie nr 761/2001 Parlamentu Europejskiego
zaktualizowano Rozporządzenie EMAS.
i Rady z dnia 19 marca 2001 r. w sprawie dobrowolnego
uczestnictwa firm w Programie Eko-Zarządzania i
Audytowania (tzw. EMAS II).
" W innym spotykanym przekładzie (Rozporządzenie (EC) nr
761/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 marca 2001 r.,
dopuszczające dobrowolny udział organizacji w systemie
zarządzania środowiskowego i audytu we Wspólnocie (EMAS).
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
43 44
Nowelizacja ustawy o krajowym systemie
" W ubiegłym tygodniu Komisja Europejska przyznała
ekozarządzania i audytu EMAS coroczne nagrody dla organizacji, które uzyskały
rejestrację w systemie EMAS. Nagrodzone zostały
" W Sejmie rozpoczęły się prace nad nowelizacją ustawy o krajowym
systemie ekozarządzania i audytu EMAS. Do prac w Komisjach najlepsze rozwiązania dotyczące komunikacji w
Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Ochrony Środowiska,
organizacjach ró\
nych wielkości. Nagrodę w
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa został skierowany projekt ustawy
kategorii organizacji du\
ych otrzymała prowincja
zmieniającej ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie
Bolonia (Włochy), w kategorii organizacji małych i
ekozarządzania i audytu EMAS (Dz. U. Nr 70, poz. 631 z póz
n. zm.).
średnich firma Mainau z Niemiec zajmująca się
Projekt zmian ma na celu usprawnienie i uproszczenie fukcjonowania
systemu EMAS w Polsce. Projektowane zmiany dotyczą przede
utrzymaniem ruchu, a w kategorii mikro organizacji
wszystkim przeniesienia kompetencji, w zakresie spraw związanych z
stowarzyszenie właścicieli sklepików z rynku
EMAS, z marszałków województw na wojewodów. Przeniesienie to jest
Canillas w Madrycie.
uzasadnione większą efektywnością działań wojewody w tym zakresie,
poniewa\
podmiotami przygotowanymi do realizacji zadań w ramach
systemu EMAS są urzędy wojewódzkie.
Komisja świętowała równie\
5000 rejestrację w
Pozostałe zmiany w projekcie ustawy mają charakter techniczny i
systemie, którą uzyskała elektrownia wodna w
porządkowy. Proponuje się rozszerzenie numeru rejestracyjnego w
Terni, nale\
ąca do włoskiego koncernu
rejestrze krajowym o element ułatwiający określenie liczby
energetycznego Endessa Italia Spa.
zarejestrowanych organizacji oraz kolejność przystępowania do
systemu.
Andrzej PACANA Andrzej PACANA
45 46
Informacja z dnia 28.11.2006 Informacja z dnia 21.11.2006