WOJNA SZEŚCIODNIOWA
W 1967 r. Izrael, po ogłoszonej mobilizacji, przygotował do swojej
obrony około 250 tys. ludzi, zorganizowanych w 25 brygady (11
pancernych, 11 piechoty i 4 powietrzno-desantowe). Dysponowali
oni 1,3 tys. czołgów (głównie AMX-13, Centurion, M50, M51
Sherman i M48 General Patton) i 160 działami samobie\
nymi.
Wsparcie zapewniały brygady artylerii dysponujące około 800
działami polowymi i 108 wyrzutniami rakiet przeciwlotniczych. W
siłach powietrznych słu\
yło 14 tys. ludzi dysponujących 197
samolotami bojowymi (72 naddz
więkowe samoloty myśliwsko-
bombowe Mirage IIIC zgrupowane w 3 dywizjonach myśliwskich, 60
myśliwców bombardujących Super-Mystere B2, Mystere II i 41
myśliwców Ouragan zgrupowanych w 1 dywizjonie
wielozadaniowym i 3 dywizjonach myśliwsko-bombowych,
wspieranych przez 25 lekkich bombowców Sud-Ouest Vautour II).
W 2 dywizjonach transportowych znajdowały się samoloty
transportowe Noratlas, Stratocruiser, C-46 i C-47. W siłach
morskich słu\
yło 4 tys. ludzi, dysponujących 4 okrętami
podwodnymi, 3 niszczycielami (w tym jeden zdobyty na Egipcjanach
w 1956 r.), 12 kutrami torpedowymi, 6 okrętami patrolowymi i 3
małymi okrętami desantowymi.
Egipt po ogłoszonej mobilizacji dysponował armią
liczącą 300 tys. \
ołnierzy. Z tej liczby, na
Półwyspie Synaj zgromadził 7 dywizji (w tym 2
pancerne). Około 100 tys. \
ołnierzy dysponowało
900 czołgami i 200 działami samobie\
nymi
(głównie produkcji radzieckiej T-34, T-54, T-55,
SU-85 i SU-100), 900 działami. W lotnictwie
egipskim słu\
yło 16 tys. ludzi, dysponujących 410
samolotami (produkcji ZSRR, ChRL, CSRS i PRL:
30 średnich bombowców Tu-16, 49 lekkich
bombowców Ił-28, 55 myśliwców bombardujących
Su-7B, 163 myśliwce MiG-21, oraz myśliwce MiG-
15, MiG-17 i MiG-19). W egipskiej marynarce
słu\
yło 12 tys. ludzi, dysponujących 14 okrętami
podwodnymi (radzieckie typu "W" i "R"), 5
niszczycielami (radzieckie typu "Skoryj"), 3
fregatami, 2 korwetami, 20 kutrami rakietowymi
(radzieckie typu "Osa" i "Komar"), 32 kutrami
torpedowymi, 8 trałowcami, 12 ścigaczami
okrętów podwodnych i 10 okrętami desantowymi.
Syria po mobilizacji wystawiła 65 tys. \
ołnierzy
z 300 czołgami, 100 działami samobie\
nymi i 300
działami polowymi. Większość sprzętu było
pochodzenia radzieckiego. W lotnictwie syryjskim
słu\
yło 4 tys. ludzi dysponujących 200 samolotami
(w tym 140 maszyn bojowych, między innymi
MiG-17 i MiG-19). Personel marynarki liczył 4 tys.
ludzi dysponujących 2 trałowcami, 3 kutrami
patrolowymi, 2 kutrami rakietowymi i 13 kutrami
torpedowymi.
Jordania po mobilizacji wystawiła 40 tys.
\
ołnierzy z 300 czołgami (brytyjskie i
amerykańskie Centurion, M47 i M48 General
Patton) i 200 działami. W siłach powietrznych
słu\
yło 2,5 tys. ludzi dysponujących 120
samolotami (w tym 70 maszyn bojowych, głównie
brytyjskie Hawker Hunter FGA9). Jordania
otrzymała wsparcie ze strony Iraku. Ekspedycyjny
korpus iracki liczył 20 tys. \
ołnierzy z 200
czołgami, wspieranymi kilkudziesięcioma
samolotami.
Syria, Irak i Jordania wystawiły razem około
250 samolotów bojowych. A
ącznie państwa
arabskie wystawiły do walki 209 najnowszych
myśliwców naddz
więkowych Mig-21, 343 myśliwce
starszego typu oraz 86 bombowców bliskiego i
średniego zasięgu.
Strategia państw arabskich zmierzała do uwikłania Izrael
w długotrwałe walki pozycyjne, a po wyczerpaniu zapasów
strategicznych i wykrwawieniu jego głównych sił, przejście
do działań ofensywnych, i ostatecznie likwidacji państwa
\
ydowskiego na Bliskim Wschodzie.
Zupełnie odmienna była strategia działania Izraela. Planowano
nagłym uderzeniem powietrzno-lądowym błyskawiczne rozbicie sił
egipskich zgromadzonych na Synaju, a następnie przerzucenie
zwolnionych oddziałów na front jordański i syryjski. Marynarka
miała ochraniać wybrze\
a przed desantami wroga, a główne zadania
powierzono lotnictwu oraz wojskom lądowym, uwzględniając
desanty spadochronowe i śmigłowcowe.
Na głównym kierunku natarciu - froncie synajskim - siły izraelskie
podzielono na trzy grupy operacyjne: "Północ" (generał Tal),
"Centrum" (generał Joffe) i "Południe" (generał Sharon). Główne siły
zgrupowano w jeden rzut z nieiwlkim odwodem w pasie Gaza-El
Kuseim z zadaniem szybkiego rozbicia wojsk egipskich. Na froncie
jordańskim zgrupowano 5 brygad mających za zadanie pozorować
du\
e działania przeciwko Jordańczykom. Na froncie syryjskim
umieszczono 3 brygady z zadaniami obronnymi. Dodatkowe siły
odwodowe rozlokowano w okolicach Tel Awiwu. Do obrony Izraela
pozostawiono zaledwie 12 samolotów, pozostałe maszyny
rozlokowano na lotniskach w pobli\
u granicy egipskiej.
Wykorzystano tutaj specjalnie wybudowane odcinki autostrad
(lotniska polowe) rozmiszczone od Gazy do Hajfy i na całej pustyni
Negew.
- zajęcie Półwyspu Synaj -
5 czerwca 1967 r. rannych godzinach, Egipcjanie
ostrzelali \
ydowskie osiedla poło\
one wzdłu\
Strefy Gazy.
Stało się to pretekstem do izraelskiego ataku.
Wobec zagro\
enia ze strony Egiptu i Syrii, Izrael podjął środki
obronne mające na celu pozbawienie przeciwnika mo\
liwości
ewentualnego ataku. Powołując się na prawo do samoobrony,
podstawową doktrynę międzynarodowego prawa zawartego w
Artykule 51 Karty Narodów Zjednoczonych, Izrael przystąpił do
prewencyjnego uderzenia na Egipt.
5 czerwca 1967 r. o godzinie 7.45 izraelskie samoloty
przeprowadziły niespodziewany atak na egipskie lotniska
na Półwyspie Synaj. W pierwszej fali nalotu zaatakowano
jedenaście egipskich lotnisk niszcząc 197 samolotów (w
tym 8 w walce powietrznej) z stacjami radarowymi. Druga
fala nalotu zaatakowała szesnaście lotnisk ze stacjami
radarowymi. W ciągu trzech godzin zniszczonych zostało
309 egipskich samolotów, co oznaczało pozbawienie
Egiptu ochrony i wsparcia powietrznego. Wynik wojny
został rozstrzygnięty w pierwszych godzinach, jako
rezultat niszczącego ataku przeciwko egipskim bazom
powietrznym.
5 czerwca 1967 r. o godzinie 8.15 rozpoczęło się
natarcie izraelskich sił lądowych, które pięcioma
kolumnami wbiły się głęboko w egipskie pozycje w Strefie
Gazy i na granicy egipskiej na Półwyspie Synaj.
Rozpoczęły się cię\
kie walki o otwarcie drogi w głąb
Półwyspu Synaj.
Gupa operacyjna "Północ" początkowo uderzyła na
pozycje egipskie na lini Chan-Junis-Rafah. Izraelczycy
obeszli pod Chan-Junis pozycje Egipcjan, i od tyłu
zaatakowali stanowiska arabskiej artylerii, niszcząc ją i
zmuszając wroga do opuszczenia pozycji obronnych.
Następnie Izraelczycy skierowali się wzdłu\
brzegu morza
w stronę Rafah, gdzie cię\
kie walki trwały a\
do wieczora,
kiedy miasto padło, a tym samym zgrupowanie egipskie
broniące Gazy zostało okrą\
one. W trakcie walk pod Rafah
wyró\
nili się izraelscy komandosi 35 Brygady
Spadochronowej T'zanhanim, która była specjalnie
szkolona do działań rozpoznawczych, szturmowych oraz
dywersyjnych na terytorium nieprzyjaciela.
Gupa operacyjna "Centrum" ruszyła przez pustynię
(szlakiem uwa\
anym przez Egipcjan za całkowicie
nieprzejezdny) i po 9 godzinach dotarła oraz opanowała
Bir Lahfan. Miało to wa\
ne znaczenie, gdy\
uniemo\
liwiało
Egipcjanom przegrupowanie rezerw i dostarczanie
zaopatrzenia.
Gupa operacyjna "Południe" uderzyła w kierunku
wa\
nego węzła oporu Abu Agheila. Przez cały dzień
podciągano oddziały szturmowe, aby wieczorem rozpocząć
natarcie.
Egipskie radio z Kairu nadawało 5 czerwca 1967 r.
informacje o zestrzeleniu 75% izraelskich samolotów,
rozbiciu sił lądowych przeciwnika i marszu egipskich
oddziałów na Tel Awiw. Takie wiadomości miały zachęcić
sojusznicze kraje arabskie do przystąpienia do wojny.
W południe 5 czerwca 1967 r. syryjska artyleria rozpoczęła
zmasowany ostrzał rejonu Safed w Górnej Galilei. W następnych
dniach artyleria syryjska niszczy 390 domów w \
ydowskich
kibucach.
Syryjskie bombowce zbombardowały rafinerię ropy naftowej w
pobli\
u Hajfy i lotnisko Megido, a maszyny jordańskie bazę lotniczą
Kefar Sirkin.
Równocześnie Jordańczycy rozpoczęli ostrzał artyleryjski i
bombardowanie Tel Awiwu oraz Lod. Oddziały lądowe natomiast
rozpoczęły atak na izraelską enklawę na Górze Skopus.
Popołudniem, Legion Arabski przekroczył izraelską granicę i zajął
siedzibę misji rozjemczej ONZ w Jerozolimie. Jordania rozpoczęła
przegrupowania wojsk lądowych i okopywanie się na linii
zdemilitaryzowanej, łącznie z obszarem Jerozolimy oraz głównego
lotniska pod Tel-Awiwem. Pomimo ataku Izrael wystosował
przesłanie pokojowe przesłanie za pośrednictwem ONZ. Lecz
Jordania nie wycofywała swoich wojsk.
W odpowiedzi, póz
nym popołudniem 5 czerwca 1967 r.
jordańskie (lotniska w Ammanie i Mafrag) i syryjskie
pozycje (lotniska Saygal, Dumayr, Marj Rigal i T-4)
zostały zbombardowane przez izraelskie samoloty.
Jordańskie Siły Lotnicze przestały istnieć (zniszczono 28
samolotów i 2 helikoptery), a Syryjskie Siły Lotnicze
zostały powa\
nie uszkodzone (zniszczono 57 samolotów,
czyli 2/3 potencjału Syrii), włączając w to zniszczone bazy
lotnicze. Równocześnie zaatakowano bazę lotniczą H-3 w
Iraku (niszcząc 10 bombowców Tu-16), a wieczorem
ponownie uderzono na lotnisko Ras Banas w Egipcie.
Oprócz tego zniszczono kilka arabskich stacji
radiolokacyjnych. Ten wielki sukces opłacono stratą
jedynie 19 izraelskich samolotów i śmiercią 10 pilotów.
Jordania była tym nalotem tak zaskoczona, \
e uznała
izraelskie samoloty za lotnictwo USA operujące z
lotniskowców. Przecie\
większość izraelskich samolotów
miała być zniszczona nad Egiptem.
Wieczorem 5 czerwca 1967 r., siły izraelskie z rejonu
Gazy i Khan Junis uderzyły w kierunku silnie bronionej
egipskiej bazy El-Arish. W nocnych walkach egipskie
umocnienia zostały przełamane i o świcie 6 czerwca 1967
r. Izraelczycy zdobyli ten wa\
ny węzeł oporu. Natychmiast
grupa operacyjna "Północ" oddelegowała jednostki
desantowe na front jordański.
Po całonocnych cię\
kich walkach, izraelskie oddziały z
grupy operacyjnej "Południe" opanowały Abu-Aghelię i
rankiem 6 czerwca 1967r. ruszyły w kierunku centralnej
części Półwyspu Synaj, w stronę miasta Nahl.
Rankiem 6 czerwca 1967 r. Izraelczycy rozpoczęli
koncentryczny atak na Gazę i do południa zdławili ostatnie
punkty egipskiego oporu.
6 czerwca 1967 r. arabskie rozgłośnie radiowe
podały komunikat, \
e Stany Zjednoczone Ameryki
oraz Wielka Brytania współpracują z Izraelem.
Komunikat ten wywołał ataki arabskich tłumów na
placówki dyplomatyczne USA i Wielkiej Brytanii.
Egipt, Syria, Sudan, Algieria, Jemen i Irak zerwały
stosunki dyplomatyczne z USA.
- wyzwolenie Jerozolimy -
6 czerwca 1967 r. Izraelczycy przerzucili z Półwyspu
Synaj w rejon Jerozolimy brygadę spadochronową, która
natychmiast zaatakowała pozycje wojsk jordańskich w
mieście. Walki we wschodniej Jerozolimie były wyjątkowo
krwawe, gdy\
Izraelczycy nie u\
ywali w tym mieście
artylerii i wsparcia lotnictwa. We wczesnych godzinach
popołudniowych miasto Jerozolima zostało wyzwolone.
Równocześnie z działaniami w Jerozolimie, 6 czerwca
1967 r. Izraelczycy atakowali na froncie jordańskim w
kierunku Ramallah i Djenin, opanowując obie te
miejscowości. Do bardzo cię\
kich walk doszło w trakcie
zdobywania Nablusu, gdzie zniszczono jordańską brygadę
pancerną i brygadę piechoty.
6 czerwca 2003 r. pojedyńczy iracki bombowiec Tu-16
zbombardował izraelskie miasto Netanya (zrzucając trzy bomby) i
podjął próbę ataku na lotnisko Ramat David.
W odpowiedzi izraelskie samoloty zbombardowały
lotniska w Iraku, niszcząc 18 samolotów wroga.
Równocześnie, nad Synajem zestrzelono w
walkach powietrznych 11 egipskich samolotów. W
ciągu następnych dni kilkakrotnie atakowano bazy
lotnicze Iraku.
6 czerwca 1967 r. wojska syryjskie zaatakowały pozycje izraelskie
nad Jeziorem Tyberiadzkim, zajmując miejscowości Haritio i Sher
Jaskor.
7 czerwca 1967 r. wojska izraelskie (grupa operacyjna
"Północ") nacierające w kierunku nadmorskim dotarły do
północnego odcinka Kanału Sueskiego. Równocześnie
część kolumn zmechanizowanych parła manewrem
oskrzydlającym w głąb Półwyspu Synaj, aby zamknąć
drogę odwrotu wycofującym się egipskim oddziałom.
Grupa operacyjna "Centrum" do wieczora 7 czerwca
1967 r. opanowała przełęcz Mitla, zamykając w ten
sposób rozbite wojska egipskie na bezwodnych pustyniach
Synaju. Równocześnie oddziały grupy operacyjnej
"Południe" nieustannie parły do przodu spychając Egipcjan
w pułapkę.
7 czerwca 1967 r. Legion Arabski został zmuszony
wycofać się z Jerozolimy. Miasto zostało natychmiast
zajęte w całości przez izraelskich komandosów.
Jednocześnie izraelskie oddziały opanowały wszystkie
główne rejony Zachodniego Brzegu Jordanu. Gdy miasto
Jarozolima zostało zajęte, naczelny rabin Szlomo Goren
za\
ądał od zwycięskiego Dajana, by ten natychmiast
wysadził w powietrze znajdujące się na Wzgórzu
Świątynnym meczety, przygotowując tym samym grunt
pod budowę Trzeciej Świątyni. Minister obrony nie tylko
odmówił, lecz tak\
e kazał ściągnąć wywieszoną ju\
nad al-
Aksa izraelską flagę a na spotkaniu z muzułmańskimi
dostojnikami zapowiedział, ku ich zdumieniu, \
e nadal
będą sprawować kontrolę nad tym świętym dla islamu
miejscem. W ciągu kilku dni wyburzono natomiast arabską
dzielnicę lepianek, która wyrosła u stóp Zachodniej
Ściany, tworząc wielki plac dla religijnych uroczystości.
7 czerwca 1967 r. wieczorem Izraelczycy bez walki
zajęli Jerycho.
7 czerwca 1967 r. zakończył się okres podziału Jerozolimy na dwie
części - muzułmańską i izraelską. Rozpoczęła się odbudowa
Jerozolimy.
Władze izraelskie powstrzymały się od postawienia domu
modlitwy lud siedziby swej władzy na Wzgórzu Świątynnym.
Pozostawiono je w rękach Waqf, Powiernictwa Muzułmańskiego w
Jerozolimie. Ponadto główni rabini zabronili śydom nawet stawiać
stopy na Wzgórzu Świątynnym, \
eby nieumyślnie nie znalez
ć się w
najświętszym miejscu, gdzie kiedyś stała Świątynia, do której mieli
dostęp wyłącznie kapłani.
W nocy z 7 na 8 czerwca 1967 r. izraelskie oddziały
grupy operacyjnej "Południe" opanowały strategiczne
miasto Nahl w centrum Półwyspu Synaj. Posuwając się
szybkimi kolumnami zmotoryzowanymi Izraelczycy
okrą\
ali i likwidowali w cię\
kich walkach egipskie pancerne
oddziały. Niektóre egipskie oddziały próbowały wyrąbać
sobie drogę odwrotu do Kanału Sueskiego. Cię\
kie walki
toczyły się na całym obszarze Synaju. Walki w rejonie
Gifgafy i przełęczy Mitla przybrały kształt wielkiej bitwy
pancernej, największej od czasów II wojny światowej.
Wzięło w niej udział 1 100 wozów bojowych po obu
stronach. Wieczorem 8 czerwca 1967 r., wiele
wykrwawionych oddziałów egipskich zło\
yło broń.
8 czerwca 1967 r. izraelskie samoloty zestrzeliły w
walkach powietrznych dziewięć egipskich samolotów.
W dniach 8 i 9 czerwca 1967 r. liczne oddziały
izraelskie zajęły pozycje obronne wzdłu\
Kanału
Sueskiego. Sztab izraelski po opanowaniu całego
Półwyspu Synaj przyjął, \
e Kanał Sueski będzie najlepszą
zaporą antyczołgową broniącą Izrael. Kampania synajska
trwała cztery dni. Rozpoczęto pośpieszne przerzucanie
zluzowanych oddziałów na front jordański i syryjski.
8 czerwca 1967 r. izraelskie oddziały opanowały tereny
pomiędzy Doliną Jordanu a Wzgórzami Hebronu. Armia
jordańska w toku walk utraciła większość cię\
kiego
sprzętu i pośpiesznie wycofywała się. Tysiące jordańskich
\
ołnierzy dezerterowało do swoich domów w wioskach
Judei i Samarii.
Do końca 8 czerwca 1967 r. wojska izraelskie usunęły z
zachodniego brzegu Jordanu niedobitki oddziałów
jordańskich, kończąc kampanię na tym froncie. Po
wyeliminowaniu Jordanii z wojny, Izrael przegrupował
część sił na front syryjski.
8 czerwca 1967 r. izraelskie samoloty zaatakowały
pomyłkowo u wybrze\
y Syrii amerykański okręt
wywiadowczy USS "Liberty". Zginęło 34 amerykańskich
marynarzy, a 75 zostało rannych. Był to dowód na
obecność okrętów wojennych amerykańskiej VI Floty w
rejonie konfliktu.
8 czerwca 1967 r. Rada Bezpieczeństwa ONZ
wezwała wszystkie walczące strony do
wstrzymania ognia.
Izrael, Egipt i Jordania wyraziły gotowość do
podporządkowania się zawieszeniu broni, które zaczęło
obowiązywać od godziny 23.30, dnia 8 czerwca 1967 r.
- Wzgórza Golan -
9 czerwca 1967 r. izraelskie oddziały uderzyły z wielkim
impetem na syryjskie pozycje. Natarcie posuwało się
dwoma kolumnami. Grupa Południe nacierała na południe
od Jeziora Tyberiadzkiego w kierunku Wzgórz Golan.
Grupa Północ nacierała na północ od Jeziora
Tyberiadzkiego, poprzez most Banat Jacuub w kierunku
Wzgórz Golan. Ze Wzgórza Golan syryjska artyleria
ostrzeliwała \
ydowskie osiedla w Górnej Galilei. Wzgórza
w okolicach El-Kutneira stały się prawdziwymi "polami
śmierci" dla izraelskiej piechoty.
9 czerwca 1967 r. państwa Układu
Warszawskiego ogłosiły deklarację solidarności z
krajami arabskimi i zerwały stosunki
dyplomatyczne z Izraelem (z wyjątkiem Rumunii).
Państwa proradzieckie potraktowały zniszczenie
armii arabskich jak cios wymierzony w Układ
Warszawski, gdy\
to właśnie specjaliści radzieccy
uzbroili i wyszkolili Arabów.
W nocy z 9 na 10 czerwca 1967 r. izraelskie kolumny
zmechanizowane obeszły, gwałcąc nautralność Libanu,
północne skrzydło obrony syryjskiej i rano uderzyły na jej
tyły w rejonie Mossada. Równocześnie desantowano na
tyłach wroga oddziały powietrzno-desantowe, które
dezorganizowały obronę Syryjczyków. Izraelska Brygada
Golani zasłynęła zdobyciem syryjskiej twierdzy Tel-Fahar
na wzgórzach Golan. Po dwóch dniach cię\
kich walk, 10
czerwca 1967 r. izraelskie oddziały zajęły syryjskie miasta
El-Kutneira i Tawafiq. Armia syryjska znajdowała się w
rozsypce i na całym froncie cofała się w panice.
10 czerwca 1967 r. ZSRR za\
ądał od Izraela
wstrzymania ofensywy w Syrii i zagroził
interwencją zbrojną.
W odpowiedzi, cała amerykańska VI Flota
przyjęła kurs w stronę syryjskich wybrze\
y.
Jednocześnie amerykańska dyplomacja zaczęła
naciskać na Izrael, by przerwać działania wojenne i
zgodzić się na rozejm.
10 czerwca 1967 r. o godzinie 18.30 ogłoszono
przerwanie ognia na froncie izraelsko-syryjskim. W
momencie wprowadzenia rozejmu, wojskom Izraela
brakowało kilku godzin by wkroczyć do Damaszku, stolicy
Syrii.
- konsekwencje wojenne -
W wyniku wojny sześciodniowej Izrael stracił 766 zabitych i 2 563
rannych. Straty w sprzęcie wojskowym wyniosły 46 samolotów (24
pilotów) i 80 czołgów. Koszty wojny obliczono na około 0,5 mld.
dolarów. Zajęty został cały Półwysep Synaj, a wojska izraelskie
ufortyfikowały się na wschodnim brzegu Kanału Sueskiego. Zajęcie
strategicznych Wzgórz Golan uwolniło osiedla w Górnej Galilei od
nieustannego nękania syryjskim ostrzałem. Zajęcie Zachodniego
Brzegu Jordanu zabezpieczyło natomiast Tel Awiw, i co wa\
niejsze
dało Izraelowi cenne ziemie z Jerozolimą w ich centrum. W sytuacji
dalszych agresywnych działań ze strony krajów arabskich, armia
izraelska miała w zasięgu działań taktycznych Kair, Amman i
Damaszek. Zajęte terytoria dawały gwarancję, \
e ewentualny atak
arabski zostanie powstrzymany, zanim będzie mógł osiągnąć
dotychczasowe granice \
ydowskiego państwa. Po raz pierwszy
Izrael był militarnie bezpieczny. Ale nie mniej wa\
ne było zajęcie
całej Jerozolimy, oraz Samarii i Judei. Tam przecie\
była historyczna
siedziba śydów, zanim zostali od niej oddzieleni linią zawartego w
1948 roku zawieszenia broni, która stała się granicą.
W trakcie wojny sześciodniowej Izrael zdobył kilkaset czołgów
radzieckiej produkcji T-54 i T-55. Była to tak wielka liczba, \
e w
zdobyte wozy postanowiono wyposa\
yć nowo tworzone izraelskie
oddziały pancerne. Przeprowadzono znaczącą modernizację
zdobytych czołgów. Bardzo szybko modernizacja czołgów T-54 i T-
55 stała się szeroko reklamowaną propozycją eksportową Izraela.
Egipt stracił mniej więcej 12-15 tys. zabitych i 20
tys. rannych, a prawie 4,5 tys. \
ołnierzy trafiło do
niewoli. Rozbitych zostało siedem dywizji, w tym
dwie pancerne. Na samym Synaju Egipt pozostawił
ponad 625 czołgów, z których 200 było
sprawnych, 750 sztuk artylerii i 2 500 cię\
arówek i
innych pojazdów mechanicznych. Egipt stracił
równie\
całe lotnictwo.
Jordania straciła około 4 tys. zabitych i 2 tys.
rannych, a 636 \
ołnierzy i oficerów trafiło do
niewoli.
Syria straciła 2,5 tys. zabitych i 5 tys. rannych,
a prawie 600 trafiło do niewoli. Rozbitych zostało
siedem brygad, w tym cztery piechoty, dwie
zmechanizowane i jedna pancerna. Zniszczonych
zostało 60 czołgów, a 40 nie uszkodzonych zostało
zdobytych przez izraelskich \
ołnierzy.
Armie arabskie straciły większość posiadanego
sprzętu bojowego, wartego około 2 mld. dolarów.
Arabowie stracili 391 samolotów na ziemi i 60 w
walkach powietrznych. Byli pokonani i upokorzeni,
lecz nie zamierzali pogodzić się z faktami
dokonanymi.
Na zajętych w 1967 r. przez Izrael ziemiach mieszkało w
Strefie Gazy 381 tys. Arabów, a na Zachodnim Brzegu
Jordanu około 586 tys. Arabów.
Zdobyte tereny poddano ostrej administracji
wojskowej. Wojskowa administracja starała się
przestrzegać czterech zasad: ograniczyć fizyczną
obecność, nie interweniować i normalizować codzienne
\
ycie, poprawić standarty \
ycia i dą\
yć do otworzenia
mostów na Jordanie. Wprowadzanie tych zasad w \
ycie,
było w interesie lokalnej społeczności arabskiej.
Po wojnie sześciodniowej konflikt arabsko-izraelski
wzmógł się jeszcze bardziej, gdy\
Izrael zdobył ziemie
podatne na osadnictwo - Wzgórza Golan, Zachodni Brzeg i
Strefę Gazy. Konflikt stopniowo ewoluował z walki o
prze\
ycie w spór o ziemię i wodę.
17 czerwca 1967 r. ministrowie spraw
zagranicznych trzynastu państw arabskich
proklamowali w Kuwejcie utworzenie wspólnego
frontu walki przeciwko izraelskiej agresji.
Postanowiono, \
e z Izraelem nie będzie \
adnych
rozmów, nie będzie pokoju i nikt nie uzna tego
państwa. Izolując Izrael politycznie i gospodarczo,
postanowiono prowadzić jednoczesną wojnę ze
wszystkich kierunków. Te ciągłe ataki ze
wszystkich kierunków, miały zmęczyć i osłabić
Izrael. Miała to być prawdziwa wojna na
wyczerpanie.
W 1967 r. po wojnie sześciodniowej, Francja
nało\
yła na Izrael embargo i wstrzymała dostawy
sprzętu wojskowego do tego kraju.
Po "wojnie sześciodniowej" w 1967 r.
komunistyczna Polska (za ZSRR) zerwała stosunki
dyplomatyczne z Izraelem.
Od tego czasu Izrael rozpoczął produkcję pocisków balistycznych
ziemia-ziemia Jericho I we własnym zakresie. Pociski przenoszą 750
kg głowicy na odległość 235-500 km z dokładnością CEP mniejszą
ni\
1 km. Pociski Jericho I zostały rozlokowane na wyrzutniach
mobilnych na obszarze pustyni Negew.
27 czerwca 1967 r. Knesset uchwalił trzy ustawy. Pierwsza z nich
rozszerzała zasięg jurysdykcji izraelskiej na Wschodnią Jerozolimę;
druga trzykrotnie powiększała granice miasta; trzecia zapewniała
ochronę wszystkich obiektów sakralnych i swobodny dostęp do nich
dla wyznawców wszystkich religii.
W 1967 r. po zakończeniu działań wojennych na
froncie izraelsko-jordańskim, Organizacja
Wyzwolenia Palestyny (OWP) wykorzystała
osłabienie Jordanii i przy pomocy Syrii stworzyła w
zachodniej części kraju własne państwo w
państwie.
W okresie 1967-1970 na granicy izraelsko-jordańskiej
doszło do 5.840 incydentów zbrojnych, w większości
ostrzału artyleryjskiego i moz
dzierzowego z terytorium
Jordanii.
W lipcu 1967 r. palestyńskie organizacje terrorystyczne
przeprowadziły pierwsze akcje przeciwko izraelskiej
obecności w Judei i Samarii. Odbyły się szkolne strajki,
zamykano sklepy i wstrzymywano publiczną komunikację.
Izraelska administracja wojskowa odpowiadała za sankcje
ekonomiczne i wypędzenie lokalnych przywódców do
Jordanii, lecz po upływie miesiąca czasu protesty ustały.
W następnych latach strajki i demonstracje wybuchały w
datach mających symboliczne znaczenie dla palestyńskiej
ludności, ale i one zakończyły się w 1969 r. w Judei i
Samarii, a w Strefie Gazy w 1972 r.
15 lipca 1967 r. powstało pierwsze \
ydowskie osiedle na
zajętych terytoriach: Kibbutz Merom na Golanie. Golański
kibuc zało\
yli zwolennicy Partii Pracy, kierowały nimi
względy strategiczne. Merom Golan był niemal ostatnim
tchnieniem klasycznego, lewicowego pionierskiego ruchu
kibucowego.
23 lipca 1967 r. Egipt ogłosił ponowną gotowość
armii do walki przeciwko Izraelowi. Egipt uzyskał
pomoc bogatych krajów arabskich z Zatoki
Perskiej w wysokości 225 mln. dolarów rocznie,
oraz pomoc wojskową z ZSRR, dzięki czemu
szybko odbudował siły zbrojne. ZSRR przekazało
Egiptowi między innymi 400 nowoczesnych
samolotów bojowych i przeszkoliło u siebie 300
egipskich pilotów.
Tymczasem Izrael został pozbawiony dostaw
broni, gdy\
Francja i USA nało\
yły trwające 135
dni embargo na sprzeda\
sprzętu wojskowego.
Francuskie embargo na dostawy broni dla Izraela,
dodało silnego bodz
ca rozwojowi izraelskiego
przemysłu zbrojeniowego.
W sierpniu 1967 r. rząd izraelski zaproponował
Egiptowi i Syrii wycofanie się z Synaju i Wzgórz
Golan w zamian za demilitaryzację tych terenów,
wolność \
eglugi po Kanale Sueskim i Cieśninie
Tirańskiej, prawo korzystania z wody rzeki Jordan
oraz podpisanie traktatu pokojowego.
W sierpniu 1967 r. powstał Ruch Ziemia dla Izraela, który
postulował utworzenie osad \
ydowskich na zajętych palestyńskich
terytoriach. Energiczną akcję podjął tak\
e Blok Wiernych (Gusz
Emunim), skrajnie nacjonalistyczna organizacja ortodoksyjna
zmierzająca do zasiedlenia całego biblijnego terytorium państwa
Izrael.
29 sierpnia 1967 r. szczyt arabski w Chartumie
przyjął uchwałę "Trzy Razy Nie" ("nie" dla pokoju z
Izraelem, "nie" dla uznania Izraela, "nie" dla
negocjacji z Izraelem).
Jesienią 1967 r. rząd Izraela zadecydował o potrzebie budowy
własnej bomby atomowej. Według obliczeń Izrael musiał wydać
około 104 milionów dolarów na uzyskanie broni atomowej, przy
czym materiały rozszczepialne kosztowały 70 milionów dolarów,
proces produkcyjny 18 milionów, próby 12 milionów, a pozostałe 4
miliony dolarów przeznaczono na pokrycie kosztów magazynowania
i konserwacji. Poniewa\
Izrael miał problemy natury technicznej,
koszt tej operacji wyniósł prawdopodobnie około 200 milionów
dolarów. Pod koniec lat 60 bud\
et wojskowy Izraela wynosił 733
miliony dolarów, więc z finansowego punktu widzenia nie było
\
adnego problemu. Wa\
niejszym problemem było zdobycie 200 ton
uranu. Potrzebny surowiec miał zdobyć Mossad.
W okresie od września 1967 r. do stycznia 1968 r.,
izraelska armia energicznie zaanga\
owała się w operację
likwidacji komórek terrorystycznych w Judei i Samarii.
Zlikwidowano dowództwo Fatah w Nablusie oraz
zniszczono w rejonie Hebronu siatkę Ludowego Frontu
Wyzwolenia Palestyny (PTLP). W innych miastach
Zachodniego Brzegu Jordanu rozbito liczne grupy
terrorystyczne. W operacji zabito ponad 200 terrorystów,
a 1,100 aresztowano. W ten sposób zniszczono
infrastrukturę terrorystycznych organizacji w Judei i
Samarii oraz zablokowano kanały przemytu broni z
Jordanii.
21 paz
dziernika 1967 r. egipskie okręty rakietowe
klasy "Osa", przy u\
yciu pocisków rakietowych
typu "Styx", zatopiły izraelski niszczyciel "Ejlat",
który zbli\
ył się do egipskich wybrze\
y. Był to
pierwszy w dziejach wojen przypadek skutecznego
u\
ycia kierowanych pocisków rakietowych.
W listopadzie 1967 r. na Bliskim Wschodzie
prowadził nieudane mediacje pokojowe specjalny
wysłannik z ramienia ONZ Gunnar Jarring. Umieścił
on swoją kwaterę na Cyprze i daremnie starał się
tam zaprosić arabskich przedstawicieli.
22 listopada 1967 r. Rada Bezpieczeństwa ONZ
wystosowała Rezolucję 242, wzywającą wszystkie
strony konfliktu bliskowschodniego do zaprzestania
walk, zakończenia stanu wojny i uznania
wzajemnego prawa do istnienia w bezpiecznych
granicach, zobowiązującej ponadto Izrael do
wycofania wojsk z terenów okupowanych. Projekt
ten, zaakceptowany przez Izrael, został odrzucony
przez Syrię, a potem przez inne kraje arabskie.
W 1968 r. aktywność organizacji terrorystycznych w
Izraelu skupiła się w Strefie Gazy, gdzie du\
e bezrobocie i
brak lokalnych przywódców politycznych stworzyły
podatny grunt dla działalności OWP.
21 stycznia 1968 r. ze zjednoczenia Partii Robotników Ziemi
Izraela (Mapai) i kilku mniejszych ugrupowań powstała Partia Pracy.
25 stycznia 1968 r. zatonął izraelski okręt
podwodny "Dakar", na pokładzie którego zginęło
69 marynarzy. Po latach poszukiwań wrak okrętu
został zlokalizowany na dnie Morza Śródziemnego
w 1999 r.
21 marca 1968 r. izraelska armia przeprowadziła
atak na bazę wojskową al-Fatah w wiosce
Karameh w Jordanii. W bitwie zginęło około 250
palestyńskich bojowników. Izrael stracił 28
zabitych \
ołnierzy, kilkanaście czołgów i samolot.
Po bitwie stoczonej w marcu 1968 r. w Karameh,
palestyńska organizacja al-Fatah zaczęła
dominować w Organizacji Wyzwolenia Palestyny
(OWP). Na czele al-Fatah stał Jasir Arafat.
W 1968 r. OWP rozpoczęło tworzenie
terrorystycznych baz na południowo-zachodnich
stokach Góry Hermon w południowym Libanie, w
regionie póz
niej nazwanym "Fatahland". Cały ten
region szybko przekształcił się w wielką bazę
terrorystyczną.
Na przełomie marca i kwietnia 1968 r.
komunistyczne władze Polski postanowiły odsunąć
uwagę społeczeństwa od studenckich rozruchów i
skierować ją przeciw śydom. W polskiej prasie
rozpoczęła się nagonka antysemicka. Wyrzucano
śydów z uczelni i partii. Około 20 tysięcy śydów
zostało zmuszonych do opuszczenia kraju.
Podpisanie podania do Rady Państwa o zwolnienie
z polskiego obywatelstwa było warunkiem
niezbędnym do zło\
enia podania o zezwolenie na
wyjazd z Polski. Na stałe mogli z Polski wyjechać
jedynie śydzi podający Izrael jako cel podró\
y i
zrzekający się obywatelstwa polskiego. Aby zmusić
śydów do opuszczenia kraju, władze
komunistyczne pozbawiały śydów pracy i czasami
eksmitowały z mieszkania. W ciągu następnych
czterech lat Polskę opuściło ogółem 30 tys. śydów.
Ludzie, dla których Polska była ojczyzną, zostali
pozbawieni obywatelstwa polskiego i otrzymali
przyzwolenie na wyjazd bez prawa do powrotu.
Z liczby 30 tys. śydów zmuszonych do
opuszczenia Polski, około 5 tys. wyjechało do
Izraela. Właściwie w Polsce nie było ju\
śydów,
choć działały tu jeszcze dwie główne organizacje
\
ydowskie: Związek Kongregacji Wyznaniowych
(powstał jeszcze w 1949 r.) i Towarzystwo
Społeczno-Kulturalne śydów Polskich (powstało w
1950 r.). Działał tu równie\
Teatr śydowski oraz
śydowski Instytut Historyczny.
W 1968 r. sefardyjski Naczelny Rabin Izraela dowodził, \
e
niezwracanie nowopodbitych terytoriów jest religijnym obowiązkiem
śydów.
12 kwietnia 1968 r. dziesięć \
ydowskich rodzin pod
przywództwem rabina Mosze Lewingera z Bloku Wiernych
(Gusz Emunim) osiedliło się w Hebronie i za zgodą władz
rozpoczęło budowę osiedla Kiriat Arba w bezpośrednim
sąsiedztwie miasta. Było to pierwsze osiedle wybudowane
w Judei. Osiedle w Hebronie powstało dokładnie w Paschę
1968 r. Osiedle zało\
ył ultraortodoksyjny rabin Lewinger,
jako pierwszy krok ku ponownemu zasiedleniu przez
śydów całej danej im przez Boga ziemi Izraela. Hebron
zaś zwiastunem nowego ruchu religijnego, którego
mesjańskie aspiracje rozbudziło cudowne zwycięstwo z
czerwca 1967 roku.
--------------------------------------------------
Materiały opracowywane na podstawie: patrz Bibliografia.