E S E J
Niezbędnik dla amatorów i profesjonalistów
Niezbędnik dla amatorów i profesjonalistów
Niezbędnik dla amatorów i profesjonalistów
Niezbędnik dla amatorów i profesjonalistów
Niezbędnik dla amatorów i profesjonalistów
W głośnikowym żywiole, część 1
MoÅ‚na, co prawda, prÛ- profilu, ukazywaÅ‚y siÍ op-
Temat samodzielnego konstruowania zespoÅ‚Ûw
bowaĘ systematyzowaĘ te- racowania fragmentarycz-
głośnikowych nieustannie interesuje szerokie
mat przewodni tego arty- ne. Tym razem mamy za-
rzesze hobbystÛw-elektronikÛw, wszelkiego rodzaju
kułu, dzieląc całośĘ na po- miar, w cyklu tak długim,
szczegÛlne zagadnienia, ale jak bÍdzie to potrzebne,
majsterkowiczÛw, jak teÅ‚ duÅ‚Ä… czÍśĘ audiofilÛw,
rÛwnoczeÅ›nie wszystkie dostarczyĘ Czytelnikom
czyli miÅ‚oÅ›nikÛw dobrego düwiÍku. WciÄ…Å‚ nowi
z nich moÅ‚na rozpatrywaĘ EP caÅ‚Ä… wiedzÍ, jakÄ… ma-
adepci chcÄ… wiedzieĘ, jak zabraĘ siÍ do rzeczy,
na rÛÅ‚nych puÅ‚apach za- my do dyspozycji w na-
awansowania. Jak wprowa- szych gÅ‚owach. JednoczeÅ›- a doÅ›wiadczeni juÅ‚ konstruktorzy z chÍciÄ…
dziĘ do tego świata zupeł- nie zaryzykujemy zastoso-
przyjmÄ… kolejne porcje wiedzy na ten temat. To
nych laikÛw, nie zanudza- wanie zupeÅ‚nie innego
bowiem niewyczerpany temat. Temat - dłungla.
jÄ…c starych wyjadaczy? Wy- sposobu przedstawienia
zwanie jest powaÅ‚ne, bo- tego ogromnego tematu, Przedstawiamy pierwszy odcinek cyklu, w ktÛrym
wiem i apetyty wszystkich nił spotykany dotychczas,
omÛwimy techniczne tajniki budowy kolumn
zainteresowanych są bardzo i do jego opisu ułyjemy
gÅ‚oÅ›nikowych. Zaczynamy od eseju, ktÛry - mamy
duÅ‚e - od wielu lat nie innego jÍzyka. PÛjdziemy
nadziejÍ - zachÍci CzytelnikÛw do wymiany
ukazaÅ‚a siÍ bowiem w Pol- na Å‚ywioÅ‚ - materiaÅ‚u nie
sce Å‚adna ksiÄ…Å‚ka poÅ›wiÍ- podzielimy pryncypialnie
listÛw z autorem.
cona samodzielnemu kon- na rozdziaÅ‚y poÅ›wiÍcone
struowaniu zespoÅ‚Ûw gÅ‚oÅ›- poszczegÛlnym tematom,
nikowych. Co najwyÅ‚ej, ale podÄ…Å‚ymy szlakiem dzÄ…c od problemu do nadziejÍ zaproponowaĘ
wÅ‚aÅ›nie na Å‚amach naszych doÅ›wiadczeÒ autorÛw. problemu, czasami gwaÅ‚- Wam lekturÍ tak pasjonujÄ…-
i kilku pism o podobnym Czasami płynnie przecho- townie przeskakując, mamy cą, jak samo konstruowanie.
Elektronika Praktyczna 11/2003
55
E S E J
rozpoczÍcia i rozwijania te- wiÍkszym znaczeniu niÅ‚
go wspaniałego hobby. dawniej, są wymagania es-
Prawdą jest brak ściśle tetyczne. Dwadzieścia lat
wyspecjalizowanej polskojÍ- temu zbudowanie jakich-
zycznej literatury, ale kolwiek głośnikowych
znacznie dostÍpniejsze niÅ‚ skrzynek o choĘby przeciÍt-
dawniej są opracowania nej urodzie było znacznie
zagraniczne, ponadto uka- trudniejsze nił dzisiaj,
zujÄ… siÍ w Polsce miesiÍcz- przede wszystkim ze
niki poÅ›wiÍcone tematom wzglÍdu na brak dobrych
audio, w ktÛrych testy materiaÅ‚Ûw. Teraz moÅ‚li-
i prezentacje zespoÅ‚Ûw woÅ›ci sÄ… znacznie wiÍksze,
głośnikowych zajmują bar- ale i wymagania teł. Fir-
dzo duło miejsca. Szcze- mowe kolumny demonstru-
gÛlnie miesiÍcznik Audio, jÄ… bowiem nieraz bardzo
z wnikliwymi opisami kon- wyrafinowane wzornictwo,
strukcji i pomiarami labora- a nawet najtaÒsze modele
toryjnymi, moÅ‚e sÅ‚uÅ‚yĘ majÄ… czÍsto finezyjny pro-
hobbystom za doskonałe jekt i wykonywane są bar-
dodatkowe ürÛdÅ‚o wiedzy. dzo starannie. Wreszcie,
Bardzo dobre jest zaopat- podobno, bo osobiście na
rzenie polskiego rynku szczÍÅ›cie tego nie od-
Bez obrazy zdaje. Ale naprawdÍ wystar- w gÅ‚oÅ›niki i inne niezbÍdne czuÅ‚em, coraz wiÍcej przy
Nadredaktor miesiÍczni- czy, Å‚e tylko tak im siÍ komponenty do budowy wyborze sprzÍtu grajÄ…cego
ka Audio pozdrawia Czytel- zdaje, aby stawiali przed zespoÅ‚Ûw gÅ‚oÅ›nikowych, (tak jak kaÅ‚dego innego)
nikÛw EP! PoniewaÅ‚ mam sprzÍtem audio, w tym dziaÅ‚a na nim kilku prÍÅ‚- majÄ… do powiedzenia ko-
duÅ‚o czasu i miejsca, wiÍc przed kolumnami, okreÅ›lone nych dystrybutorÛw dostar- biety. Zazwyczaj podstawo-
zanim przejdÍ do zagad- wymagania. Czy sÄ… to wy- czajÄ…cych produkty najbar- wy cel, dla ktÛrego sprzÍt
nieÒ Å›ciÅ›le technicznych magania wypaczone zÅ‚ym dziej renomowanych firm. ten zostaÅ‚ stworzony, czyli
i akustycznych, przedstawiÍ gustem, czy daleko posuniÍ- Nie brakuje teÅ‚ taÒszych muzyka i wysoka jakośĘ
swoisty klimat, jaki panuje ta subiektywnośĘ ocen jest gÅ‚oÅ›nikÛw, wiÍc kaÅ‚dy düwiÍku, kobiety interesuje
wokÛÅ‚ budowania kolumn. tu uprawniona, jak duÅ‚a znajdzie coÅ› wedle swoich najmniej, natomiast ich
Klimat ten zresztÄ… siÍ czÍśĘ z nich rzeczywiÅ›cie wymagaÒ i moÅ‚liwoÅ›ci fi- uznanie zdobywa Å‚adny
zmienia - inny byÅ‚ ponad w swoich wyobraÅ‚eniach nansowych. wyglÄ…d, przy - najchÍtniej
dwadzieÅ›cia lat temu, kie- o düwiÍku wysokiej klasy - maÅ‚ych wymiarach.
dy sam rozpoczynaÅ‚em zbliÅ‚a siÍ do prawdy ...ale stolarze A maÅ‚e wymiary sÄ… dla
swojÄ… przygodÍ z gÅ‚oÅ›nika- o düwiÍku naturalnym - to (trzeüwi) dobrych kolumn zawsze
mi, inny jest dzisiaj. Inne juł problemy dla pism au- nadal poszukiwani wymaganiem dośĘ boles-
są warunki, zaopatrzenie, diofilskich, nieraz tam po- Nadal najtrudniejszą nym. Problem wielkości
ale i inne wymagania. dejmowane. Nam wystarczy sprawÄ… pozostaje wykona- dotyka zarÛwno konstrukcje
Drogi do tej pasji są stwierdzenie, łe wielu lu- nie obudowy, chociał i tu- hobbystyczne, jak i firmo-
dwie podstawowe. Na wstÍ- dzi, dla ktÛrych muzyka taj moÅ‚liwoÅ›ci sÄ… niepo- we, jednak w przypadku
pie z gÛry przepraszam, ni- i jakośĘ jej odtwarzania sÄ… rÛwnanie wiÍksze niÅ‚ daw- tworÛw samodzielnych jest
kogo nie chcÍ obraÅ‚aĘ. w Å‚yciu bardzo waÅ‚ne, chce niej. Znalezienie dobrego bardziej draÅ‚liwy, bowiem
Ale... Ludzie wychowani wejśĘ w posiadanie dobrej zakÅ‚adu stolarskiego, ktÛry kÅ‚opot z nadaniem im
w Å›wiecie elektroniki chcÄ… klasy zespoÅ‚Ûw gÅ‚oÅ›niko- przygotuje obudowy o ja- w warunkach amatorskich
poprÛbowaĘ swoich siÅ‚ rÛw- wych za cenÍ znacznie niÅ‚- koÅ›ci typowej dla wspÛÅ‚- odpowiednio estetycznej
nieÅ‚ w tej dziedzinie, szÄ… niÅ‚ w przypadku goto- czesnych, wysokiej klasy oprawy potÍguje niechÍĘ
w konsekwencji stajÄ…c siÍ wych produktÛw ìfirmo- ìfirmowychî zespoÅ‚Ûw pÅ‚ci piÍknej.
posiadaczami lepiej lub go- wychî. I w konsekwencji gÅ‚oÅ›nikowych, jest z pew-
rzej grajÄ…cych kolumn. Jak stajÄ… przed koniecznoÅ›ciÄ… noÅ›ciÄ… trudne, ale zamÛ- Audiofilskie marzenia
te kolumny grajÄ…, jest spra- podjÍcia wcale przez nich wienie dobrze przyciÍtych (Å›ciÍtej gÅ‚owy)
wÄ… drugorzÍdnÄ…, choĘby nieupragnionego wysiÅ‚ku. elementÛw i nawet samo- W salonach z wysokiej
dlatego, Å‚e wymagania Z czasem jednak ich podej- dzielne zÅ‚oÅ‚enie obudowy klasy sprzÍtem audio, juÅ‚
ìelektronikÛwî odnoÅ›nie ja- Å›cie do konstruowania mo- bez specjalnych kwalifika- takÅ‚e w Polsce od kilku
koÅ›ci düwiÍku sÄ… generalnie Å‚e siÍ zmieniĘ - czyli wÅ‚aÅ›- cji stolarskich jest przecieÅ‚ lat, moÅ‚na obejrzeĘ i po-
znacznie mniejsze niÅ‚ au- nie zamieniĘ w pasjÍ, ktÛra w zasiÍgu rÍki. WiÍkszośĘ sÅ‚uchaĘ zestawÛw gÅ‚oÅ›niko-
diofilÛw. Z kolei o audiofi- skÅ‚oni do zdobycia wiedzy obudÛw nie jest wcale wych o najrÛÅ‚niejszych
lach, niemajÄ…cych dotÄ…d do i umiejÍtnoÅ›ci, ktÛre wrÍcz skomplikowana i - choĘ konstrukcjach. Audiofilskie
czynienia z konstruowaniem, przeorajÄ… Å‚yciowe plany... ich wymiary nie mogÄ… byĘ nauki wrÍcz nakazujÄ… sÅ‚u-
mołna powiedzieĘ, łe ich wymyślone przez laika - chania wszystkiego przed
ìzÅ‚otym uszomî towarzyszÄ… Dobre gÅ‚oÅ›niki juÅ‚ to juÅ‚ samo zÅ‚oÅ‚enie do zakupem, i wpajajÄ… zasadÍ
dwie lewe rÍce. ìZÅ‚ote sÄ…... ìkupyî nie niesie ze sobÄ… bardzo ograniczonego za-
uszyî majÄ… naprawdÍ (par- WspÛÅ‚czeÅ›ni zapaleÒcy wielkich wyzwaÒ. Nowym ufania do parametrÛw de-
don, to znaczy w przenoś- mają znacznie bardziej problemem, a w kałdym ra- klarowanych przez produ-
ni) albo tylko im siÍ tak komfortowe warunki do zie problemem o znacznie centa. A tymczasem samo-
Elektronika Praktyczna 11/2003
56
E S E J
dzielne konstruowanie drodzeî uzyskiwaÅ‚ brzmie-
opiera siÍ najczÍÅ›ciej na nia bardzo wysokiej klasy,
zasadzie eksperymen- czasami zbliÅ‚aÅ‚ siÍ do wy-
tÛw i ostatecznie akceptacji branego celu, ale nigdy go
tego, co powstanie w ich nie osiÄ…gnie.
wyniku. Nie mołna ocze- Wyjaśnienie tej sytuacji
kiwaĘ, łe wykorzystując jest o tyle wałne, ił spore
nawet elementy najwyłszej grono zainteresowanych sa-
klasy, otrzymamy w rezul- modzielnym konstruowa-
tacie brzmienie dokładnie niem motywowanych jest
takie, jakie gdzieÅ› usÅ‚ysze- chÍciÄ… skopiowania brzmie-
liśmy albo sobie wyobrazi- nia konkretnych, ulubio-
liÅ›my. Uwaga ta dotyczy nych kolumn, ktÛre ze
nie tylko poczÄ…tkujÄ…cych wzglÍdu na wysokÄ… cenÍ
amatorÛw, ale rÛwnieÅ‚ za- pozostajÄ… poza ich moÅ‚li-
awansowanych konstrukto- wościami finansowymi;
rÛw! RÛwnieÅ‚ dla nich tymczasem techniczne
ostateczne brzmienie jest środki (bardzo dobre prze-
zawsze do pewnego stop- tworniki, itd.) dla osiÄ…gniÍ-
nia niemołliwe do przewi- cia brzmienia wysokiej kla-
dzenia. Mając dułe do- sy drogą hobbystyczną wy-
Å›wiadczenie, znajÄ…c stoso- dajÄ… siÍ dostÍpne za niÅ‚-
wane przetworniki z in- szÄ… cenÍ. Czemu wiÍc
nych aplikacji, itd., moÅ‚na ìprzepÅ‚acaĘî, skoro wystar-
minimalizowaĘ obszar nie- czy ìtylkoî nauczyĘ siÍ
pewności, ale nigdy nie składaĘ kolumny (w sumie
sprowadzimy go do zera. nie sÄ… to bardzo skompli-
Mołna w ogromnym zakre- kowane urządzenia), zna-
sie ksztaÅ‚towaĘ brzmienie leüĘ dobrego stolarza i juÅ‚?
projektowanych kolumn, W takim myśleniu jest
zmieniajÄ…c obudowÍ, prze- oczywiÅ›cie nie jeden, a kil-
tworniki, filtry, zarazem ka bÅ‚ÍdÛw. Ale nawet gdy-
czyniÄ…c to, poszukujemy by dobrzy stolarze byli
brzmienia najlepszego pod rÍkÄ…, nauka konstruo-
z tych, jakie przewijajÄ… siÍ wania byÅ‚a tak Å‚atwa, albo
podczas tych eksperymen- mielibyśmy do czynienia
tÛw, ale nie jesteÅ›my z geniuszem, to i tak nie
w stanie w stu procentach uzyskałby on pełnej satys-
odtworzyĘ wcześniej okreś- fakcji, jełeli jego jedynym
lonego wzorca - gdybyśmy marzeniem było ściśle
takim siÍ posÅ‚ugiwali. okreÅ›lone brzmienie. Na
MoÅ‚na to wykazaĘ satysfakcjÍ zabÛjczo dziaÅ‚aĘ
w bardzo ìdrastycznymî tu moÅ‚e wÅ‚aÅ›nie gÅ‚Íbokie
eksperymencie: weümy naj- przekonanie, Å‚e to wyma-
lepszego konstruktora, po- rzone brzmienie produktu
zwÛlmy mu wybraĘ najlep- ìfirmowegoî jest idealne.
sze komponenty i narzÍdzia, Nawet gdy düwiÍk z wÅ‚as-
aby mÛgÅ‚ zbudowaĘ teore- nej konstrukcji staÅ‚by siÍ
tycznie wszystko, czego du- bardzo dobry, i dla innych,
sza zapragnie. Potem po- nieuprzedzonych słuchaczy,
stawmy przed nim 10 naj- w ślepym teście wcale nie
rÛÅ‚niejszych zespoÅ‚Ûw gÅ‚oÅ›- gorszy od brzmienia
nikowych, niskiej, Å›redniej ìwzorcaî, to dla samego
i wysokiej klasy. Zadanie konstruktora bÍdzie on za-
polega na tym, aby majÄ…c wsze wzglÍdem niego upo-
moÅ‚liwośĘ ich odsÅ‚uchu, Å›ledzony. KaÅ‚dÄ… rÛÅ‚nicÍ
ale nie pomiaru ani wglÄ…- tÅ‚umaczyĘ bÍdzie na swojÄ…
du w ukÅ‚ad filtrÛw, odtwo- niekorzyśĘ, jako odstÍpstwo
rzył brzmienie przynajmniej od ideału, podczas gdy
jednego, dowolnie wybrane- pod pewnymi wzglÍdami
go, na tyle dokładnie, aby jego konstrukcja mołe byĘ
przeciÍtny audiofil nie od- nawet lepsza - nie zosta-
rÛÅ‚niÅ‚ ich od siebie w Å›le- nie to jednak docenione...
pym teście. Nic z tego. Czarny sceniarusz. Na
BÍdzie siÍ miotaÅ‚ (Ûw kon- szczÍÅ›cie, w praktyce jest
struktor, nie audiofil), ìpo tak w sytuacji, gdy audiofil
Elektronika Praktyczna 11/2003
57
E S E J
wcale niemający zamiaru ZłołyĘ i posłuchaĘ powinno byĘ na odpowied- sklepowa cena takich ze-
zostaĘ konstruktorem (bo Istnieje jednak dla au- nio wysokim poziomie. Ja- spoÅ‚Ûw znacznie by wzros-
juÅ‚ pracuje np. w banku), diofilÛw spragnionych dob- kie jednak ono bÍdzie do- Å‚a - o kilkudziesiÍciopro-
a chcÄ…cy zaoszczÍdziĘ (bo rego düwiÍku za umiarko- kÅ‚adnie, tego nabywca centowÄ… marÅ‚Í detalicznÄ…,
mu tam maÅ‚o pÅ‚acÄ…), zwra- wanÄ… cenÍ bardziej opty- zwykle nie bÍdzie wie- zbliÅ‚ajÄ…c siÍ tym samym
ca siÍ do firm sprzedajÄ…- mistyczna, choĘ rÛwnieÅ‚ dziaÅ‚, dopÛki zestawu nie do ceny gotowych produk-
cych gÅ‚oÅ›niki dla hobbys- nieco ryzykowna perspekty- kupi i nie zÅ‚oÅ‚y - zespoÅ‚y tÛw, i w ten sposÛb tracÄ…c
tÛw, szukajÄ…c tam konstruk- wa. MuszÄ… jednak wyrzec do samodzielnego montaÅ‚u swÛj podstawowy sens
tora, ktÛry ìpomoÅ‚eî stwo- siÍ prawa do posÅ‚uchania wystÍpujÄ… najczÍÅ›ciej w ka- ekonomiczny. Wreszcie,
rzyĘ brzmieniowÄ… kopiÍ ja- gÅ‚oÅ›nikÛw przed zakupem talogach, i nie ma moÅ‚li- jednym z najbardziej kurio-
kiegoÅ› ìmarkowegoî, bardzo i nie powinni Å‚Ä…daĘ speÅ‚- woÅ›ci ich posÅ‚uchania zalnych pytaÒ niektÛrych
drogiego produktu. NiezaleÅ‚- nienia Å›ciÅ›le okreÅ›lonych w Å‚adnym ìnormalnymî audiofilÛw jakoby zaintere-
nie od niemoÅ‚noÅ›ci dokÅ‚ad- oczekiwaÒ. WÛwczas mogÄ… sklepie. Dlaczego? Po pier- sowanych zakupieniem ze-
nego odtworzenia brzmienia wybieraĘ w ofertach zesta- wsze dlatego, Å‚e salony stawÛw do samodzielnego
konkretnego projektu, owa wÛw do samodzielnego prowadzÄ…ce sprzedaÅ‚ sprzÍ- montaÅ‚u, jest nie tylko:
ìpomocî oznacza przecieÅ‚ gdzie tego moÅ‚na posÅ‚u-
w takim przypadku faktycz- chaĘ, ale takłe: czy mołna
Dz
więk z  firmowych kolumn jest w 50
nie opracowanie konstrukcji je kupiĘ w formie złołonej.
procentach tak dobry, jak jest rzeczywiście
od poczÄ…tku do koÒca. Rze- I jesteÅ›my w domu! Goto-
i w 50 procentach tak dobry, jak bardzo
telne wykonanie takiej pra- wych kolumn, ktÛrych
w to wierzymy. Dz
więk z kolumn skonstruo-
cy nie mołe byĘ szybkie, mołna posłuchaĘ, jest
wanych samodzielnie jest w 99 procentach
a wiÍc i tanie, zwÅ‚aszcza Å‚e przecieÅ‚ bez liku w salo-
tak dobry, jak bardzo w to wierzy ich
dotyczy jednostkowego za- nach ze sprzÍtem. A Å‚e sÄ…
konstruktor i użytkownik.
mÛwienia. Finansowy aspekt drogie... Takie byĘ muszÄ…,
przedsiÍwziÍcia jest wiÍc bo sÄ… zÅ‚oÅ‚one i moÅ‚na ich
znacznie gorszy, niÅ‚ siÍ po- montaÅ‚u, jakie znajdujÄ… siÍ tu audio nie sÄ… zaintereso- posÅ‚uchaĘ.
czÄ…tkowo wydaje. I takÄ… od- u kilku dystrybutorÛw. wane rozszerzaniem oferty
powiedü Ûw szukajÄ…cy okaz- Techniczna jakośĘ tych o tak ciekawe, ale kÅ‚opot- Konstruktorzy mimo
ji audiofil powinien uzyskaĘ projektÛw jest bardzo at- liwe propozycje. PrzecieÅ‚ woli
od uczciwego dystrubutora rakcyjna, ìgÅ‚oÅ›nikowa za- sprzedaÅ‚ miaÅ‚aby dotyczyĘ Nie naleÅ‚y jednak lekce-
czy konstruktora. JeÅ‚eli wartośĘî moÅ‚e byĘ porÛw- nie gotowego produktu, ale waÅ‚yĘ audiofilÛw, bo prze-
uzyskuje innÄ… - potwierdza- nywana do znacznie droÅ‚- zestawu czÍÅ›ci, obudÛw, cieÅ‚ rÛwnieÅ‚, a moÅ‚e prze-
jÄ…cÄ… nadzieje, wraz z szyb- szych zespoÅ‚Ûw gÅ‚oÅ›niko- i wiÄ…zaÅ‚aby siÍ z koniecz- de wszystkim spoÅ›rÛd nich
kim terminem i atrakcyjnÄ… wych renomowanych firm noÅ›ciÄ… udzielania instrukta- ostatecznie rekrutujÄ… siÍ
cenÄ… - to nie dziwmy siÍ i o ile projektanci tych ze- rzu i odpowiedzi na nowe prawdziwi konstruktorzy.
pÛüniejszym rozczarowa- stawÛw znajÄ… swÛj fach, to pytania, na ktÛre nie sÄ… Zaczyna siÍ zwykle od
niom... w rezultacie i brzmienie przygotowani. Po drugie, prozaicznego zamiaru za-
 Głośnikowe Recepty - w tej  The Loudspeaker Design Wydanie specjalne amerykańskiego
części bardzo gruntowna Cookbook -  Książka kucharska miesięcznika Speaker-Builder, z 19
prezentacja całej drogi Vance a Dickasona - jeden najlepszymi projektami do
projektowania i strojenia czterech z najpopularniejszych na świecie samodzielnego montażu
 dość prostych dwudrożnych podręczników dla głośnikowych
zespołów głośnikowych. Zajęło to hobbystów. Pierwsza edycja w roku
ponad sto stron 1977, aktualnie w sprzedaży szósta
albo i siódma
Elektronika Praktyczna 11/2003
58
E S E J
oszczÍdzenia paru zÅ‚otych, prawdÍ o bardzo skompli-
dziÍki zÅ‚oÅ‚eniu juÅ‚ zapro- kowanej naturze z pozoru
jektowanego zestawu do prostych zespoÅ‚Ûw gÅ‚oÅ›ni-
samodzielnego montału, al- kowych, stopniowo uczą
bo od ambitniejszego pla- siÍ rozwiÄ…zywaĘ problemy.
nu jednorazowego stworze- I to wciąga, bo zespoły
nia własnej niekonwencjo- głośnikowe wynagradzają
nalnej konstrukcji. Niewie- wysiÅ‚ek w najpiÍkniejszy
lu na poczÄ…tku myÅ›li sposÛb. To przecieÅ‚ prosto
o tym, aby zostaĘ prawdzi- z nich wypłynie muzyka.
wymi konstruktorami I nawet nieudolnie zbudo-
i w dłułszej perspektywie wane kolumny, ale zbudo-
projektowaĘ zespoły głośni- wane samodzielnie i wedle
kowe. ìJednorazowymî wÅ‚asnego projektu, brzmiÄ…c
konstruktorom (jednorazo- koszmarnie, brzmiÄ… cudow-
wym tylko w ich początko- nie - to jest własne, pier-
wym mniemaniu) wydaje worodne dziecko konstruk-
siÍ, Å‚e jeÅ‚eli zamierzajÄ… tora, ktÛre od razu kocha
zbudowaĘ tylko jednÄ… parÍ caÅ‚ym sercem takie, jakie
kolumn, to jest do tego jest... AÅ‚ siÍ wzruszyÅ‚em...
potrzebna wiedza znikoma, Ale powiem Wam coÅ›
znacznie mniejsza od tej, wiÍcej. Oto bowiem dosko-
ktÛrej wymagaÅ‚oby projek- naÅ‚a pora, abym przedsta-
towanie ich w wiÍkszej wiÅ‚ swoje wÅ‚asne poczÄ…tki.
liczbie. Deklaracja ìnie za- PozwÛlcie mi na ten przy-
mierzam zostaĘ konstrukto- wilej.
rem, chcÍ zbudowaĘ tylko
jednÄ… parÍ dla siebieî jest Dwie deski i 4,7
czÍsto spotykana i ma mikro
usprawiedliwiĘ brak wie- W roku 1978, po kilku-
dzy. Tak, jakby to dobry letnim terminowaniu na
BÛg, usÅ‚yszawszy o skrom- monofonicznych kasecia-
nych potrzebach i zamia- kach, za wszystkie zgroma-
rach, miaÅ‚ jednorazowo na- dzone oszczÍdnoÅ›ci kupi-
tchnąĘ konstruktora-niekon- łem pierwszy magnetofon
struktora i pomÛc mu stereofoniczny - szpulowy
w osiÄ…gniÍciu dobrego re- MK2405. MiaÅ‚ on wbudo-
zultatu. Czy bowiem chcąc wane po bokach głośniki
daĘ tylko jeden koncert szerokopasmowe, umołli-
skrzypcowy, moglibyśmy wiające odtwarzanie stereo-
nie umieĘ graĘ na skrzyp- foniczne. Taki system na-
cach, podczas gdy muszą głośnienia musiał mi wy-
to umieĘ wirtuozi grający starczyĘ, poniewał na za-
koncerty przez caÅ‚e Å‚ycie? kup pary zespoÅ‚Ûw gÅ‚oÅ›ni-
Takie myślenie jest kowych - jakichkolwiek -
przecieł z gruntu fałszywe. nie mogłem liczyĘ w blis-
Zespoły głośnikowe są kiej perspektywie. Zrodził
w ukÅ‚adach elektrycznych siÍ pomysÅ‚ zbudowania ich
dziesiÍĘ razy prostsze niÅ‚ samemu, choĘby najprost-
wzmacniacze, wydajÄ… siÍ szych, bo przecieÅ‚ bÍdzie
wiÍc idealnym polem do taniej. ZasugerowaÅ‚em siÍ
popisu. Tak jak skrzypce, popularnÄ… wÛwczas kon-
ktÛre majÄ… tylko drewnia- strukcjÄ… Tonsilu, typu
ne pudełko, cztery struny ZWG-15C, czyli dwudroł-
i smyczek. Nic, tylko graĘ. nymi ìpiÍtnastkamiî (15W)
Ale paradoks polega na w małej obudowie za-
tym, Å‚e dziÍki takiemu mkniÍtej. KupiÅ‚em gÅ‚oÅ›niki
naiwnemu myśleniu, tak GDN16/12 (czyli 12-wato-
wielu ludzi w to ìwdeptu- wy 16-cm nisko-Å›rednioto-
jeî. CaÅ‚e szczÍÅ›cie, Å‚e na nowy, bo wersja 15-wato-
poczÄ…tku nie zdajÄ… sobie wa - GDN16/15 - stosowa-
sprawy, jakie to trudne na w oryginalnych zespo-
(po co wiÍc to ujaw- Å‚ach ZWG15, akurat nie
niam?), bo gdyby wiedzie- byÅ‚a dostÍpna) i wysokoto-
li, zostawiliby to w spoko- nowy GDW9/15, czyli stoł-
ju. Stopniowo odkrywajÄ… kowy ìpapierzakî. Nie
Elektronika Praktyczna 11/2003
59
E S E J
miałem ładnego przygoto- zawiedziony i zszokowany. platformy do zamocowania straszył, jak ja teraz stra-
wania elektroakustycznego, ZapytaÅ‚em: ìTylko to? gÅ‚oÅ›nikÛw i osÅ‚ony dla szÍ innych. I tu jest prob-
byÅ‚em uczniem pierwszej I dlaczego taka dziwna nich, jak i zwrotnicy, wy- lem. ZdajÍ sobie bowiem
klasy liceum w klasie ma- wartośĘ?î Tyle dni oblicza- stÍpujÄ…cej u mnie przecieÅ‚ sprawÍ z tego, Å‚e gwaÅ‚tow-
tematyczno-fizycznej, ale nia, i w ich wyniku wziÍty w formie szczÄ…tkowej. ne uÅ›wiadomienie ochotni-
oceny z fizyki Wam nie z sufitu jeden kondensator? A poniewaÅ‚ nie zaleÅ‚aÅ‚o kom, na co siÍ porywajÄ…,
zdradzÍ. WpadlibyÅ›cie Odpowiedü musiaÅ‚a mi w ogÛle na sprawach wielu z nich moÅ‚e znie-
w kompleksy, ale tylko brzmieĘ: ìWystarczy 4,7 estetycznych, dodanie chÍciĘ, podczas gdy ostroÅ‚-
dlatego, łe wtedy był od- mikro, bo taka wartośĘ wszystkich pozostałych niejsze dawkowanie tej
wrotny system punktowa- wystÍpuje.î Zdziwienie by- Å›cianek odÅ‚oÅ‚yÅ‚em na pÛü- wiedzy moÅ‚e ich podpuÅ›-
nia. Nie baÅ‚em siÍ jednak Å‚o coraz wiÍksze. ìTo nie niej. Nie miaÅ‚em pojÍcia, ciĘ, zachÍciĘ i ostatecznie...
prostego majsterkowania uÅ‚yjemy takiej wartoÅ›ci, ja- jakÄ… rzeczywiÅ›cie funkcjÍ uszczÍÅ›liwiĘ.
i miaÅ‚em kolegÍ kombinujÄ…- ka jest potrzebna, tylko ta- peÅ‚ni obudowa. GÅ‚oÅ›niki Podejrzewam, Å‚e wiÍk-
cego z elektronikÄ…. Od nie- kiej, jaka wystÍpuje w po- siÍ trzymaÅ‚y i graÅ‚y - i cze- szośĘ konstruktorÛw zespo-
go dowiedziaÅ‚em siÍ, Å‚e jedynczym elemencie?î go chcieĘ wiÍcej? I do dzi- Å‚Ûw gÅ‚oÅ›nikowych, czy to
w zespole gÅ‚oÅ›nikowym jest W koÒcu jako uczeÒ klasy siaj pamiÍtam tamto pozostajÄ…cych amatorami,
coś zwanego zwrotnicą o profilu ścisłym byłem brzmienie. Wcale go nie czyli przygotowujących ko-
i on teÅ‚ obiecaÅ‚ mi owÄ… ukierunkowany na szano- idealizujÍ, w ogÛle nie lejne projekty na potrzeby
zwrotnicÍ przygotowaĘ. wanie wynikÛw obliczeÒ. miaÅ‚o basu, a mimo to bar- swoje i swoich znajomych,
CzekajÄ…c na wyniki jego Pewnie usÅ‚yszaÅ‚em: ìTo dzo mnie cieszyÅ‚o. I teraz czy zajmujÄ…cych siÍ tym
prac, przygotowywaÅ‚em nie ma duÅ‚ego znaczeniaî zdajÍ sobie sprawÍ, Å‚e to juÅ‚ zawodowo, ma w gÅ‚Í-
obudowÍ. WyciÄ…Å‚em z pÅ‚y- - i musiaÅ‚em siÍ z tym po- byÅ‚ ten przeÅ‚omowy mo- bokich korzeniach wÅ‚aÅ›nie
ty wiÛrowej potrzebne godziĘ, bo Gonzo juÅ‚ znik- ment, kiedy, wtedy o tym tego rodzaju poczÄ…tki.
ścianki, wykonałem otwory nął, znudzony rozmową nie wiedząc, rozpocząłem Gdzie samodzielne skon-
pod gÅ‚oÅ›niki, i w pierw- z dyletantem. GdzieÅ› wiÍc dÅ‚ugÄ… wÍdrÛwkÍ i pasjonu- struowanie kolumn miaÅ‚o
szym ruchu montowania kupiÅ‚em 4,7 mikro (co nie jÄ…cÄ… przygodÍ. CaÅ‚e szczÍÅ›- tylko sÅ‚uÅ‚yĘ zaspokojeniu
poÅ‚Ä…czyÅ‚em front i spÛd. byÅ‚o takie Å‚atwe) i przystÄ…- cie bowiem, Å‚e moja pier- potrzeby ich posiadania za
Tymczasem kolega, juÅ‚ piÅ‚em do montaÅ‚u koÒco- wsza ìkonstrukcjaî mi siÍ moÅ‚liwie najniÅ‚szÄ… cenÍ
wielokrotnie ponaglany, wego. Do tej pory złołone spodobała. Gdybym uznał, lub w najlepszym razie
ujawnił mi wreszcie sche- zostały ze sobą tylko dwie łe nic z tego nie wyszło, powodowane było wizją
mat tajemniczej zwrotnicy. ścianki, mołe zresztą zło- kupiłbym po pewnym cza- posiadania jakichś orygi-
PamiÍtam jak dzisiaj, Å‚yÅ‚em je dopiero teraz, sie gotowe kolumny, jako nalnych, trudnych do ku-
w szkolnej szatni Gonzo w kaÅ‚dym razie spieszÄ…c jedyny pewny sposÛb zdo- pienia konstrukcji. Ten
ciÍÅ‚ko westchnÄ…Å‚, spojrzaÅ‚ siÍ do przykrÍcania i pod- bycia dobrego düwiÍku. drugi motyw jest jednak
w sufit i powiedziaÅ‚: ìKup Å‚Ä…czania gÅ‚oÅ›nikÛw uzna- A poniewaÅ‚ przedsiÍwziÍcie najczÍÅ›ciej drugim etapem.
kondensator MKSE 4,7 Å‚em, Å‚e to ìna razieî wy- siÍ udaÅ‚o (wedÅ‚ug mnie), SÄ… teÅ‚ moÅ‚e tacy, ktÛrzy
mikro i połącz szeregowo starczy - sądziłem bowiem, warto je było kontynuo- doznali olśnienia i po
z wysokotonowymî. ByÅ‚em Å‚e obudowa peÅ‚ni rolÍ waĘ. Nikt mnie tak nie prostu ktÛregoÅ› dnia po-
stanowili zostaĘ konstruk-
torami kolumn, a inni
ksztaÅ‚cili siÍ w kierunku
ogÛlnoelektronicznym, aby
na koÒcu tej drogi wybraĘ
gÅ‚oÅ›nikowÄ… specjalizacjÍ.
SÄ…dzÍ jednak, Å‚e gÅ‚Íboko
zakorzeniona pasja, wyras-
tajÄ…ca z pierwotnej potrze-
by - czy konieczności -
zbudowania sobie pierw-
szej pary zespoÅ‚Ûw gÅ‚oÅ›ni-
kowych, jest najlepszym
poczÄ…tkiem drogi.
PiÍkno i szczerośĘ
zespołu głośnikowego
A konstruowanie ko-
lumn wciÄ…ga, bo kolumny
grajÄ… i do tego wyglÄ…dajÄ…!
SÄ… najwdziÍczniejszym
urzÄ…dzeniem elektroakus-
tycznym do kształtowania,
po czÍÅ›ci urzÄ…dzeniem, po
czÍÅ›ci instrumentem, po
Klang + Ton - bardzo zasłużony Hobby HiFi - dwumiesięcznik założony
czÍÅ›ci rzeübÄ…. Ich projek-
niemiecki dwumiesięcznik dla przez wieloletniego redaktora Klang + Ton
tant staje siÍ wiÍc nie tyl-
konstruktorów-hobbystów
ko inłynierem, ale i artys-
Elektronika Praktyczna 11/2003
60
E S E J E S E J
tą (chociał niekoniecznie o szerokich horyzontach.
z odpowiednimi dyploma- Zabrzmiało to nieskromnie,
mi). Zbudowanie ładnej ale mam na myśli innych
i dobrze grajÄ…cej kolumny konstruktorÛw (sam nie
napawa wiÍc dumÄ… po- potrafiÍ wysyÅ‚aĘ SMS-Ûw,
dwÛjnÄ… czy nawet potrÛj- chociaÅ‚ od niedawna po-
nÄ…. MoÅ‚na popuÅ›ciĘ wodze trafiÍ korzystaĘ z bankoma-
fantazji, kombinujÄ…c z rÛÅ‚- tu). Tak jak poÅ‚artowaliÅ›-
nymi ukÅ‚adami gÅ‚oÅ›nikÛw, my sobie z kapryÅ›nych au-
a wszystko jest widoczne diofilÛw, bÍdÄ…cych czÍsto
i odzywa siÍ do nas Å‚y- ignorantami w sprawach
wym głosem. Zespoły głoś- elektrotechnicznych, tak teł
nikowe sÄ… z jednej strony elektronikom warto zwrÛciĘ
ustrojami bardzo skompli- uwagÍ, Å‚e ich wiedza
kowanymi, gdy weümie siÍ ìukÅ‚adowaî bÍdzie dalece
pod uwagÍ wszystkie zja- niewystarczajÄ…ca dla szyb-
wiska, jakie w nich i bez- kiego osiÄ…gniÍcia wysokich
poÅ›rednio wokÛÅ‚ nich za- umiejÍtnoÅ›ci w konstruowa-
chodzÄ…, z drugiej strony, niu kolumn. Audiofile mu-
przynajmniej pozornie, bar- szą pokornie przyjąĘ sporą
dzo czytelnymi. UkÅ‚ady dawkÍ nauk technicznych -
wzmacniacza schowane sÄ… o elektronice i akustyce,
pod pokrywÄ… obudowy, elektronicy muszÄ… dowie-
ktÛrej ksztaÅ‚t w zasadzie dzieĘ siÍ o akustyce i za-
nie ma znaczenia dla fun- cząĘ krytycznie słuchaĘ, bo
kcjonowania, a to co w ko- jest to podstawowe narzÍ-
lumnie najwałniejsze - dzie oceny jakości zespołu
głośniki - widaĘ jak na głośnikowego. Ani podejś-
dłoni, a obudowa jest in- cie abstrahujące od techni-
tegralnÄ… czÍÅ›ciÄ… akustycznej ki, ani podejÅ›cie stricte
koncepcji. techniczne, nie wrÛÅ‚y nic
Wzmacniacz rÛwnieÅ‚ dobrego.
moÅ‚e wyglÄ…daĘ piÍknie, JeÅ‚eli chce siÍ zbudo-
ale to, czy ma srebrne, waĘ kolumny oryginalne,
czy zÅ‚ote gaÅ‚ki, nic nam trzeba siÍ teÅ‚ wykazaĘ ta-
nie mÛwi o jego jakoÅ›ci lentami architektonicznymi,
i zasadach, jakie przyświe- i wreszcie podczas montału
caÅ‚y konstruktorowi. No, posÅ‚ugiwaĘ siÍ wieloma
chyba Å‚e jest to wzmac- narzÍdziami. I caÅ‚y czas
niacz lampowy z lampami kombinowaĘ.
na wierzchu. Natomiast Tak wykombinowałem
liczba i ukÅ‚ad gÅ‚oÅ›nikÛw juÅ‚ prawie piÍĘ stron, ale
w kolumnie, jej wielkośĘ ostatecznie jednak jestem
i ksztaÅ‚t, mÛwiÄ… juÅ‚ bar- tutaj nie tylko po to, aby
dzo wiele o zamiarach filozofowaĘ, ale aby przed-
konstruktora. Czy chciaÅ‚ stawiĘ rzetelnÄ… wiedzÍ.
stworzyĘ coś klasycznego, I pierwsza lekcja za mie-
czy niekonwencjonalnego. siąc, a na koniec myśl
Do maÅ‚ego pomieszczenia, godna Seneki: düwiÍk
czy do remizy straÅ‚ackiej. z ìfirmowychî kolumn jest
Øaden ukÅ‚ad gÅ‚oÅ›nikÛw w 50 procentach tak dob-
sam w sobie nie gwarantu- ry, jak jest rzeczywiście,
je niczego (mołe poza i w 50 procentach tak
kłopotami, jakie gwarantu- dobry, jak bardzo w to
jÄ… zespoÅ‚y bardzo rozwi- wierzymy. DüwiÍk z ko-
niÍte), samo uÅ‚ycie najlep- lumn skonstruowanych sa-
szych przetwornikÛw rÛw- modzielnie jest w 99 pro-
nieÅ‚ - ìmÛzgiemî kolum- centach tak dobry, jak bar-
ny jest bowiem schowana dzo w to wierzy ich kon-
zwrotnica - ale i tak, tyl- struktor i ułytkownik. Ale
ko widzÄ…c kolumnÍ, do- dopiero kolumny dobre na
wiadujemy siÍ o niej bar- 100 procent sÄ… naprawdÍ
dzo wiele. dobrymi kolumnami.
Konstruowanie kolumn Brzmi dobrze.
jest zajÍciem dla ludzi Andrzej Kisiel, Audio
Elektronika Praktyczna 11/2003
61