Logistyka - nauka
Joanna Rakowska1
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Zmiany wybranych wskaz
ników infrastruktury drogowej
w Polsce w latach 2004-2009

Zawarta w dokumentach strategicznych Obecny stan ilościowy i jakościowy in- stworzenie sieci 5 300 km dróg ekspre-
[7] ocena stanu infrastruktury drogowej frastruktury drogowej ma ulec rozbudo- sowych i 2 000 km autostrad [14] oraz

w Polsce, oparta na analizach podstawo- wie i poprawie dzięki realizacji celów wy- zbudowanie obwodnic drogowych
wych danych statystycznych, wskazuje na znaczonych w ramach krajowej i unijnej przynajmniej w jednej trzeciej miast
relatywnie wysoką i proporcjonalną do za- polityki transportowej. Ogólne założenia najbardziej obciążonych ruchem tran-
ludnienia gęstość szlaków komunikacji polityki in frastrukturalnej w kwestiach zytowym.
drogowej. Jednak uszczegółowione ba- rozbudowy i polepszania stanu infrastruk-
dania potencjalnej dostępności komuni- tury drogowej przedstawiono między in- Punktem wyjścia dla realizacji wyżej wy-
kacyjnej2 Polski w UE, mie rzonej na nymi w: Strategii Rozwoju Kraju na la- mienionych celów jest obecny stan infra-
podstawie wskaz
nika gęstości dróg szyb- ta 2007-2015 [8], Krajowej Strategii Rozwoju struktury drogowej w kraju, który osią-
kiego ruchu w stosunku do powierzchni Regionalnego 2010-2020, Po lityce Transpor- gnięto poprzez realizację pro jektów
i liczby ludności w kraju wskazują, iż jest towej Państwa na lata 2006-2020 [5] oraz i inwestycji w latach ubiegłych. Jednocze-
ona niska lub bardzo niska [11]. Podkre- w raporcie Polska 2030 [1], zaliczając do śnie zakres zmian infrastruktury drogo-
śla się także nierównomierne rozłożenie głównych celów: wej w ostatnich latach definiuje możliwo-

ważnych szlaków drogowych w stosun- budowę wybranych od cinków au to- ści rozwojowe kraju i regionów w tym
ku do powierzchni kraju i województw strad i dróg ekspresowych na odcinkach aspekcie w chwili obecnej i w najbliższej
oraz ich jakość nieadekwatną do potrzeb. najbardziej istotnych dla systemu trans- przyszłości. Stąd istotną kwe stią jest
W strategiach [4] i ekspertyzach podkre- portowego i najbardziej efektywnych określenie zakresu zmian wybranych
śla się, że polska infrastruktura drogowa ekonomicznie elementów infrastruktury drogowej w Pol-

jest jednym ze słabszych podsystemów wzmocnienie nawierzchni dróg, głów- sce w warunkach poakcesyjnych.
polskiej gospodarki. Jest niewystarczają- nie w korytarzach sieci transeuropejskich
co rozwinięta w stosunku do intensywno- oraz na innych drogach obciążonych in- Cel i metoda badań
ści produkcji oraz ruchliwości mieszkań- tensywnym ruchem samochodów cięża-
ców. Szacuje się, że polska sieć drogowa rowych Celem prezentowanej analizy jest wy-

przyjmuje obecnie ruch ponad 2,2 mln budowę obejść miej scowości, prze - kazanie zmian wybranych elementów
polskich samochodów ciężarowych, oko- budowę od cinków dróg kra jowych infrastruktury drogowej w Polsce, zaist-
ło 0,5 mln ciężarowych samochodów pod kątem poprawy bezpieczeństwa ru- niałych w latach 2004-2009. Kategorie da-
zagranicznych, 64 000 autobusów i auto- chu, w tym uruchomienie programu nych poddanych analizie w ramach pre-
karów pozamiejskich, prawie 17 mln sa- uspokojenia ruchu na drogach przecho- zentowanego badania zostały wybrane na
mochodów osobowych i 1 mln motocy- dzących przez małe miejscowości oraz podstawie dwóch kryteriów:
kli. Do datkową sła bością kra jowej na przejazdach kolejowych 1. ich znaczenia dla optymalizacji ruchu

infrastruktury drogowej jest ni ska ja - poprawę warunków przejazdu dla ru- i transportu drogowego w Polsce oraz
kość miejskiej i pozamiejskiej utwardzo- chu tranzytowego i ob sługi ru chu ich znaczenia dla poprawy dostępno-
nej sieci drogowej, która w 82% składa się w obszarach metropolitalnych i w du- ści transportowej Polski [10] i budowy
z dróg powiatowych i gminnych mających żych miastach. spójności przestrzennej UE [11],
generalnie ni skie parametry i stan tech- 2. do stępności danych sta tystycznych
niczny, a jedynie w 6,9% z dróg krajowych, Według Strategii Rozwoju Transportu ce- opisujących wybrane zjawiska.
w 11,0% z dróg wojewódzkich i zaledwie le stra tegiczne rozwoju in frastruktury
w0,4% z autostrad i dróg ekspresowych transportowej w wymiarze ilościowym Zakres czasowy badania wyznaczono
(dane za 2009 r.)[4]. Sieć dróg publicznych obejmują w perspektywie do 2030 roku: od roku 2004, ponieważ był to pierwszy,

w Polsce wynosi ok. 383,3 tys. ki lome- zwiększenie długości ogólnej sie ci choć niepełny, rok członkowstwa Polski
trów. Drogi krajowe stanowią blisko 5% dróg utwardzonych o 37 000 km w sto- w Unii Europejskiej. Tym samym stan ilo-
wszystkich dróg publicznych i przenoszą sunku do 2010 roku, to jest do oko- ściowy infrastruktury drogowej w 2004
ponad 60% ruchu [7]. ło 310 000 km roku to efekt planowania, prac i inwesty-
1
Dr inż. Joanna Rakowska  Katedra Polityki Europejskiej, Finansów Publicznych i Marketingu, Wydział Nauk Ekonomicznych, Szkoła Główna Gospodar-
stwa Wiejskiego w Warszawie. Artykuł recenzowany (przyp. red.).
2
Dostępność komunikacyjna jest definiowana m.in. jako stopień łatwości dotarcia do danego miejsca; charakteryzuje się ilością, częstotliwością i rodza-
jem środków komunikacji.
5235
Logistyka 6/2011
Logistyka - nauka
cji prowadzonych przed akcesją, czyli bez Ze względu na funkcje pełnione przez dzieli się na drogi w granicach administra-
współfinansowania z funduszy unijnych. drogi publiczne w sieci drogowej, podzie- cyjnych miast (tak zwane miejskie) oraz
Ztego powodu statystyczny obraz infra- lono je na ka tegorie dróg kra jowych drogi zamiejskie. Przez drogi w granicach
struktury drogowej w 2004 roku stano- stanowiących własność Skarbu Państwa administracyjnych miast na leży rozu-
wi optymalny punkt odniesienia dla zde- oraz dróg wojewódzkich, powiatowych mieć odcinki dróg przebiegające przez
finiowania skali zmian mających miejsce i gminnych, stanowiących odpowiednio gminy miejskie oraz gminy miejsko-wiej-
wnastępnych latach, będących w dużej własność właściwego samorządu woje- skie dla dróg po łożonych w granicach
mierze skutkami projektów i inwestycji wództwa, powiatu lub gminy [15]. miast. Przez drogi zamiejskie należy ro-
współfinansowanych z funduszy unij - Drogi publiczne ze względu na rodzaj zumieć odcinki dróg przebiegające przez
nych oraz spowodowanych wymogami nawierzchni dzielą się na drogi o na - gminy wiejskie oraz część wiejską gmin
stawianymi krajom członkowskim w ra- wierzchni twardej oraz drogi o nawierzch- miejsko-wiejskich5.
mach Wspólnej Po lityki Transportowej ni grun towej. Do dróg o nawierzchni Wniniejszym badaniu uwzględniono
i dziedzin z nią powiązanych, w tym twardej za licza się drogi o nawierzchni także zmiany liczby mostów i wiaduktów
szczególnie przez po litykę spójności twardej ulepszonej (z kostki kamiennej, trwałych. Zgodnie z definicją ustawową,
oraz politykę ochrony środowiska, a tak- klinkieru, betonu, z płyt kamienno-beto- obiekt mostowy to budowla przeznaczo-
że nowym dla Polski uwarunkowaniom nowych, bitumu) oraz drogi o nawierzch- na do przeprowadzenia drogi, samo-
jednolitego rynku wewnętrznego. ni nieulepszonej (o nawierzchni tłucznio- dzielnego ciągu pieszego lub pieszo-ro-
wej i brukowej)[15]. werowego, szlaku wędrówek zwie rząt
Zakres czasowy niniejszego badania Z punktu widzenia optymalizacji trans- dziko żyjących lub innego rodzaju komu-
kończy rok 2009 ze względu na dostęp- portu drogowego oraz budowy spójno- nikacji nad prze szkodą te renową,
ność danych sta tystycznych  w mo - ści przestrzennej kraju i UE, istotnym ele- w szczególności: most, wiadukt, estaka-
mencie prowadzenia badań, to jest na mentem składowym kra jowych dróg da, kładka [15].
przełomie lip ca i sierpnia 2011 roku publicznych o nawierzchni twardej ulep-
ostatnie, najnowsze dane dotyczące ka- szonej są drogi ekspresowe i autostrady.
y
ródła danych i zakres
tegorii transport, udo stępniane przez Zgodnie z artykułem 4, punkt 10 oma-
tematyczny badania
główny Urząd Statystyczny w Banku Da- wianej ustawy, droga ekspresowa to
nych Lokalnych przedstawiały stan na 31 droga przeznaczona wyłącznie do ruchu
grudnia 2009 roku. pojazdów samochodowych, wyposażona Do realizacji badania wykorzystano
w jedną lub dwie jezdnie, posiadająca dane Banku Danych Lokalnych Główne-
Pojęcia i definicje wielopoziomowe skrzyżowania z przeci- go Urzędu Statystycznego dla lat 2004
nającymi ją innymi drogami transportu lą- i 2009 (stan na 31 grudnia), dla następu-
Definicje dróg publicznych podaje dowego i wodnego, z dopuszczeniem wy- jących kategorii:
Ustawa z dnia 21 marca 1985 roku o dro- jątkowo jednopoziomowych skrzyżowań a. wskaz
nik gęstości dróg o nawierzchni
gach publicznych [15]. W ar tykule 1 z drogami publicznymi i wyposażona twardej ogółem [w km na 100 km2],
stwierdzono, iż  drogą publiczną jest dro- w urządzenia obsługi podróżnych, pojaz- b.wskaz
nik gęstości dróg o nawierzchni
ga za liczona na pod stawie niniejszej dów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie twardej ulep szonej ogó łem [w km
ustawy do jednej z kategorii dróg, z któ- dla użytkowników drogi. Natomiast au- na 100 km2],
rej może korzystać każdy, zgodnie z jej tostrada to droga przeznaczona wyłącz- c. długość dróg ekspresowych ogó łem
przeznaczeniem, z ograniczeniami i wy- nie do ru chu po jazdów samochodo- [w km],
jątkami określonymi w tej ustawie lub in- wych, wyposażona przynajmniej w dwie d.wskaz
nik gęstości dróg ekspresowych
nych przepisach szczególnych . trwale rozdzielone jednokierunkowe ogółem [w km na 100 km2],
Ustawa zawiera także de finicje po - jezdnie, po siadająca wie lopoziomowe e.długość dróg ekspresowych w podzia-
szczególnych typów dróg, wyodrębnio- skrzyżowania ze wszystkimi przecinają- le na drogi ekspresowe miejskie i zamiej-
nych na podstawie kryterium: cymi ją drogami transportu lądowego skie wg kryterium lokalizacji [w km],

funkcji pełnionej przez nie w sie ci i wodnego, wyposażona w urządzenia ob- f. autostrady ogółem [w km] oraz wskaz
-
drogowej sługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, nik gęstości autostrad ogółem [w km

rodzaju nawierzchni przeznaczone wyłącznie dla użytkowni- na 100 km2],

przeznaczenia użytkowania ków autostrady [15]. Długość oraz prze- g.mosty i wiadukty stałe [liczba].

przebiegu drogi w i poza granicami bieg dróg ekspresowych i autostrad jest
miast. w Polsce określana przez Radę Ministrów Na pod stawie powyższych danych
wdrodze rozporządzenia, z uwzględnie- określono zmiany:
Ustawową definicję dróg publicznych niem potrzeb spo łecznych i gospodar- a. wskaz
nika gęstości dróg o nawierzch-
oraz ich typów wykorzystuje Główny czych kraju w zakresie rozwoju infrastruk- ni twardej ogółem,
Urząd Statystyczny3 w opracowaniu da- tury drogowej. b.wskaz
nika gęstości dróg o nawierzch-
nych4 zzakresu infrastruktury drogowej. Ze względu na lokalizację drogi ogółem ni twardej ulepszonej,
3
Por. Metadane Banku Danych Lokalnych http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-118.htm (dostęp 10.08.2011).
4
Zasady zbierania oraz udostępniania danych reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 lutego 2005 r. w sprawie trybu sporządzania informacji
oraz gromadzenia i udostępniania danych o sieci dróg publicznych, obiektach mostowych, tunelach oraz promach. Dz. U. Nr 67 poz. 583.
5
Według definicji BDL GUS, http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-118.htm (dostęp 10.08.2011).
5236
Logistyka 6/2011
Logistyka - nauka
c. udziału dróg o nawierzchni twardej wskaz
nik wynosił w 2004 roku 50,8
wieckim (o 9,9 km/100 km2, to jest
ulepszonej w drogach o nawierzchni km/100 km2, a w 2009 roku wzrósł do za-
o 16%) oraz łódzkim (o 8 km/100 km2, czy-
twardej ogółem, ledwie 51,4 km/100 km2, pozostawiając
li o 11%). W dwóch wo jewództwach
d.długości dróg ekspresowych ogó łem ten region nadal na ostatnim miej scu
wskaz
nik ten zmalał: w opolskim o 2% (to
[w km], w kraju.
jest o 1,5 km/100 km2) i wdolnośląskim
e.wskaz
nika gę stości dróg ekspreso- Największy przyrost wartości wskaz
ni-
o 1% (to jest o 0,3 km/100 km2), natomiast
wych ogółem [w km na 100 km2], ka gęstości dróg o nawierzchni twardej
w lubuskim odnotowano najmniejszy
f. struktury dróg ekspresowych według w latach 2004-2009 odnotowano w mazo-
wzrost  o 1% (o 0,4 km/100 km2).
kryterium lokalizacji, to jest określono wieckim (z 81,0 do 92,7 km/100 km2, to
Wyniki analizy przekrojowej, porównu-
zmiany udzia łu dróg ekspresowych jest o 15%) oraz łódzkim (z 89,6 do 99,6
jącej relacje zmiany wskaz
nika gęstości
miejskich i zamiejskich w drogach km/100 km2, to jest o 12%). Na
tomiast
dróg o nawierzchni trwałej ogółem do
ekspresowych ogółem [w %], wWojewództwie Opolskim odnotowano
zmian wskaz
nika gęstości tychże dróg
g.długości autostrad ogółem [w km], jedyny w Polsce ubytek (z 90,5 do 90,4
wpodziale na drogi miejskie i zamiejskie
h.wskaz
nika gęstości au tostrad [w km km/100 km2), awdolnośląskim najmniej-
wskazuje, iż w niektórych wo jewódz-
na 100 km2], szy w kraju przy rost (z 91,5 do 91,9
twach zmiany ogó łem są toż same ze
i. struktury autostrad według kryterium km/100 km2, to jest o 1%).
zmianami głównie jednej kategorii dróg
lokalizacji, to jest określono zmiany Wujęciu liczbowym, w kraju ogółem
wyodrębnionych na pod stawie kry te-
udziału autostrad miejskich i zamiej- bardziej wzrosła gęstość dróg zamiejskich
rium ich lokalizacji. Przykładem jest tu
skich w autostradach ogółem [w %], (o 4,1 km/100 km2), niż miejskich (o 1,1
przyrost gę stości dróg ogó łem (7,4
j. liczby mostów i wiaduktów stałych. km/100 km2). Jednak wartość tych zmian
km/100 km2) w Województwie Święto-
w ujęciu pro centowym wskazuje, iż
krzyskim bliski wartości przyrostu gęsto-
Wyniki badań prezentowane w tabelach wzarówno gęstość dróg miejskich, jak
ści dróg zamiejskich (6,7 km/100 km2, co
zostały zaokrąglone do wartości dziesięt- i zamiejskich o nawierzchni twardej
stanowi 91% przy rostu ogó łem) oraz
nych, w nielicznych przypadkach do war- wzrosła w 2009 roku o 7% w stosunku do
uzupełniony relatywnie niewielkim przy-
tości setnych, z tego powodu sumy nie- ich wartości z roku 2004.
rostem dróg zamiejskich (o 0,7 km/100
których kategorii mogą być zawyżone lub Najwyższy wzrost wskaz
nika gęstości
km2, co stanowi niespełna 10% przyrostu
zaniżone o odpowiednio 0,1 lub 0,01. dróg zamiejskich o nawierzchni utwar-
ogółem). Odwrotna re lacja wy stąpiła
Wyniki badania są prezentowane dla dzonej wystąpił w Województwie Mazo-
wwojewództwie opolskim, gdzie wartość
Polski ogółem oraz w ujęciu regionalnym
dla poszczególnych województw (NTS 2).
Tab. 1. Zmiany wskaz
nika gęstości dróg o nawierzchni twardej (w km na 100 km2) w latach 2004-
2009.
Zmiany wybranych wskaz
ników
infrastruktury drogowej
w latach 2004-2009
Najszerszą dostępną ka tegorią sta ty-
styczną dotyczącą infrastruktury drogo-
wej i poddaną analizie w niniejszym ba-
daniu są drogi o nawierzchni twardej
ogółem. Zmiany stanu ilościowego tego
typu dróg w latach 2004-2009 przedsta-
wiono za pomocą wskaz
nika gęstości dróg
onawierzchni twardej ogółem wyrażone-
go w km tych dróg na 100 km2 po-
wierzchni kraju lub regionu (por. tabela 1).
W Polsce w 2004 roku jego wartość wy-
nosiła 80,6 km/100 km2, a w 2009 roku
wzrosła do 85,8 km/100 km2, to jest o 5,2
km/100 km2 (7%).
Wujęciu regionalnym największą gęstość
dróg na 100 km2, ponad dwukrotnie wyż-
szą od wartości dla kraju ogółem, charak-
teryzowało się Województwo Śląskie: za-
równo w 2004 roku (163,8 6 km/100
Wyróżnienia graficzne w tabeli:
 xx  najniższa wartość wskaz
nika występująca w badanej zbiorowości, w badanej kategorii, w da-
km2), jak i w 2009 roku (170,6 km/100 km2).
nym roku;
Przeciwna, najbardziej niekorzystna
 xx  najwyższa wartość wskaz
nika występująca w badanej zbiorowości, w badanej kategorii, w da-
sytuacja wy stąpiła w Wo jewództwie
nym roku.
Warmińsko-Mazurskim, gdzie omawiany y
ródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
5237
Logistyka 6/2011
Logistyka - nauka
gęstości dróg miejskich wzrosła o 1,4
Tab. 2. Zmiany wskaz
nika gęstości oraz udziału dróg o nawierzchni twardej ulepszonej w latach 2004-
km/100 km2, na tomiast gę stość dróg
2009.
zamiejskich zmalała o 1,5 km/100 km2,
powodując w efekcie ujemną war tość
wskaz
nika gęstości dróg o nawierzchni
twardej ogółem.
Zmiany wskaz
nika gęstości dróg miej-
skich o nawierzchni twardej zamykały się
w przedziale od 0,1 km/100 km2 w ma-
łopolskim do 2,3 km/100 km2 śląskim.
W przypadku dróg miejskich nie wystą-
piło zjawisko spadku ich gęstości w żad-
nym z badanych województw.
Z punktu widzenia oceny jakości infra-
struktury w Polsce istotny jest udział dróg
onawierzchni twardej ulepszonej w dro-
gach o nawierzchni twardej ogółem oraz
zmiany tego udziału w kolejnych latach
(por. tabela 2). W kraju ogółem udział ten
wynosił 89% w 2004 roku oraz 91,4%
w 2009 roku, co wskazuje na wzrost o 2,4
punktu pro centowego. W 2004 roku
w ujęciu regionalnym najniższy udział
dróg o nawierzchni twardej ulepszonej
Wyróżnienia graficzne w tabeli:
wystąpił w świętokrzyskim (78,4%) i pod-
 xx  najniższa wartość wskaz
nika występująca w badanej zbiorowości, w badanej kategorii, w da-
laskim (80,1%). Te same województwa od-
nym roku;
 xx  najwyższa wartość wskaz
nika występująca w badanej zbiorowości, w badanej kategorii, w da- notowały najniższy odsetek dróg o na-
nym roku.
wierzchni ulep szonej w 2009 roku,
y
ródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
pomimo wzrostu udziału tego typu dróg
o 6,3 punktów procentowych w podla-
skim i 6,5 punktu procentowego w świę-
tokrzyskim, co stanowiło najwyższe war-
tości wzrostowe w skali kraju. Natomiast
i w 2004 i w 2009 roku najwyższy udział,
wyższy od wartości dla kraju ogółem, od-
notowano w lubelskim (odpowied-
nio 94,8% i 95%), choć była to jednocze-
śnie jedna z najbardziej stabilnych
wartości w badanym czasie (wzrost w la-
tach 2004-2009 zaledwie o 0,2 punktu
procentowego). W wo je wództwie za -
chodniopomorskim zmniejszył się udział
dróg o nawierzchni ulep szonej o 0,1
punktu procentowego i był to jedyny spa-
dek w kraju.
Najwyższą klasą dróg krajowych są au-
tostrady i drogi ekspresowe, któ rych
docelowy przebieg zo stał pierwotnie
ustalony w Rozporządzeniu Rady Mini-
strów z dnia 15 maja 2004r. w sprawie sie-
ci autostrad i dróg ekspresowych [13], a na-
stępnie aktualizowany w Rozporządzeniu
Rady Ministrów z dnia 20 paz
dziernika 2009
Rys. 1. Planowana sieć autostrad i dróg ekspresowych, układ wg Rozporządzenia z 20 paz
dzier-
r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie
nika 2009r.[14].
y
ródło: opracowanie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Departament Studiów GDD-
sieci autostrad i dróg ekspresowych [14]. Sieć,
KiA, http://www.gdd kia.gov.pl/userfiles/articles/d/docelowy-uklad-autostrad_6329/ima-
to jest długość i lokalizację tego typu dróg
ges/uklad_autostrad_2011.jpg
w Polsce przedstawia rysunek 1.
5238
Logistyka 6/2011
Logistyka - nauka
Rozmieszczenie zarówno autostrad,
Tab. 3. Zmiany długości (w km) oraz wskaz
nika gęstości (w km/100 km2) dróg ekspresowych w Pol-
jak i dróg ekspresowych ma zapewnić
sce i województwach w latach 2004-2009.
ich sprawne funkcjonowanie w ramach
europejskiej sieci dróg szybkiego ruchu
oraz dogodne po łączenia aglomeracji
polskich z Ber linem, Dreznem, Pragą
i Bratysławą. Natomiast sieć dróg eks-
presowych ma z założenia uzupełniać
sieć autostrad, tak aby zapewniona zo-
stała dobra komunikacja głównych ob-
szarów gospodarczych Polski z centrum
kraju oraz komunikacja międzyregional-
na [6].
Zgodnie z zaktualizowanymi założenia-
mi docelowa łączna długość au tostrad
i dróg ekspresowych w Polsce to 7300 km,
w tym 5300 km dróg ekspresowych
i 2000 km autostrad.
W roku 2009 było w Polsce 521,5 km
dróg ekspresowych, to jest 10% zakłada-
nego stanu docelowego. W latach 2004-
2009 przybyło w Polsce 288,8 km dróg eks-
presowych, co w stosunku do 2004 roku
stanowiło wzrost o 125% (por. tabela 3).
Wyróżnienia graficzne w tabeli:
 xx  najwyższa wartość wskaz
nika występująca w badanej zbiorowości, w badanej kategorii, w da-
W omawianym okresie nie było dróg te-
nym roku.
y
ródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
go typu w Wo jewództwach A
ódzkim,
Podlaskim, Podkarpackim i Opolskim. Na-
tomiast w lubelskim w 2004 roku było za-
ledwie 4,2 km dróg ekspresowych i stan
Tab. 4. Zmiany długości (w km) oraz wskaz
nika gęstości (w km/100 km2) autostrad w Polsce i wo-
ten nie uległ zmianie do końca 2009 ro-
jewództwach w latach 2004-2009.
ku. Największy przyrost długości dróg eks-
presowych odnotowano w Województwie
Warmińsko-Mazurskim, gdzie 2,6 km ist-
niejące w 2004 roku rozbudowano
do 55,1 km w 2009 roku.
Znikoma liczba kilometrów dróg eks-
presowych w stosunku do powierzchni
poszczególnych wo jewództw spowo-
dowała, iż wskaz
nik gęstości nie osiągnął
wżadnym z nich wartości 1 km/100 km2.
W 2004 roku zamykał się on w przedzia-
le od 0 km/100 km2 w6 regionach do
0,38 km/100 km2 wśląskim. W 2009 ro-
ku wskaz
nik ten miał wartości od nadal
0 km/100 km2 w4 województwach do
0,81 km/100 km2 wśląskim. W konse-
kwencji zmiany wskaz
nika gęstości dróg
osiągnęły niewielkie wartości od 0 do
maksymalnie 0,43 km/100 km2 wśląskim.
W dwóch wo jewództwach, któ re na
początku badanego okresu nie miały dróg
ekspresowych wybudowano do końca 2009
roku odcinki o długości 7,9 km/100 km2 Wyróżnienia graficzne w tabeli:
 xx  najwyższa wartość wskaz
nika występująca w badanej zbiorowości, w badanej kategorii, w da-
(dolnośląskie) oraz 19,1 km/100 km2 (ma-
nym roku.
łopolskie).
y
ródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
5239
Logistyka 6/2011
Logistyka - nauka
Drogi ekspresowe to w więk szości
województw, które takie drogi posiada-
ją, drogi zamiejskie: w lubelskim 100%,
w małopolskim 91,6%, kujawsko-pomor-
skim 90,7%, itd. (por. rysunek 2). Wyjątek
stanowi tu pomorskie, gdzie za równo
w 2004 roku, jak i w 2009 roku domino-
wały w struk turze dróg ekspresowych
drogi ekspresowe miejskie  odpowied-
nio 72,1% oraz 71,7%. Wyjątkowe w ska-
li kraju były Województwa Śląskie i War-
mińsko-Mazurskie, gdzie w 2004 roku
drogi ekspresowe miej skie stanowi-
ły 100%.
Jednak w 2009 roku sy tuacja uległa
zmianie, udział dróg ekspresowych miej-
skich uległ redukcji do 55,2% w śląskim
i do 16,8% w warmińsko-mazurskim na
rzecz dróg ekspresowych zamiejskich,
które stanowiły odpowiednio 44,8%
oraz 83,2%.
Najwięcej uwagi medialnej oraz dysku-
sji nad rozwojem infrastruktury drogowej
prowokuje stan budowy autostrad w Pol-
sce. Docelowa długość autostrad określo-
na w Rozporządzeniu z 20 paz
dzierni-
ka 2009r. to 2 000 km.
Na koń cu 2009 roku by ło w Pol -
sce 849,4 km au tostrad, co stanowi-
ło 43% zakładanego stanu docelowego.
W latach 2004-2009 przybyło w kra -
ju 297,7 km au tostrad, co stanowiło
wzrost o 54%. Najdłuższe odcinki auto-
strad wybudowano w dolnośląskim (199
km) i w wielkopolskim (195,1 km). Ze-
rowy stan długości autostrad6 odnoto-
wano w mazowieckim, lubelskim, pod-
laskim, podkarpackim, świętokrzyskim,
lubuskim i warmińsko-mazurskim, co
ilustruje tabela 4. Największy przyrost
długości autostrad odnotowano w po-
morskim (65,8 km) i łódzkim (50,6 km),
najmniejszy  zerowy  we wszystkich
województwach nieposiadających auto-
strad w 2004 roku (z wyjątkiem kujaw-
sko-pomorskiego i pomorskiego) oraz
Rys. 2. Struktura dróg ekspresowych w Polsce ogółem i w województwach w latach 2004 roku
wzachodniopomorskim, gdzie w 2009
i 2009 roku, według kryterium lokalizacji (drogi ekspresowe miejskie i zamiejskie).
y
ródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
roku utrzymał się stan z 2004 roku, to
jest 21,6 km au tostrad. Grupa wo je-
wództw o zerowej długości au tostrad
zmniejszyła się o Województwo Kujaw- Interesującą kwestią jest występowa- ku do 93,2 km w 2009 roku (to jest
sko-Pomorskie i Pomorskie, gdzie do nie kategorii autostrad miejskich, czyli o 49%). Autostrady  miejskie funkcjonu-
końca 2009 roku wybudowano odpo- przebiegających w granicach miast (por. ją w 6 wo jewództwach: najwięcej,
wiednio 23,5 km oraz 65,8 km au to- tabela 5). Ich długość w kra ju ogó łem bo 40,6 km autostrad miejskich wybudo-
strad. wzrosła o 30,4 km z 62,8 km w 2004 ro- wano w rozpatrywanym okresie w ślą -
6
Wynikający także z planowanego przebiegu dróg ekspresowych i autostrad.
5240
Logistyka 6/2011
Logistyka - nauka
skim, następne w kolejności są małopol-
Tab. 5. Długość autostrad (w km) w Polsce i województwach w latach 2004-2009 w podziale
skie (22,4 km), za chodniopomorskie
na miejskie i zamiejskie.
(13,4 km), opolskie (9,6 km), łódzkie (4,1
km) oraz dolnośląskie (3,1 km).
WPolskich uwarunkowaniach geogra-
ficznych kwestią niezbędną dla zapew-
nienia płynności ruchu drogowego jest
funkcjonowanie odpowiedniej liczby
mostów i wiaduktów stałych (por. tabe-
la 6). Brak mostów w regionach powo-
duje nadmierną koncentrację ruchu na
trasach z istniejącymi przeprawami mo-
stowymi oraz wydłużenie czasu podró-
ży [6].
Wbadanym okresie ich liczba w Polsce
zwiększyła się o 1 250 obiektów (z 30 453
w 2004 roku do 31 703 w 2009 roku, to
jest o 5%), przy czym liczba mostów i wia-
duktów stałych w miastach wzrosła o 109
(to jest o 2%), a poza miastami o 1 141 (to
jest o 6%).
Najbardziej korzystna sytuacja wystą-
piła w wo jewództwie ślą skim, gdzie
wlatach 2004-2009 wybudowano najwię-
cej, bo aż 524 obiekty tego typu (wzrost
o 17%). Większość z nich (289, czyli 56%
nowych obiektów) to mosty i wiadukty za-
miejskie. Na tomiast budowa 235 no -
wych obiektów tego typu w miastach pla-
suje ten region na pierwszym miejscu
w kraju. Drugim wo jewództwem pod
y
ródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
względem wy stępowania ko rzystnych
zmian by ło ma łopolskie, gdzie liczba
Tab. 6. Zmiany liczby mostów i wiaduktów stałych w latach 2004-2009.
mostów i wiaduktów trwa łych ogó łem
wzrosła o 345 (to jest o 10%), przy czym
obiekty te zlokalizowane była głównie na
obszarach zamiejskich (325, to jest 95%
nowych obiek tów ogó łem), a tylko 20
obiektów (to jest 5%) wybudowano w mia-
stach.
Najtrudniejszą sytuację obserwujemy
wWojewództwie Opolskim, gdzie liczba
mostów i wiaduktów trwa łych ogó łem
zmalała o 111 (to jest o 7%), przy czym
ubytek ten w przeważającej mierze do-
tyczył obiektów miejskich (96, to jest bli-
sko 86% zmian ogó łem), a w znacznie
mniejszym stopniu obiek tów zamiej-
skich (15, to jest 14%).
Zakończenie
Wyróżnienia graficzne w tabeli:
 xx  najniższa wartość wskaz
nika występująca w badanej zbiorowości, w badanej kategorii, w da-
nym roku;
Zmiany ilo ściowe za istniałe w la -
 xx  najwyższa wartość wskaz
nika występująca w badanej zbiorowości, w badanej kategorii, w da-
tach 2004-2009 w infrastrukturze drogo-
nym roku.
y
ródło: opracowanie własne na podstawie danych Bazy Danych Lokalnych GUS. wej spowodowały w kraju wzrost gęsto-
5241
Logistyka 6/2011
Logistyka - nauka
ści dróg o nawierzchni twardej ogółem gęstości dróg ekspresowych w kra ju
do 85,8 km/100 km2 (to jest o 5,2 km/100 ogółem (0,17 km/100 km2).
LITERATURA
km2, to jest o 7%), wzrost udziału dróg
onawierzchni twardej ulepszonej w dro- Z przyczyn formalnych (brak danych
1. Boni M. (red. nauk.), Polska 2030. Wyzwania
gach o nawierzchni twardej ogó łem wmomencie prowadzenia badań) prezen- rozwojowe. Kancelaria Prezesa Rady Mini-
do 91,4% (to jest o 2,4 punktu procento- towane wyniki nie obejmują zmian infra- strów, Warszawa 2009.
wego), wydłużenie dróg ekspresowych struktury drogowej, które zaszły w la -
2. Metadane Banku Danych Lokalnych
do 521,5 km (to jest o 125%), co stano- tach 2010-2011 i któ re z powodu
http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_-
wi blisko 10% zakładanej w aktualnych uczestnictwa Pol ski w organizacji EU - HTML.htm?id=POJ-118.htm, (pobra-
no 10.08.2011).
planach długości docelowej, wydłużenie RO 2012 i wynikającej stąd intensyfika-
autostrad do 849,4 km (to jest o 54%), co cji budowy dróg mogły w sposób istot-
3. Ministerstwo Infrastruktury, Program Budo-
stanowi 43% długości do celowej oraz ny wpłynąć na zmiany stanu ilościowego wy Dróg Krajowych na lata 2011-2015. War-
szawa 2011.
wzrost liczby mostów i wiaduktów sta- infrastruktury drogowej w Polsce.
łych o 1 250 (to jest o 5%) obiektów.
4. Ministerstwo Infrastruktury, Strategia Roz-
Streszczenie
woju Transportu do 2020 roku (perspektywa
do 2030 roku). Projekt. Warszawa 2011.
Wujęciu regionalnym występuje jed-
nak bardzo duże zróżnicowanie wskaz
- W artykule przedstawiono zmiany wy-
5. Ministerstwo Infrastruktury. Po lityka Trans-
ników opisujących infrastrukturę drogo- branych wskaz
ników opisujących stan ilo- portowa Państwa na lata 2006-2025. Warsza-
wa 2005.
wa i jej zmiany w badanym okresie. We ściowy infrastruktury drogowej w Polsce
wszystkich badanych kategoriach, z wy- w latach 2004-2009. Ana lizie poddano
6. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Pro-
jątkiem au tostrad, wy różnia się Wo je- zmiany wskaz
nika gęstości dróg o na -
gram Operacyjny Rozwój Polski Wschod-
wództwo Śląskie uzyskując najwyższe, wierzchni twardej ogółem, wskaz
nika gę- niej 2007-2013. Na rodowe Stra tegiczne
Ramy Odniesienie 2007-2013. Dokument
najbardziej pożądane z punktu widzenia stości dróg o nawierzchni twardej ulep-
przyjęty przez Komisję Europejską 2009r.
rozwoju regionu, wartości analizowanych szonej, udzia łu dróg o nawierzchni
wskaz
ników. Przeciwna sytuacja, to jest twardej ulep szonej w drogach o na - 7. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Kra-
jowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-
najsłabsze wskaz
niki gęstości dróg o na- wierzchni twardej ogółem, zmiany dłu-
2020. Regiony, miasta, obszary wiejskie. Pro-
wierzchni twardej, uzyskało Wojewódz- gości dróg ekspresowych ogółem, wskaz
-
jekt. Warszawa 2009.
two Warmińsko-Mazurskie oraz Święto- nika gęstości dróg ekspresowych ogółem,
8. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Stra-
krzyskie, na tomiast zna czący uby tek struktury dróg ekspresowych wg kryte-
tegia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015. War-
liczby mostów i wiaduktów stałych odno- rium lokalizacji, długości autostrad ogó-
szawa 2006.
towano w opolskim. łem, wskaz
nika gęstości autostrad, struk-
9. Opracowania kartograficzne Generalnej Dy-
tury autostrad wg kryterium lokalizacji
rekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Depar-
Interpretując wyniki rozbudowy sieci au- oraz zmiany liczby mostów i wiaduktów
tament Studiów GDDKiA, http://www.gdd-
tostrad należy podkreślić fakt, iż lokaliza- stałych w Polsce ogó łem oraz w wo je-
kia.gov. pl/user files/articles/d/ do celowy
cję i długość tego typu dróg determinują wództwach. Uzyskane wyniki wskazują na
-uklad-autostrad_6329/images/uklad_au-
decyzje Rady Ministrów, co jest przyczy- duże zróżnicowanie rozwoju infrastruk- tostrad_2011.jpg, (pobrano 10.08.2011).
ną braku autostrad w niektórych spośród tury drogowej i natężenia jej zmian w la-
10. Rakowska J., Dostępność transportowa Polski
analizowanych województw. W 2009 ro- tach 2004-2009 w poszczególnych regio-
Wschodniej w kontekście budowy spójności prze -
ku aż w 7 województwach nie było auto- nach NTS 2. strzennej UE. Logistyka nr 6/2011, dokument
elektroniczny.
strad. Najdłuższy 199 km odcinek wybu-
dowano w Województwie Dolnośląskim.
11. Rakowska J., Infrastruktura drogowa Polski
Jednak najbardziej korzystna relacja dłu-
Wschodniej na tle kraju i UE  stan obecny i za-
Changes in selected indices of road
łożenia rozwoju. Logistyka nr 6/2011, doku-
gości wybudowanej au tostrady do po -
ment elektroniczny.
infrastructure in Poland in 2004-2009
wierzchni regionu wystąpiła w opolskim,
gdzie wskaz
nik gęstości osiągnął najwyż-
12. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury
z dnia 16 lutego 2005 r. w sprawie trybu spo-
szą w kraju wartość 0,94 km/100 km2. Abstract
rządzania informacji oraz gromadzenia i udo-
The paper presents changes in road in-
stępniania danych o sieci dróg publicznych,
W 2009 roku nie było dróg ekspreso- frastructure in Poland be tween 2004
obiektach mostowych, tunelach oraz promach,
wych w Województwie A
ódzkim, Mało- and 2009, based on results of analysis of
Dziennik Ustaw Nr 67 poz. 583.
polskim, Opolskim i Podlaskim. Najdłuż- selected indices. These are changes in:
13. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 ma-
szy 105,9 km odcinek drogi ekspresowej density of hard surface roads, density of
ja 2004r. w sprawie sieci autostrad i dróg eks-
wybudowano w mazowieckim, jednak ze fast roads and motorways (km/100km2),
presowych, Dziennik Ustaw Nr 128, poz.
względu na bardzo dużą powierzchnię te- structure of fast roads and motorways di- 1334 z póz
niejszymi zmianami.
go regionu wskaz
nik gęstości dróg eks- vided in to urban and non -urban ones,
14. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 paz
-
presowych wyniósł 0,30 km/100 km2, pla- length of mo torways and number of
dziernika 2009 r. zmieniające rozporządzenie
sując go na trzecim miej scu w kra ju. permanent bridges and flyovers. The re-
w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych.
Największą gęstość tego typu dróg odno- sults show significant dif ferences be - Dziennik Ustaw Nr 187, poz. 1446.
towano w Województwie Śląskim, gdzie tween regions (NTS 2) and be tween
15. Ustawa z dnia 21 marca 1985r. o drogach pu-
wartość wskaz
nika równa 0,81 km/100 Eastern and Western Poland, in favour of
blicznych. Dziennik Ustaw 1985 Nr 14 poz.
km2 była blisko pięciokrotnie wyższa od the latter one. 60, z póz
. zm.
5242
Logistyka 6/2011