FIZJOTERAPIA I MASAÅ»
ÅšL
SKA WYŻSZA SZKOA
A MEDYCZNA W KATOWICACH
2011
MASAÅ»
PRIMUM NON NOCERE
Masaż jest bodz
cem mechanicznym skierowanym na powłoki skórne, mięśnie,
okostną, torebki i więzadła stawowe, wywołuje liczne zmiany i reakcje w
organizmie człowieka o charakterze miejscowym i ogólnym.
Reakcje miejscowe- zmiany bezpośrednie w masowanych tkankach, a zmiany
ogólne dotyczą zmian powstających na drodze odruchowej w układzie
krążenia, nerwowym, oddechowym , wewnątrzwydzielniczym i innych.
Wpływ masażu klasycznego na organizm
1. Podwyższenie temp. skóry ą czynne przekrwienie masowanego obszaru
skóry, mięśni. Temp. wzrasta przeciętnie o 1,5-1,8 stopnie C
2. Zwiększenie szybkości przepływu krwi ą mechaniczne przemieszczanie krwi
w nacz. włosowatych i większych nacz. żylnych oraz przyśpieszenie
wymiany związków przenoszonych w krwi między tkankami.
3. UÅ‚atwienie wymiany tkankowej - szybsze dostarczanie tkankom
masowanym substancji odżywczych ( glukoza, aminokwasy, tlen), a także
szybsze usuwanie zbędnych produktów przemiany materii.
4. Uaktywnienie pracy układu limfatycznego - przepływ chłonki w
przestrzeniach międzykomórkowych ulega przyśpieszeniu co ma szczególne
znaczenie u osób o zmniejszonej aktywności ruchowej.
5. Obniżenie tonusu mięśniowego ą obniżenie powysiłkowego napięcia
mięśniowego związane jest z podwyższoną temp. tkanek, a także
mechanicznym działaniem na receptory czucia głębokiego odpowiedzialne za
to napięcie.
6. Odruchowe działanie masażu - masaż, poprzez eksteroreceptory znajdujące
się w skórze i proprioreceptory znajdujące się w mięśniach, ścięgnach i
stawach, pobudza ośrodkowy układ nerwowy i powoduje w następstwie drogą
odruchową powstanie w organizmie człowieka szeregu reakcji regulujących
działanie wszystkich narządów wewnętrznych
7. Przyśpieszenie wypoczynku po wysiłku fizycznym ą masaż drażniąc
receptory nerwowe w częściach ciała nie biorących udziału w pracy fizycznej
wywołuje pobudzenie w określonych miejscach kory mózgowej, to z kolei
zwiększa intensywność procesów hamowania w innych miejscach kory, tych
które brały udział pierwotnie w wysiłku ą zjawisko to przyśpiesza wypoczynek.
8. Usprawnianie przewodzenia bodz
ców nerwowych w synapsach masaż
poprzez układ nerwowy obwodowy powoduje odblokowanie przewodzenia
impulsów w synapsach co zmniejsza czas reakcji prostych i poprawia
koordynacje mięśniowo-nerwową
9. Otwarcie dodatkowych naczyń włosowatych ą dodatkowo otwiera się ok.
1400 naczyń włosowatych w 1 mm2 przekroju poprzecznego ( liczba czynnych
kapilar w niepracującym mięśniu wynosi ok. 30-270 na 1 mm2)
10. Zmiana ciśnienia krwi tętniczej ą zwiększenie przepływu krwi przez nacz.
włosowate powoduje zmniejszenie się ciśnienia w nacz. tętniczych
11. Zwiększona pracy serca ą zwiększa się pojemność minutowa serca i siła
skurczu mięśnia sercowego, przy czym częstość skurczów serca zmniejsza się,
praca serca zatem jest bardziej ekonomiczna i wydajna.
12. Wzmożenie działania histaminy ą na skutek masażu i podwyższonej temp.
wydzielane jest szereg związków, a w szczególności histamina, która rozszerza
naczynia włosowate i dodatkowo zwiększa ich przepuszczalność.
13. Zmniejszenie obwodów mięśniowych ą w czasie pracy o charakterze
dynamicznym podczas treningu mięśniowego obwód mięśnia wzrasta nawet o
2 cm. i utrzymuję się do kilku godz. po treningu. Wykonanie masażu po
wysiłkowego powoduje zmniejszenie powierzchni przekroju poprzecznego
mięśnia i zmniejszane są zastoje żylne oraz odprowadzane produkty spalania
substratów energetycznych.
Masaż klasyczny leczniczy wykonujemy na rozluz
nionych mięśniach
w kierunku dosercowym zgodnie z przebiegiem włókien
mięśniowych, naczyń limfatycznych i żylnych. Uwzględnia się kierunek
do węzłów chłonnych. W celu rozluz
nienia masaż jest wykonywany w
poz. leżąc na plecach, na boku i na brzuchu lub w poz. siedzącej przy
masażu klatki piersiowej i kończyn górnych.
Masaż wykonywany na całym ciele delikatnie nazywamy masażem
relaksacyjnym. W tym rodzaju działania nie są stosowane chwyty
uzupełniające i wspomagające. Wykonujemy w kolejności :
grzbiet, kończyny dolne, brzuch, klatka piersiowa i kończyny górne.
Powinien trwać około 1 godziny.
Masaż wykonywany w obrębie jednego segmentu nazywamy
odcinkowym i powinien trwać około 12 minut. Masaż odcinkowy jest
stosowany najczęściej jako zabieg leczniczy.
Masaż klasyczny nie może być bolesny a siła bodz
ca dostosowana jest
indywidualnie. Najsilniejsze bodz
ce stosujemy między 18-35 rokiem
życia szczególnie u sportowców i ludzi pracujących fizycznie. U dzieci i
osób starszych masujemy delikatniej.
Po pierwszym masażu mogą wystąpić bóle mięśniowe i trzeba o tym
poinformować pacjenta. Masaż jest wykonywany w seriach 10-15 zabiegów. W
ostrych stanach chorobowych masaż zalecany jest codziennie, a w
przewlekłych co 2 dzień. W masażu odchudzającym około 3x w tygodniu ( po
upływie 3-4 tyg. następna seria).
Po dobrze wykonanym masażu powinno być uczucie ulgi i odprężenia. W
czasie wykonywania masażu większość chwytów powinna być wykonywana
ręką prawą.
Masaż klasyczny wykonujemy według kolejności :
- głaskanie
- wyciskanie
- rozcieranie
- ugniatanie
- oklepywanie
- wibracje
- głaskanie
W czasie masażu obie ręce powinny mieć kontakt z ciałem. Kozetka
ustawiona do połowy uda a do masażu stoimy po lewej stronie. Na
prawÄ… przechodzimy tylko wtedy gdy wykonanie chwytu na lewym
boku jest utrudnione. W zakresie przedstawionych technik wchodzÄ…
różnorodne chwyty, im więcej chwytów tym więcej doprowadzimy
bodz
ców i efekt masażu jest lepszy. W związku z tym w masażu
stosowane są chwyty uzupełniające i wspomagające, które
powtarzamy 1-3 razy. Przy pierwszym masażu każdy z zastosowanych
chwytów powtarzamy 6x. Przy kolejnych zwiększamy o 1 aż
dochodzimy do 10 x .
Środki pomocnicze w masażu klasycznym dzielimy na:
- ułatwiające
- wspomagajÄ…ce
Do śr. ułatwiających zaliczamy wszystkie preparaty, które zmniejszają tarcie
między rękami a powierzchnią skóry osoby masowanej. Zaliczamy do nich
- talk kosmetyczny
-oliwa z oliwek
-oliwka do pielęgnacji skóry
-wazelina
-kremy silikonowe
Środki wspomagające to preparaty o działaniu obojętnym, które pozostawione
na powierzchni skóry mają dodatkowo utrzymywać ciepło wytworzone w czasie
masażu( linomak, dermosan).
Do środków wspomagających masaż zaliczamy preparaty o działaniu
leczniczym ( maści, kremy, żele, areozole) , które mają działanie rozgrzewające
( nie stosować w okolicę błon śluzowych i stosować ostrożnie), przeciwbólowe,
znieczulające, przeciwzapalne, przeciwwysiękowe oraz przeciwobrzękowe.
Środki wspomagające wprowadzamy pod koniec masażu jako wcierkę w
wybrane miejsca bólu lub wymagające określonego działania w zależności od
ich właściwości leczniczych.
Podstawowe przeciwwskazania do stosowania
masażu
· -wczesne stany po zÅ‚amaniach koÅ›ci
· -ostre stany zapalne stawów i Å›ciÄ™gien
· -wylewy krwawe pourazowe w stawach i mięśniach w ciÄ…gu 2-3 dni od urazu
· -duże krwiaki wewnÄ…trzmięśniowe w poczÄ…tkowym etapie leczenia
· -choroby skóry ( wypryski, ropowica, czyraki, pÄ™cherze)
· -wszelkie stany gorÄ…czkowe
· -choroby zakaz
ne oraz nowotwory
· -menstruacja
· -choroba wrzodowa z krwawieniami ( masaż powÅ‚ok skórnych)
· -niewydolność nerek i wÄ…troby
· -ostre i podostrz zapalenie narzÄ…dów miednicy maÅ‚ej
· -Å›wieże zakrzepy w nacz. obwodowych, zapalenia żyÅ‚, duże żylaki
· -ostre stany zapalne we wszystkich jednostkach chorobowych
· -nie wykonujemy bezpoÅ›rednio po dużych wysiÅ‚kach fizycznych
· -po spożyciu posiÅ‚ków obfitych
· -przy powiÄ™kszeniu wÄ™złów chÅ‚onnych
Wskazania do częściowego
masażu :
· w chorobach skóry :
ą w zab. odżywczych skóry,
ą w odmrożeniach
ą odmrożeniach chor. nacz. krwionośnych i limfatycznych
ą limfatycznych celu rozmiękczania blizn pooperacyjnych
Ä… w celach kosmetycznych
· w chorobach ukÅ‚adu krążenia :
ą stany obniżonego ciśnienia
Ä… chor. nacz. obwodowych
ą niewydolność krążenia
ą stwardnienie tętnic obwodowych ( delikatny masaż)
ą stany po przebytym zap. żył kończyn dolnych
· w chorobach ukÅ‚adu mięśniowego zapobieganie zanikom mięśniowy ( z bezczynnoÅ›ci oraz
pochodzenia neurogennego)
ą w stanach pourazowych mięśni np. zmiażdżenia, wylewy
Ä… rozluz
nienie nap. mięśni oddechowych ( nieżyty oskrzeli oraz dychawicy oskrzelowej)
ą w celu pobudzenia mięśni gładkich narządów wewnętrznych (zaburzenia żołądka i jelit
oraz w zaparciach nawykowych)
·
w chorobach układu nerwowego:
Ä…
porażenia i niedowłady
Ä…
nerwobóle
Ä…
zapalenia wielonerwowe splotów nerwowych
Ä…
stany po urazach ośrodkowego układu nerwowego
·
w chorobach narzÄ…du ruchu :
Ä…
stany pourazowe ( stłuczenia, zwichnięcia, skręcenia)
Ä…
zmiany narządu ruchu z przeciążenia
Ä…
choroby kości i stawów przebiegające z przykurczami
Ä…
stany pooperacyjne narzÄ…du ruchu
Ä…
po zdjęciu opatrunku gipsowego ( pierwsze dni delikatnie)
Ä…
wady wrodzone oraz zaburzenia rozwoju narządów ruchu
·
w chorobach reumatycznych (gośćce, szczególnie tkanek miękkich)
·
Masaż całkowity wykonuje się w stanach rekonwalescencji, jako masaż
kondycyjny, w zapobieganiu odleżynom, w nerwicach typu psychogennego
( obniża stan nadpobudliwości układu nerwowego), w otyłości i nadwadze.