FIZJOTERAPIA I MASAŻ
ŚL
SKA WYŻSZA SZKOA
A MEDYCZNA W KATOWICACH
2011
elektrolecznictwo
Dział elektrolecznictwo wykorzystuje w celach leczniczych i
diagnostycznych energię elektryczną. Podstawą elektryczności jest
atom jako podstawowy element materii wszystkich substancji.
Atomy składają się z jądra i otaczających to jądro elektronów. W
jądrze znajdują się z kolei nukleony: protony i neutrony. Neutrony są
cząsteczkami obojętnymi elektrycznie, protony noszą
ładunek elektryczny dodatni, zaś elektrony ą ujemny.
W atomie może zmieniać się liczba elektronów na skutek przyłączania
lub odczepiania się elektronów. Proces ten nazywamy jonizacją a atom
naładowany elektrycznie nazywamy ą JONEM.
W jonach pozbawionych elektronów występuje przewaga ładunków
dodatnich ą JONY NAŁADOWANE DODATNIO ( KATIONY), które
przemieszczają się ku katodzie ( biegun z
ródła ujemny)
W jonach z nadmiarem elektronów występuje przewaga ładunków
ujemnych ą JONY NAŁADOWANE UJEMNIE ( ANIONY), które
przemieszczają się ku anodzie (biegun z
ródła dodatni)
Prądy stosowane w elektroterapii
prądy małej częstotliwości prądy wielkiej częstotliwości
od 0 do 1000 Hz od 500 kHz do 5000 MHz
prądy średniej częstotliwości
od 1000 Hz do 100 000 Hz
Prąd stały
Jest to prąd który w czasie swego przepływu nie zmienia kierunku ani
wartości natężenia
Jednostka natężenia ą 1 mA
Prąd stały przepływa przez ciało pomiędzy elektrodami ą katodą i
anodą, najkrótszą drogą o najmniejszym oporze ( gruczoły łojowe,
naczynia krwionośne, limfatyczne)
W organizmie występują dobre przewodniki: krew, mocz, limfa, płyn
mózgowo-rdzeniowy, mięśnie, tkanka łączna oraz złe przewodniki
które gorzej przewodzą prąd: tkanka tłuszczowa, ścięgna, kości.
Włosy i paznokcie nie przewodzą prądu. Mniejszy opór dla prądu
wykazują także wilgotna lub ogrzana skóra ale również uszkodzona.
Przepływ prądu stałego wywołuje szereg
zjawisk fizykochemicznych:
�
Elektrochemiczne
�
Elektrokinetyczne
�
Elektrotermiczne
�
Reakcja nerwów i mięśni na prąd stały
�
Odczyn ze strony naczyń krwionośnych
Zabiegi wykorzystujące prąd stały
�
Galwanizacja
�
Jonoforeza
�
Kąpiele elektryczno-wodne
Galwanizacja
Zabieg z użyciem prądu stałego wykorzystywany w celach leczniczych.
Podział galwanizacji:
- Galwanizacja anodowa i katodowa
- Galwanizacja stabilna i labilna
- Galwanizacja poprzeczna i podłużna
- Galwanizacja wstępująca i zstępująca
W galwanizacji używamy różnych elektrod :
- płaskie
- wałeczkowe
- specjalnego kształtu
Powierzchnia elektrod obliczana jest w cm 2. Elektrody mogą mieć
różne rozmiary: mniejsza ą elektroda czynna i większa ą elektroda
bierna
Przepływ prądu między elektrodami
zależy od :
�
Wielkości elektrod
�
Ich wzajemnego ułożenia
�
Przewodnictwa elektrycznego tkanek
�
Odległości między elektrodami
�
Sposobu ułożenia elektrod
Dawkowanie prądu stałego
Przy ustalaniu dawki bierze się następujące parametry:
-
Powierzchnie elektrody czynnej
-
Czas trwania zabiegu
-
Rodzaj i lokalizacja schorzenia
-
Wrażliwość osobniczą
Czas trwania zabiegu :
Od 10-20 minut krótki - 3 min
średni ą 6 min
długi - 9 min
Zabieg wykonywany codziennie przez 10 -12 dni po których następuje
1-2 tygodni przerwy. Stosując prąd stały kierujemy się dwoma
dawkami : obiektywna i subiektywna
Dawka obiektywna wg Edela z 91'
�
Słabe ą 0,5 mA / 10 cm2 ą 0,05 mA /cm2
�
Średnie ą 1,0 mA / 10 cm2 - 0,1 mA / cm2
�
Silna ą 1,5 mA / 10 cm2 ą 0,15 mA / cm2
Dawka subiektywna ą subiektywne
odczucie pacjenta
�
Dawka słaba ą natężenie prądu nie wywołuje wrażeń
czuciowych, jest to dawka czuciowa podprogowa
�
Dawka średnia ą wyraz
ne ale przyjemne mrowienie
�
Dawka silna ą silne wyraz
ne działanie prądu ale bez
odczucia bólu i silnego pieczenia
Wskazania i przeciwwskazania do
stosowania prądu stałego
� �
WSKAZANIA PRZECIWWSKAZANIA
-
Zespoły bólowe -
Uczulenia na prąd
galwaniczny
- Choroby zwyrodnieniowe
-
Nowotwory
-
Zaburzenia ukrwienia
obwodowego
-
Rozrusznik serca
- Nerwice naczyniowe skóry
-
Ciąża
-
Rozszerzone naczynia
-
Gorączka
skóry
-
Ropne i ostre stany
-
Rozszerzone ujścia
zapalne skóry
gruczołów łojowych
-
Stosowanie maści i
kremów przed zabiegiem
Jonoforeza
Zabieg polegające na wprowadzeniu jonów działających leczniczo do
tkanek za pomocą sił pola elektrycznego.
Do jonoforezy używane są związki chemiczne, które ulegają dysocjacji
elektrolitycznej( proces rozpadu cząstek elektrolitu na jony dodatnie i
ujemne w wyniku oddziaływania rozpuszczalnika jakim jest woda).
Prąd stały przepływając przez elektrolit działa na jony powodując ich
przesunięcie w polu elektrycznym zgodnie z prawem COLUMBA
( jony dodatnie podążają w kierunku katody a jony ujemne podążają w
kierunku anody). W jonoforezie wykorzystuje się element odpychania
tych samych ładunków i tym samym wprowadzenie ich do tkanek siłami
pola elektrycznego.
Strumień jonów wymuszony przyłożonym napięciem płynie przez silnie
uwodnione wnętrze kanałów łączących powierzchnie skóry z gruczołami
potowymi oraz przez mieszki włosowe. Alternatywną drogą są
mikrouszkodzenia warstwy rogowej.
Aby wprowadzić lek do tkanki
żywej należy pod elektrodą
czynną umieścić podkład
lekowy o tym samym ładunku
co elektroda, tak więc za
pomocą anody wprowadzamy
jony naładowane dodatnio a
przy użyciu katody jony
naładowane ujemnie.
TECHNIKA WYKONYWANIA
ZABIEGU JONOFOREZY
�
Do zabiegu wykorzystywane są elektrody z foli
cynkowej
�
Skóra oczyszczona ( jony konkurencyjne i jony
pasożytnicze)
�
Zabezpieczone ubytki skórne
�
Podkład lekowy (0,5 cm) ułożony bezpośrednio
na skórze, następnie podkład pośredni (2 cm) i
elektroda czynna
�
Odpowiedni dobór natężenia
�
Sprawdzenie odczynu skóry po zabiegu
Dawkowanie prądu stałego w
jonoforezie
Stosuje się dawki słabe i średnie.
�
Słabe ą 0,5 mA / 10 cm2 ą 0,05 mA /cm2
�
Średnie ą 1,0 mA / 10 cm2 - 0,1 mA / cm2
W miejscach wrażliwych czyli głowa, twarz czy oczy nie
przekraczamy dawki 2- 3 mA.
Czas trwania zabiegu 10-20 minut
Zabieg może być wykonywany codziennie lub co drugi
dzień
Właściwości lecznicze jonów
�
Jony metali- właściwości antyseptyczne i bakteriobójcze
�
Jony miedzi ą odkażająco, ściągająco, w leczeniu grzybic
�
Jony cynku ą otwarte rany, leczenie drożdżycy paznokci
�
Jony chloru, jodyny ą blizny, zrosty
�
Jony salicylu ą zmniejszając odczyny zapalne i objawy bólowe
�
Jony nowokainy ą znieczulająco i rozszerzające na naczynia
krwionośne
Wskazania i przeciwwskazania do
jonoforezy
�
Wskazania
�
Przeciwwskazania
- Chlorek wapnia- nerwice
-
Jak w galwanizacji
naczyniowe, uczulenia, trądzik
-
różowaty, odmrożenia Uczulenia na dany lek
- Jodek potasu ą blizny, zrosty,
-
Leczenie miejscowe ( maści)
zgrubienia łącznotkankowe
- Kwas askorbinowy ( wit. C)-
zwiotczenie skóry,
uelastycznienie ścian naczyń
krwionośnych
- Soda oczyszczona ą łojotok,
trądzik pospolity
- Nadpotliwość rąk , stóp
- Sucha skóra w celu głębszego
nawilżenia
Elektrostymulacja
Zabieg elektroleczniczy, w którym wykorzystuje się prąd
impulsowy aby wywołać skurcz mięśnia. Najczęściej
wykonuje się elektrostymulację nerwów i mięśni.
Wyróżnia się dwie metody elektrostymulacji układu
nerwowo-mięśniowego:
�
elektrostymulację elektrodą czynną
�
elektrostymulację dwuelektrodową
Elektrostymulacja elektrodą czynną- w metodzie tej nerw lub
mięsień pobudza się elektrodą czynną, połączoną z biegunem
ujemnym z
ródła prądu, której wymiary są wiele razy mniejsze od
elektrody biernej, umieszczonej na skórze w dostatecznie dużym
oddaleniu. Elektrodę czynną przykłada się do skóry w miejscu
odpowiadającym tzw. punktowi motorycznemu. Wyróżnia się punkty
motoryczne nerwów i mięśni. Punkt motoryczny nerwu (punkt pośredni)
odpowiada miejscu na skórze, w którym nerw znajduje się najbliżej jej
powierzchni, zaś punkt motoryczny mięśnia (punkt bezpośredni) �
miejscu, w którym nerw wnika do mięśnia.
Elektrostymulacja dwuelektrodowa. Metoda polega na ułożeniu na
skórze dwóch małych, równej wielkości elektrod w pobliżu przyczepów
mięśnia, w miejscach odpowiadających przejściu
mięśnia w ścięgno. Metodę tę stosuje się zwykle w wypadku
elektrostymulacji mięśni odnerwionych.
W zakładach kosmetycznych często stosuje się stymulację TENS
(Transcutaneous Electrical Nervous Stimulation- stymulacja nerwów
czuciowych z wykorzystaniem płytkowych elektrod powierzchownych)
dla wzmocnienia, kształtowania określonych partii mięśni,
newralgicznych z punktu widzenia urody. Są to głównie :
mięśnie twarzy
mięśnie piersiowe i mięśnie ramion
mięśnie brzucha
mięśnie pośladkowe i mięśnie ud lub łydek.
Metoda TENS ąjest odmianą elektrostymulacji, wykorzystującą prądy
impulsowe o niskiej częstotliwości (przedział 1-150 Hz), zbliżonej do
częstotliwości prądów fizjologicznych. Każdy rodzaj unerwienia reaguje
na inną częstotliwość.
Np.: unerwienie naczynioruchowe na częstotliwość 1,5-5 Hz.;
Unerwienie mięśni wolnokurczliwych - na częstotliwość 15-25 Hz,
szybkokurczliwych na 30-100 Hz (zależnie od typu).
Prądy wielkiej częstotliwości
Właściwością leczniczą prądów wielkiej częstotliwości jest wytwarzanie ciepła w tkankach.
Zabieg w którym na tkanki ustroju działają elektryczne, magnetyczne, elektromagnetyczne pola
wielkich częstotliwości nazywamy
DIATERMIA
czyli głębokie przegrzanie w tkankach. Metoda ta różni się od innych tym iż ciepło wytwarzane jest na
różnych głębokościach organizmu.
W celach leczniczych wykorzystywane są drgania elektromagnetyczne wielkich częstotliwości
wytwarzane przez aparaty pracujące w następujących zakresach:
Prądy d'Arsonvala ą długość fali ą 1000-600 m
-
częstotliwość ą 300 ą 500 kHz
- Diatermia długofalowa -długość fali ą 300 - 60 m
częstotliwość ą 1-5 MHz
- Diatermia krótkofalowa- długość fali ą 22,12 m częstotliwość ą 13,56 MHz
długość fali ą 11,05 m częstotliwość ą 27,12 MHz
długość fali ą 7,28 m częstotliwość ą 40,68 MHz
- Diatermia mikrofalowa - długość fali ą 0,69 m częstotliwość ą 433,93 MHz
długość fali ą 0,124 m częstotliwość ą 2425 MHz
Prądy d'Arsonvala
Prądy o częstotliwości 300 ą 500 kHz przebiegające w postaci fali gasnącej o
krótkim czasie trwania, po której następuje ok. 500 razy dłuższa przerwa.
Nazwa aparatu do darsonwalizacji pochodzi od nazwiska jego wynalazcy.
Jacques-Arsene d�Arsonval, francuski lekarz, fizjolog i fizyk, żył w latach
1851-1940.
Działanie biologiczne prądów d'Arsonvala polega na bezpośrednim
wytworzeniu minimalnej ilości ciepła w tkankach w czasie oddziaływania
energii elektromagnetycznej na organizm. Prądy te wywierają wpływ na
zakończenia nerwów wegetatywnych, co przejawia się zmienioną czynnością
naczyń krwionośnych skóry , występowaniem podrażnień nerwów
czuciowych skóry.
Darsonwalizacja ogólna ma działanie uspokajające, dlatego jest stosowana
w leczeniu bezsenności spowodowanej zaburzeniami w układnie
wegetatywnym przy stanach wyczerpania nerwowego, nerwicy
wegetatywnej. Wykonuje się ja przy użyciu dużego solenoidu, złożonego z
około 30 zwojów drutu miedzianego, wewnątrz którego umieszcza się
pacjenta. Zabiegi przeprowadza się co drugi dzień, łącznie 15-20 razy.
 Darsonwalizacja miejscowa
Darsonwalizacja miejscowa- stosuje się w leczeniu nerwobóli,
zaburzeń czucia skórnego, świądu i odmrożeń, w kosmetyce zaś jako
elektryczny masaż twarzy, wykorzystując jej działanie bodz
cowe na
układ naczyniowy skóry, działanie odświeżające oraz hamujące
wydzielanie gruczołów łojowych skóry.
Zabiegi miejscowe wykonuje się głównie za pomocą elektrod
kondensatorowych lub elektrod szklanych o różnych rozmiarach i
kształtach lub wypełnionych gazem szlachetnym, do wnętrza których
jest wtopiona elektroda metalowa. Peloty w zetknięciu ze skóra
powodują iskrzenie . Podczas zabiegu wytwarza się ozon, który działa
na skórę dezynfekująco ( ozon jest silnym utleniaczem i ma działanie
bakteriobójcze).
W gabinecie kosmetycznym darsonwalizacje stosuj się najczęściej po
zabiegu oczyszczania skóry. Należy ją przeprowadzić delikatnie,
stopniowo zwiększając natężenie , tak alby klientka mogła
przyzwyczaić się do reakcji towarzyszących zabiegowi np. lekkiego
szczypania, mrowienia, zapachu ozonu.
Najpopularniejsze kształty pelot:
�
grzybkowa - mała do twarzy, duża do dekoltu
�
grzebieniowa - do owłosionej skóry głowy
�
łukowa - do szyi, łukowa rozwarta - do ramion
�
pręcikowa - do punktowych zmian skórnych
�
wałkowa - do dużych powierzchni (plecy, klatka piersiowa).
Rzadziej spotykane peloty to:
�
kulkowa - do małżowin usznych
�
z dwiema bańkami jedna w drugiej - do inhalacji
�
grzybkowa dwuramienna - do pleców wzdłuż kręgosłupa
�
bagietkowa - do przestrzeni między palcami
�
prętowa z metalowym sztyftem - do usuwania zmian miejscowych.
Przeciwwskazania do zabiegów z użyciem
prądów wielkiej częstotliwości
- ciąża
- Nadciśnienie
- obrzęki
- nadpobudliwość nerwowa
- choroby serca
- uszkodzenia i rany skórne
- stany zapalne
- gorączka
- astma
- metalowe implanty
- Nowotwory
- Gruz
lica
- Miesiączka
- Skłonność do krwawień
- Wiek dziecięcy i starczy
- Rozrusznik serca
- trądzik różowaty
- Teleangiektazje
- stany alergiczne skóry
- stany zapalne i zakaz
ne skóry