STOSUNKI MI
DZYNARODOWE UAM POZNAC

Międzynarodowe
transakcje gospodarcze
Materiały z wykładów dr B. Stępień. Stanowi
własność w/w osoby a opracowanie
przygotowano w ramach edukacyjnych. Zakaz
rozpowszechniania bez zgody właściciela.
Opracowanie z wykładów
2012
[ W P I S Z A D R E S F I R M Y ]
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Zawartość
Ogólne zasady Incoterms: ....................................................................................................................... 7
Formuły Incoterms 2010  nazewnictwo: ............................................................................................... 7
Zmiany w Incoterms 2010 w porównaniu z Incoterms 2000 .................................................................. 7
Obowiązki wspólne w Incoterms............................................................................................................. 8
Przyjęcie dostawy, zapłata ceny; kupujący; ............................................................................................ 9
Obowiązki a droga przewozu .............................................................................................................. 9
Droga przewozu:.................................................................................................................................. 9
Studia przypadków  nr 1 ................................................................................................................ 9
Studia przypadków  nr 2 ................................................................................................................ 9
Studia przypadków  nr 3 .............................................................................................................. 10
Studia przypadków  nr 4 .............................................................................................................. 10
Studia przypadków  nr 5 .............................................................................................................. 10
Studia przypadków  nr 6 .............................................................................................................. 10
Studia przypadków  nr 7 .............................................................................................................. 10
Co w zamian za DES  DAP czy DAT? ..................................................................................................... 11
UE  DAP, DDU, czy DDP? .................................................................................................................. 11
Zniesienie tzw. zasady walutowości ...................................................................................................... 11
Rozróżnia się trzy rodzaje udokumentowania pochodzenia przy obszarze stawek obniżonych : .... 12
Naruszenie kontraktu w transakcjach hz  procedura a rzeczywistość ................................................ 13
Naruszenie umowy  sprzedający ..................................................................................................... 13
Naruszenie umowy  kupujący .......................................................................................................... 13
Co jest naruszeniem umowy? ....................................................................................................... 13
Co powoduje naruszenie umowy? ................................................................................................ 13
Kontrola i zawiadomienie o niezgodnościach ............................................................................... 14
Zawiadomienie o niezgodnościach................................................................................................ 14
Konsekwencje istotnego naruszenia umowy .................................................................................... 14
Co jest istotnym naruszeniem kontraktu? .................................................................................... 15
Konkluzje ....................................................................................................................................... 15
Formy handlu zagranicznego................................................................................................................. 15
Definicja Hz ........................................................................................................................................ 15
Specyfika obrotu międzynarodowego ............................................................................................... 15
Eksport, import a UE.......................................................................................................................... 16
2
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
WDT, WNT ......................................................................................................................................... 16
Rodzaje transakcji  import ............................................................................................................... 16
Obrót licencjami i know-how ............................................................................................................ 17
Franczyza ........................................................................................................................................... 17
Leasing ............................................................................................................................................... 17
Towarzystwa projektów zagranicznych............................................................................................. 18
Transakcje wiązane ........................................................................................................................... 18
Rynki formalne i pośrednicy w Hz ......................................................................................................... 18
Rynki formalne .................................................................................................................................. 18
Giełdy................................................................................................................................................. 18
Giełdy towarowe: .............................................................................................................................. 19
Towary giełdowe - cechy: ............................................................................................................. 19
Aukcje ................................................................................................................................................ 19
Targi, wystawy ................................................................................................................................... 19
Przetargi ............................................................................................................................................ 20
Uczestnicy handlu zagranicznego .......................................................................................................... 20
Przedstawicielstwo w hz.................................................................................................................... 20
Pośrednictwo ..................................................................................................................................... 21
Podmiot gospodarczy może prowadzić działalność w handlu zagranicznym: .............................. 21
Agent ................................................................................................................................................. 21
Agent jest uprawniony i upoważniony do: .................................................................................... 21
Podstawowe obowiązki agenta: .................................................................................................... 22
Komisant ............................................................................................................................................ 22
Konsygnatariusz................................................................................................................................. 22
Dystrybutor........................................................................................................................................ 23
Obowiązki dystrybutora: ............................................................................................................... 23
Umowa w handlu zagranicznym............................................................................................................ 23
Swoboda zawierania umów .............................................................................................................. 23
Waga zwyczaju w umowach handlu zagranicznego .......................................................................... 24
Swoboda zawierania umów  forma umowy .................................................................................... 24
Forma pisemna umowy ..................................................................................................................... 24
Pisemne zawarcie umowy ................................................................................................................. 25
Sposoby zawierania umów: ............................................................................................................... 25
Negocjacje a przyjęcie oferty ............................................................................................................ 25
3
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Podmiotowe przesłanki ważności umowy ........................................................................................ 26
Wybór prawa  domicyl partnerów .................................................................................................. 26
Sposób wyboru prawa ....................................................................................................................... 26
Ustalenie prawa rządzącego kontraktem .......................................................................................... 27
Jeśli strony nie mają wspólnej siedziby/ miejsca zamieszkania w jednym kraju (art. 27ż1 p.p.m.):
....................................................................................................................................................... 27
Konwencja Wiedeńska o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów ........................................ 28
Zastosowanie Konwencji ................................................................................................................... 28
Konwencji nie stosuje się do sprzedaży: ........................................................................................... 28
Konwencja nie dotyczy: ..................................................................................................................... 29
Budowa konwencji wiedeńskiej ........................................................................................................ 29
Konwencja wiedeńska  obowiązki sprzedającego ........................................................................... 29
Konwencja wiedeńska  obowiązki kupującego ............................................................................... 29
Zwyczaje i uzanse handlowe ................................................................................................................. 30
Zwyczaj  co nim jest? ....................................................................................................................... 30
Uzans ................................................................................................................................................. 30
Formuły handlowe............................................................................................................................. 31
Rodzaje formuł handlowych .......................................................................................................... 31
Międzynarodowa Izba Handlowa ...................................................................................................... 31
Podstawowe zasady stosowania formuł handlowych ................................................................... 31
Combiterms a Incoterms ................................................................................................................... 31
Miejsce dostawy w Combiterms ................................................................................................... 32
Kody obowiązków w Combiterms 2000: ....................................................................................... 32
Ogólne Warunki Dostaw RWPG  OWD RWPG ................................................................................. 33
Rodzaje formuł OWD RWPG ............................................................................................................. 33
Warunki płatności w handlu zagranicznym ........................................................................................... 33
Regulacje prawno - administracyjne dotyczące płatności międzynarodowych ................................ 33
Formy płatności ................................................................................................................................. 34
Nieuwarunkowane formy płatności  polecenie wypłaty ................................................................. 34
Polecenia wypłaty mogą być realizowane jako: ............................................................................ 34
Nieuwarunkowane formy płatności  czek ................................................................................... 34
3 podstawowe systemy prawa czekowego ....................................................................................... 34
Czeki stosowane w obrocie gospodarczym, w transakcjach handlu zagranicznego ..................... 35
Realizacja czeku ............................................................................................................................. 35
4
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Terminy realizacji czeku................................................................................................................. 35
Uwarunkowane formy płatności  inkaso ..................................................................................... 35
Inkaso a bezpieczeństwo płatności ................................................................................................... 36
Akredytywa........................................................................................................................................ 36
Strony biorące udział w akredytywie ............................................................................................ 36
Podział akredytyw ......................................................................................................................... 37
Dokumenty w akredytywie, zaakceptowane przez bank .................................................................. 37
Weksel  zabezpieczenie płatności w Hz ........................................................................................... 38
Cechy zobowiązania wekslowego ................................................................................................. 38
Podatki pośrednie w handlu międzynarodowym .................................................................................. 39
Podatnik............................................................................................................................................. 39
Jak sprawdzić kontrahenta? .............................................................................................................. 39
Wewnątrz wspólnotowa dostawa towarów ..................................................................................... 40
Vat w obrocie wewnątrzunijnym ...................................................................................................... 40
Wewnątrz wspólnotowa dostawa towarów ..................................................................................... 41
WDT  przypadki szczególne ............................................................................................................. 41
WDT nie są następujące transakcje ................................................................................................... 41
Obowiązek podatkowy w WDT ..................................................................................................... 41
Stawka VAT w WDT  0%............................................................................................................... 42
Nie każdy przywóz może stanowić import .................................................................................... 42
Wartość celna towaru ....................................................................................................................... 42
VAT w imporcie ................................................................................................................................. 42
Podatek VAT w eksporcie towarów................................................................................................... 42
Akcyza - ogólna charakterystyka ....................................................................................................... 43
Zakres przedmiotowy akcyzy......................................................................................................... 43
Podstawa opodatkowania podatkiem akcyzowym ....................................................................... 43
Zastosowanie procedury zawieszenia poboru akcyzy ....................................................................... 44
ADT .................................................................................................................................................... 44
System celny .......................................................................................................................................... 45
Klasyfikacja ceł ze względu na ........................................................................................................... 46
Stawki celne ....................................................................................................................................... 46
Stawki obniżone ................................................................................................................................ 46
Stawki preferencyjne w systemie GSP .............................................................................................. 47
Stawki podstawowe (niepreferencyjne) ........................................................................................... 47
5
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Dokumentowanie pochodzenia towarów ......................................................................................... 47
Uproszczone sposoby zgłoszeń celnych ............................................................................................ 47
Procedury celne ............................................................................................................................. 48
Dług celny .......................................................................................................................................... 48
Dłużnicy celni w nielegalnym wprowadzeniu towaru ....................................................................... 48
6
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Ogólne zasady Incoterms:
dotyczą handlu dobrami materialnymi; nie mają zastosowania w międzynarodowym obrocie
usługami
ich zastosowanie jest fakultatywne; obowiązują wówczas, kiedy strony wyraz
nie się na nie
powołają. Jeśli strony nie określą, która wersja formuł jest obowiązująca przyjmuje się, że jest
to wersja ostatnia
wszystkie normy bezwzględnie obowiązujące, właściwe dla prawa regulującego daną umowę
oraz ustalenia poczynione w umowie mają pierwszeństwo przed uregulowaniami Incoterms
regulują wyłącznie stosunki pomiędzy sprzedającym a kupującym; nie dotyczą i nie wiążą
zobowiązaniami pozostałych uczestników transakcji tj. np. przewoz
nicy, spedytorzy, banki
Obowiązki kupującego i sprzedającego na głównej, międzynarodowej drodze przewozu:
obowiązek organizacji transportu,
podział kosztów transportu,
podział ryzyka związanego z transportem towaru,
ryzyko i koszty załadunku i wyładunku towarów,
obowiązek dostarczenia określonych dokumentów reprezentujących towar i dostawę towaru
tam, gdzie to zasadne, obowiązek odprawy celnej,
obowiązki dotyczące kontroli, komunikacji w sprawie transportu, opakowania itd.
Formuły Incoterms 2010  nazewnictwo:
EXW  Ex Works (Z zakładu...oznaczone miejsce)
FCA  Free Carrier (Franko przewoz
nik....oznaczone miejsce załadunku)
FAS  Free Alongside Ship (Franko wzdłuż burty statku...oznaczony port załadunku)
FOB  Free On Board (Franko statek... oznaczony port załadunku)
CFR  Cost and Freight (Koszt i fracht...oznaczony port przeznaczenia)
CIF  Cost, Insurance and Freight (Koszt, ubezpieczenie i fracht...oznaczony port
przeznaczenia)
CPT  Carriage Paid To (Przewoz
ne opłacone do...oznaczone miejsce przeznaczenia)
CIP  Carriage and Insurance Paid to (Przewoz
ne i ubezpieczenie opłacone do...oznaczone
miejsce przeznaczenia)
Zmiany w Incoterms 2010 w porównaniu z Incoterms 2000
Do każdej formuły dodano preambułę informacyjną o zastosowaniu formuły
podstawowy, skrótowy,  łopatologiczny opis
7
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
kiedy używać,
podstawowe obowiązki w zakresie kosztów, ryzyka
co doprecyzować, na co zwrócić uwagę
Incoterms 2010 rekomenduje się do stosowania w handlu krajowym
tytuł formuł - Incoterms 2010; ICC rules for the use of domestic and international trade
terms
Problem:
użycie terminów loco i franco w handlu krajowym i zagranicznym
handel krajowy a handel wewnątrzunijny, w ramach stref wolnego handlu, unii celnych itd.
Obowiązki wspólne w Incoterms
Sprzedający:
Dostarczenie towaru i faktury handlowej
Zawiadomienie kupującego o czasie i miejscu, w którym towar będzie do jego
dyspozycji oraz o jego dostarczeniu do określonego miejsca
Poniesienie kosztów podstawowych czynności kontrolnych,
Dostarczenie na własny koszt opakowania,
Opakowanie, sprzedający:
zapewnienie opakowania zwyczajowo przyjętego dla danego rodzaju towaru. Oznacza to, że
każde inne opakowanie powinno być przedmiotem wcześniejszych ustaleń pomiędzy
stronami, w tym tych związanych z pokryciem kosztów,
jeśli nie ma zwyczajów dotyczących opakowania towaru będącego przedmiotem handlu w
transporcie, sprzedający ma obowiązek opakować towar tak, aby dotarł bezpieczny na
miejsce przeznaczenia,
dopasowanie rodzaju opakowania do środka transportu, o ile sprzedający wiedział (był
odpowiednio wcześniej poinformowany) o tym, jakim środkiem transportu będzie
przewożony towar.
Uwaga, w świetle Incoterms 2010 do obowiązków sprzedającego nie należy pokrycie kosztów
odpowiedniego rozmieszczenia towarów w kontenerze lub na innym środku transportu (np.
pokrycie kosztów ształowania, trymowania w transporcie morskim) chyba, że strony w kontrakcie
ustaliły inaczej
Kupujący
przyjęcie dostawy
zapłacenie ceny
8
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
przekazanie sprzedającemu instrukcji umożliwiającej jego wywiązanie się z dostawy,
poniesienie kosztów (jeśli nie uzgodniono inaczej) inspekcji przedwysyłkowej,
Przyjęcie dostawy, zapłata ceny; kupujący;
Uwaga:
przyjęcie dostawy nie oznacza braku możliwości dochodzenia praw wynikających z wad
towaru,
odmowa zapłaty za dostarczony towar traktowana jest bardzo często jako istotne naruszenie
kontraktu, niezależnie od faktu, że np. towar był wadliwy
Art. 53 KW - Kupujący obowiązany jest zapłacić cenę za towary i przyjąć dostawę, zgodnie z
umową i niniejszą konwencją.
Obowiązki a droga przewozu
Obowiązki stron dotyczące np. zawarcia umowy przewozu i ubezpieczenia, podziału kosztów i
ryzyka dotyczą tzw. głównej drogi przewozu.
Pojęcie zasadniczej/ głównej drogi przewozu nie jest równoznaczne z najdłuższym odcinkiem
trasy. Zasadniczą drogę przewozu stanowi tu odcinek trasy międzynarodowej, chyba że
mamy do czynienia z dostawą krajową.
Droga przewozu:
Polski przedsiębiorca zawiera umowę z niemiecką centralą przedsiębiorstwa
międzynarodowego. Przedmiotem obrotu są surowce, które polski przedsiębiorca kupuje
m.in. w Rosji, dokonuje ich przetworzenia na Białorusi, a przetworzony towar sprzedaje
niemieckiemu koncernowi. W kontrakcie ustalono, że polski pośrednik pokryje koszty dostawy
surowców do miejsc przeznaczenia na terenie Europy do fabryk koncernu na Węgrzech i w
Polsce. Bazą dostawy jest DAP, ale miejscem przeznaczenia nie jest siedziba kupującego (tu
Monachium), tylko siedziby fabryk koncernu w Polsce i na Węgrzech. Miejscem rozpoczęcia
trasy przewozu nie jest też kraj sprzedającego (Polska) tylko Białoruś, gdzie towar jest
przetwarzany.
Studia przypadków  nr 1
W styczniu 2011r. kontrahenci  polski importer i amerykański eksporter podpisali umowę na
formularzu kontraktu typowego, którego autorem była strona polska. W puste miejsce przy terminie
 terms of delivery (warunki dostawy) wpisano formułę DDU a w ogólnych warunkach kontraktu
widniał zapis DAP Incoterms 2010.
Która formuła i wersja Incoterms obowiązują i dlaczego?
Studia przypadków  nr 2
Polski importer podpisał kontrakt z francuskim dostawcą cystern paliwowych. Francuski
dostawca, w kontrakcie typowym, w rubryce  terms of delivery napisał  loco franco EXW
Lyon, zaś w ogólnych warunkach kontraktu druga z klauzul brzmiała:  & delivery according to
FCA Incoterms 2000 .
Która formuła i wersja Incoterms obowiązują i dlaczego?
9
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Studia przypadków  nr 3
Francuski eksporter zawarł kontrakt z odbiorcą polskim na bazie FCA. W kontrakcie ustalono,
że strona francuska zabezpieczy maszyny odpowiednimi środkami konserwującymi i załaduje
maszyny w kontenery i zabezpieczy je przed przemieszczaniem i wilgocią. Odbiorca
zawiadomił francuskiego producenta o terminie podstawienia środków transportu na plac
fabryki. Na miejscu okazało się, że kontenery, w jakie zapakowano towar są za długie i część z
nich musi poczekać na następny transport.
Kto w tym sporze zawinił i kto powinien ponieść koszty dodatkowego transportu? Co
powinno stanowić podstawę ustalenia tej winy?
Studia przypadków  nr 4
Polski eksporter zawarł kontrakt z dostawcą angielskim na bazie FAS (Świnoujście). Eksporter
dostarczył towar na ciężarówce pod burtę statku. Przedstawiciel importera zażądał od
eksportera wyładunku towaru z ciężarówki, gdyż jego zdaniem wyładunek z ciężarówki należy
do obowiązków eksportera pomimo tego, że stoi ona wzdłuż burty statku, co wskazuje na
miejsce przekazania kosztów i ryzyka ze sprzedającego na kupującego w formule FAS.
Do czyich obowiązków (i kosztów) należy wyładunek towaru z ciężarówki skoro stoi ona w
miejscu dostawy?
Studia przypadków  nr 5
Polski eksporter zawarł kontrakt z hiszpańskim importerem na dostawę towarów na bazie
CPT. Towar dostarczano do magazynów polskiego spedytora. Podczas wyładunku towaru na
terenie przedsiębiorstwa z ciężarówek jeden z operatorów wózków widłowych uszkodził
kartony z towarem. Towar dotarł do odbiorcy w Hiszpanii, podczas wyładunku okazało się, że
kilka kartonów jest przedziurawionych i zawiera uszkodzony towar.
Po czyjej stronie leży obowiązek naprawienia szkody? Kto ponosi ryzyko za to zdarzenie?
Studia przypadków  nr 6
Polska jednostka badawcza zamówiła u japońskiego eksportera mikroskop elektronowy.
Towar miał zostać dostarczony na bazie CPT. W uzgodnionym terminie mikroskop został
dostarczony do miejsca przeznaczenia. W instytucie radośnie powitano przewoz
nika,
zaproszono go do budynku i wskazano pokój, do którego należy wnieść urządzenie.
Przewoz
nik spokojnie oznajmił, że nie będzie niczego wnosił na trzecie piętro ponieważ:
urządzenie jest w palecie i waży 460 kg brutto, przewoz
nicy nie mają obowiązku rozładunku,
bo w istocie są kierowcami, a nie tragarzami i nie mają zwyczaju wożenia po świecie w
samochodach obok ładunku, wózków widłowych oraz innych przenośnych urządzeń
dz
wigowych, gdyż nie za to im się płaci. Przewoz
nik dodał na koniec, że jest zmęczony i chce
się oddalić, stąd też prosi, aby jak najszybciej zdjęto paletę z samochodu. Zdumionym
naukowcom nie pozostało nic innego, jak wspólnie zdjąć mikroskop i ustawić go na placu
instytutu. Tam okryto go plandeką, gdzie narażony na zamoczenie stał trzy dni.
Kto  był w prawie w tym sporze? Kto ponosi koszty rozładunku na miejscu przeznaczenia?
Studia przypadków  nr 7
Polski eksporter z A
odzi zawarł z firmą rosyjską umowę na dostawę wózków dziecięcych. W
kontrakcie zapisano, że dostawa odbędzie się na bazie CPT (Moskwa). W odpowiednim
terminie ciężarówka zapełniona towarem wyruszyła z Polski do Rosji. Po dwóch dniach od
załadowania przekroczyła granicę polsko  rosyjską, a zaraz po tym najprawdopodobniej
została uprowadzona i zniknęła bez wieści. Po odkryciu tego faktu rosyjski importer zażądał
żądanie zwrotu przedpłaty, na co polski eksporter zareagował stanowczą odmową informując
jednocześnie o tym, że termin zapłaty pozostałej kwoty pieniędzy mija za tydzień.
10
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Kto ma rację w tym sporze i dlaczego?
Co w zamian za DES  DAP czy DAT?
W formule morskiej DES, którą zlikwidowano w wersji Incoterms 2010, wyraz
nie określono, że
obowiązek rozładunku towaru ze statku ponosi kupujący. Importerzy handlujący towarami,
których rozładunek wymagał szeregu dodatkowych ustaleń i kosztów świadomie brali na
siebie obowiązek wyładunku i stosowali taką formułę. Importerzy wiedzieli bowiem, że znając
miejscowe portowe zwyczaje są w stanie zapłacić mniej i lepiej zorganizować rozładunek niż
oddalony, często o tysiące kilometrów, dostawca. Obecnie strony dalej mogą korzystać z
formuły DES Incoterms 2000 lub zastąpić ją nową bazą dostawy DAP zaznaczając jako miejsce
przeznaczenia port morski lub rzeczny. Warto tu jednak zaznaczyć, że użycie nowej formuły
DAT byłoby już niewłaściwe, gdyż tutaj przewidziano obowiązek rozładunku po stronie
sprzedającego, co sugeruje, że uniwersalna baza DAT może zastąpić wycofaną formułę DEQ.
UE  DAP, DDU, czy DDP?
W styczniu 2011 roku polska firma zamówiła od niemieckiego przedstawiciela japońskiego
dostawcy kilka beczek chemikaliów. Niemiecki dostawca nalegał, aby na zamówieniu znalazł
się zapis DDU Hamburg Incoterms 2000[1], na co ostatecznie polska strona przystała po
otrzymaniu korzystnej ceny na towar. Formuła DDU Hamburg budziła wprawdzie trochę
wątpliwości, ale ten dość kuriozalny zapis wytłumaczono sobie w siedzibie polskiego nabywcy
tym, że skoro towar jest z Japonii, to być może niemiecki przedstawiciel japońskiego
producenta chce w ten sposób podkreślić, że cała droga z Japonii do Niemiec odbyła się na
jego koszt, a poza tym towar został sprowadzony na teren Unii Europejskiej w połowie roku
2010 przed rozpoczęciem obowiązywania Incoterms 2010, stąd zapewne chęć utrzymania
takich zapisów w kontraktach z finalnymi odbiorcami produktów.
Jak się póz
niej okazało, przyczyna takiego, a nie innego zapisu w zamówieniu była jednak
inna i wcale nie wynikała z nieznajomości Incoterms, o jaką w skrytości podejrzewano stronę
niemiecką. Okazało się bowiem, że chemikalia znajdują się na terenie składu celnego w
Hamburgu i warunkiem ich odebrania jest dokonanie odprawy celnej importowej oraz opłata
cła i podatku VAT. Niemiecki dostawca pytany póz
niej o to, dlaczego nie uprzedził, że towar
nie jest dopuszczony do obrotu na terenie Unii Europejskiej asertywnie oznajmił, że dał stronie
polskiej do zrozumienia, iż towar jest nie odprawiony poprzez użycie terminu Delivered Duty
Unpaid.
W wersji Incoterms 2000 DDU (Delivered Duty Unpaid) przewidywała identyczne obowiązki
stron, co obecnie DAP.
Zniesienie tzw. zasady walutowości
24 stycznia 2009 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu cywilnego oraz prawa dewizowego
uchwalona (Dz.U. z 2008 r., Nr 228, poz. 1506), która zmieniła brzmienie art. 358 Kodeksu
Cywilnego oraz uchyliła art. 9 pkt. 15 Ustawy Prawo Dewizowe.
Zgodnie z tymi zmianami, jeśli warunki umowy kupna-sprzedaży w obrocie gospodarczym
krajowym wymagają rozliczenia w walucie obcej, zapłata może być wprawdzie dokonana w
walucie polskiej (przeliczonej wg kursu średniego tabeli NBP z dnia wymagalności zapłaty),
ale nie jest wymagane indywidualne zezwolenie dewizowe w przypadku realizacji zapłaty w
tej walucie obcej. Jedynie w przypadku zwłoki w zapłacie sprzedający ma prawo zażądać
zapłaty w walucie polskiej, przeliczonej wg kursu średniego tabeli NBP z dnia dokonania
zapłaty.
11
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
W zakresie akredytyw dokumentowych obowiązuje aktualnie publikacja UCP600 MIH w
Paryżu  Jednolite Zwyczaje i Praktyka dotycząca Akredytyw Dokumentowych wersja 2007 -
Uniform Customs and Practice for Documentary Credits 2007 revision Publication No 600 ICC
Paris.
Od 01 lipca 2007 obowiązują nowe UCP 600, zgodnie z którymi jak mówi art. 3  akredytywa jest
nieodwołalna nawet w przypadku braku takiego wskazania . W praktyce oznacza to, że tylko
akredytywa, która została otwarta przed 01 lipca 2007 jako odwołalna  np. 10 maja 2007r., a jej
termin ważności przypadał na np.10 sierpnia 2007r. lub 10 maja 2010r. mogła być do końca jej
ważności realizowana jako odwołalna lub zmieniona na zlecenie zleceniodawcy na nieodwołalną
ISBP 681 tj. Publikacji Nr 681MIH w Paryżu -  Międzynarodowych Standardach Praktyki Bankowej dla
badania dokumentów w ramach akredytyw dokumentowych wersji 2007 dla UCP 600 - ang.
International Standard Banking Practice for the Examination of Documents under Documentary
Credits ( 2007 Revision for UCP 600) Publication No 681, ICC Paris
o stawki obniżone wynikające z umów dwu- lub wielostronnych:
umów międzynarodowych o wolnym handlu; wachlarz tych umów jest bogatszy niż dawniej
w Polsce i obejmuje następujące kraje;, Autonomia Palestyńska, Chile, Meksyk, Norwegia,
RPA, oraz w ramach układu paneuropejskiego : Algierię, Egipt, Izrael, Jordanię, Liban,
Maroko, Syrię, Tunezję, Turcję oraz Zachodni Brzeg Jordanu i Strefę Gazy (Palestynę
porozumienia zawartego z Europejskim Obszarem Gospodarczym, w skład którego wchodzą
kraje zrzeszone w EFTA ( Norwegia, Islandia, Lichtenstein),
tzw. układu ACP; układ ten skupia kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku w liczbie 77 krajów w tym
np. Angola, Dominikana, Gwinea, Haiti, Jamajka, Kamerun, Kenia, Nigeria itp. stanowiących
obszary dawniejszych kolonii państw europejskich.
Stawki obniżone wynikają zarówno z umów dwu - lub wielostronnych, jak i z jednostronnie
przyznanych przez UE preferencji określonym grupom państw. Skorzystanie ze stawek
obniżonych jest uzależnione jedynie od pochodzenia towaru.
Rozróżnia się trzy rodzaje udokumentowania pochodzenia przy obszarze
stawek obniżonych :
deklaracje o pochodzeniu na fakturze eksportowej spisane wg określonej formuły i
sporządzenie kiedy kwota wartości przesyłki nie przekracza 6000 EURO,
świadectwo EUR 1 wystawione na dostawy o wartości powyżej 6000 EURO. Wyjątek
stanowią Syria, Algieria, gdzie w/w progi stanowią 2820 EURO oraz Maroko i Tunezja przy
poziomie 5110 EURO.
Świadectwo EUR-MED w ramach kumulacji paneurośródziemnomorskiej w oparciu o nowe
protokoły 4
W większości umów przewiduje się też możliwości potwierdzania pochodzenia deklaracją
wystawioną przez upoważnionego eksportera (procedura uproszczona)[1] i to niezależnie od
wielkości przesyłki.
Upoważniony eksporter to podmiot mogący samodzielnie potwierdzać pochodzenie towaru
niezależnie od wielkości i wartości przesyłki. Uprawnienia te uzyskuje się w drodze
pozwolenia, które w Polsce wydaje naczelnik urzędu celnego właściwy dla siedziby podmiotu
(wnioskodawcy).
12
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Unia Europejska jest mocno zaangażowana w rozwój Partnerstwa Eurośródziemnomorskiego
obejmującego polityczną, ekonomiczną i kulturalną współpracę pomiędzy nią a dziesięcioma
krajami basenu Morza Śródziemnego. Partnerstwo to zostało zainicjowane na spotkaniu w
Barcelonie w dniach 27-28 listopada 1995 Proces barceloński ma na celu stworzenie w
przyszłości m.in. strefy wolnego handlu. W celu osiągnięcia tego celu do 2010 roku
niezbędnym stało się przyspieszenie. Proces szybszego wdrażania zmian został
zapoczątkowany dopiero 2005 roku poprzez wejście w życie nowej generacji protokołów w
sprawie reguł pochodzenia towarów. To one przewidują stosowanie
paneurośródziemnomorskiej kumulacji pochodzenia oraz wprowadzają nowe zasady
ustalania i potwierdzania pochodzenia towarów wytworzonych we Wspólnocie i państwach
basenu Morza Śródziemnego. Z w/w protokołami pojawiły się nowe dokumenty, wytyczne i
uchwały organów Unii Europejskiej. Jest to istotne zarówno z punktu widzenia importerów,
eksporterów i producentów, jak i Służby Celnej, badającej przecież pochodzenie towarów
przywożonych na obszar celny Wspólnoty, jak i wystawiającej obecnie dwa rodzaje
świadectw przewozowych, tj. EUR.1 bądz
EUR-MED w ramach kumulacji
paneurośródziemnomorskiej.
Naruszenie kontraktu w transakcjach hz  procedura a rzeczywistość
W rozumieniu Konwencji Wiedeńskiej do naruszenia umowy dochodzi, jeśli strona lub strony nie
spełnią któregokolwiek obowiązku wynikającego z umowy sprzedaży lub konwencji.
Naruszenie umowy  sprzedający
dostarczenie towaru niezgodnego z warunkami kontraktu pod względem ilości, jakości,
opakowania lub celu, dla jakiego został nabyty,
niedostarczenie towaru w terminie wskazanym w kontrakcie; brak dostawy lub opóz
nienia
dostawy,
dostarczenie towaru obarczonego prawami osób trzecich.
Naruszenie umowy  kupujący
odmowa przyjęcia dostawy towaru pomimo braku przesłanek do takiej odmowy,
brak zapłaty za towar, pomimo braku przesłanek do takiej odmowy.
Co jest naruszeniem umowy?
Francuski sprzedawca, producent dżinsów, zawarł umowę sprzedaży tych towarów z kupującym z
USA, który deklarował, że będzie sprzedawał towar w USA, Meksyku i Afryce Południowej. W
trakcie negocjacji poprzedzających zawarcie umowy oraz w trakcie dalszych działań związanych z
jej wykonaniem, sprzedający wielokrotnie i natarczywie domagał się dokumentu przeznaczenia
sprzedawanych towarów.
W trakcie drugiej dostawy Francuzi odkryli, że sprzedawane Amerykanom dżinsy są sprzedawane
przez nich w Hiszpanii.
Sprzedawca odmówił dalszych dostaw a Amerykanie skierowali sprawę do sądu.
Co powoduje naruszenie umowy?
Naruszenie umowy przez jedną ze stron daje tej drugiej możliwość dochodzenia swoich praw
wynikających z umowy oraz prawo do dochodzenia odszkodowania za straty powstałe w
wyniku jej naruszenia.
13
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
naruszenie umowy przez sprzedającego; art. (45 do 52)
naruszenie umowy przez kupującego - art. (61  65)
odszkodowanie (art. 74  77)
Kontrola i zawiadomienie o niezgodnościach
Aby móc ubiegać się o odszkodowanie, usunięcie niezgodności towaru lub móc odstąpić od
umowy, trzeba dochować należytej staranności przy kontroli towarów i odpowiednio
wcześnie zawiadomić o niezgodnościach. Obowiązek kontroli towarów jest nałożony na
kupującego przez KW.
Niedopełnienie tego obowiązku we właściwym terminie i we właściwy sposób skutkuje
brakiem możliwości dochodzenia roszczeń
Zawiadomienie o niezgodnościach
Włoski sprzedawca dostarczył trufle polskiemu przedsiębiorstwu.
Po oględzinach w polskiej firmie uznano, że trufle są za miękkie. Pracownik zadzwonił do siedziby
firmy włoskiej i powiadomił o tym fakcie. Pracownik włoski oświadczył, że wprawdzie nie jest
upoważniony do przyjmowania reklamacji, ale przekaże wiadomość. Polska firma wstrzymała się więc
z zapłatą i oczekiwała na wyjaśnienie sprawy przez Włochów. Po pewnym czasie w truflach pojawiły
się larwy much, co tylko utwierdziło polskie przedsiębiorstwo o słuszności zgłoszonej reklamacji.
Po upływie kilku tygodni do siedziby polskiego importera przyszło wezwanie do zapłaty, a jakiś czas
po tym zdarzeniu i odmowie zapłaty przez Polaków włoska firma skierowała sprawę do sądu ze
względu na nieuregulowanie ustalonej zapłaty.
Amerykański dostawca dostarczył meksykańskiej firmie produkującej słone przekąski
opakowania do chipsów. Po tygodniu od dostawy firma z Meksyku wysłała do amerykańskich
dostawców faks z informacją, że wstrzymują się od zapłaty, ponieważ torebki śmierdzą.
Amerykanie skierowali sprawę do sądu.
W przypadku naruszenia zapisów kontraktu:
Niezwłocznie, pisemnie, dokładnie zawiadomić o niezgodnościach,
Wyznaczyć sposób i termin naprawienia szkody
Nie decydować pochopnie o wstrzymywaniu się z całością zapłaty w sytuacji, gdy
np. 10% towaru nie dotarło
Po upływie terminu i przy braku reakcji można odstąpić od umowy
"Naruszenie umowy przez jedną ze stron uważa się za istotne, jeżeli powoduje dla drugiej strony
taki uszczerbek, który w sposób zasadniczy pozbawia tę stronę tego, czego zgodnie z umową miała
prawo oczekiwać, chyba że strona naruszająca umowę nie przewidywała takiego skutku i osoba
rozsądna tego samego rodzaju i w tych samych okolicznościach nie przewidziałaby takiego skutku".
(art. 25 KW)
Konsekwencje istotnego naruszenia umowy
Uznanie naruszenia umowy za istotne daje kupującemu i sprzedającemu możliwość odstąpienia od
umowy (analogicznie art. 49 par 1 (a) KW i art. 64 par. 1 (a) KW) bez konieczności spełnienia szeregu
14
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
warunków określonych w konwencji, np. wyznaczania sprzedającemu dodatkowych terminów na
usunięcie niezgodności, dostarczenie towaru, czy przyjęcie towaru lub zapłatę.
Co jest istotnym naruszeniem kontraktu?
Rosyjski kupujący zamówił czekoladę u szwajcarskiego producenta i w umowie zastrzegł, że
oczekuje dostawy w trzy dni po tym, jak dostarczy bankową gwarancję zapłaty.
Szwajcarski sprzedający dostarczył towar w dwa tygodnie po otrzymaniu pisemnej deklaracji
rosyjskiego kupca dokonania zapłaty w dwa tygodnie po dostawie
Rosyjski kupiec nie zapłacił i podał sprawę do sądu utrzymując, że zarówno brak gwarancji,
jak i opóz
nienie stanowią istotne naruszenie umowy
Niemiecki hurtownik produktów opałowych zamówił węgiel od polskiego dostawcy. Po
spóz
nionym dostarczeniu węgla okazało się, że jest on gorszej jakości niż w zamówieniu.
Niemiecki sprzedawca odmówił przyjęcia węgla, wstrzymał się z zapłata i wystąpił do sądu o
odszkodowanie.
Konkluzje
Naruszenie kontraktu to każde niedotrzymanie jego postanowień, nawet takich, które nie
były spisane
Poszkodowany ma obowiązek niezwłocznie i precyzyjnie zawiadomić o niezgodnościach,
aby móc dochodzić swoich praw
Orzecznictwo sądów arbitrażowych pokazuje, że jedynie ewidentne naruszenia
kontraktów, tj. np. brak zapłaty, niedostarczenie towarów pomimo wydłużania terminów
stanowią podstawę do odstąpienia od umowy.
Formy handlu zagranicznego
Definicja Hz
Handel zagraniczny (definicja  wąska ) odpłatna wymiana towarów podmiotów
gospodarczych danego kraju z podmiotami zagranicznymi (odzwierciedlenie w bilansie
handlowym).
Handel zagraniczny (definicja  szersza )  odpłatna wymiana towarów lub usług z
partnerami posiadającymi stałą siedzibę poza granicą celną państwa (odzwierciedlenie w
bilansie płatniczym).
Specyfika obrotu międzynarodowego
Znaczne oddalenie geograficzne stron umowy
Różny domicyl partnerów umowy
Wybór języka umowy
Cena wyrażona w obcej walucie
Sposób zapłaty
Przekraczanie przez towar granic celnych
15
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Precyzyjne określenie warunków dostawy
Rozstrzyganie sporów z kontraktów handlu międzynarodowego
Różnice historyczne, kulturowe i obyczajowe pomiędzy stronami umowy
Eksport, import a UE
Pojęcie eksportu i importu dalej opisuje sprzedaż i zakup dóbr, w ramach których to
transakcji towar przekracza granice krajów, przy czym nie muszą to być już granice celne.
W związku z akcesją Polski do UE pojawiły się nowe terminy na określenie i rozróżnienie
obrotu międzynarodowego:
wewnątrzunijnego - czyli odbywającego się pomiędzy państwami członkowskimi Unii
Europejskiej
pozaunijnego - czyli odbywającego się pomiędzy przedstawicielami kraju członkowskiego UE
(np. Polski) i krajów nie należących do Unii Europejskiej.
WDT, WNT
Dla potrzeb ustawy o podatku od towarów i usług VAT transakcje wewnątrzunijne
podzielono na:
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT), które odpowiada logicznie pojęciu
importu z tym, że zarówno kupujący, jak i sprzedający mają swoje siedziby w krajach
członkowskich
wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (WDT), które odpowiada logicznie pojęciu
eksportu z tym, że zarówno kupujący, jak i sprzedający mają swoje siedziby w krajach
członkowskich
Rodzaje transakcji  import
Import bezpośredni Import pośredni
" stosowany zwłaszcza w przypadku " dokonywany nieregularnie bądz
w
surowców i półfabrykatów małych ilościach
" dysponowanie przez dłuższy okres " rozproszony, z wielu krajów
dużymi ilościami towarów,
nieprzerwany przepływ materiałów
1. bezpośredni kontakt z dostawcą
" korzystniejsze ceny dzięki masowym
zakupom firm handlu zagranicznego
" własny oddział ds. importu " możliwość przystosowania
importowanych towarów przez firmy
handlu zagranicznego do wymagań
odbiorców
" magazyn importowy " brak problemu poszukiwania z
ródeł
zaopatrzenia
" ryzyko transportowe importera
" 16 większe zaangażowanie kapitału
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Obrót licencjami i know-how
przedmiotem transakcji są niematerialne dobra przemysłowe:
wynalazki chronione patentem
znaki towarowe chronione rejestracją,
wzory użytkowe i wzory zdobnicze chronione rejestracją
wiedza techniczna, organizacyjna, technologiczna dot. procesów wytwarzania (know  how)
Czyste umowy licencyjne  ich przedmiotem jest przekazanie praw patentowych
Złożone umowy licencyjne  ich przedmiotem jest przekazanie praw patentowych oraz
świadczeń dodatkowych związanych z przekazaniem know-how, dostawami sprzętu,
materiałów itd.
Franczyza
Franczyza - transakcja, wskutek której biorca prowadzi określoną franczyzą działalność pod kontrolą i
według wskazówek franczyzodawcy
Franczyzobiorca ma obowiązek:
Sprzedawać określone usługi (towary) zgodnie ze strategią franczyzodawcy i pod jego
znakiem firmowym na ściśle określonym obszarze
Prowadzić działalność według wskazówek i pod kontrolą franczyzodawcy
Uczestniczyć w kampanii reklamowej towarów (usług)
Powstrzymywać się od działań konkurencyjnych
Franczyzodawca:
Udziela franczyzobiorcy kredytu na wyposażenie przedsiębiorstwa, składowanie i zbyt
towarów
Określa strategię marketingową
Przekazuje know  how i prawo do użytkowania znaków towarowych na ściśle określonych
warunkach
Leasing
Leasing - odpłatne przekazanie określonych rzeczy ruchomych w użytkowanie
Przedmiotem leasingu są najczęściej:
Maszyny i urządzenia,
Kompletne obiekty przemysłowe
Dobra trwałej konsumpcji
17
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Trzy strony transakcji:
Dostawca  eksporter
Dawca leasingu  przedsiębiorstwo leasingowe (importer)
Biorca leasingu  przedsiębiorstwo w kraju (użytkownik przedmiotu leasingu)
Towarzystwa projektów zagranicznych
tworzone przez samodzielne pod względem ekonomicznym i prawnym podmioty w celu
realizacji określonego, zazwyczaj kompleksowego przedsięwzięcia za granicą.
towarzystwa przybierają najczęściej formę konsorcjum , w skład którego wchodzą:
dostawcy sprzętu, główni wykonawcy, banki, towarzystwa ubezpieczeniowe
Transakcje wiązane
Transakcje wiązane:
takie, w których zakup lub sprzedaż określonych dóbr (usług) jest uzależniona od sprzedaży
lub zakupu innych dóbr (usług)
Transakcje wiązane poziome:
uzależnienie zakupu danego towaru od sprzedaży innego towaru
uzależnienie sprzedaży danego towaru od zakupu innego towaru
Transakcje wiązane pionowe:
uzależnienie zakupu danego towaru od zakupu innego towaru
uzależnienie sprzedaży jednego towaru od sprzedaży innego towaru
Rynki formalne i pośrednicy w Hz
Rynki formalne
Rynek formalny  rynek na którym transakcje gospodarcze zawiera się w określonym z góry
miejscu, o określonym czasie oraz na określonych regulaminem zasadach
Rodzaje rynków zorganizowanych
giełdy  rynki formalne
aukcje  rynki formalne
przetargi  rynki formalne ułomne
targi  rynki formalne ułomne
Giełdy
Organizowane w ustalonym miejscu i czasie spotkania handlowe, na których są sprzedawane
ściśle określone towary po cenach ogłaszanych w codziennych notowaniach
Rodzaje giełd:
towarowe
18
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
usług , walorów
Giełdy towarowe:
zbożowe (pszenica, kukurydza, jęczmień, owies, żyto, ryż),
roślinne (cukier, kawa, kakao, soja, rośliny oleiste i ich oleje, bawełna, kauczuk, ziemniaki,
drewno  tarcica i sklejka),
towary pochodzenia zwierzęcego (bydło żywe i prosięta, bydło tuczone, tusze wołowe i
wieprzowe, brojlery, jaja, wełna),
metale (miedz
, złoto, aluminium, cyna, ołów, srebro, platyna, pallad),
surowce i produkty chemiczne (ropa naftowa, benzyna, olej napędowy i opałowy, propan
płynny)
Towary giełdowe - cechy:
jednorodność pozwalająca na kategoryzację i standaryzację,
trwałość
masowość podaży i popytu
zmienność i niepewność podaży i popytu
Aukcje
Aukcja to sprzedaż zorganizowana w drodze licytacji
Towary będące przedmiotem aukcji nie dadzą się w pełni zestandaryzować
Przedmiotem aukcji są:
wełna (Sydney, Liverpool, Londyn)
herbata (Londyn, Kalkuta, Nairobi),
skóry surowe i futra (Amsterdam, Antwerpia, Londyn, Nowy Jork)
tytoń (Londyn, )
Towar przeznaczony do aukcji przebywa na miejscu w domach składowych
Towar nabywa się w drodze licytacji.
Targi, wystawy
Targi to zorganizowane miejsce spotkań o charakterze handlowym odbywające się w
regularnych odstępach czasu.
Rodzaje targów:
towarowe - ogólnobranżowe
wzorców - specjalistyczne
myśli naukowo - technicznej
19
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Przetargi
SIWZ
wadium
towary i usługi zamawiane przez organizacje publiczne, państwowe
towary, usługi o dużej wartości
skomplikowane pod kątem technicznym, wykonania itd..
Uczestnicy handlu zagranicznego
Podmioty gospodarcze prowadzące samodzielnie działalność w handlu zagranicznym za
pomocą własnych:
służb, komórek,
oddziałów, przedstawicielstw, spółek
Pośrednicy w handlu zagranicznym prowadzący działalność:
na własny rachunek we własnym imieniu
na cudzy rachunek we własnym imieniu
na cudzy rachunek w cudzym imieniu
Podmioty biorące udział w poszczególnych fazach transakcji hz:
Wywiadownie gospodarcze
Przewoz
nicy
Spedytorzy
Ubezpieczyciele
Banki, instytucje finansowe
Instytucje regulujące i wspierające handel zagraniczny:
o znaczeniu międzynarodowym ( WTO, IBRD, IMF, EBRD, OECD)
ministerstwa i instytucje rządowe instytucje pozarządowe wspierające handel
zagraniczny
Przedstawicielstwo w hz
Przedstawicielstwo oznacza taką sytuację prawną, w której jedna osoba (przedstawiciel,
pełnomocnik, agent) dokonuje czynności prawnych na rachunek innej osoby zwanej
mocodawcą.
Przedstawicielem bezpośrednim jest osoba występująca w obrocie, w stosunkach z osobami
trzecimi w cudzym imieniu (w imieniu mocodawcy). Przedsiębiorca, posługujący się takim
przedstawicielem, nabywa prawa i obowiązki bezpośrednio z chwilą dokonania czynności
przez agenta.
20
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Przedstawiciel pośredni składa oświadczenia woli we własnym imieniu, a następnie
przekazuje nabyte prawa przedsiębiorcy, na którego rachunek działał. Przedsiębiorca jest
zobowiązany do przejęcia powstałych obowiązków z danego oświadczenia woli
przedstawiciela. Nabyte prawa i obowiązki są zatem początkowo prawami i obowiązkami
przedstawiciela, a dopiero póz
niej przechodzą na mocodawcę.
Pośrednictwo
Pośrednictwo polega na tym, że jedna osoba tzw. pośrednik stara się doprowadzić do
powstania stosunków między bezpośrednimi uczestnikami obrotu gospodarczego, działając
w interesie wszystkich stron przyszłej umowy.
Podmiot gospodarczy może prowadzić działalność w handlu zagranicznym:
na własny rachunek i we własnym imieniu jako niezależny kupiec, ponoszący całkowicie
koszty i ryzyko, wynikające z realizowanych transakcji,
na cudzy rachunek:
we własnym imieniu na podstawie umowy o charakterze komisowym (np. umowa
konsygnacyjna, umowa komisowa)  jako przedstawiciel pośredni,
w cudzym imieniu na podstawie umowy o charakterze agencyjnym (np. umowa
agencyjna)  jako przedstawiciel bezpośredni
Agent
Agent to osoba fizyczna lub prawna działająca w cudzym imieniu i na cudzy rachunek, stale
pośrednicząca w zawieraniu umów kupna  sprzedaży i współdziałająca przy ich
wykonywaniu.
Agent jest samodzielnie działającym przedstawicielem gospodarczym to znaczy sam ustala
zasady swojej pracy.
Etapy współpracy z agentem:
list prowizyjny
gentelmen s agreement
umowa agencyjna
Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się za wynagrodzeniem
(prowizja) do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów oznaczonego rodzaju na rzecz
dającego zlecenie albo do zawierania takich umów w imieniu dającego zlecenie (tylko
wówczas, kiedy agent jest do tego umocowany).
Zawarcie umowy agencyjnej oznacza, z mocy samego prawa, zobowiązanie agenta do
promocji towarów (usług) mocodawcy na określonych rynkach, w celu doprowadzenia do
zawarcia bezpośrednich umów miedzy nim a kontrahentami z danego rynku.
Umowa agencyjna w świetle przepisów k.c jest umową zakładającą stałe pełnienie przez
agenta usług objętych umową.
Agent jest uprawniony i upoważniony do:
otrzymywania prowizji lub innego wynagrodzenia oraz do zwrotu wszelkich rzetelnie
udokumentowanych kosztów i wydatków, o ile tak stanowi umowa agencyjna lub wynikły
one z dodatkowych zleceń mocodawcy,
21
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
uczestnictwa w akcjach promocyjnych i reklamowych zw. z towarami, w jakich sprzedaży
pośredniczy oraz otrzymywania wszelkich materiałów niezbędnych do samodzielnego ich
reklamowania, promowania,
przyjmowania zapłaty za świadczenie, które spełnia,
do przyjmowania świadczenia, za które płaci.
ustawowego zastawu na rzeczach dającego zlecenie dla zabezpieczenia swoich roszczeń
Podstawowe obowiązki agenta:
działanie w ramach otrzymanych pełnomocnictw i zgodnie z instrukcjami mocodawcy,
przekazywanie wszelkich informacji związanych z prowadzonymi działaniami handlowymi zw.
z towarami mocodawcy, w tym dokumentów i sprawozdań finansowych, informacji nt.
wiarygodności kontrahentów, przepisach prawnych i zwyczajach handlowych danego kraju
itd.,
zakaz osiągania jakichkolwiek ukrytych zysków lub wchodzenia w zmowę z klientem (agent
jest uprawniony wyłącznie do swojej prowizji),
załatwianie reklamacji zgłaszanych przez odbiorców w zakresie, do którego został
upoważniony,
czuwanie nad ochrona marki handlowej i praw patentowych odnoszących się do towarów
objętych umową agencyjną.
Komisant
Umowa komisu polega na tym, że przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za
wynagrodzeniem (prowizja), w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, do kupna lub
sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz we własnym
imieniu.
Umowa komisu jest według prawa polskiego umową kwalifikowaną.
Komisant jest samodzielnym przedstawicielem pośrednim, co oznacza, że komisant
występuje w stosunku do osób trzecich we własnym imieniu, bez ujawniania komitenta.
Jeżeli komisant sprzedał lub kupił rzecz na warunkach korzystniejszych niż ustalone w
umowie z komitentem, korzyść należy się komitentowi. Komisant, który sprzedał rzecz za
cenę niższą od ustalonej z komitentem, obowiązany jest zapłacić różnicę komitentowi.
Konsygnatariusz
Konsygnatariusz = komisant + prowadzący skład
Umowa konsygnacyjna= umowa komisu (ew. agencyjna) + umowa składu
Umowa konsygnacyjna (inaczej umowa o skład konsygnacyjny lub umowa o sprzedaż w
drodze konsygnacji) jest rodzajem umowy przedstawicielskiej, w której jedna strona zwana
konsygnatorem zleca drugiej osobie, zwanej konsygnatariuszem sprzedaż towarów ze składu,
zwanego składem konsygnacyjnym.
Skład, zależnie od warunków umowy, jest organizowany i utrzymywany przez konsygnatora
bądz
też konsygnatariusza.
22
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Sprzedaż ze składu konsygnacyjnego jest dokonywana na bieżąco, natomiast rozliczenie z
tytułu umowy konsygnacyjnej następuje w ustalonych między stronami terminach
W umowie konsygnacyjnej ustala się m.in.: górną wartość towarów na składzie
wszelkie wzajemne prawa i obowiązki stron
warunki i tryb likwidacji składu
Dystrybutor
Umowa dystrybucyjna jest porozumieniem o udzieleniu importerowi przez producenta
(eksportera) wyłącznych praw na określonym terytorium, przy czym importer jest
niezależnym kupcem, działającym we własnym imieniu i na własny rachunek i ryzyko.
Dystrybutor działa na własny rachunek i prawnie nie ma charakteru przedstawiciela.
Działalność dystrybutora polega na sprzedaży na określonym rynku i w uzgodnionych
kwotach ilościowych, towarów nabywanych w ustalonych odstępach czasu od producenta
(eksportera).
Obowiązki dystrybutora:
promocja towarów eksportera (producenta), w tym prowadzenie akcji reklamowych,
obowiązek zakupu towarów w celu ich odsprzedaży,
dostateczne utrzymanie poziomu obsługi klientów,
stosowanie się do wskazówek (eksportera) producenta,
dochowanie lojalności producentowi, co wyrażone jest w zaopatrywaniu się w towary tylko o
producenta lub wskazanych przez niego podmiotów
zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej
Umowa w handlu zagranicznym
Umowa jest zgodnym oświadczeniem woli stron, wywołującym określone skutki prawne.
Art. 60 k.c.
 Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności
prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w
sposób dostateczny .
Swoboda zawierania umów
co do treści  co jest i co może być regulowane umową,
co do formy  pisemna, ustna, śpiewana, tańczona itd
co do sposobu  na jakim rynku  formalnym, czy nieformalnym
Generalna zasadą w stosunkach zobowiązaniowych jest swoboda zawierania umów.
Zakres swobody stron jest zwykle ograniczony przez:
23
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
przepisy prawa bezwzględnie obowiązujące,
klauzule generalne, obowiązujące w danym państwie (tzw. zasady współżycia społecznego,
dobre obyczaje lub porządek publiczny),
konieczność określenia swoich praw i obowiązków umownych zgodnie z właściwością danego
stosunku prawnego,
inne przepisy (podatkowe, dewizowe, celne, o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji itd.)
Na treść każdej umowy składają się:
postanowienia w niej zawarte,
normy bezwzględnie obowiązujące
zwyczaje !!!!!!!!, normy dyspozytywne
Waga zwyczaju w umowach handlu zagranicznego
Zwyczaj handlowy pełni w handlu międzynarodowym ważną rolę, ma bowiem
pierwszeństwo w zastosowaniu przed normami dyspozytywnymi (względnie
obowiązującymi) prawa regulującego daną umowę.
Artykuł 9 KW
"1. Strony są związane wszelkimi zwyczajami, które uzgodniły, oraz ustaloną między nimi
praktyką.
2. Przy braku odmiennego porozumienia stron uważa się, że strony przyjmują w sposób
dorozumiany stosowanie do ich umowy lub do sposobu jej zawarcia zwyczajów, które znały
lub powinny były znać i które są w handlu międzynarodowym ogólnie znane i powszechnie
stosowane przez strony do umów tego rodzaju w danej dziedzinie handlu".
Swoboda zawierania umów  forma umowy
Dowolność formy umowy w międzynarodowych stosunkach handlowych.
Forma pisemna (poza wyjątkami określonymi prawem) potrzebna jedynie do celów
dowodowych  jej brak nie świadczy o tym, że do zawarcia umowy nie doszło
Forma pisemna umowy
w międzynarodowym prawie handlowym przez formę pisemną rozumie się  każde dokonane
przez składającego oświadczenie, uprzedmiotowienie treści oświadczenia, które umożliwia
adresatowi odtworzenie treści . Przyjmując takie ujęcie formy pisemnej, można jako jej
odpowiednik traktować zdjęcia telegraficzne, faxy, telegramy, nagrania na płytach CD.
W prawie polskim za formę pisemną uważa się oświadczenie woli opatrzone własnoręcznym
podpisem, w tym także podpisem elektronicznym (art. 78 KC).
Zwykła forma pisemna (oświadczenie woli opatrzone własnoręcznym, autentycznym,
oryginalnym podpisem, w tym również podpisem elektronicznym, inaczej określana
 stwierdzone pismem ) może być zastrzeżona:
pod rygorem nieważności albo
dla celów dowodowych
24
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
W pierwszym przypadku niedochowanie tej formy może spowodować bezwzględną
nieważność umowy (art. 73 ż 1 Polskiego Kodeksu Cywilnego - KC), w drugim
przypadku pojawią się trudności w sytuacji dowodzenia i dochodzenia przez strony
swoich praw (art. 74 ż 1 KC).
Kwalifikowana forma pisemna - np. akt notarialny, niedochowanie tej formy zazwyczaj powoduje
bezwzględną nieważność umowy.
Pisemne zawarcie umowy
W prawie polskim jest przewidziane np.
dla umów dostawy
kontraktacji
umowy pożyczki powyżej 500 PLN
Wymóg pisemnego zawarcia umowy pod rygorem nieważności w prawie polskim dotyczy m.in.:
udzielenia pełnomocnictwa (art. 99 k.c) lub prokury (art. 109 k.c),
umowy o przejęcie długu (art. 522 k.c).
Sposoby zawierania umów:
na rynkach formalnych (aukcjach, giełdach)  do zawarcia umowy dochodzi w ściśle
określonym miejscu, czasie i w ustalony sposób,
w drodze przetargu  do prezentacji ofert, negocjacji i zawarcia umowy dochodzi w sposób
określony przez ogłaszającego przetarg,
przez ofertę i jej przyjęcie  jedna ze stron wyraża zgodę na propozycję drugiej strony,
w drodze negocjacji  strony uzgadniają poszczególne warunki przyszłego, powstającego w
ten sposób porozumienia
Podstawowe różnice pomiędzy zawieraniem umów przez negocjacje i w drodze złożenia
oferty i jej przyjęcia:
MOMENT ZAWARCIA UMOWY
MIEJSCE ZAWARCIA UMOWY
Negocjacje a przyjęcie oferty
Oświadczenia woli:
negocjacje - charakter niestanowczy
oferty i ich przyjęcie  wiążące dla stron
Jednostronna zmiana stanowisk
negocjacje  dopuszczalna
oferty i ich przyjęcie  bezskuteczne
Rola uczestników
25
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
negocjacje  równość wszystkich uczestników
oferty i jej przyjęcia  kształt umowy należy do oferenta
Wejście umowy w życie
negocjacje  decyzja stron
oferty i jej przyjęcia  decyzja adresata
Podmiotowe przesłanki ważności umowy
zdolność do czynności prawnych
różnice pomiędzy krajami
wolne od wad oświadczenia woli stron
wprowadzenie w błąd (Wielka Brytania, USA)
podstęp (państwa Europy Kontynentalnej)
groz
ba
zgodność umowy z prawem
zgodność umowy z klauzulami generalnymi w danym systemie prawnym
uprzednia możliwość wykonania umowy
Wybór prawa  domicyl partnerów
Strony mają swobodę wyboru prawa rządzącego stosunkiem umownym, co w języku
prawniczym określane jest mianem kolizyjnej autonomii woli stron. Kolizyjna autonomia
woli stron może być pełna albo ograniczona.
W większości systemów prawnych mamy do czynienia z pełną kolizyjną autonomią woli
stron, co oznacza, że strony mogą podporządkować swoje stosunki dowolnemu systemowi
prawnemu, pod warunkiem, że stosunek ten zawiera tzw. obcy, międzynarodowy
pierwiastek.
niepełna kolizyjna autonomia woli stron występuje, gdy dla skuteczności wyboru wymaga
się jakiegoś uzasadnienia, a mianowicie:
między umową a wybranym systemem prawnym istnieje faktyczny związek (np. poprzez
siedzibę stron, miejsce zawarcia lub wykonania umowy)  sytuacja występująca w Polsce,
między umową a wybranym systemem prawnym istnieje logiczny związek (określony system
prawny szczególnie wnikliwie i prawidłowo reguluje dany rodzaj umowy, np. wybór prawa
angielskiego do umowy ubezpieczenia morskiego),
strony dostrzegają korzyści w wyborze określonego prawa  prawo kraju trzeciego.
Sposób wyboru prawa
Strony mogą dokonać wyboru prawa w sposób:
wyraz
ny (zamieszczenie w kontrakcie klauzuli, zawarcie odrębnej umowy) lub
dorozumiany  milczący.
26
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Milczący wybór prawa nastąpi gdy, np.:
strony ustaliły, że właściwym do rozstrzygania przyszłych, ewentualnych sporów
wynikających z zawartej umowy jest sądownictwo arbitrażowe danego państwa, wówczas
przyjmuje się także, iż prawo obowiązujące w państwie siedziby sądu arbitrażowego będzie
regulowało dany stosunek prawny np. gdy strony wskażą jako właściwy do rozstrzygania
sporów Sąd Arbitrażowy Federalnej Izby Gospodarczej w Wiedniu domniemywa się, iż sąd
ten będzie orzekał na podstawie prawa austriackiego,
strony wskazały miejsce zawarcia lub wykonania kontraktu bez wyraz
nej klauzuli prawa
właściwego, prawem obowiązującym jest prawo wskazane w kontrakcie jako miejsce jego
zawarcia,
strony powołały w kontrakcie pewne akty lub przepisy danego państwa, bez wyraz
nej
klauzuli prawa właściwego, przyjmuje się wówczas, że prawem właściwym jest prawo tego
państwa,
strony użyły formularzy opracowanych na podstawie pewnego prawa (np. francuskiego) bez
wyraz
nej ogólnej klauzuli prawa właściwego, przyjmuje się wówczas, iż prawem właściwym
jest to właśnie prawo (francuskie),
strony użyły w kontrakcie waluty pewnego kraju, przyjmuje się wówczas, iż prawem
właściwym jest prawo tego kraju.
Ustalenie prawa rządzącego kontraktem
W Polsce prawo kolizyjne wprowadza tzw. łączniki obiektywne  wskazówki naprowadzające,
prawo którego państwa zastosować w umowach bez klauzuli wyboru prawa.
Najpierw bada się, czy umowa została zawarta na :
rynku formalnym (giełda, targ) - stosuje się prawo państwa, na terytorium którego ma
siedzibę giełda albo targ (art. 28 p.p.m.).
rynku nieformalnym - stosuje się przepisy prawa państwa, w którym obie strony mają
wspólną siedzibę lub miejsce zamieszkania (art. 26 p.p.m.), ale w handlu zagranicznym
przepis nie ma zastosowania.
Jeśli strony nie mają wspólnej siedziby/ miejsca zamieszkania w jednym kraju (art. 27ż1
p.p.m.):
do zobowiązań z umowy sprzedaży rzeczy ruchomych lub umowy dostawy  prawo
państwa, w którym w chwili zawarcia umowy ma siedzibę handlową albo miejsce
zamieszkania sprzedawca lub dostawca,
do zobowiązań z umowy o dzieło, zlecenia, agencyjnej, komisu, przewozu, spedycji,
przechowania, składu - prawo państwa, w którym w chwili zawarcia umowy ma siedzibę albo
miejsce zamieszkania odpowiednio przyjmujący zamówienie, zleceniobiorca, agent,
komisant, przewoz
nik, spedytor, przechowawca lub przedsiębiorstwo składowe,
do zobowiązań z umowy ubezpieczenia - prawo państwa, w którym w chwili zawarcia
umowy ma siedzibę zakład ubezpieczeń,
do zobowiązań z umów o przeniesienie praw autorskich  prawo państwa, w którym w chwili
zawarcia umowy ma siedzibę lub miejsce zamieszkania nabywca tych praw,
27
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
jeśli przedsiębiorstwo, które wykonuje określone czynności, znajduje się w innym państwie niż ma
miejsce zamieszkania jego właściciel lub ma siedzibę osoba prawna, do której należy, wówczas
stosuje się prawo państwa, w którym przedsiębiorstwo ma siedzibę, a nie prawo państwa siedziby
osoby prawnej, do której przedsiębiorstwo należy.
Konwencja Wiedeńska o umowach międzynarodowej sprzedaży
towarów
Zastosowanie Konwencji
pomiędzy stronami mającymi swe siedziby w różnych państwach,
przy zawieraniu transakcji sprzedaży towarów,
kiedy państwa strony/ stron są sygnatariuszami KW,
w sprawach, które reguluje
Konwencja reguluje jedynie zawarcie umowy sprzedaży oraz prawa i obowiązki stron
wynikające z tej umowy.
Konwencja nie ma zastosowania w stosunku do umów, których przeważająca część
zobowiązań strony dostarczającej towary polega na zapewnieniu siły roboczej lub
świadczeniu innych usług.
bezpośrednio; jeśli obie strony posiadają siedziby handlowe w państwach sygnatariuszach
Konwencji,
pośrednio, jeśli prywatne prawo międzynarodowe danego państwa odwołuje się do
postanowień Konwencji, wskazuje na ustawodawstwo państwa sygnatariusza KW,
jeśli strony nie wybrały innego prawa rządzącego kontraktem, a np. miejsce siedziby
wskazuje na państwo  sygnatariusza KW
Strony kontraktu mają prawo wyłączyć stosowanie Konwencji lub odstąpić albo zmienić skutki
jakiegokolwiek jej postanowienia.
Konwencji nie stosuje się do sprzedaży:
towarów zakupionych do użytku osobistego, rodzinnego lub do użytku w gospodarstwie
domowym,
na licytacji,
w drodze egzekucji lub w inny sposób przez organy wymiaru sprawiedliwości,
udziałów akcji, tytułów inwestycyjnych, papierów wartościowych lub pieniędzy,
okrętów, statków, poduszkowców i samolotów,
energii elektrycznej
28
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Konwencja nie dotyczy:
Budowa konwencji wiedeńskiej
Preambuła
Część I
Rozdział I - Zakres stosowania (artykuły 1  6)
Rozdział II  Przepisy ogólne (artykuły 7  13)
Część II  Zawarcie umowy (artykuły 14  24)
Część III  Sprzedaż towarów
Rozdział I  Przepisy ogólne (artykuły 25  29)
Rozdział II  Obowiązki sprzedającego
Rozdział III  Obowiązki kupującego
Rozdział IV  Przejście ryzyka (artykuły 66  70)
Rozdział V - Przepisy wspólne dla obowiązków sprzedającego i kupującego
Część IV  Postanowienia końcowe (artykuły 89  101)
Konwencja wiedeńska  obowiązki sprzedającego
Artykuł 35
Sprzedający powinien dostarczyć towary według ilości, jakości i w asortymencie
przewidzianym w umowie.
Jeżeli strony nie uzgodniły inaczej, towary są zgodne z umową tylko wówczas, gdy:
nadają się do użytku w takich celach, w jakich zwykle służą towary tego samego rodzaju,
nadają się do specjalnych celów, podanych wyraz
nie lub w sposób dorozumiany do
wiadomości sprzedającego w chwili zawarcia umowy, z wyjątkiem przypadków, gdy z
okoliczności wynika, że kupujący nie polegał, lub że byłoby z jego strony nierozsądne
polegać na kompetencji i ocenie sprzedającego,
posiadają cechy towarów, które sprzedający przedstawił kupującemu jako próbki lub
wzory,
są umieszczone lub opakowane w sposób zwyczajowo przyjęty dla tego rodzaju towarów
lub gdy taki zwyczajowo przyjęty sposób nie istnieje, w sposób pozwalający na
odpowiednie ich utrzymanie i zabezpieczenie
Konwencja wiedeńska  obowiązki kupującego
Artykuł 53
Kupujący obowiązany jest zapłacić cenę za towary i przyjąć dostawę, zgodnie z umową i
niniejszą konwencją.
Artykuł 57
29
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Jeżeli kupujący nie jest zobowiązany zapłacić ceny w innym szczególnym miejscu, powinien
zapłacić ją sprzedającemu:
w siedzibie handlowej sprzedającego, lub
jeżeli zapłata ma być dokonana w zamian za wydanie towarów lub dokumentów 
w miejscu tego wydania
Zwyczaje i uzanse handlowe
Zwyczaj  co nim jest?
Zwyczaj handlowy  tradycyjna forma postępowania przy zawieraniu kontraktów albo
przyjęty jednolity sposób interpretacji terminologii stosowanej w handlu
Artykuł 9 KW:
1. Strony są związane wszelkimi zwyczajami, które uzgodniły, oraz ustaloną między nimi praktyką.
2. Przy braku odmiennego porozumienia stron uważa się, że strony przyjmują w sposób dorozumiany
stosowanie do ich umowy lub do sposobu jej zawarcia zwyczajów, które znały lub powinny były znać i
które są w handlu międzynarodowym ogólnie znane i powszechnie stosowane przez strony do umów
tego rodzaju w danej dziedzinie handlu".
Artykuł 9 KW w swoim brzmieniu definiuje zwyczaj bardzo szeroko. Zwyczajem będą zatem:
stosowane przez długi czas współpracy stron, ich rutynowe sposoby komunikacji,
ustalone praktyki branżowe,
uzanse handlowe
Uzans
Uzans handlowy  zwyczaj handlowy stwierdzony, potwierdzony i zalecony do realizacji przez
miarodajną instytucję zajmującą się handlem zagranicznym
Przykładowe uzanse, powszechnie stosowane w handlu międzynarodowym to:
Jednolite Zwyczaje i Praktyka Dotyczące Akredytyw Dokumentowych UCP 500 z 1993
Jednolite Reguły Dotyczące Inkasa (publikacja ICC nr 522)
Międzynarodowa praktyka dotycząca akredytywy standby (publikacja ICC nr 98 ICC Paris No.
590 z 1995 r),
Jednolite reguły dotyczące gwarancji na żądanie ICC z 1992 r. (publikacja ICC nr 458), w
skrócie URDG,
Jednolite reguły dla gwarancji kontraktowych z 1993 r. (publikacja ICC nr 524), w skrócie
URCB,
Jednolite reguły dotyczące siły wyższej i nadzwyczajnej zmiany okoliczności (publikacja ICC nr
650 z 2003r.),
Opracowania FIATA dotyczące wzorów umów spedycyjnych i spedytorskich dokumentów
przewozowych m.in.: FBL, FCR, FCT,
30
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Reguły Yorku i Antwerpii (ang. York  Antwerp Rules); dotyczą ubezpieczeń morskich w
handlu międzynarodowym i regulują kwestie dot. rozliczeń tzw. awarii wspólnej
Długa lista uzansów, zwyczajów, wytycznych i komentarzy autorstwa ekspertów MIH znajduje się na
stronie http://www.iccwbo.org/home/statements_rules/menu_rules.asp
Formuły handlowe
Formuły handlowe są rodzajem uzansów handlowych regulujących obowiązki eksportera i
importera w odniesieniu do dostawy i przewozu towarów.
Regulacje zawarte w formułach handlowych dotyczą wszelkich działań związanych z dostawą
i transportem towaru na głównej drodze przewozu; w tym pokrycia kosztów oraz poniesienia
ryzyka związanego z dostarczeniem towaru od sprzedającego do kupującego, czy organizacji
określonych dokumentów związanych z towarem i jego przewozem. Formuły handlowe
określa się też mianem warunków dostawy, baz dostawy, baz ceny, ale nie są to określenia
precyzyjnie oddające specyfikę treści, jakie opisują
Rodzaje formuł handlowych
W światowej praktyce handlowej miało zastosowanie wiele rodzajów formuł handlowych,
autorstwa różnych instytucji. Najważniejsze z nich to:
Incoterms, stanowiące opracowanie MIH,
Combiterms, autorstwa MIH i Międzynarodowego Zrzeszenia Spedytorów FIATA,
RAFTD; dzieła m.in. Amerykańskiej Izby Handlowej,
OWD RWPG i OWD b. RWPG; produkt Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.
Międzynarodowa Izba Handlowa
Podstawowe zasady stosowania formuł handlowych
ich zastosowanie zależy od woli stron (wyjątek OWD RWPG)
postanowienia umowne mają pierwszeństwo przed wszelkimi postanowieniami reguł
strony mają prawo wprowadzać do reguł określone zmiany lub uzupełnienia
odnoszą się wyłącznie do stosunków między sprzedającym a kupującym i nie dotyczą osób
trzecich
reguły handlowe zazwyczaj nie dotyczą kwestii przejścia prawa własności do towaru oraz
nie wywiązania się z zobowiązań którejkolwiek ze stron w przypadku nieoczekiwanych i
nieprzewidzianych wydarzeń
Combiterms a Incoterms
Combiterms, zbudowane na bazie Incoterms, stanowią rozszerzenie swojego pierwowzoru
o obowiązki związane z:
załadunkiem na terenie sprzedającego (obowiązek kod nr 100),
ładunkiem w terminalu przewoz
nika (obowiązek kod nr 400),
organizacją i kosztami wykorzystania wyposażenia transportowego (obowiązek kod
nr 450),
31
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
ładunkiem w terminalu z obsługą celną (obowiązek kod nr 600),
obowiązkiem załatwienia dokumentacji handlowej w kraju tranzytowym i kraju
importera (obowiązek kod nr 650),
przewozem lokalnym, miejscowym w kraju kupującego (obowiązek kod nr 800).
Miejsce dostawy w Combiterms
W Combiterms, obok regulacji dodatkowych kosztów występujących w przewozach
kombinowanych, doprecyzowano i dodano (w stosunku do Incoterms) też następujące
miejsca dostawy:
wskazany terminal w kraju nadania / eksportera (005-FCA),
granica kraju nadania / eksportera (006-CPT, 007-CIP),
granica kraju przeznaczenia / importera (010-CPT, 011-CIP),
wskazany terminal w kraju przeznaczenia/ importera (012-CPT, 013-CIP),
wskazany terminal w kraju przeznaczenia/ importera (018-DAF, 019-DDU,
021-DDP).
Kody obowiązków w Combiterms 2000:
100 - załadunek na terenie sprzedającego
150 - dowóz miejscowy do głównego środka transportu
200 - umowa przewozu
250 - dokumentacja handlowa w kraju eksportera
300 - kontrola celna w kraju eksportera
350 - opłaty eksportowe
400 - przeładunek w terminalu przewoz
nika
450 - wyposażenie transportowe
500 - ubezpieczenie cargo (w transporcie)
550 - przewóz międzynarodowy (na głównej drodze przewozu)
600 - przeładunek w terminalu
650 - dokumentacja handlowa w kraju tranzytu/ importu
700 - kontrola celna w kraju importera
750 - opłaty importowe
800 - przewóz miejscowy (od głównego środka transportu do ostatecznego miejsca
przeznaczenia)
850 - wyładunek w siedzibie kupującego
900  inne koszty (ustalane każdorazowo w kontraktach)
32
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Ogólne Warunki Dostaw RWPG  OWD RWPG
powstały w 1958 r, nowelizacje w 1968 i 1975r. 1988 r.
odnoszą się nie tylko do samej dostawy towaru, ale do innych warunków kontraktu tj:
momentu zawarcia, zmiany i rozwiązania kontraktu
terminu dostawy
jakości towaru i gwarancji jakości
ilości towaru
opakowania i znakowania
dokumentacji technicznej kontroli jakości towaru
praw i obowiązków stron w przypadku dostawy towaru z wadami i brakami
ilościowymi
instrukcji wysyłkowych i zawiadomień o dostawach
trybu płatności
sankcji
trybu i terminu rozpatrywania roszczeń
arbitrażu
Rodzaje formuł OWD RWPG
przewozy kolejowe  FOR (free on rail) lub FOT (free on truck)
przewozy samochodowe  FOR/FOT
przewozy morskie i śródlądowe:
FOB (free on board)
CAF (cost and freight)
CIF (cost, insurance and freight)
Warunki płatności w handlu zagranicznym
Regulacje prawno - administracyjne dotyczące płatności
międzynarodowych
Prawo bankowe
Prawo dewizowe
Prawo wekslowe
Prawo czekowe
33
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Konwencje międzynarodowe
Regulacje SWIFT-u
Regulacje MIH
Formy płatności
W praktyce stosowane są następujące formy rozliczeń (zapłaty) realizowane za
pośrednictwem banków:
rozliczenia tzw. niedokumentowe inaczej nazywane nieuwarunkowanymi, do których
należą:polecenie wypłaty i czek.
rozliczenia tzw. dokumentowe, nazywane także uwarunkowanymi, do których należą:
inkaso dokumentowe i finansowe oraz akredytywa dokumentowa lub standby.
Nieuwarunkowane formy płatności  polecenie wypłaty
Polecenie wypłaty
Polega na zleceniu bankowi przez importera lub jego bank wypłacenia lub przelania na jego
konto określonej kwoty pieniędzy
Osoby biorące udział w poleceniu wypłaty:
Zleceniodawca  importer
Bank zleceniodawcy  bank importera
Bank odbiorcy
Odbiorca  eksporter, beneficjent
Polecenia wypłaty mogą być realizowane jako:
standardowe  z datą waluty SPOT, realizowane we wszystkich walutach wymienialnych,
w trybie pilnym  z datą waluty SPOT -1 (dzień złożenia i realizacji zlecenia polecenia wypłaty
+ 1 dzień roboczy), realizowane w USD i EUR,
w trybie ekspresowym - z datą waluty SPOT -2 (dzień złożenia i realizacji zlecenia polecenia
wypłaty), realizowane najczęściej wyłącznie w USD i EUR.
Nieuwarunkowane formy płatności  czek
Papier wartościowy zawierający w swej treści pisemne polecenie wystawcy czeku (trasanta)
nakazujące wskazanemu przez niego bankowi (trasatowi) wypłacenie lub przekazanie
określonej osobie (remitentowi, beneficjentowi lub okazicielowi) określonej kwoty
pieniężnej.
W Polsce obowiązuje Prawo czekowe z 1936 roku, które reguluje obrót czekami.
3 podstawowe systemy prawa czekowego
system oparty o Konwencje Genewskie, stosowany m.in. w Polsce ,
system oparty o brytyjską ustawę o wekslach (Bills of Exchange Act) z 1882r. (BEA) oraz
Cheques Act z 1957 i 1992 r.
system oparty o przepisy USA dotyczące weksli ( Uniform Commercial Code  UCC)
34
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Czeki stosowane w obrocie gospodarczym, w transakcjach handlu zagranicznego
bankierskie  wystawcą czeku (trasantem) jest bank, czek jest podpisany przez uprawnione
osoby reprezentujące ten bank
kupieckie (z tzw. wystawienia niebankowego lub prywatnego) - wystawcą czeku jest
importer, który podpisuje czek
czeki bankierskie ciągnione na bank  czeki wystawione i podpisane przez bank dłużnika, w
treści czeku jako trasat - płatnik wskazany jest bank beneficjenta czeku. Beneficjent czeku
wskazany jest w liście przewodnim dołączonym do czeku, a bank -wystawca czeku przekazuje
do dyspozycji banku beneficjenta czeku sumę czekową w celu realizacji zapłaty czeku.
czeki rozrachunkowe, służące do rozliczeń bezgotówkowych.
Realizacja czeku
Realizacja czeku może przebiegać w formie skupu lub inkasa, możliwe jest także
zrealizowanie go w formie rozrachunku z regresem.
Skup  kiedy czek nie budzi wątpliwości
Inkaso  kiedy budzi wątpliwości
Rozrachunek z regresem  wypłata z ewentualnym póz
niejszym potrąceniem
Terminy realizacji czeku
a) 20 dni  jeżeli miejsce wystawienia i miejsce płatności czeku znajdują się w kraju
europejskim lub w basenie Morza Śródziemnego.
b) 70 dni - jeżeli miejsce wystawienia i miejsce płatności czeku są w różnych miejscach świata
innych niż wyżej wymienione,
c) 3 miesiące  jeżeli czek jest wystawiony i płatny w Australii lub w Wielkiej Brytanii,
d) 6 miesięcy  jeżeli czek jest płatny w USA lub w Kanadzie.
Po upływie powyższych terminów czeki są przyjmowane przez banki wyłącznie do inkasa, co
oznacza, że zapłata z tytułu czeku może nastąpić tylko wtedy, kiedy płatnik się na to zgodzi.
Uwarunkowane formy płatności  inkaso
Inkaso - uwarunkowana forma płatności, polega na wydaniu dokumentów towarowych
płatnikowi przez bank w zamian za zapłatę lub akcept traty
Strony uczestniczące w inkasie:
eksporter  zleceniodawca (podawca, sprzedający)
bank eksportera  bank przekazujący (zlecający)
bank pośredniczący  bank inkasujący
importer (płatnik, kupujący)
Formy inkasa
finansowe (bezdokumentowe, proste)
dokumentowe
35
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
ze względu na osobę pośredniczącą:
bankowe
pocztowe
spedytorskie
bezpośrednie  pocztą kapitańską
ze względu na termin i formę zapłaty
kasowe (płatność natychmiastowa)
typu C/D (gotówkowe  cash against dokuments)
typu D/P (trata a vista  dokuments against payment)
terminowe
akceptacyjne (typu D/A  documents against acceptance)
bankowo gwarantowane
w zamian za list zobowiązujący , towarowe
Inkaso a bezpieczeństwo płatności
Niezależnie od rodzaju inkasa każda instrukcja inkasowa musi wyraz
nie wskazywać, że inkaso
podlega URC 522 ICC Paris.
Banki nie sprawdzają dokumentów będących przedmiotem inkasa pod względem ich
całkowitej zgodności m.in. z międzynarodowymi standardami spójności, tak jak w
przypadku akredytywy, a jedynie sprawdzają je z punktu widzenia zgodności formalnej z
instrukcją inkasową.
Weryfikacja dokumentów w przypadku inkasa należy wyłącznie do płatnika i to on podczas
ich prezentacji musi zdecydować, czy może za nie dokonać zapłaty.
Akredytywa
Akredytywa  uwarunkowana forma płatności w hz;
pisemne zobowiązanie banku, który otwiera akredytywę na zlecenie i zgodnie z instrukcjami
klienta (zleceniodawcy), do zapłaty lub zabezpieczenia zapłaty beneficjentowi akredytywy
określonej sumy pod warunkiem udowodnienia przez beneficjenta, za pośrednictwem
przedłożonych przezeń dokumentów, że zostały dopełnione wszelkie warunki, od których
akredytywa uzależnia zapłatę oraz pod warunkiem przedstawienia tych dokumentów w
okresie ważności akredytywy.
Strony biorące udział w akredytywie
Importer  zleceniodawca akredytywy
Bank importera  bank otwierający akredytywę
Bank eksportera  bank pośredniczący (awizujący, negocjujący, potwierdzający)
Eksporter  beneficjent akredytywy
36
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Podział akredytyw
Ze względu na przekazywane dokumenty:
Akredytywa dokumentowa
Akredytywa pieniężna
Ze względu na miejsce otwarcia akredytywy:
akredytywa eksportowa (loro)
akredytywa importowa (nostro)
Ze względu na trwałość zobowiązań banku otwierającego:
akredytywa nieodwołalna
akredytywa odwołalna  przed wejściem w życie UCP 600
Ze względów formalno  prawnych:
akredytywa dokumentowa D/C
akredytywa typu listu kredytowego L/C
Ze względu na rodzaj zobowiązań banku otwierającego:
Akredytywa gotówkowa
Akredytywa akceptacyjna
Akredytywa gwarancyjna (standby)
Ze względu na rolę banku pośredniczącego
Akredytywa potwierdzona
Akredytywa nie potwierdzona
Akredytywa awizowana
Akredytywa negocjacyjna
Akredytywa  rodzaje
Akredytywa zabezpieczająca ( standby )
Akredytywa rewolwingowa
Akredytywa wiązana ( back  to  back )
Akredytywa zaliczkowa z czerwoną klauzulą
Akredytywa zaliczkowa z zieloną klauzulą
Akredytywa zaliczkowa połączona z inkasem
Dokumenty w akredytywie, zaakceptowane przez bank
CMR  samochodowy list przewozowy:
37
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Copy for sender  kopia dla wysyłającego; czysty (ang. clean) tj. bez adnotacji przewoz
nika odnośnie
towaru lub jego opakowania, wskazuje nazwę przewoz
nika i jest podpisany przez niego, wskazuje
miejsce wysyłki i przeznaczenia, nazwę towaru, nazwy i adresy nadawcy i odbiorcy towaru, datę
wysyłki lub wystawienia, spełnia inne warunki akredytywy.
CIM - kolejowy list przewozowy
Copy  kopia; czysty (ang. clean) tj. bez adnotacji przewoz
nika wskazuje nazwę przewoz
nika i
jest podpisany przez niego, wskazuje miejsce wysyłki i przeznaczenia, nazwę towaru, nazwy i
adresy nadawcy i odbiorcy towaru, datę wysyłki lub wystawienia, spełnia inne warunki
akredytywy
FCR  świadectwo przejęcia towaru przez spedytora
Copy  kopia; czysty (jw.) wskazuje nazwę przewoz
nika i jest podpisany przez niego,
wskazuje miejsce wysyłki i przeznaczenia, nazwę towaru, nazwy i adresy nadawcy i odbiorcy
towaru, datę wysyłki lub wystawienia, spełnia inne warunki akredytywy
Bill of Lading -Konosament morski
Full set of originals  pełen komplet oryginałów (najczęściej trzech tj. 3/3), czysty (clean on
board) tj. bez adnotacji przewoz
nika, oznaczony; wskazuje liczbę oryginałów kompletu,
oznaczony jest wyraz
nie jako oryginał, wskazuje nazwę armatora lub przewoz
nika i jest
podpisany przez niego, wskazuje miejsce wysyłki i przeznaczenia, nazwę statku, nazwę
towaru, nazwy i adresy nadawcy i odbiorcy towaru, datę wysyłki lub wystawienia, numer(y)
kontenera (ów) jeśli towar jest przewożony w kontenerach oraz spełnia inne warunki
akredytywy
Faktura handlowa  oryginał lub kopie
Packing list/ specyfikacja  oryginał lub kopie
Polisa ubezpieczeniowa  oryginał/ duplikat
Certyfikat ubezpieczeniowy - oryginał/ duplikat
Bill of Exchange/ weksel trasowany  oryginał
Certificate of Origin/ świadectwo pochodzenia  oryginał
Phitosanitary Certificate/ świadectwo fitosanitarne - oryginał
Weksel  zabezpieczenie płatności w Hz
Dokument posiadający dokładnie określoną przez prawo wekslowe formę, w którym zawarte
jest zobowiązanie zapłacenia określonej sumy pieniężnej.
Weksel jest papierem wartościowym.
Cechy zobowiązania wekslowego
Formalizm
Abstrakcyjność
Bezwarunkowość zapłaty określonej sumy pieniędzy
Samodzielność zobowiązań wekslowych
38
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Solidarność osób podpisanych na wekslu
Podatki pośrednie w handlu międzynarodowym
Przedmiot opodatkowania
odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski,
eksport towarów,
import towarów,
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
Podatnik
Podatnikami VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz
osoby fizyczne:
wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą,
na których ciąży obowiązek uiszczenia cła,
uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne, odprawę
czasową, przetwarzanie pod kontrolą celną,
dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia,
będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników posiadających siedzibę lub
miejsce zamieszkania albo pobytu poza terytorium kraju.
Podmiot, który ma zamiar wykonywać czynności opodatkowane, powinien zarejestrować się
u naczelnika urzędu skarbowego przed dniem wykonania pierwszej czynności
opodatkowanej. W tym celu należy udać się do właściwego urzędu skarbowego i złożyć tzw.
zgłoszenie rejestracyjne na formularzu VAT-R.
Podmioty, które mają zamiar wykonywać handel wewnątrzwspólnotowy powinny oprócz
formularza VAT-R złożyć dodatkowo formularz VAT-R UE. Z obowiązku rejestracyjnego
zwolnione są podmioty, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie
w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości
50 000 zł w całym roku podatkowym.
Naczelnik urzędu skarbowego potwierdza dokonanie zgłoszenia rejestracyjnego podatnika i
podatnik otrzymuje swój numer identyfikacji podatkowej (NIP  w Polsce jest to ciąg 10
cyfr).
Podatnicy VAT, którzy zgłosili chęć wykonywania czynności wewnątrzwspólnotowych
otrzymują numer identyfikacji podatkowej poprzedzony kodem  PL , czyli np. PL
9998887766.
Jak sprawdzić kontrahenta?
Komisja Europejska http://ec.europa.eu/taxation_customs/vies/pl/vieshome.htm
Ministerstwo Finansów
39
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
1. drogą pocztową na adres:
Ministerstwo Finansów
Departament Wymiany Informacji o VAT
ul. Poznańska 46
62-510 Konin
2. telefonicznie: (063) 242 33 55
3. faxem: (063) 240 19 89
4. mailem: [e-mail]
Pod numerem telefonu (063) 242 33 55 udzielane są także informacje w zakresie podatku od
towarów i usług w transakcjach wewnątrz wspólnotowych.
Wewnątrz wspólnotowa dostawa towarów
Wywóz towarów z terytorium kraju  Polski w wykonaniu czynności opodatkowanych na terytorium
państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju.
WDT ma miejsce, jeżeli spełnione są warunki dotyczące zarówno dostawcy jak i nabywcy.
Podstawowe cechy podatku VAT to:
powszechność opodatkowania  dotyczy zarówno przedmiotu (np. odpłatna dostawa
towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju), jak i podmiotu (np. osoby
wykonujące działalność gospodarczą) opodatkowania VAT-em, w ustawie występują
oczywiście zwolnienia przedmiotowe i podmiotowe oraz wyłączenia, jednak zakres
opodatkowania i krąg podatników bardzo szeroki,
wielofazowość  jest to podatek nakładany na każdym etapie obrotu towarem lub usługą, w
każdej fazie obrotu opodatkowaniu podlega wartość dodana (stąd nazwa value added tax),
potrącalność  podatnik nalicza podatek należny na swoim etapie obrotu od całej podstawy
opodatkowania, a jednocześnie ma prawo do obniżenia tego podatku należnego o podatek
naliczony, którym obciążyli go poprzedni uczestnicy obrotu,
neutralność  podatek VAT z uwagi na swoją potrącalność nie obciąża uczestników obrotu
będącymi podatnikami VAT, tylko obciąża konsumenta finalnego, który jest ostatnim
ogniwem w łańcuchu.
Vat w obrocie wewnątrzunijnym
Od dnia przystąpienia Polski do UE, tj. od 1 maja 2004, zlikwidowane zostały granice celne
pomiędzy Polską a pozostałymi krajami członkowskimi UE. Pojęcie importu i eksportu
towarów nie funkcjonuje już w obrocie towarami między Polską a innymi krajami UE. Obrót
towarami w ramach UE przyjął miano transakcji wewnątrz wspólnotowych: wewnątrz
wspólnotowego nabycia towarów oraz wewnątrz wspólnotowej dostawy towarów.
Pojęcia importu i eksportu towarów funkcjonują w kontaktach handlowych z krajami nie
należącymi do UE.
40
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
W transakcjach wewnątrz wspólnotowych nie jest już używany dokument celny SAD.
Wewnątrz wspólnotowa dostawa towarów
Wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (WDT) jest wywóz towarów z terytorium kraju 
Polski w wykonaniu czynności opodatkowanych na terytorium państwa członkowskiego inne
niż terytorium kraju[1]. WDT polega na wywozie towarów z terytorium Polski, w ramach
dostawy towarów, na terytorium innego państwa członkowskiego (Art. 13 ust. 1 ustawy VAT)
UWAGA
Nie każdy wywóz towarów z terytorium Polski do innego państwa członkowskiego można
uznać za WDT zgodnie z przepisami VAT. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów ma
miejsce, jeżeli spełnione są warunki dotyczące zarówno dostawcy, jak i nabywcy.
Wyjątkiem od tych zasad dotyczących obowiązku rejestracji leżącym po stronie nabywcy oraz
dostawcy jest sytuacja, w której przedmiotem dostawy są nowe środki transportu. Wówczas
mamy do czynienia z WDT, nawet jeżeli nie są spełnione warunki dotyczące obowiązku
rejestracji.
WDT  przypadki szczególne
UWAGA
Za WDT uznaje się również przemieszczenie przez podatnika lub na jego rzecz towarów
należących do jego przedsiębiorstwa z terytorium Polski na terytorium innego państwa
członkowskiego, które zostały przez tego podatnika na terytorium kraju w ramach
prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa wytworzone, wydobyte, nabyte, w tym również
w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, albo sprowadzone na terytorium kraju
w ramach importu towarów, jeżeli mają służyć czynnościom wykonywanym przez niego jako
podatnika na terytorium innego państwa członkowskiego.
WDT nie są następujące transakcje
dostarczone towary są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez
niego, jeżeli towary te są przemieszczane przez tego podatnika dokonującego ich dostawy
lub na jego rzecz,
gdy towary mają być przedmiotem eksportu towarów, pod warunkiem że podatnik posiada
dokument celny potwierdzający rozpoczęcie procedury wywozu na terytorium kraju, jeżeli
wywóz z terytorium Wspólnoty jest potwierdzany przez urząd celny wyjścia na terytorium
państwa członkowskiego innym niż terytorium Polski,
gdy na towarach mają zostać wykonane usługi na terytorium państwa członkowskiego
innym niż terytorium kraju, na rzecz tego podatnika pod warunkiem, że towary po wykonaniu
tych usług zostaną z powrotem przemieszczone na terytorium kraju,
gdy towary mają być czasowo używane na terytorium państwa członkowskiego innym niż
terytorium kraju, nie dłużej jednak niż przez 24 miesiące, w celu świadczenia usług przez tego
podatnika.
Obowiązek podatkowy w WDT
Obowiązek podatkowy w VAT powstaje 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym
dokonano dostawy towarów.
W przypadku, gdy przed upływem tego terminu podatnik wystawił fakturę, obowiązek
podatkowy w VAT powstaje z chwilą wystawienia faktury.
41
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Stawka VAT w WDT  0%
WDT podlega opodatkowaniu wg stawki 0% pod warunkiem, że nabywca towarów jest
zarejestrowanym podatnikiem VAT UE na terytorium innego państwa członkowskiego niż Polska i
jego numer identyfikacji podatkowej VAT UE zostanie umieszczony na fakturze VAT, wystawionej
przez polskiego sprzedawcę.
Wyjątek  samochody osobowe
Nie każdy przywóz może stanowić import
Są to wszystkie przypadki powstania długu celnego oraz objęcie towaru procedurą
odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem od cła, przetwarzanie pod kontrolą celną
oraz uszlachetniania czynnego w systemie ceł zwrotnych.
Wartość celna towaru
Wartość celna towaru to wartość transakcyjna przedmiotu kontraktu powiększona o
składniki ekonomiczne wymienione w art. 32 WKC do których zalicza się:
koszty transportu,
ubezpieczenia do granicy celnej UE,
prowizje sprzedaży,
opłaty licencyjne, tantiemy,
narzędzia, matryce i surowce używane przy produkcji,
prace inżynieryjne i projektowe, wartość dochodu z tytułu dalszej odsprzedaży przypadającą
dostawcy,
opakowania,
cło antydumpingowe i opłaty wyrównawcze wynikające ze środków ochrony rynku.
VAT w imporcie
Importer może odliczyć podatek VAT w imporcie od podatku należnego wynikającego ze
sprzedaży i dostawy towaru w kraju. Odliczenie deklaruje się w oparciu o dokument celny
(zgłoszenie celne SAD i decyzja podatkowa) albo na podstawie wpisów do rejestru, jeżeli
zostały wykazane w tej formie przez beneficjanta procedur uproszczonych.
Termin płatności VAT jest zbieżny z terminem uiszczenia cła i wynosi 10 dni.
UWAGA
Zobowiązanie podatkowe nie powstaje, gdy przywóz towaru prowadzi do uruchomienia
procedur gospodarczych (z wyjątkiem odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem od
cła).
Podatek VAT w eksporcie towarów
Eksport towaru łączy się z preferencjami polegającymi na stosowaniu 0% stawki podatku
VAT.
W Polsce wiąże się to jest koniecznością uzyskania potwierdzenia wywozu przez urząd celny
wyjścia. Zgodnie z normami rozporządzeń wspólnotowych jest to pieczęć odpowiednich służb
celnych na odwrocie karty 3 dokumentu SAD i jest dla eksportera dowodem dokonania
zgłoszenia wywozowego.
42
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Otwarcia procedury wywozu zgodnie z przepisami celnymi, można dokonać w urzędzie celnym
właściwym dla:
siedziby głównej eksportera (= wywóz, eksport w rozumieniu ustawy o VAT)
lub miejsca załadunku na transportowy środek wywozowy (WDT + wywóz/ eksport)
Akcyza - ogólna charakterystyka
Akcyza to jednofazowy konsumpcyjny podatek pośredni o charakterze szczególnym
(podatek dotyczy wybranych wyrobów), za pomocą którego państwo (lub inny związek
publicznoprawny) dokonuje opodatkowania obrotu artykułami konsumpcyjnymi.
Organem podatkowym właściwym w sprawie podatku akcyzowego jest w pierwszej instancji
naczelnik urzędu celnego, a w drugiej instancji dyrektor izby celnej. Właściwość miejscową,
co do zasady, ustala się biorąc pod uwagę miejsce wykonywania czynności opodatkowanych
przez podatników, przewidziane zostały jednak wyjątki ustalające właściwą miejscową w inny
sposób.
Zakres przedmiotowy akcyzy
Opodatkowaniu akcyzą podlega:
produkcja wyrobów akcyzowych,
wyprowadzenie wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego,
sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju,
eksport i import wyrobów akcyzowych,
nabycie wewnątrzwspólnotowe i dostawa wewnątrzwspólnotowa,
zakup wyrobów akcyzowych, jeżeli od tych wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej
wysokości
nadmierne ubytki lub zawinione niedobory wyrobów akcyzowych zharmonizowanych.
Podstawa opodatkowania podatkiem akcyzowym
Podstawą opodatkowania w podatku akcyzowym jest albo wartość albo ilość wyrobów
akcyzowych. Podstawa opodatkowania ustalana jest jako:
kwota należna z tytułu sprzedaży na terytorium kraju wyrobów akcyzowych pomniejszona o
kwotę podatku od towarów i usług oraz o kwotę akcyzy, należne od tych wyrobów,
kwota jaką nabywca jest obowiązany zapłacić za wyroby akcyzowe, w przypadku nabycia
wewnątrzwspólnotowego,
kwota należna z tytułu dostawy wyrobów akcyzowych na terytorium państwa
członkowskiego Wspólnoty Europejskiej, w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej.
W przypadku importu podstawą opodatkowania, co do zasady, jest wartość celna wyrobów
akcyzowych powiększona o:
należne cło,
prowizję
43
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
oraz koszty pakowania, transportu i ubezpieczenia wyrobów akcyzowych poniesione do
pierwszego miejsca przeznaczenia na terytorium kraju (miejsce wymienione w dokumencie
przewozowym, na podstawie którego wyroby są importowane)
opłaty i należności pobierane przez organy celne z tytułu importu.
Zastosowanie procedury zawieszenia poboru akcyzy
Ustawa przewiduje szereg sytuacji uzasadniających zawieszenie poboru akcyzy. Są nimi:
produkcja, przetwarzanie lub magazynowanie wyrobów akcyzowych w składzie
podatkowym,
przemieszczanie wyrobów akcyzowych pomiędzy składami podatkowymi na terytorium
kraju i Wspólnoty Europejskiej, pod warunkiem dołączenia do przewożonych wyrobów
akcyzowych administracyjnego dokumentu towarzyszącego oraz złożenia zabezpieczenia
akcyzowego we właściwym urzędzie celnym,
zwolnienie wyrobów akcyzowych od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie,
eksportowanie wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego do odbiorcy na terytorium
państwa trzeciego, w sytuacji gdy przewóz tych wyrobów odbywa się przez terytorium
Wspólnoty Europejskiej,
dostarczanie wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego na terytorium kraju do nabywcy
będącego podmiotem upoważnionym przez właściwy organ podatkowy państwa
członkowskiego do stosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy,
nabywanie wyrobów akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy na
terytorium kraju przez prowadzącego skład podatkowy,
objęcie wyrobów akcyzowych zawieszającą procedurą celną.
ADT
Warunkiem zawieszenia poboru akcyzy jest złożenie we właściwym urzędzie celnym
zabezpieczenia akcyzowego. Przemieszczenie wyrobów akcyzowych w procedurze
zawieszenia poboru akcyzy odbywa się na podstawie administracyjnego dokumentu
towarzyszącego (ADT), który pobiera i sporządza prowadzący skład podatkowy. Dokument
taki powinien zostać sporządzony w pięciu egzemplarzach.
Obrót zharmonizowanymi wyrobami akcyzowymi, od których został pobrany podatek
Opodatkowanie wyrobów akcyzowych, od których został pobrany podatek akcyzowy odbywa
według innych zasad w zależności od tego, kto dokonuje ich nabycia. W przypadku
podmiotów nabywających wyroby akcyzowe w ilościach wskazujących na ich przeznaczenie
handlowe dostawa wewnątrzwspólnotowa i nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów
akcyzowych zharmonizowanych, od których została zapłacona akcyza, dokonywane są na
podstawie uproszczonego dokumentu towarzyszącego lub dokumentu handlowego, pod
warunkiem, że dokument ten zawiera takie same dane, jakie są wymagane dla
administracyjnego dokumentu towarzyszącego.
44
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
System celny
Środki taryfowe - cła
2) Instrumenty pozataryfowe to:
o charakterze restrykcyjnym:
pozwolenia przywozu i wywozu  wydawane przez odpowiednie organy
administracji na ustalone grupy towarów (najczęściej te, które podlegają
reglamentacji),
reglamentacja obrotu poprzez system koncesji, zakazów przywozu i wywozu
towarów,
kontyngenty, plafony ilościowe i wartościowe, czyli wymagająca uzyskania
pozwolenia określona ilość lub wartość towaru, która może być przywieziona lub
wywieziona z określonego obszaru celnego w danym czasie po obniżonych stawkach
celnych,
postępowanie antydumpingowe i antysubwencyjne,
umowy o samoograniczeniu (przepływu towarów w określonych kierunkach),
reguły pochodzenia; zasady określające kiedy uznaje się towar za pochodzący z
danego kraju, co ma znaczenie dla póz
niejszego traktowania go jako np. objętego
preferencjami,
opłaty wyrównawcze, związane ze wspieraniem wewnętrznej produkcji określonych
typów towarów lub przeciwdziałaniem skutkom subsydiowania,
inne; administracyjne, fitosanitarne, weterynaryjne, związane z koniecznością
spełnienia wymagań stawianych towarom przez wewnętrzne przepisy obszaru, na
który towar ten zostaje dopuszczony. Są to wszelkie atesty, certyfikaty, dopuszczenia,
świadectwa związane z bezpieczeństwem, czy spełnianiem wewnętrznych norm
szeroko pojętej jakości.
instrumenty o charakterze promocyjnym:
czasowe zawieszenie ceł,
zwroty cła,
systemy ulg i zwolnień, związane z określonym celem.
Cło jest świadczeniem
pieniężnym, jest nakładane i pobierane w pieniądzu,
obowiązkowym, zostało jednostronnie narzucone przez państwo/ grupę państw, odmowa
uiszczenia cła rodzi sankcje prawne
nieodpłatnym, jego uiszczenie nie wiąże się z świadczeniem zwrotnym
bezzwrotnym,
45
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
ogólnym. zostało ustalone w oderwaniu od określonych osób i jest pobierane w sytuacji
wystąpienia określonych zjawisk (najczęściej przy dopuszczeniu do obrotu poszczególnych
rodzajów towarów pochodzących z określonych krajów)
Klasyfikacja ceł ze względu na
cel ich nakładania; cła fiskalne i ochronne (prohibicyjne, ekspansywne, wychowawcze),
sposób podejmowania decyzji o ich wysokości; cła konwencyjne i autonomiczne,
kierunek obrotu towarowego; cła importowe, tranzytowe i eksportowe,
podejście do krajów pochodzenia towarów; cła preferencyjne i dyskryminacyjne (retorsyjne,
wyrównawcze, antydumpingowe),
rozpiętość taryfy celnej; cła maksymalne i minimalne.
Stawki celne
Stawki celne - określone (najczęściej procentowo) wielkości poboru należności celnych
naliczane zazwyczaj od wartości celnej towaru (stawki ad valorem), dużo rzadziej od jego
ilości/ masy lub tych dwóch wielkości łącznie.
Stawki celne mogą być zróżnicowane ze względu na:
kraj pochodzenia towaru: stawki preferencyjne, obniżone, podstawowe
stopień przetworzenia towaru; ogólną zasadą jest ich wzrastająca wielkość wraz ze stopniem
przetworzenia.
Stawki obniżone
wynikające z umów dwu- lub wielostronnych:
1) umów międzynarodowych o wolnym handlu; wachlarz tych umów jest bogatszy niż
dawniej w Polsce i obejmuje następujące kraje; Algieria, Autonomia Palestyńska, Bułgaria,
Chile, Egipt, Izrael, Jordania, Liban, Maroko, Meksyk, Norwegia, RPA, Rumunia, Syria, Tunezja,
2) porozumienia zawartego z Europejskim Obszarem Gospodarczym, w skład którego
wchodzą kraje zrzeszone w EFTA ( Norwegia, Islandia, Lichtenstein),
3) tzw. układu ACP; układ ten skupia kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku w liczbie 77 krajów w
tym np. Angola, Dominikana, Gwinea, Haiti, Jamajka, Kamerun, Kenia, Nigeria itp.
stanowiących obszary dawniejszych kolonii państw europejskich.
Stawki obniżone wynikają zarówno z umów dwu - lub wielostronnych, jak i z jednostronnie
przyznanych przez UE preferencji określonym grupom państw. Skorzystanie ze stawek
obniżonych jest uzależnione jedynie od pochodzenia towaru.
Stawki obniżone przyznane jednostronnie dotyczą:
towarów pochodzących z krajów bałkańskich (Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Serbia i
Czarnogóra, Macedonia).
towarów z układu OCT  zrzeszający kraje i terytoria zamorskie np. Polinezja Francuska,
Kajmany, Antyle Holenderskie, Falklandy, Brytyjskie Wyspy Dziewicze będące pod
administracją Holandii, Danii, Anglii i Francji.
46
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
Stawki preferencyjne w systemie GSP
(General System Preference):
ogólny system preferencji oparty na koncepcji pomocy dla krajów słabo rozwiniętych i
rozwijających się. W tej grupie znajduje się ok. 160 najbiedniejszych krajów świata, dla
których kraje członkowskie UE otwierają swoje rynki zbytu obniżając cło przywozowe.
Stawki podstawowe (niepreferencyjne)
dla których towary te pochodzą z krajów należących do WTO (World Trade Organisation) lub
dla których stosuje się KNU (Klauzule Najwyższego Uprzywilejowania).
Klauzulą tą objęte są m.in. kontakty handlowe z Rosją i Ukrainą i stanowią one akt wzajemnej
lojalności opierający się na dwustronnym zaniechaniu retorsji celnych.
Dokumentowanie pochodzenia towarów
Stawki obniżone
deklaracje o pochodzeniu na fakturze eksportowej spisane wg określonej formuły i
sporządzenie kiedy kwota wartości przesyłki nie przekracza 6000 EURO,
świadectwo EUR 1 wystawione na dostawy o wartości powyżej 6000 EURO. Wyjątek
stanowią Syria, Algieria, gdzie w/w progi stanowią 2820 EURO oraz Maroko i Tunezja przy
poziomie 5110 EURO.
W większości umów przewiduje się też możliwości potwierdzania pochodzenia deklaracją
wystawioną przez upoważnionego eksportera (procedura uproszczona) i to niezależnie od
wielkości przesyłki.
Upoważniony eksporter to podmiot mogący samodzielnie potwierdzać pochodzenie towaru
niezależnie od wielkości i wartości przesyłki. Uprawnienia te uzyskuje się w drodze pozwolenia, które
w Polsce wydaje naczelnik urzędu celnego właściwy dla siedziby podmiotu (wnioskodawcy).
Stawki preferencyjne dla GSP
dokument FORM A lub
klauzula o pochodzeniu zamieszczona na fakturze eksportera. Granicą jest kwota 6000 EURO.
Trzeba pamiętać, że w tym przypadku nie występuje instytucja upoważnionego eksportera.
Stawki podstawowe
zapisy na fakturze handlowej lub specyfikacji wysyłkowej typu: "Made in China" lub "Country
of Origin USA"
trwałe oznaczenie na towarze np. w postaci tabliczki znamionowej na maszynie, odlewu logo
firmy na częściach metalowych lub nadruku na spodzie dywanu
świadectwo pochodzenia typu  Certificate of origin .
Uproszczone sposoby zgłoszeń celnych
zgłoszenie celne niekompletne
47
Zakaz rozpowszechniania materiału bez zgody właściciela! Przygotowano w celach edukacyjnych!
złożenie dokumentów handlowych lub urzędowych z wnioskiem o objęcie towarów
procedurą celną
wpisanie towarów do rejestrów prowadzonych przez osobę posiadającą pozwolenie na
stosowanie procedury uproszczonej - tzw. procedura w miejscu
Procedury celne
dopuszczenie do obrotu,
tranzyt,
skład celny,
uszlachetnianie czynne,
przetwarzanie pod kontrolą celną,
odprawa czasowa,
uszlachetnianie bierne,
wywóz.
Dług celny
Przez określenie dług celny należy rozumieć powstałe z mocy prawa zobowiązanie do
uiszczenia należności celnych przywozowych (dług celny w przywozie), jak i do uiszczenia
należności celnych wywozowych (dług celny w wywozie).
Dług celny powstaje:
w majestacie prawa, kiedy podmiot dokona zamierzonych czynności w celu zmiany statusu
celnego towaru (art. 201 WKC)
oraz w wyniku naruszenia prawa celnego (art. 202  205 WKC).
Dłużnicy celni w nielegalnym wprowadzeniu towaru
osoba, która dokonała takiego wprowadzenia,
osoby, które uczestniczyły we wprowadzeniu i które wiedziały lub mogły wiedzieć, iż towar
został wprowadzony nielegalnie.
nabywcy lub posiadacze towaru na terenie kraju, które w chwili nabycia towaru bądz
wejścia
w jego posiadanie wiedziały lub mogły wiedzieć o tym, że jest to towar, który został usunięty
spod dozoru celnego.
48