qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty
uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd
fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx
cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
Międzynarodowe Stosunki
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
Gospodarcze - wykłady
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
dr Elżbieta Kacperska
hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc
vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc
vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
hjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbn
mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert
yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas
dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklz
06-03-2013
Literatura:
P. Bożyk Międzynarodowe stosunki gospodarcze PWE 2008
Bożyk, Misala, Puławski Międzynarodowe stosunki ekonomiczne
Bożyk (red.) Egzemplifikacja międzynarodowych stosunków gospodarczych , Wyd. WSHiP
im. Aazarskiego, Warszawa 2004
Budnicki A., Międzynarodowe stosunki gospodarcze PWE, Warszawa 2001
Rymarczyk J. (red.), Międzynarodowe stosunki gospodarcze , PWE, Warszawa 2006
Egzamin:
5 pytań opisowych (30 min) max. 20 pkt
06.03.
20.03.
10.04.
24.04.
15.05.
29.05.
12.06.
19.06. - egzamin zerowy
26.06. - I termin egzaminu 11:00
Temat: Pojęcie międzynarodowych stosunków gospodarczych.
Międzynarodowe stosunki:
stosunki społeczne, które kształtują się ponad granicami państw między państwami oraz
innymi podmiotami;
organizacje, przedsiębiorstwa, partie.
Cechy charakterystyczne:
brak hierarchicznego podporządkowania;
zachodzą między niezależnymi podmiotami;
suwerennymi państwami;
poliarchia wiele równorzędnych władz;
władza w mniejszym stopniu uporządkowana;
żywiołowe;
ciągle się rozwijają;
obejmują coraz więcej dziedzin życia;
zinstytucjonalizowane.
Rosnący zakres potrzeb społecznych powoduje, że państwa i inne podmioty nie mogą zaspokajać za
pomocą narodowych dóbr i środków i są zmuszone do korzystania z dorobku i osiągnięć innych
poprzez rozwój kontaktów międzynarodowych.
Stosunki międzynarodowe dzielimy na:
1) ze względu na liczbę uczestników:
dwustronne;
wielostronne;
2) ze względu na charakter stosunków między uczestnikami:
przyjazne, sojusznicze, integracyjne, międzynarodowe;
normalnej współpracy;
niezbyt zaawansowanej współpracy;
rywalizacja;
spory i kryzysy;
konflikty i wojny.
3) ze względu na ich przedmiot:
polityczne dotyczą spraw bezpieczeństwa, porządku międzynarodowego, rozwoju państw,
(są zdominowane przez państwa, dotyczą zagadnień najważniejszych dla interesów państw,
grup państw)
społeczne dotyczą oświaty, informacji, sztuki, dorobku naukowego, sportu, turystyki,
zagrożeń społecznych, ekologii;
gospodarcze obejmują obrót towarami, usługami, kapitałem, technologią, wspólnych
przedsięwzięć gospodarczych itp.
Międzynarodowe stosunki gospodarcze to interdyscyplinarna dziedzina nauki, mająca na celu
wyjaśnianie prawidłowości i mechanizmów współpracy międzynarodowej, a szczególnie handlu oraz
przepływu kapitału i siły roboczej.
Gospodarka światowa to zbiór krajowych i międzynarodowych podmiotów gospodarczych
głównie przedsiębiorstw i instytucji rynkowych połączonych ze sobą przez system powiązań w
zakresie handlu i innych form współpracy, lecz działających w ramach państw i ich ugrupowań,
oddzielonych od siebie granicami politycznymi.
Międzynarodowe stosunki gospodarcze składają się z:
1. teorii (prawa uniwersalne i specyficzne)
2. międzynarodowej polityki ekonomicznej.
Teoria zajmuje się badaniami praw ekonomicznych rządzących procesami zachodzącymi w
gospodarce światowej.
Międzynarodowa polityka ekonomiczna określa metody i środki osiągania przez państwo
postawionych sobie celów gospodarczych oraz osiągania różnych celów w drodze współpracy
gospodarczej z zagranicą (porozumienia, instytucje, organizacje)
MSG jako dyscyplina naukowa:
zajmuje się opisem istniejących powiązań gospodarczych między przedsiębiorstwami z
różnych krajów, ustalaniem prawidłowości w nich występujących i prognozowaniem ich
rozwoju.
MSG czerpie z dorobku:
ekonomii;
prawa;
socjologii;
geografii ekonomicznej;
historii gospodarczej;
finansów;
zarządzania.
Międzynarodowe powiązania dzielimy na:
1) rzeczowe w postaci towarów i usług oraz czynników produkcji (czyli przepływ kapitału
technologii, migracje siły roboczej i obrót bogactwem mineralnym)
2) funkcjonalne:
geograficzne (przepływ towarów; formy integracyjne w takich relacjach jak kraj-kraj, kraj-
grupa krajów, grupa krajów-grupa krajów, kraj-gospodarka światowa, grupa krajów-
gospodarka światowa)
finansowe (sfera regulacyjna mechanizmy systemów pieniężnych)
MSG stawia pytania:
Kto jest podmiotem MSG?
Co jest przedmiotem MSG?
Jaka jest wymiana między podmiotami?
Jaka jest intensywność powiązań?
Przedmiot MSG:
Międzynarodowe przepływy towarów
Międzynarodowe przepływy usług
Międzynarodowe przepływy kapitału
Międzynarodowe przepływy siły roboczej
Międzynarodowe przepływy wiedzy
Międzynarodowe przepływy technologii
Międzynarodowe przepływy polityki
Podmioty MSG:
państwa
ugrupowania międzynarodowe
korporacje transnarodowe
organizacje międzynarodowe
gospodarstwa domowe
20-03-2013
Temat: Międzynarodowy podział pracy
P. Bożyk MSG rozdział 2 str. 19-32
Międzynarodowy podział pracy zjawisko historyczne wykształcone w procesie ewolucji
społecznego podziału pracy dokonującego się między podmiotami prowadzącymi działalność
gospodarczą w obrębie różnych organizmów (państw)
Idea Międzynarodowego podziału pracy
Międzynarodowy podział pracy
1. Historia
2. Istota
3. Charakter
4. Czynniki kształtujące
5. Podmioty
ę!
istota
! MPP charakter
podmioty historia
czynniki
!
Rys historyczny MPP
społeczny podział pracy (plemiona, wymiana płodów, rzemiosło, przemysł) kryterium
podziału były bezwzględne różnice w kosztach produkcji
tradycyjny MPP
współczesny MPP
przyszły MPP
Różnice między społecznym a międzynarodowym podziałem pracy:
państwo a nie regiony
międzynarodowy podział pracy ma trwały charakter
korzyści dla uczestniczących w podziale
Etapy rozwoju międzynarodowego podziału pracy
I etap międzynarodowego podziału pracy tradycyjny do XIX w.
II etap międzynarodowego podziału pracy przemysłowy dominował w II-lata 80-te XX wieku
III etap międzynarodowego podziału pracy informacyjno-technologiczny przełom XX i XXI
Tradycyjny MPP
1. Dwubiegunowy podział świata:
centrum gospodarcze i przemysłowe
kolonie i obszary zależne
2. Towarowy charakter wymiany międzynarodowej
3. Odkrycia naukowe przypadkowe
4. Niewielka rola państwa w finansowaniu badań naukowych
5. Produkcja przemysłowa miała charakter bardziej pracochłonny i materiałochłonny
6. Produkcja miała charakter jednostkowy i małoseryjny
7. Specjalizacja międzygałęziowa
Zdarzenia wpływające na zanik tradycyjnego międzynarodowego podziału pracy:
1. Zmiana układu sił po I Wojnie Światowej
2. Rewolucja socjalistyczna w Rosji
3. Kryzys gospodarczy 1929-1933
4. Skutki II Wojny Światowej
5. Powstanie krajów socjalistycznych
6. Upadek kolonializmu
Przemysłowy międzynarodowy podział pracy:
1. Szybki postęp naukowo-techniczny i produkcyjny
2. Zorganizowane i kierowane prace badawcze
3. Wysoko wykwalifikowana kadra, nowoczesna infrastruktura techniczno-laboratoryjna,
wysokie fundusze, prywatne badania
4. Masowość i wielkoseryjność produkcji
5. W handlu międzynarodowym dominacja krajów uprzemysłowionych
6. Mobilność i przenośność czynników produkcji
7. Pogłębiona specjalizacja produkcji przemysłowej
Złota triada
Informacyjny międzynarodowego podziału pracy:
1. Dostęp do informacji
2. Komputeryzacja procesów wytwórczych
3. Podnosi się jakość i wydajność pracy
4. Rosnący postęp naukowo-techniczny
5. Rozwój Internetu
6. Rozwój elektronicznego rynku
7. Informacja a ochrona danych
8. Unowocześnienie infrastruktury telekomunikacyjnej
9. Dynamiczny rozwój rynku usług
10. Zaawansowane informatyczne systemy zarządzania
11. Automatycznie sterowana i zarządzana produkcja
12. Presja na samo dokształcanie
13. Specjalizacja w dziedzinach o wysoko zaawansowanej wiedzy tj. informatyka, elektronika,
fizyka kwantowa, biotechnologia, farmacja
14. Zacieśnianie powiązań kooperacyjnych i współpracy międzynarodowej
15. Stowarzyszenie globalnego rynku kapitałowego
ISTOTA MPP
szczególny typ podziału pracy: specjalizacja produkcji:
istnienie
przedmiotowa technologiczna
odpowiedniej
infrastruktury
organizacyjno-
trwałe
ekonomicznej i
koprodukcja
nadwyżki
między- wewnątrz-
technicznej
naturalna (kooperacja
uczestnicy produkcyjne w
zapewniającej gałęziowa gałęziowa
przemysłowa)
znajdują się w jednych łatwość,
trwałość i
różnych krajach i
bezpieczeństwo
krajach możliwości
oraz duża
ich zbytu w
intensywność i
innych
regularność
powiązań z
innymi
państwami
1. Różnice w warunkach naturalnych (czynniki strukturalne):
klimat
zasoby naturalne
różne zasoby ludzkie
różnice w wyposażeniu w bogactwa naturalne
zasoby kapitału
2. Czynniki techniczne
1. Różnice w poziomie uprzemysłowienia:
rewolucja przemysłowa
2. Różnice w poziomie techniki i technologii:
rewolucja naukowo-techniczna
postęp naukowo techniczny
Przyczyny różnic.
3. Czynniki instytucjonalne (systemowe):
ustrój polityczny
polityka gospodarcza
traktaty i umowy międzynarodowe
4. Czynniki koniunkturalne
podmioty MPP
ugrupowania przedsiębiorstwa przedsiębiorstwa
państwa
regionalne ponadnarodowe narodowe
Międzynarodowa komplementarność struktur gospodarczych:
komplementarność wzajemne dopasowanie tych struktur w obrębie dwóch lub większej
liczby krajów
komplementarność jako stan i proces
Komplementarność może mieć charakter:
międzygałęziowy różnice w zasobach czynników produkcji np.: Rosja-Europa Zachodnia,
Polska-Szwecja
wewnątrzgałęziowy różnice w wydajności czynników produkcji wzajemne uzupełnianie
się producentów, zespołów, części
Komplementarność a współzależność ekonomiczna:
współzależność oznacza wzajemne uzależnienie od siebie podmiotów uczestniczących w
międzynarodowym podziale pracy
zależność oznacza asymetrię w stosunkach między podmiotami uczestniczącymi w
międzynarodowym podziale pracy
Metody zwiększania komplementarności struktur gospodarczych
międzynarodowa specjalizacja produkcji
międzynarodowa kooperacja w produkcji
produkcja na wielką skalę
produkcja wielkoseryjna
Międzynarodowa specjalizacja produkcji
oznacza ograniczenie asortymentu wytwarzanych wyrobów lub liczby realizowanych
procesów technologicznych
Rodzaje specjalizacji
1. Ze względu na liczbę partnerów
dwustr&
Międzynarodowa kooperacja w produkcji
Międzynarodowa kooperacja w produkcji jest to specjalizacja uzgadniana z partnerami
zagranicznymi w efekcie, którego zawierają porozumienie międzynarodowe gwarantujące
zbyt towarów będących przedmiotem specjalizacji.
W porozumieniu&
10-04-2013
Temat: Międzynarodowy handel towarami
P. Bożyk rozdział 3 str. 33-43 Warszawa 2008
Długofalowe tendencje w rozwoju międzynarodowego handlu towarami
wzrost udziału handlu zagranicznego w produkcji przemysłowej
zmiany w strukturze towarowej handlu międzynarodowego wyrażającej się wzrostem udziału
wyrobów przemysłowych i obniżką udziału surowców i żywności
zmiany w strukturze geograficznej handlu międzynarodowego wzrost udziału krajów
rozwiniętych gospodarczo i obniżką udziału krajów słabo rozwiniętych
Wzrost udziału handlu zagranicznego w produkcji przemysłowej
I Otwieranie gospodarek
1) Strategia rozwoju autonomicznego
A decyzje producentów i konsumentów w poszczególnych krajach
B decyzje eksporterów i importerów w tych krajach
C decyzje państwa dotyczące zagranicznej polityki ekonomicznej
2) Strategia rozwoju otwartego
II Wzrost komplementarności struktur gospodarczych
specjalizacja
kooperacja
produkcja na wielką skalę
produkcja wielkoseryjna
III Liberalizacja handlu międzynarodowego
zniesienie ceł
obniżenie instrumentów para i pozataryfowych
podpisanie umowy wielostronnej GATT 1947 a pózniej powstanie WTO 1994
IV Integracje regionalne
Tworzenie stref wolnego handlu
Unie celne
Wspólny rynek
Efekt przesunięcia handlu
Efekt kreacji handlu
V Przyspieszenie tempa wzrostu produkcji towarów nowych
liderzy technologicznie
kraje opóznione
Zmiany w strukturze towarowej handlu międzynarodowego
wzrost udziału wyrobów przemysłowych w handlu międzynarodowym
względnie wysokie tempo wzrostu produkcji przemysłowej
względnie wysokie tempo wzrostu popytu na wyroby przemysłowe
względnie wysokie tempo wzrostu cen wyrobów przemysłowych
względnie wysokie tempo wzrostu handlu wyrobami przemysłowymi
spadek udziału surowców i żywności w handlu międzynarodowym
Zmiany w strukturze geograficznej handlu międzynarodowego:
Kraje uprzemysłowione
względnie szybki rozwój gospodarczy
względnie duże otwarcie gospodarek
względnie szybki rozwój handlu zagranicznego
Kraje słabo rozwinięte
względnie wolny rozwój gospodarczy
samowystarczalność
niski poziom powiązań z zagranicą
względnie wolne tempo wzrostu handlu zagranicznego
Temat: Teorie handlu międzynarodowego
P. Bożyk rozdział 3 43-58
Główne przyczyny rozwoju importu
1. Brak produkcji w kraju importującym
1.1. trwały ze względu na wyposażenie w zasoby
związany z opóznieniem rozwoju gospodarczego
związany z opóznieniem rozwoju technicznego
ze względu na określone warunki klimatyczne
1.2. średniookresowy, przejściowy
1.3. krótkoterminowy
2. Występowanie międzynarodowych różnic kosztów i cen towarów
2.1. jako skutek występujących różnic wielkości popytu
2.2. jako skutek międzynarodowych różnic poziomu kosztów:
a) różnice spowodowane odmiennym wyposażeniem w czynniki produkcji
b) różnice spowodowane występowaniem tzw. korzyści skali
2.3. różnice spowodowane odmienną jakością czynników
a) jako skutek odmiennych warunków naturalnych
b) jako skutek zróżnicowania intensywności działalności gospodarczej
c) jako skutek zróżnicowania kwalifikacji pracowników
3. Zróżnicowanie towarów i preferencji konsumentów jako efekt strategii przedsiębiorstw
3.1. zróżnicowanie preferencji towarów
3.2. zróżnicowanie towarów jako efekt celowej działalności przedsiębiorstw
Główne przyczyny rozwoju eksportu
1. Dysponowanie określonymi towarami przy ich całkowitym lub przejściowym braku w innych
krajach
a) dysponowanie trwale towarami ze względu na wyposażenie w zasoby naturalne względy
klimatyczne
b) dysponowanie przejściowe, średniookresowe:
na skutek przewagi produkcyjnej względem poziomu rozwoju na skutek przewagi
komparatywnej
c) dysponowanie przejściowe krótkookresowe:
na skutek zróżnicowania cykli koniunkturalnych
na skutek wypadków losowych, strajków
2. Występowanie komparatywnych różnic kosztów i cen
różnice cen jako skutek odmiennych warunków popytu
różnice cen jako skutek zróżnicowania poziomu kosztów
- spowodowane odmiennym wyposażeniem w czynniki produkcji
- spowodowane występowaniem tzw. korzyści skali
różnice spowodowane odmienną jakością czynników
- jako skutek odmiennych warunków naturalnych
- jako skutek zróżnicowania kwalifikacji kadr i intensywności działalności
inwestycyjnej
3. Zróżnicowanie towarów i preferencji konsumentów jako efekt strategii przedsiębiorstw
zróżnicowanie preferencji&
&
Przyczyny różnic w dysponowaniu towarami
1. Związane ze zróżnicowaniem możliwości produkcji
absolutne o charakterze trwałym związane z warunkami rolnymi np.: zasobami surowców,
jakością ziemi, klimatem
charakterze przejściowym długookresowe i średniookresowe
- związane z różnicami w poziomie wiedzy technicznej i kwalifikacji kadr
- związane z ograniczeniami o charakterze prawnym (prawem patentowym)
- związane z różnicami poziomu konkurencyjności (np.: zasoby kapitału)
krótkookresowe
- związane z asynchronicznością cyklu koniunkturalnego
- związane z innymi krótkookresowymi wahaniami produkcji i konsumpcji
2. Będące konsekwencją specjalizacji międzynarodowej
3. Związane ze zróżnicowaniem towarów i preferencji konsumentów
4. Związane z występowaniem restrykcyjnych elementów mechanizmu współpracy
związane z restrykcyjną polityką ekonomiczną poszczególnych krajów
związane z polityką przedsiębiorstw
08-05-2013
Teoria neoklasyczna
Zapoczątkowana przez J.S. Milla, pozwijana przez A. Marshalla
wprowadził on pojęcia krzywych zaoferowania oraz elastyczności podaży i popytu
podział korzyści zależy od elastyczności popytu i podaży w obu krajach. Relatywnie większe
korzyści odnosić będzie kraj o bardziej elastycznej gospodarce, a więc silniej reagujący na
zmiany w relacji wymiennej
Teoria kosztów realnych XIX w.
propagował ją J. Viner
korzystna specjalizacja istnieje tylko wtedy, gdy między współpracującymi krajami występują
względne różnice realne ujmowanych i wyrażanych w pieniądzu kosztów zastosowania
pracy i innych czynników produkcji
teoria jest oparta na użyteczności krańcowej
koszty wykorzystywania czynników ujmowane są subiektywnie
Wprowadzono specyficzne kategorii np.:
jako realne koszty pracy wprowadzono przykrość spowodowaną pracą oraz koniecznością
wyrzeczenia się wypoczynku przez pracowników
jako realne koszty kapitału przykrość jego właścicieli z powodu wyrzekania się części
konsumpcji w celu zaoszczędzania środków na akumulację oraz zwiększenie skali
działalności gospodarczej i konsumpcji w przyszłości
zasada ta była obarczona zbyt wieloma mankamentami statyczność, niewielka wartość
informacyjno-operacyjna itd.
Teoria kosztów alternatywnych
twórca, austriacki ekonomista G. Haberler
jest rozwinięciem klasycznej teorii kosztów względnych - założył on, że każdy kraj dysponuje
określonym zasobem czynników produkcji, które mogą być alternatywnie zastosowane w
gałęzi P produkującej towar p lub w gałęzi S wytwarzającej towar s
każdy kraj jest w stanie wytworzyć pewną ilość towaru p, koncentrując się wyłącznie na jego
produkcji, bądz pewną ilość towaru s, bądz pewną kombinację tych towarów przy skierowaniu
czynników produkcji częściowo do gałęzi P i częściowo do gałęzi S
zawsze istnie alternatywa wyboru gałęzi P lub S
koszt alternatywny to konieczność rezygnacji z produkcji określonej ilości towaru P po to, aby
wytworzyć określoną ilość towaru S
przesunięcia powinny być racjonalne, w kierunku specjalizacji
każdy kraj powinien specjalizować się w tych dziedzinach lub produktach, w przypadku
których na relatywnie niższe koszty alternatywne zasada kosztów alternatywnych
Teoria Heckschera-Oklina
kierunki specjalizacji określa proporcja pomiędzy zasobami czynników pozostającymi w
dyspozycji różnych gospodarek
każdy kraj specjalizuje się w produkcji tego dobra, którego wytwarzanie wymaga względnie
intensywnego wykorzystania tego czynnika, który jest w nadmiarze
powodem jest taniość tego czynnika
eksportuje się dobra, którego czynniki wytwórcze są w danym kraju tanie, a importuje te,
których czynniki wytwórcze są drogie
Krytyka teorii Heckschera-Oklina przez Leontiefa
Uznawana bardzo długo bez większych zastrzeżeń za najlepszy sposób prezentacji kierunków
rozwoju handlu międzynarodowego
podważona przez Leontiefa w 1955
przeprowadził analizę struktury handlu zagranicznego USA po II Wojnie Światowej
wykazał, że USA nie zachowują się jak kraj zasobny w kapitał eksport był mniej
kapitałochłonny od importu
Międzynarodowy handel towarami a dochód narodowy
P. Bożyk rozdział III str. 64-84
Handel zagraniczny a dochód
dochód z handlu międzynarodowego jest częścią dochodu narodowego
wyodrębniamy dochód pod postacią
o PKB z amortyzacją
o PKN = PKB ekonomiczne zużycia majątku trwałego
Ujęcie korzyści z handlu międzynarodowego
Mikroekonomiczne mają charakter statyczny
Makroekonomiczne
Dochód narodowy określony w formie brutto (z amortyzacją) nazywamy produktem narodowym
brutto
Wyodrębniamy dochód pod postacią:
o PNB z amortyzacją
o PNN = PKB ekonomiczne zużycia majątku trwałego
Produkt narodowy netto nosi nazwę dochodu narodowego netto.
Gospodarka zamknięta
Y = K+ I+ G lub Y= K+O+G
I=O
Gospodarka otwarta
Y=K+I+G+Ex-Im
Ex-Im=D saldo handlu zagranicznego
Sposoby zwiększania dochodu z handlem zagranicznym
szybszy wzrost importu niż eksportu
poprawa efektywności gospodarowania
Ujemne saldo handlu zagranicznego
D(-) = Im Ex > 0
Ujemne saldo może być finansowane przez:
napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich lub portfelowych
kredyty kupieckie i kredyty zagraniczne banków handlowych
kredyty państwowe i instytucji międzynarodowych
pomoc zagraniczna
transfery zagraniczne
spadek rezerw dewiz państwa
Może wywołać skutki recesyjne
Dodatnie saldo handlu zagranicznego
D(+)=Ex-Im>0
Dodatnie saldo może być finansowane przez:
eksporterów, którzy wykorzystują wtedy część należności za sprzedane towary zagranicą np.:
pozostawiając je na rachunkach bankowych, dokonując inwestycji bezpośrednich, bądz
portfelowych
Banki handlowe, które odkupują dewizy od eksporterów i pozostawiają je zagranicą w formie
własnych inwestycji
Państwo, które wykupuje nadwyżkę od banków handlowych i powiększa o nią swoje rezerwy
walutowe lub nabywa inne aktywa za granicą
Może wywoływać presję inflacyjną.
Dochód z handlu zagranicznego
dochód sensu largo zwany też dochodem z międzynarodowego podziału pracy może być
ustalony przez różnicę między iloczynem wydajności pracy i zatrudnienie w danym kraju w
warunkach gospodarki otwartej a iloczynem wydajności pracy i zatrudnienia w tym kraju w
warunkach gospodarki zamkniętej
dochód sensu stricte - zwany dochodem z handlu zagranicznego określany jest przez różnicę
między iloczynem wydajności pracy i zatrudnienia w danym kraju przy produkcji towarów
eksportowych a iloczynem wydajności pracy i zatrudnienia w tym kraju przy produkcji
towarów zastępujących import
Wpływ handlu na efektywność produkcji.:
efektywność produkcji to stosowanie efektów do nakładów ponoszonych w działalności
produkcyjnej
Formy wpływu na efektywność produkcji:
przez zmianę struktury produkcji w kierunku dziedzin bardziej efektywnych dzięki
wykorzystaniu przewag komparatywnych (koszty przekształceń i niekorzystnych)
przez zwiększanie skali produkcji dzięki specjalizacji eksportowej (obniżenie jednostkowych
kosztów produkcji)
przez zastosowanie importowanych technologii
przez oddziaływanie konkurencji zagranicznej na krajowych twórców (czynnik wymuszający
modernizację eliminujący krajowe monopole)
Wpływ handlu zagranicznego na zmiany koniunkturalne w gospodarce:
rozwój cykliczny: poprawa, ożywienie, recesja, depresja
załamanie popytu w kraju przy rosnącym zapotrzebowaniu zagranicą towarów eksportowych
może spowodować uniknięcie recesji i pojawienie się ożywienia
Wpływ handlu zagranicznego na wzrost dochodu:
zależy od tego, czy w kraju występuje nadwyżka, czy niedobór oszczędności
W gospodarce zamkniętej tempo wzrostu ("Y/Y) zależy od udziału inwestycji w dochodzie
narodowym (I/Y) i od efektywności inwestycji ("Y/I)
Mnożnik (inwestycyjny, eksportowy) współczynnik określający przyrost dochodu narodowego z
tytułu wzrostu gospodarczego (przyrostu inwestycji, eksportu)
Może kształtować się w przedziale od 1 do ":
mnożnik równy 1 oznacza, że wzrost gospodarczy nie zwiększa dochodu narodowego
mnożnik większy od 1 oznacza, że przyrost dochodu narodowego przewyższa przyrost
inwestycji bądz eksportu
Mnożnik występuje tylko w gospodarce rynkowej charakteryzującej się wykorzystanymi
możliwościami produkcyjnymi (rezerwami aparatu produkcyjnego i wolnymi zasobami).
Jest on uruchamiany impulsem (przyrost inwestycji, eksportu) kreującym dodatkowy popyt.
15-05-2013
P. Bożyk rozdział 3 str. 43-58
Teorie handlu międzynarodowego
Teorie przedklasyczne
1. Dogmat słusznej ceny XIII w.
2. Merkantylizm
Teorie klasyczne
1. Teoria kosztów absolutnych
2. Teoria kosztów komparatywnych
Teorie neoklasyczne
1. Prawo wzajemnego popytu J.S. Milla
2. Krzywe wzajemnego popytu A. Marshalla
3. Teoria obfitości zasobów
4. Teoria kosztów realnych
5. Teoria kosztów alternatywnych
Współczesne teorie handlu międzynarodowego:
1. Teorie neoczynnikowe
2. Teorie neotechnologiczne
3. Teorie popytowo-podażowe
Merkantylizm
uznawana za I teorię wymiany międzynarodowej
przedstawiciele:
o J.B. Colbert Francja
o J. Mun Anglia
merkantyliści zwani byli monetarystami lub bulionistami
Doktryna:
wskazywała, ze bogactwo kraju tworzą zasoby pieniądza kruszcowego (ale nie kopalnie złota i
srebra, bo można je kupić za np.: płody rolne)
zródeł bogactwa narody dopatrywali się w kształtowaniu dodatniego bilansu handlowego
wskazywali na celowość zwiększania przez każdy kraj zasobów różnego rodzaju kruszców
szlachetnych
sugerowali stosowanie polityki ekonomicznej ułatwiającej osiąganie powyższych celów
poprzez cła, kontyngenty i subwencje
Teoria merkantylistyczna została wyparta przez szkołę klasyków
Zmodyfikowane poglądy są nadal aktualne:
nadwyżka handlowa pozwala pełniej wykorzystać moce produkcyjne
zainwestowanie zagranicą staje się zródłem dochodu
umożliwia gromadzenie rezerw walutowych
integruje kraj ekonomicznie z zagranicą (przyzwyczaja producentów do działań na rynku
światowym)
Teoria klasyczna w Anglii w XVIII w
Założenia
na rynku panuje konkurencja doskonała nikt nie ma wpływu na cenę
rynek jest przejrzysty, czyli wszyscy wiedzą jakie są ceny
w danym kraju istnieje doskonała mobilność czynników produkcji natomiast pomiędzy
krajami czynniki są nie mobilne
istnieje wolny handel państwa nie ograniczają w żaden sposób wymiany
nie bierze się pod uwagę kosztów transportu
W ramach szkoły klasycznej powstały 2 teorie:
teoria kosztów absolutnych
teoria kosztów względnych
Teorię klasyczną dzielimy na 2 części:
1. Teorię wolnego handlu
wolna konkurencja
wolny handel
przenośność czynników produkcji wewnątrz krajów i jej brak pomiędzy krajami
brak postępu technicznego
2. Model handlu międzynarodowego
2 kraje
2 produkty
1 czynnik produkcji tj. praca
Teoria kosztów absolutnych
jej twórcą był A. Smith 1776 Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów
teoria wskazywała: kraj powinien eksportować te towary, które wytwarza mniejszym kosztem
niż zagranica, a importować dobra, które wytwarza drożej
miarą kosztów była ilość pracy potrzebna do wytworzenia jednostki towaru
dzięki specjalizacji i wymianie zarówno kraj jak i zagranica odnosiły korzyści nie ponosząc
dodatkowych kosztów
zmianie uległa jedynie struktura produkcji w kraju i zagranicą
uważali, że żaden z partnerów nie mógł stracić
Smith sądził, że handel międzynarodowy będzie przynosił korzyści tylko temu krajowi, który
będzie miał bezwzględną przewagę w kosztach produkcji nad innym krajem
Przewaga absolutna
oznacza zdolność kraju do wyprodukowania większej ilości produkcji z danych zasobów
wytwórczych niż w kraju konkurenta, a więc przewaga w zakresie jednostkowych kosztów
produkcji przy wytwarzaniu określonych dóbr. Jej zródłem może być większa obfitość
zasobów np.: więcej ludzi do pracy
Przykład przewagi absolutnej
Wielka
Krajowe nakłady pracy ogółem USA
Brytania
Pszenica 1 h 6 t 1 t
Sukno 1 h 3 m 6 m
Krajowe nakłady pracy na produkcję jednostki towaru
mierzonej czasem
Pszenica 1 t 10 min 60 min
Sukno 1 m 20 min 10 min
Kierunki pożądanej specjalizacji
Pszenica 6 t -
Sukno - 6 m
Teoria kosztów względnych
Twórca D. Ricardo 1817 Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania
Wzajemnie korzystna wymiana jest możliwa także wtedy kiedy jeden z partnerów produkuje
wszystkie towary drożej
Do wymiany dochodzi wówczas gdy przewaga w kosztach wytwarzania poszczególnych
produktów jest różna
Przewaga względna jest przewagą porównawczą wyliczoną na podstawie zestawienia przewag
absolutnych
kraj z przewagą absolutną w produkcji dwóch dóbr na przewagę względną w produkcji tego
dobra przy którym przewaga absolutna w efektywności produkcji jest największa
przy względnej przewadze w produkcji któregoś z dóbr musi wykazywać jednocześnie
względną stratę w produkcji drugiego
przewagę względną w wytwarzaniu określonego dobra ma więc ten kraj, w którym koszty
alternatywne wytworzenia tego dobra są niższe
Przewaga komparatywna
zdolność kraju do wytworzenia pewnych dóbr w kosztach relatywnie niższych niż innych dóbr
w stosunku do innych krajów, co gwarantuje realizację korzyści produkcyjnych i
konsumpcyjnych
przewagę można ustalić z zestawienia przewag absolutnych dla badanych dóbr i krajów
Koszt komparatywny
koszt wytworzenia jednostki dobra, wyrażony w jednostce innego dobra. Można zdefiniować
jako relację między absolutnym kosztem jednostki wytworzenia dwóch dóbr w tym samym
kraju (a1/b1; a2/b2), albo relację między absolutnym kosztem jednostki tego samego dobra w
dwóch krajach (a1/a2; b1/b2)
Przykład rozwoju handlu międzynarodowego zgodnie z zasadą kosztów względnych
USA UK
Krajowe nakłady pracy ogółem
efekty produkcyjne
Pszenica 1 h 6 t 1 t
Sukno 1 h 4 m 2 m
Krajowe koszty względne (krajowy stosunek wymienny) mierzona efektywność produkcyjna
Pszenica 1 h 4/6 = 2/3 2/1 = 2
Sukno 1 h 6/4 = 1,5 = 0,5
Krajowe nakłady pracy na jednostkę produkcji towaru mierzone czasem pracy
Pszenica 1 t 10 min 60 min
Sukno 1 m 60 min 30 min
Krajowe relacje nakładów na jednostkę mierzone czasem pracy
Pszenica 10/15 = 2/3 60/30 = 2
Sukno 15/10 = 1,5 30/60 = 0,5
Obliczyć przewagi
Wydajność
Sytuacja I Sytuacja II Sytuacja III Sytuacja IV
Kraj I Kraj II Kraj I Kraj II Kraj I Kraj II Kraj I Kraj II
Dobro A 6 1 4 8 9 8 2 4
Dobro B 4 3 6 3 8 12 6 12
29-05-2013
Temat: Międzynarodowy przepływ czynników produkcji
P. Bożyk rozdział 5 str. 97-117
Pojęcie międzynarodowego przepływu czynników produkcji oznacza przemieszczanie się w skali
ponad krajowej kapitału, pracy, zasobów naturalnych oraz transfer wiedzy technicznej. Dodatkowo
ekonomiści wskazują na środowisko naturalne człowieka.
Międzynarodowy przepływ kapitału
Ruch kapitału transfer kapitału z kraju za granicę, bądz z zagranicy do kraju; wszelkie
transfery międzynarodowe wynikające z różnych powodów
eksport kapitału wykorzystanie kapitału za granicą, które powoduje zobowiązania i
należności w skali międzynarodowej;
Świadczenia jednostronne nie są eksportem kapitału, jak też przemieszczanie kapitał wraz z
jego właścicielem za granicę
Cechy transferów
zwrotność
odpłatność
Typy transferów finansowych w skali międzynarodowej:
nieodpłatne i bezzwrotne
nieodpłatne i zwrotne
odpłatne i bezzwrotne
odpłatne i zwrotne
Formy eksportu/importu kapitału
1. Kryterium okresu inwestowania/przepływu kapitału
krótkoterminowe (do 1 roku) np.: kredyty kupieckie, bankowe
średnioterminowe (1-5 lat) np.: instrumenty rynku kapitałowego
długoterminowe (1 rok <) np.: inwestycje bezpośrednie, pośrednie
2. Ze względu na podmiot dokonujący eksportu
kapitał publiczny
kapitał prywatny
kapitał wielkich organizacji międzynarodowych
Warianty przepływu (eksport-import)
od publicznego eksportera do publicznego importera (kredyty państwowe)
od publicznego eksportera do prywatnego importera (wiązane kredyty eksportowe)
od prywatnego eksportera do prywatnego importera (kredyty kupieckie)
3. Ze względu na kierunek przepływów kapitału inwestycyjnego dzielimy na:
a. eksport kapitału
import kapitału
4. Kryterium dokonania transakcji kapitałowej przez podmioty działające w różnych sektorach
sektor niepieniężny
sektor pieniężny
Transakcje mają charakter aktywny lub pasywny
5. Ze względu na charakter międzynarodowych ruchów kapitału związane z bilansem
płatniczym
autonomiczne
indukowane (wyrównawcze)
6. Ze względu na normalność międzynarodowych przepływów kapitału
normalne ruchy kapitału
anormalne ruchy kapitału
7. Kryterium motywu przepływu kapitału
charakterze politycznym
charakterze ekonomicznym
Przyczyny:
maksymalizacja zysku
produkcja dla przedsiębiorstwa macierzystego
możliwość osiągnięcia wyższej stopy zysku za granicą w porównaniu do kraju w krótkim
okresie
niższe koszty produkcji i inwestycji zagranicą
istnienie barier granicznych dla ekspansji i wewnątrz kraju
obejście barier celnych
ulgi podatkowe
zdobycie zagranicznych rynków
względu spekulacyjne
8. Ze względu na formę w jakiej kapitał przepływa
pożyczkowy
o bezpośrednio udzielanie pożyczki przez eksportera importerowi
o pośrednio gdy importer emituje obligacje
inwestycyjny
o inwestycje pośrednie związane z zakupem akcji lub obligacji, innych
papierów wartościowych w celu uzyskania odsetek (dywidend)
o inwestycje bezpośrednie odnoszą się do zakupu akcji i zdobyciu efektywnej
kontroli nad przedsiębiorstwem zagranicznym
Zagraniczne inwestycje kapitału
oznacza transfer wynikający np.: z zakupu towarów i usług za granicą, z tytułu udzielenie lub
otrzymania zagranicznych kredytów i pożyczek
Inwestycje zagraniczne dzieli się na:
zagraniczne inwestycje portfelowe (pośrednie)
o polegają na zakupie przez nabywców instytucjonalnych zagranicznych papierów
wartościowych
o oznaczają inwestowanie za granicą w nowe przedsiębiorstwa lub przejmowanie
istniejących już przedsiębiorstw na drodze zakupu, pakietu akcji lub wykupu w
całości
o inwestycje portfelowe nie dają inwestorowi możliwości efektywnego kształtowania
polityki przedsiębiorstwa
o podejmowane są głównie z celu czerpania korzyści z tytułu wzrostu akcji lub
uzyskania dywidendy a także dywersyfikacji portfela inwestycyjnego w celu
ograniczenia ryzyka
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne
o Forma długookresowej lokaty kapitału za granicą polegająca na stworzeniu w obcym
kraju nowego przedsiębiorstwa i wyposażenie go w kapitał zagraniczny
o Albo wykupienie takiej liczby akcji zagranicznego przedsiębiorstwa pozwalająca na
kontrolę jego działalności
o To lokaty kapitału podejmowane zamiarem uzyskania bezpiecznego wpływu na
działalność przedsiębiorstwa
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne
a) kapitał
b) zarządzanie aktywami
c) siła robocza kadry kierownicze
d) technologie
e) maszyny i urządzenia
f) wiedza techniczna
g) organizacja i zarządzanie
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne
wg MFW inwestycje dokonywane w celu zdobycia trwałego udziały w przedsiębiorstwie
działającym w gospodarczej&
Z punktu widzenia form własnościowych bezpośrednie inwestycje zagraniczne występują w 3
postaciach:
prawne 100% udziału filii macierzystej
50-90% większościowy udział
poniżej 50% mniejszościowy udział
Skutki przepływu kapitału
Z punktu widzenia eksportera
o Wpływ na gospodarkę
ż gdy kraj ma nadwyżkę, wzrost produkcji, eksportu, oszczędności, ożywienie
gospodarcze pozytywy
ż gdy kraj ma niedobór, negatywny, kapitał znika
o Wpływ na bilans płatniczy
ż pogarsza od strony obrotów kapitałowych
ż obroty bieżące, wpływ pozytywny, poprawia bilans handlowy, ożywienie
eksportu, napływ dywidend z tytułu inwestycji bezpośrednich, napływ
procentowy od kredytów
Z punktu widzenia polityczno-gospodarczego:
o eksporter kapitał tworzy korzystniejsze warunki ogólnopolityczne i
ogólnogospodarcze w kraju
o eksporter ubogi (kraje słabo rozwinięte) negatywne skutki dla kraju (osłabienie
bilansu płatniczego po stronie kapitałowej, brak pozytywnych efektów po stronie
obrotów bieżacych)
Z punktu widzenia importera
o Wpływ na gospodarkę
ż sprzyja ożywieniu gospodarki (zaostrzenie konkurencji, innowacyjność,
dywersyfikacja)
o Wpływ na bilans płatniczy
ż poprawa po stronie obrotów kapitałowych
ż pogorszenie obrotów bieżących
Międzynarodowy przepływ siły roboczej (EGZAMPLIFIKACJA)
12-06-2013
Korporacje transnarodowe w gospodarce światowej
Korporacje transnarodowe
wg P. Dickensa, są to organizacje, które koordynują działalność produkcyjno-handlową
rożnych jednostek, w różnych krajach
spółki kapitałowe, prowadzące działalność gospodarczą w wielu krajach i tworzące
zintegrowany, międzynarodowy system powiązań gospodarczych podporządkowany wspólnej
strategii
Definicja UNCRAD określa korporację transnarodową jako przedsiębiorstwo macierzyste wraz z jego
filiami zagranicznymi
Wśród filii powiązanych z korporacją możemy wyróżnić przedsiębiorstwa:
zależne (do firmy macierzystej należy więcej niż udziałów w kapitale akcyjnym)
powiązane (inwestor zagraniczny posiada od 10 do 50% udziałów w kapitale akcyjnym)
Funkcje korporacji transnarodowych:
transferowane oraz relokacja zasobów i zdolności wytwórczych
pobudzanie wzrostu i efektywności gospodarczej
stymulowanie restrukturyzacja
aktywizowanie lokalnych zasobów i konkurencji
transmitowanie nowych metod, wzorców, różnorodnych przemian
wyrównywanie warunków działania
integrowanie działalności jednostek organizacyjnych przedsiębiorstw i gospodarek
Cechy korporacji transnarodowych
suwerenność
złożoność
rozproszenie geograficzne
specjalizacja
zdolność arbitrażowa itd.
Struktura korporacji transnarodowych
Klasyfikacja KTN wg:
1) wartości przychodów ze sprzedaży
2) wartości rynkowej poszczególnych firm
3) wartości zagranicznych aktywów
4) wartości najcenniejszych marek na świecie
5) rozprzestrzenienia geograficznego
Przesłanki wyboru nowego rynku:
tania, dobrze wykwalifikowana siła robocza
tanie surowce i nośniki energii
niskie stopy procentowe
stabilne otoczenie polityczne i prawne
wskazniki gospodarcze we właściwym dla przedsiębiorstwa poziomie
pomoc ze strony rządu
przynależność do określonych ugrupować integracyjnych stref wolnego handlu lub unii
celnych
zlokalizowanie kluczowych zakładów przez globalnych konkurentów
ogólne dobre warunki prowadzenia działalności dobry klimat inwestycyjny
Czynniki wpływające na korporacje transnarodowe
1. charakterze globalnym
postęp w nauce i technologii
zmiany w międzynarodowej konkurencji w dziedzinie popytu i podaży
postępująca liberalizacja przepływów międzynarodowych dotyczących ludzi,
kapitałów, towarów, usług
2. charakterze lokalnym (krajowym)
związane ze swobodą dostępu do runku, specyfiką rynku, kierunki i efekty działania
Czynniki wpływające na kształtowanie się internacjonalizacji
postęp naukowo-techniczny
konkurencja międzynarodowa
polityka ekonomiczna państwa
Etapu umiędzynarodowienia
I etap rozwój w skali krajowej
II etap umiędzynarodowienie sfery wymiany
III etap umiędzynarodowienie sfery produkcji i powstanie korporacji transnarodowej
IV etap pełna internacjonalizacja poczynań firmy, zmierzająca do globalizacji
Skutki przepływu korporacji
Pozytywne
o wzrost integracji gospodarczej
o pobudzają wzrost i efektywność gospodarczą
o dokonują przemieszczania zasobów
o dokonują zmian w zdolnościach wytwórczych
o przyczyniają się do lokalnej przedsiębiorczości
o wprowadzają nowe metody i wzorce gospodarowania
Negatywne
o oligopolizacja
o podcinanie krajowych przedsiębiorstw
o praktyki restrykcyjne
o drenaż rynków wywożenie z danego kraju tego co najlepsze
o drenaż zasobów wytwórczych
Motywy
Strategie korporacji transnarodowych
a) wielonarodowe
polega na decentralizacji działalności filii zagranicznych, co pozwala na lepsze
dostosowanie produkcji do zbytu potrzeb lokalnych rynków w krajach goszczących.
Dobre dostosowanie może przynieść korzyści jednak są one jednocześnie redukowane
przez niskie korzyści skali, doświadczenia czy też konieczność silnego rozbudowania
kanałów dystrybucji. Tworzenie modelu wielonarodowego jest bardzo kosztowne
b) międzynarodowe
nadzorowane i koordynowane przez centralę korporacji przekazywanych zasobów i
zdolności poszczególnym filiom (nieposiadającym dużej autonomii w
administrowaniu do strategii wielonarodowej, sposób wykorzystania przez nie
transferu zasobów jest ściśle nadzorowany i skoordynowany z działalnością innych
filii) zakres przekazywanych uprawnień z centrali do filii jest bardzo mały, a stopień
kontroli bardzo wysoki
c) globalne
niski nacisk an redukcję kosztów, procesy produkcji są lokowane w kilku miejscach
posiadających optymalne warunki, a produkty są niezróżnicowane o niskich cenach,
występuje silna integracja filii z centralą, wszystkie procesy są ściśle zintegrowane i
skoordynowane, występuje słaba integracja między filiami
d) transnarodowe
dąży do obniżenia kosztów produkcji; zwiększenia skali produkcji, specjalizacji
poszczególnych jednostek z działaniami zmierzającymi w kierunku dostosowań do
lokalnych rynków, na których działa korporacja. Część operacji planowana w skali
ogólnoświatowej w sposób wyspecjalizowany, wielkoseryjny, standardowy. Wiele
działań unikatowych, dostosowanie się do potrzeb lokalnych
Ceny transferowe
ceny produktów lub usług w transakcji zawartej miedzy wyodrębnionymi jednostkami
organizacyjnymi z tego samego podmiotu gospodarczego lub podmiotami powiązanymi
celem wykorzystania cen transferowych jest ograniczenie wysokości obciążenia podatkowego
należnego od powiązanych ze sobą stron transakcji
Ceny (Cechy) rajów
brak podatku lub dogodne opodatkowanie dochodu
opłaty za rejestrację spółki oraz stałe opłaty roczne za funkcjonowanie spółki
minimum formalności podczas zakładania i prowadzenia spółki
brak wymogów odnośnie kontroli dewizowej, sprawozdań podatkowych i ksiąg
możliwość zastrzeżenia anonimowości, co do osoby udziałowca
szczególne tajemnice bankowe
elastyczne prawo
stosunkowo stabilna sytuacja polityczna i gospodarcza
Rozdział 13
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
MIEDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODRCZEMiedzynarodowe stosunki gospodarcze IImiedzynarodowe stosunki gospodarcze (19 stron)Pojęcie i przedmiot międzynarodowych stosunków gospodarczychMiedzynarodowe stosunki gospodarcze Iwięcej podobnych podstron