Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Generator efektów
2336
świetlnych
na EPROM-ie.
Do czego to służy?
Urządzenie którego budowę chciał-
bym dzisiaj zaproponować moim Czytel-
nikom jest kolejnym układem służącym ka (po prawej stronie rysunku) jest pa-
zabawie i rozrywce, ale mogącym zna- mięć reprogramowalna EPROM typu
lez
ć całkiem  poważne zastosowania w 2764. Wszystkie (z wyjątkiem najstarsze-
reklamie. Układy służące generacji efek- go) wejścia adresowe pamięci zostały
tów świetlnych zawsze cieszyły się zain- dołączone do wyjść 12 stopniowego li-
teresowaniem Czytelników EdW. cznika binarnego typu 4040. Najstarsze
Zwłaszcza tych młodszych, lubiących wejście adresowe pamięci może zostać
dobrą zabawę. za pomocą jumpera JP1 dołączone do
Układ, z którego budową zapoznamy plusa lub minusa zasilania i w ten sposób
się za chwilę jest w zasadzie sterowni- możemy podzielić obszar pamięci na dwa Montaż
kiem tzw. węża świetlnego, popularnego pola:  górne i  dolne , w których zapi-
i szeroko stosowanego efektu świetlne- sać możemy różne programy do realizacji i uruchomienie.
r
y
s
u
n
k
u
2
go. Nie jest to jednak jedyne jego zasto- efektów świetlnych. Na rysunku 2 została pokazana mozai-
sowanie, ponieważ urządzenie może słu- Na wejście licznika IC2 podawany jest ka ścieżek płytek drukowanych oraz roz-
żyć do sterowania ośmioma grupami ża- ciąg impulsów tworzonych przez prosty mieszczenie na nich elementów. Wię-
rówek zasilanych z sieci energetycznej generator astabilny zrealizowany na ksza płytka, wykonana na laminacie je-
lub, ujmując sprawę szerzej, ośmioma bramkach NAND IC3A i IC3B. Częstotli- dnostronnym posłuży nam do zmontowa-
dowolnymi odbiornikami energii elektry- wość pracy tego generatora możemy re- nia części wykonawczej układu, a na
cznej o mocy ograniczonej jedynie dopu- gulować za pomocą potencjometru P1. mniejszej zbudowany zostanie stero-
szczalnym prądem przewodzenia zasto- Układ z rezystorem R34 i kondensatorem wnik. Ze względu na większą kompli-
sowanych w układzie elementów wyko- C2 służy zerowaniu licznika w momencie kację połączeń druga płytka wykonana
nawczych - triaków. Tak więc propono- włączenia zasilania i umożliwia rozpoczy- została na laminacie dwuwarstwowym.
wany układ jest jakby półproduktem, ele- nanie odtwarzanie zapisanego w pamięci Montaż obydwóch części układu wy-
mentem systemu którego drugą część efektu świetlnego od samego początku. konujemy w typowy sposób, rozpoczy-
zostanie stworzona przez pomysłowość i Układ wykonawczy naszego generato- nając od wlutowania rezystorów, a
wyobraz
nię Czytelników. ra efektów świetlnych wykorzystuje do kończąc na elementach o największych
przełączania obwodów prądu przemien- gabarytach. Podczas montażu płytki ukła-
Jak to działa? nego osiem triaków sterowanych przez du wykonawczego nie możemy zapomi-
Schemat elektryczny naszego genera- optotriaki. Uzyskujemy w ten sposób nie nać, że większa jej część będzie znajdo-
tora efektów świetlnych został pokazany tylko galwaniczną izolację układu wyko- wać się pod niebezpiecznym dla życia i
r
y
s
u
n
k
u
1
.
na rysunku 1. Układ jest tak prosty, że nawczego od sterownika, ale także mo- zdrowia napięciem sieci energetycznej
wytłumaczenie zasady jego działania nie żemy mieć pewność że wykonany przez 220VAC i dlatego też musi być wykonana
zajmie nam wiele miejsca, które będzie- nas układ nie generuje jakichkolwiek za- wyjątkowo starannie. W układzie mode-
my mogli wykorzystać na szczegółowy kłóceń radioelektrycznych, nawet w przy- lowym, którego zadaniem było jedynie
opis sposobu programowania pamięci padku przełączanie obciążeń o dużej in- sprawdzenie poprawności działania
EPROM. dukcyjności. urządzenia nie zastosowano jakichkol-
Układ składa się z dwóch części, które Diody LED zawarte w struktu- wiek radiatorów chłodzących triaki. Je-
zostały umieszczone na osobnych płyt- rach optotriaków zasilane są za pośredni- dnakże w układzie praktycznym taki ra-
kach obwodów drukowanych połączo- ctwem tranzystorów T1 ... T8, których diator może okazać się konieczny i powi-
nych ze sobą przewodem taśmowym. bazy wysterowywane są z wyjść pamięci nien zostać zamocowany w miejscu od-
Centralnym elementem układu sterowni- EPROM. powiednio oznaczonym na płytce
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/99 9
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Rys. 1 Schemat ideowy
R
y
s
.
1
S
c
h
e
m
a
t
i
d
e
o
w
y
10 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/99
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Rys. 2a Schemat montażowy
R
y
s
.
2
a
S
c
h
e
m
a
t
m
o
n
t
a
ż
o
w
y
obwodu drukowanego. Nie mu-
simy na szczęście stosować ja-
kichkolwiek podkładek ani tule-
jek izolacyjnych po triaki, ponie-
waż ich obudowy znajdować
się będą na identycznym po-
tencjale napięcia sieci. Rys. 2b Schemat montażowy wnością wielu Czytelników posiada kom-
R
y
s
.
2
b
S
c
h
e
m
a
t
m
o
n
t
a
ż
o
w
y
Obydwie płytki łączymy ze putery i programatory EPROM i chcieliby
sobą za pomocą odcinka kabla taśmowe- i dołączeniu zasilania. Szybkość odtwa- wykonać własne EPROM y do swojego
go o długości kilkunastu ... kilkudziesięciu rzania zaprogramowanego efektu świet- sterownika węża. Tym Czytelnikom autor
centymetrów. lnego możemy regulować w szerokich pragnie polecić własną, sprawdzoną me-
Zmontowany ze sprawdzonych ele- granicach za pomocą potencjometru P1. todę obliczania liczb, które należy umieś-
mentów układ nie wymaga jakiegokol- Pozostała nam obecnie jeszcze jedna cić w kolejnych komórkach pamięci. Do
wiek uruchamiania i działa poprawnie na- sprawa do omówienia: zaprogramowanie przygotowania takiego programu po-
tychmiast po włożeniu w podstawkę od- pamięci EPROM, od którego zależeć trzebny jest dowolny komputer i arkusz
powiednio zaprogramowanego EPROM-u będzie uzyskany efekt świetlny. Z pe- kalkulacyjny. Posługiwałem się kompute-
rem klasy PC i arkuszem MS Excel, ale
można zastosować dowolny inny arkusz
kalkulacyjny, np. Lotus. Kolejność postę-
powania jest następująca:
W pierwszÄ… kolumnÄ™ arkusza wpisuje-
my formułę przeliczającą zapis binarny na
r
y
s
u
n
k
u
dziesiętny, tak jak pokazano na rysunku
3. Komórkę z formułą musimy następnie
3
przekopiować w dół do kolejnych 8191
komórek.
Następnie cały obszar roboczy: kolum-
ny B, C, D, E, F, G, H zapełniamy zerami.
Przy odrobinie wprawy w posługiwaniu
siÄ™ arkuszem kalkulacyjnym opisane
czynności nie zajmą nam więcej niż mi-
nutÄ™.
W kolumnach obszaru roboczego 1 re-
prezentuje włączony punkt świetlny, a 0
wyłączony. Chyba teraz każdy może oce-
nić, jak wygodna jest proponowana
metoda tworzenia programu do EPROM-u:
po prostu graficznie przedstawiamy w ar-
kuszu to, co zostanie wyświetlone przez
sterownik! Na rysunku 3 podano najpro-
stszy przykład: przesunięcie zapalonego
punktu w prawo, a potem w lewo oraz
wyniki konwersji kodu binarnego na dzie-
siętny w kolumnie A. Oczywiście, pod-
czas tworzenia programu można,
Rys. 3 Wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego
R
y
s
.
3
W
y
k
o
r
z
y
s
t
a
n
i
e
a
r
k
u
s
z
a
k
a
l
k
u
l
a
c
y
j
n
e
g
o
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/99 11
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Wykaz elementów.
Kondensatory
K
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
y
C1 470nF
C2 220nF
C3 1000µF
C4, C6 100nF
C5 220µF
Rezystory
R
e
z
y
s
t
o
r
y
P1 potencjometr obrotowy 470k&!/A
R1, R2, R4, R5, R7, R8, R10, R11, R13,
R14, R16, R17, R19, R20, R22, R23
220&!
R3, R6, R9, R12, R15, R18, R21, R24
680&!
R25, R26, R27, R28, R29, R30,
R31, R32 10k&!
R33, R34 100k&!
Półprzewodniki
P
ó
Å‚
p
r
z
e
w
o
d
n
i
k
i
BR1 mostek prostowniczy 1A
IC1 2764 lub 27C64
IC2 4040
IC3 4011
IC4 7805
Q1, Q3, Q5, Q7, Q9, Q11, Q13, Q15
BT136
Q2, Q4, Q6, Q8, Q10, Q12, Q14, Q16
Rys. 4 Dołączenie żarówek MOC3040
R
y
s
.
4
D
o
Å‚
Ä…
c
z
e
n
i
e
ż
a
r
ó
w
e
k
T1, T2, T3, T4, T5, T6, T7, T8
BC548 lub odpowiednik
Pozostałe
P
o
z
o
s
t
a
Å‚
e
a nawet należy posługiwać się metodą Sposób dołączania żarówek do
CON1 .... CON9 ARK2
r
y
s
u
n
e
k
4
kopiowania bloków obszaru roboczego. wykonanego układu pokazuje rysunek 4.
CON10, CON11 2x5 goldpin
Po  narysowaniu wszystkich kombi-
Złącza zaciskowe na taśmę 10p - 2 sztuki
Odcinek przewodu taśmowego 10 żyło-
Z
b
i
g
n
i
e
w
R
a
a
b
e
nacji świetlnych, które pragniemy uzys- Zbigniew Raabe
wego o długości ok. 20 cm
kać pozostaje już tylko zapisać liczby znaj-
F1 oprawka plastykowa pod bezpie-
dujÄ…ce siÄ™ w kolumnie A w postaci pliku
cznik
ASCII, a następnie dokonać konwersji te- JP1 3 goldpiny + jumper
Komplet podzespołów z płytką
K
o
m
p
l
e
t
p
o
d
z
e
s
p
o
Å‚
ó
w
z
p
Å‚
y
t
k
Ä…
TR1 transformator sieciowy TS2/ 14
go pliku do postaci binarnej, czytelnej dla
jest dostępny w sieci handlowej
j
e
s
t
d
o
s
t
Ä™
p
n
y
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
Podstawki DIL6, DIL14, DIL16, DIL28
programatora EPROM.
AVT jako kit AVT-2336
A
V
T
j
a
k
o
k
i
t
A
V
T
-
2
3
3
6
PÅ‚ytka drukowana AVT2336
12 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/99