Zagrożenia
mechaniczne
w pracy
W Polsce w ciągu ostatnich 5 lat około 85%
wypadków przy pracy spowodowanych było przez
zagrożenia mechaniczne.
dr inż. Krystyna Myrcha, dr inż. Sylwia Krzemińska,
mgr inż. Agnieszka Stefko, dr inż. Adam Pościk,
mgr inż. Rafał Hrynyk
Centralny Instytut Ochrony Pracy
 Państwowy Instytut Badawczy
agrożenia mechaniczne to ogólne określenie z metali, w transporcie
Ztych czynników fizycznych, które mogą być i gospodarce magazy-
przyczyną urazów powodowanych mechanicznym nowej, a także w handlu
działaniem na człowieka różnych elementów, np. ma- i naprawach.
szyn lub ich części, narzędzi, obrabianych przedmio- Zagrożenia mechaniczne
tów, wyrzucanych materiałów stałych lub płynnych. mogą być powodowane
Z opracowania PIP wynika, że wśród powtarzalnych przez: ruchome elementy,
przyczyn technicznych prowadzących do wypadków ostre, wystające i chropowate
śmiertelnych spowodowanych przez zagrożenia elementy, odlatujące lub spa-
mechaniczne należy wymienić: wady konstrukcyjne dające elementy, płyny pod
(79,6%), niedotrzymanie wymaganych parametrów ciśnieniem, śliskie, nierówne
(5,7%) oraz wady materiałowe (9,9%). powierzchnie, przemieszczające
Do podstawowych zagrożeń mechanicznych się maszyny oraz transportowane
zalicza się zagrożenie: zgniataniem (zgnieceniem, przedmioty, ograniczone przestrze-
zmiażdżeniem), ścinaniem, cięciem (obcię- nie, zwłaszcza dojść, przejść, dostępów,
ciem, odcięciem), wplątaniem, wciągnięciem położenie stanowiska pracy w odnie-
lub pochwyceniem (zmiażdżeniem, złama- sieniu do podłoża (praca na wysokości
niem), uderzeniem (obtarciem, uderzeniem, oraz w zagłębieniach) i inne aspekty.
pęknięciem, złamaniem), kłuciem (przekłuciem, y
ródłami odprysków mogą być: odlatu-
przebiciem), ścieraniem (starciem lub obtarciem), jące części obrabianego materiału, uszko-
wytryskiem cieczy pod wysokim ciśnie- dzone lub zużyte części maszyn, obluzowane
niem (uderzeniem, poparzeniem). ruchome elementy maszyn i narzędzi (np. wiertła,
Zagrożenia mechaniczne występu- tarcze szlifierskie itp.).
ją praktycznie we wszystkich proce- Zagrożenie wciągnięciem w wirujące elementy
sach pracy. Dominują one zwłaszcza maszyn występuje na wielu stanowiskach pracy,
w technologiach i procesach stosowanych np. w miejscu zbiegania się dwóch obracających się
w budownictwie, w produkcji maszyn elementów, w przypadku stosowania napędów i prze-
i urządzeń, przy ręcznej kładni (sprzęgła, koła cierne i zębate, ślimaki, pasy,
i maszynowej obróbce kliny), w miejscach stykania się części wykonujących
drewna, kamieni, betonu ruch (stoły przesuwne, podajniki); w miejscach mię-
oraz tworzyw sztucznych, dzy stałymi częściami maszyn a poruszającymi się
w produkcji metali i wyrobów dz
wigniami; zagrożenie stanowią również narzędzia
fot. Thinkstock
Temat numeru  Zagrożenia mechaniczne
poruszające się ruchem liniowym, narzędzia obra- związanym np. z nadmiernym wzrostem obciążenia,
cające się podczas obsługi obrabiarek do drewna ciśnienia, obrotów, naruszeniem stateczności, oraz
i metalu: pilarek, tokarek, wiertarek, frezarek. zakłóceniom w realizacji funkcji bezpieczeństwa
Zagrożenia urazami spowodowane ostrymi przez układy sterowania. Zakłóceniom tym należy
narożami i krawędziami pochodzą od elementów zapobiegać przede wszystkim poprzez:
konstrukcji maszyn, wystających niebezpiecznych " konstrukcyjne ograniczenie naprężeń i odkształ-
ostrych elementów, narzędzi używanych np. w pro- ceń elementów i całych zespołów; należy dobie-
cesie obróbki plastycznej, elementów urządzeń rać wytrzymałość elementów (z zachowaniem
transportowych używanych przy przenoszeniu, współczynników bezpieczeństwa) do charakteru
podnoszeniu przedmiotów obrabianych i części i wartości występujących obciążeń, z uwzględnie-
maszyn, narzędzi ręcznych (tj.: młotki, przecinaki, niem wpływu warunków użytkowania;
pilniki, wyoblaki itp.), zadziorów na przedmiotach, " dostosowanie właściwości materiałów do wa-
krawędzi kształtowanych blach lub profili. runków użytkowania, np. odporność na korozję,
Ryzyko zawodowe związane z zagrożeniami me- ścieranie itp.;
chanicznymi należy ograniczać poprzez eliminowa- " stosowanie urządzeń ochronnych przed naru-
nie zagrożeń mechanicznych, poprzez rozwiązania szeniem normalnych warunków funkcjonowania
konstrukcyjne  bezpieczne same w sobie oraz ogra- maszyn lub innych przedmiotów pracy, takich jak:
niczanie ekspozycji osób na zagrożenia, których nie ograniczniki udz
wigu, zawory bezpieczeństwa,
udało się wyeliminować, stosując techniczne środki ograniczniki zakresu jazdy, podnoszenia i innych
ochronne przed niewyeliminowanymi zagrożeniami ruchów;
mechanicznymi oraz inne środki zmniejszające ryzy- " zapewnienie stateczności, z uwzględnieniem stanu
ko związane z zagrożeniami mechanicznymi. podłoża, jego nachylenia, sił zewnętrznych (np. wia-
tru) przez stosowanie śrub kotwiących, urządzeń
ROZWI
ZANIA KONSTRUKCYJNE ustalających położenie oraz ostrzegających przed
Eliminowanie zagrożeń mechanicznych poprzez przekroczeniem granicy stateczności itp.;
rozwiązania konstrukcyjne jest realizowane przede " zabezpieczenie przed zakłóceniami w realizacji
wszystkim na etapie projektowania bÄ…dz
modernizo- funkcji bezpieczeństwa, takimi jak: uruchamia-
wania procesów technologicznych, maszyn i innego nie, zatrzymywanie  normalne oraz awaryjne,
wyposażenia stanowisk pracy oraz ich organizacji. blokowanie i/lub blokowanie z ryglowaniem osłon,
Polega ono na odpowiednim doborze kształtów inne funkcje związane z działaniem urządzeń
i wymiarów elementów, ich rozmieszczaniu i usytu- ochronnych, hamowanie (jeśli przewidziane), za-
owaniu, doborze gładkości powierzchni, parametrów bezpieczenia (odporność) przed zakłóceniami lub
ruchu elementów oraz stworzeniu możliwości uwol- awariami zasilania, zabezpieczenia przed nieocze-
nienia się człowieka z sytuacji zagrożenia. kiwanym (niezamierzonym) uruchomieniem.
Rozwiązaniem jest także usytuowanie strefy
zagrożenia mechanicznego poza zasięgiem części TECHNICZNE ŚRODKI
ciała człowieka. Należy zawsze dążyć do sytuacji, OCHRONY ZBIOROWEJ
w których strefy zagrożeń nie zachodzą na strefy Stosowane techniczne środki ochronne przed nie-
naturalnego oddziaływania człowieka, np. na strefę wyeliminowanymi zagrożeniami mechanicznymi
zasięgu kończyn górnych. Jeżeli rozwiązanie takie można podzielić na dwie zasadnicze grupy:
nie może być zastosowane, to eliminowanie za- " środki stanowiące fi zyczne, materialne przegro-
grożeń mechanicznych powinno dotyczyć przede dzenia zasięgu granic naturalnego oddziaływania
wszystkim stref możliwego kontaktu elementów
r e k l a m a
ruchomych z człowiekiem, głównie poprzez za-
chowanie odległości zapobiegających obcięciu,
zgnieceniu, pochwyceniu itp.
Zagrożenie zgnieceniem eliminowane jest przez
odpowiednie wzajemne rozmieszczenie elemen-
tów w maszynie oraz wzajemne rozmieszczenie
wyposażenia stanowiska pracy i jego usytuowanie
w stosunku do stałych elementów w pomieszczeniu
z zachowaniem minimalnych odstępów.
Do eliminacji zagrożeń mechanicznych służą
także przedsięwzięcia ukierunkowane na zapo-
bieganie zakłóceniom w normalnym przebiegu
procesu technologicznego oraz przy funkcjonowaniu
maszyn i innego wyposażenia stanowiska pracy,
www.promotor.elamed.pl 13
Temat numeru  Zagrożenia mechaniczne
człowieka oraz granic stref działania elementów funkcjonowania maszyny i innego wyposażenia sta-
stwarzających zagrożenia mechaniczne (stref nowiska pracy, jak i generowanie nowych czynników
zagrożenia); są to głównie osłony chroniące przed poprzez zapobieganie sytuacjom anormalnym.
kontaktem z poruszającymi się częściami, zwłasz- Urządzenia odległościowe nadzorują dostęp
cza zamontowane w maszynach; funkcję osłony do strefy niebezpiecznej w sytuacji zagrożenia
spełniają także pokrywy, drzwi i różne ogrodzenia; przez to, że podczas normalnego funkcjonowania
osłony, oprócz funkcji przegradzania, powinny maszyny uniemożliwiają uaktywnienie zagrożenia
również zatrzymywać, wychwytywać materiały, mechanicznego wówczas, gdy człowiek lub część
przedmioty obrabiane, wióry, ciecze, pyły, pary, jego ciała znajdują się w strefie zagrożenia. Te urzą-
gazy, hałas itp., które mogą być wyrzucane, mogą dzenia mogą też uniemożliwiać wtargnięcie do tej
spadać lub być emitowane przez maszynę; strefy, gdy istnieje zagrożenie. Urządzenia ochronne
" środki nadzorujące zagrożenia i rozdzielające powinny być zaprojektowane i sprzężone z układem
w przestrzeni i/lub czasie strefy zagrożeń me- sterowania w taki sposób, jak osłony ruchome.
chanicznych od zasięgów granic naturalnego Działanie urządzeń odległościowych samo-
oddziaływania człowieka, tak aby nie zachodziły czynnych, rozdzielających w czasie oddziaływanie
one na siebie; służą temu urządzenia elektroczułe człowieka i zagrożenia mechanicznego, polega
i inne urządzenia ochronne. na tym, że:
" uniemożliwiają one aktywizację z
ródła zagrożenia
OSA
ONY  WYMAGANIA mechanicznego (np. ruchu roboczego suwaka
Osłony, aby były skuteczne, muszą wytrzymywać prasy), dopóki część ciała, która wniknęła w nad-
dające się przewidzieć uderzenia przez części ma- zorowany przez nie obszar, znajduje się w strefie
szyn, przedmioty obrabiane, połamane narzędzia, zagrożenia;
wyrzucane materiały stałe i płynne, uderzenia " zatrzymują działanie tego z
ródła zagrożenia,
zadawane przez operatora itd. oraz zachowywać zanim część ciała wnikająca do strefy zagrożenia
należytą sztywność i odporność na odkształcenia, stwarzanej przez to z
ródło dotrze do jej granicy.
zwłaszcza powodujące naruszenie ustalonych od- Odległość między takim urządzeniem ochronnym
ległości bezpieczeństwa. a granicą strefy zagrożenia (odległość bezpieczeń-
Nie powinny one powodować dodatkowego stwa) powinna być taka, aby czas wniknięcia części
zagrożenia; zwłaszcza nie powinny mieć ostrych ciała do tej strefy był dłuższy od czasu, który upłynie
krawędzi, naroży i innych występów ani powodować od momentu pobudzenia urządzenia ochronnego
urazów w wyniku nacisku, uderzenia ruchomymi do całkowitego zatrzymania działania z
ródła zagro-
elementami itp., a także nie powinny tworzyć stref żenia mechanicznego (np. niebezpiecznego ruchu
zgniatania, ścinania, pochwycenia z innymi elemen- maszyny lub jej części). Odległość ta decyduje zatem
tami maszyny lub otoczenia. Nie powinny się dawać o zapewnieniu ochrony.
łatwo usunąć, obejść lub wyłączyć ze stosowania. Urządzenia odległościowe mogą być aktywizo-
Osłony powinny być umieszczone w odległości wane mechanicznie (poprzez dotyk lub nacisk) lub
uniemożliwiającej dosięgnięcie do granicy strefy niemechanicznie (bezdotykowo).
zagrożenia (tzw. odległość bezpieczeństwa). Mogą Urządzeniami aktywizowanymi mechanicznie
one powodować tylko minimalne utrudnienia w ob- są między innymi:
serwacji procesu technologicznego, a zwłaszcza " podatne urządzenia ochronne  połączone
elementów niezbędnych do jego realizacji. Powinny z wyłącznikami linki czy pręty, którymi jest ogra-
też umożliwiać, najlepiej bez konieczności ich de- dzana strefa zagrożenia; przy nacisku odchylają
montażu, dostęp niezbędny do wykonywania prac się one lub odsuwają, powodując jeszcze przed
związanych z mocowaniem lub wymianą narzędzi osiągnięciem odległości umożliwiającej dostęp
i innego oprzyrządowania oraz konserwacją. do strefy zagrożenia zadziałanie wyłączników,
a w rezultacie zatrzymanie ruchu maszyny;
URZ
DZENIA OCHRONNE " urządzenia czułe na nacisk  urządzenia
UrzÄ…dzenia ochronne sÄ… to wszelkie urzÄ…dzenia (inne te po przekroczeniu ustalonego nacisku (np.
niż osłony) niestanowiące fi zycznej bariery między pod ciężarem człowieka) powodują wyłączenie
człowiekiem a strefą zagrożenia, które generują maszyny; niekiedy, np. w dz
wigach osobowych,
sygnały do zatrzymania ruchów niebezpiecznych urządzenia takie są instalowane jako umożliwia-
elementów maszyny lub uniemożliwienia ich włącze- jące włączenie ruchu tylko wówczas, gdy opera-
nia, a także urządzenia zapobiegające naruszeniu tor znajduje się na tym urządzeniu, w sytuacji
normalnego funkcjonowania maszyny. Urządzenia zapewniającej bezpieczeństwo, a uniemożliwiają
ochronne są zatem urządzeniami uniemożliwiają- włączenie tego ruchu dzieciom;
cymi zarówno ekspozycję człowieka na zagrożenia " urządzenia oburęcznego sterowania  zapo-
mechaniczne występujące podczas normalnego biegają one urazom kończyn górnych operatora,
14 Promotor 6/12
Temat numeru  Zagrożenia mechaniczne
umożliwiając włączenie ruchu niebezpiecznych najnowszą generację elektroczułych urządzeń
części maszyny tylko wówczas, gdy obie ręce jed- ochronnych. Zbudowane są jako zintegrowany
nocześnie naciskają elementy sterownicze tego optoelektroniczny moduł nadawczo-odbiorczy.
urządzenia usytuowane w omówionej wcześniej Zasada ich działania oparta jest na przemiataniu
odległości zapewniającej bezpieczeństwo; sto- strefy nadzorowanej przez wyemitowane impulsy
sowane są głównie w prasach mechanicznych, promieniowania podczerwonego, które odbijają się
gilotynach i innych maszynach, w których ze wzglę- od obiektów otoczenia i powracają do odbiornika
dów technologicznych niezbędne jest sięganie w formie promieniowania rozproszonego.
kończynami górnymi do strefy zagrożenia.
W bezdotykowych elektroczułych urządzeniach ZAGROŻENIE DLA OCZU
ochronnych do uniemożliwienia włączenia lub prze-  ODPRYSKI CIAA
STAA
YCH
rywania ruchu niebezpiecznych części wykorzystuje Odpryski ciał stałych (odlatujące elementy) po-
się zmiany promienia świetlnego, pola elektroma- wstają m.in. przy ręcznej i maszynowej obróbce
gnetycznego, elektrostatycznego lub innych rodza- drewna, metali, kamieni, betonu oraz tworzyw
jów pól, zachodzące podczas ich naruszenia przez sztucznych. y
ródłami odprysków mogą być również
część ciała człowieka lub przedmiot. Urządzeniami uszkodzone, ruchome elementy maszyn. Parame-
tego rodzaju są najczęściej: kurtyny świetlne i urzą- trem charakteryzującym odpryski ciał stałych jest
dzenia z promieniem świetlnym wykorzystujące energia uderzenia. Niestety do tej pory nie została
niewidoczne dla ludzkiego oka promieniowanie opracowana metoda pomiaru energii uderzenia
podczerwone, urządzenia fotoelektryczne, pojem- odprysków ciał stałych. Nie zostały również ustalo-
nościowe, indukcyjne i ultradz
więkowe. W kurtynie ne wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń
świetlnej stosuje się umieszczone w obudowach tego czynnika na stanowisku pracy. Odpryski ciał
zespoły elementów emisyjnych (nadajnik) i foto- stanowią największe zagrożenie dla oczu i twarzy
czułych (odbiornik). Ustawione równolegle nadajnik pracowników. Do ochrony przed tym czynnikiem
i odbiornik wyznaczają płaszczyznę kurtyny świetlnej zalecane jest stosowanie środków ochrony oczu
z dwuwymiarową strefą wykrywania. i twarzy. Z uwagi na brak ustalonych wartości naj-
Do grupy elektroczułych urządzeń ochronnych wyższych dopuszczalnych natężeń tego czynnika
zalicza się także skanery laserowe. Stanowią one trudno jest ustalić wymaganą skuteczność środków
r e k l a m a
www.promotor.elamed.pl 15
Temat numeru  Zagrożenia mechaniczne
Piśmiennictwo ochrony oczu i twarzy chroniących przed odpryskami oznak pęknięcia materiału. Występuje jedynie
1. Bezpieczeństwo
ciał stałych. Ocena natężenia tego czynnika dla ślad (wgniecenie) po uderzającej kulce.
i higiena pracy. Pod
potrzeb doboru odpowiedniego sprzętu ochrony
red. D. Koradeckiej,
oczu i twarzy może być przeprowadzona jedynie WSKAZÓWKI DOTYCZ
CE DOBORU
CIOP-PIB, Warszawa
2008. w sposób jakościowy. ŚRODKÓW OCHRONY OCZU I TWARZY
2. Dyrektywa Wyniki opisanych powyżej badań odporności
Rady Wspólnot
RODZAJE ŚRODKÓW OCHRONY OCZU na uderzenie cząstkami o dużej prędkości powinny
Europejskich
I TWARZY CHRONI
CYCH być podstawą do określenia wytrzymałości mecha-
nr 89/686/EWG
z dnia 21 grudnia PRZED ODPRYSKAMI CIAA
STAA
YCH nicznej, którą kierują się użytkownicy przy doborze
1989 r. w sprawie
Do ochrony oczu i twarzy przed odpryskami ciał stałych odpowiedniego sprzętu ochrony oczu i twarzy.
ujednolicenia
stosowane są: okulary ochronne wyposażone w osłon- Ponieważ jednak brak jest możliwości ilościowej
przepisów prawnych
państw członkow- ki boczne, gogle ochronne oraz osłony twarzy noszone oceny zagrożenia odpryskami ciał stałych na sta-
skich dotyczÄ…cych
bezpośrednio na głowie lub mocowane na hełmie. nowiskach pracy, wyniki badań uzyskane opisaną
środków ochrony
Wszystkie środki ochrony oczu i twarzy muszą być metodą są mało przydatne do doboru środków
indywidualnej
tak wykonane, aby mogły chronić obszar oczny, oraz ochrony oczu i twarzy (7). W celu prawidłowego do-
(Dz.Urz. WE L 399
z 30.12.1989 r.
powinny spełniać wymagania dotyczące odporności boru środków ochrony oczu i twarzy należy również
z póz
n. zm.).
mechanicznej, według metod badań określonych uwzględnić: typ wykonywanej pracy (praca ręczna
3. EN 166:2001
w normie EN 168:2001 (5). lub maszynowa), rodzaj obrabianego materiału oraz
Ochrona
Wszystkie typy środków ochrony oczu i twarzy po- obszar narażenia (oczy lub oczy i twarz).
indywidualna oczu.
Wymagania.
winny spełniać wymagania odporności podwyższo- Poszczególne typy środków ochrony oczu i twarzy
4. EN 167:2001
nej na uderzenie (EN 166:2001). Badanie to polega zapewniają różny obszar ochrony:
Ochrona indywidu-
na zrzuceniu kulki stalowej o masie 44 g na środek " okulary przeciwodpryskowe chronią oczy przed
alna oczu. Optyczne
ochrony oczu i twarzy zamontowanej na modelu uderzeniem z przodu oraz z boku;
metody badań.
głowy z wysokości 1,3 m. Wynikiem badania jest " gogle przeciwodpryskowe chronią oczy oraz jed-
5. EN 168:2001
Ochrona
stwierdzenie, czy szybka nie uległa rozbiciu lub czy nocześnie najbliższy obszar wokół nich; dzięki
indywidualna oczu 
nie powstało nadmierne ugięcie szybki, mogące przyleganiu do twarzy zapewniają skuteczną
Nieoptyczne metody
powodować uszkodzenie gałki ocznej. ochronę przed odpryskami z góry oraz z boku;
badań.
Większość z dostępnych na rynku środków " osłony twarzy  chronią oczy oraz całą twarz.
6. Wypadki przy
pracy w 2010 r.
ochrony oczu i twarzy poddawana jest dodatkowym Poniżej podano wskazówki dotyczące doboru
Monitoring rynku
badaniom odporności na uderzenie przez  cząstki środków ochrony oczu i twarzy o różnym poziomie
pracy. Główny
o dużej prędkości . odporności na uderzenie, do wybranych zagrożeń
UrzÄ…d Statystyczny,
Warszawa 2011.
Metoda badań polega na wystrzeleniu w kierunku występujących na stanowiskach pracy:
7. Majchrzycka K.,
środka ochrony oczu i twarzy stalowej kulki o masie " podwyższona energia (odpowiadająca uderze-
Pościk A.: Dobór
0,86 g z jedną z prędkości: 45 m/s, 120 m/s lub niu stalową kulką o masie 44 g z prędkością
środków ochrony
190 m/s, wg normy EN 166:2001. Wynikiem ba- 5,1 m/s)  oznaczenie S: narażenie na uderze-
indywidualnej.
CIOP-PIB, Warszawa
dania jest stwierdzenie, czy kulka przeniknęła przez nie o podwyższonej energii może występować
2007.
osłonę do obszaru ocznego lub czy nie nastąpiło podczas obróbki drewna i tworzyw sztucznych
8. Maszyny i inne urzÄ…-
odkształcenie mechaniczne osłony, które mogłoby z zastosowaniem narzędzi ręcznych lub podczas
dzenia techniczne.
uszkodzić gałkę oczną. Wymienione powyżej pręd- kolizji ze statycznym obiektem;
Åšrodki ochrony
przed zagrożeniami
kości uderzenia stosuje się do różnych typów środ- " niska energia uderzenia (odpowiadająca uderze-
mechanicznymi.
ków ochrony oczu i twarzy  patrz tab. 1. Wynika niu stalową kulką o masie 0,86 g z prędkością
CIOP, Warszawa
to z faktu, że w przypadku zagrożenia uderzeniem 45 m/s)  oznaczenie F: narażenie na uderzenie
2002.
pracownika odpryskami o wysokiej energii uderze- o niskiej energii odpowiada uderzeniu przez od-
9. Myrcha K.,
Gierasimiuk J.:
nia konieczne jest zapewnienie ochrony nie tylko pryski w kształcie ziaren oraz odłamki narzędzi
Ryzyko zawodowe
obszaru ocznego, ale całej twarzy. powstające podczas obróbki metali lub kamieni
 oddziaływanie
Wspólnym elementem dla większości opisa- z zastosowaniem narzędzi ręcznych;
czynników
mechanicznych.
nych powyżej kategorii ochron oczu jest szybka " średnia energia uderzenia (odpowiadająca ude-
 Bezpieczeństwo
ochronna. Kształt szyb ochronnych różni się rzeniu stalową kulką o masie 0,86 g z prędkością
Pracy , 1997, nr 5.
w przypadku okularów, gogli i osłon twarzy, jed- 120 m/s)  oznaczenie B: narażenie na uderze-
10. PN-EN 1082-
nak w większości oferowanych na rynku wyrobów nie o średniej energii odpowiada uderzeniu przez
1:1999 Odzież
ochronna. Rękawice
do budowy szybek ochronnych używa się obecnie odpryski w kształcie ziaren oraz odłamki narzędzi
i ochrony ramion
głównie tworzyw sztucznych, m.in. takich jak powstające podczas obróbki metali, kamieni,
chroniÄ…ce przed
poliwęglan oraz octan celulozy, o grubościach tworzyw sztucznych oraz drewna z zastosowa-
przecięciami
i ukłuciami nożami od 0,25 mm do 2 mm. Są to materiały charakte- niem ręcznych narzędzi z napędem elektrycznym
ręcznymi. Rękawice
ryzujące się dużą wytrzymałością mechaniczną. lub pneumatycznym;
z plecionki
Nawet po uderzeniu o wysokiej energii w poliwÄ™- " wysoka energia uderzenia (odpowiadajÄ…ca ude-
pierścieni i ochrony
ramion. glanie o grubości około 2 mm nie obserwuje się rzeniu stalową kulką o masie 0,86 g z prędkością
16 Promotor 6/12
Temat numeru  Zagrożenia mechaniczne
Typ środka
Uderzenie o niskiej energii (F) Uderzenie o średniej energii (B) Uderzenie o wysokiej energii (A)
ochrony oczu
Okulary + nie stosuje siÄ™ nie stosuje siÄ™
Gogle + + nie stosuje siÄ™
Osłony twarzy + + +
Tab. 1. Badanie odporności mechanicznej poszczególnych typów środków ochrony oczu i twarzy (3)
190 m/s)  oznaczenie A: narażenie na uderzenie przeziernych w środkach ochrony oczu znacznie
o wysokiej energii odpowiada uderzeniu przez pogarsza komfort pracy, a niejednokrotnie jÄ… unie-
odpryski w kształcie ziaren oraz odłamki narzędzi możliwia, co w konsekwencji może być przyczyną
powstające podczas stosowania ręcznych narzędzi wypadków. Producenci zabezpieczają powierzchnie
specjalnych z napędem elektrycznym lub pneuma- środków ochrony oczu specjalnymi powłokami
tycznym, np. podczas cięcia lub szlifowania szybko- utrudniającymi osadzanie się pary.
obrotowymi tarczami, robót strzelniczych, obsługi Oprócz podanych wyżej parametrów środki ochro-
pneumatycznych pistoletów do wbijania kołków. ny oczu i twarzy chroniące przed odpryskami ciał
Ponadto, dobierając środki ochrony oczu i twa- stałych muszą spełniać m.in. wymagania dotyczące
rzy, należy również uwzględnić czas występowania odporności na zapalenie, korozję, podwyższoną
zagrożenia. Środki ochrony oczu i twarzy wypo- temperaturę zgodnie z normami EN 166:2001
sażone w szybki ochronne o 1. klasie optycznej i EN 167:2001.
są przeznaczone do stosowania ciągłego (w ciągu
8-godzinnej zmiany roboczej), natomiast wyposa- ODZIEÅ» CHRONI
CA
żone w szybki ochronne o 2. i 3. klasie optycznej PRZED PRZECI
CIEM,
są przeznaczone do stosowania krótkotrwałego PRZEKA
UCIEM I OTARCIEM
wg normy EN 167:2001 (np. przez osoby wizytujące Do grupy odzieży chroniącej przed czynnikami
hale produkcyjne). mechanicznymi należy odzież zabezpieczająca
Parametrami mającymi wpływ na komfort użyt- pracownika przed przekłuciem, przecięciem oraz
kowania środków ochrony oczu i twarzy są klasa wplątaniem w poruszające się części maszyn. Dobór
optyczna szybek ochronnych oraz ich odporność materiałów lub układów materiałów stosowanych
na zaparowywanie. Zaparowywanie elementów do produkcji poszczególnych rodzajów odzieży
r e k l a m a
www.promotor.elamed.pl 17
Temat numeru  Zagrożenia mechaniczne
11. PN-EN 1082-2:
ochronnej zależy przede wszystkim od zagrażają- PN-EN 381-5:2000 (15) powinny charakteryzować
2002 Odzież
cych czynników. się odpowiednią odpornością na przecięcie pilarką
ochronna. Rękawice
Na odzież chroniącą przed przekłuciem noża- łańcuchową. Badanie może być wykonane przy trzech
i ochrony ramion
chroniące przed mi ręcznymi stosowane są skóry oraz materiały prędkościach łańcucha tnącego z następującym
przecięciami
metalowe typu drucianej siatki lub odpowiednio wskazaniem klasy odzieży: klasa 1  20 m/s, kla-
i ukłuciami nożami
połączonych metalowych elementów. W celu sa 2  24 m/s i klasa 3  28 m/s. Podczas badania
ręcznymi. Część 2:
określenia powierzchni ciała wymagającej ochrony próbka odzieży z wkładem antyprzecięciowym nie
Rękawice i ochrony
ramion wykonane
ocenia się zagrożenie występujące podczas pracy. powinna ulec przecięciu. Przecięcie zgodnie z normą
z materiałów innych
Znaczenie mogą mieć następujące parametry: ma miejsce wtedy, gdy łańcuch przeniknął przez
niż plecionka
kierunek ruchów noża, siły stosowane przy pracy, próbkę, a długość przecięcia w miejscu najbliższym
pierścieni.
postawa i zręczność pracownika, a także różnice ciału wynosi więcej niż 1 cm. Do ochrony przed prze-
12. PN-EN 1082-3:
2003 Odzież
we właściwościach obrabianego materiału. Najczę- cięciem ostrą krawędzią tafli szklanej lub lustra
ochronna. Rękawice
ściej do ochrony przed nożami ręcznymi stosowane może być stosowana odzież ochronna wykonana
i ochrony ramion
są fartuchy. Dozwolone są także i mogą występować z odpowiedniej tkaniny brezentowej lub np. z dwóch
chroniÄ…ce przed
przecięciami takie konstrukcje odzieży, jak spodnie i kamizelki warstw grubej dzianiny z przędzy poliamidowej.
i ukłuciami nożami
chroniące przed przecięciem. Przykład fartucha W odzieży chroniącej przed czynnikami me-
ręcznymi. Część 3:
przedstawiono na fot. 1. chanicznymi dużą rolę odgrywa jej konstrukcja.
Badanie przecięcia
Wymagania dotyczące odzieży ochronnej stoso- Ma to szczególne znaczenie przy zagrożeniu
tkanin, skór i innych
materiałów przy
wanej podczas używania noży ręcznych zawiera wplątaniem w poruszające się części maszyn.
uderzeniu nożem.
norma PN-EN ISO 13998:2006 (20). Wszystkie szwy w odzieży stosowanej przy zagro-
13. PN-EN 14328:2007
Norma przedstawia wymagania dotyczące projek- żeniu wciągnięciem w ruchome części maszyn
Odzież ochronna.
towania odzieży, odporności na przebicie i przecię- powinny znajdować się wewnątrz odzieży. Zapięcia
Rękawice i ochrony
ramion chroniÄ…ce
cie, rozmiaru, własności ergonomicznych, przepusz- nie powinny mieć wystających, luz
nych końców i po-
przed przecięciem
czalności wody, czyszczenia i dezynfekcji, znakowa- winny być zakryte. W konstrukcji odzieży nie powinny
nożami z napędem.
nia i informacji od producenta dla użytkowników występować zewnętrzne kieszenie. Bardzo ważne
Wymagania
i metody badania.
odzieży ochronnej. Podstawowym wymaganiem jest prawidłowe dopasowanie odzieży do sylwetki
14. PN-EN 381-4:2002
dotyczącym materiału jest odporność na przekłucie, użytkownika. Odzież powinna być zawsze właściwie
Odzież ochronna
charakteryzowana średnią głębokością przekłucia. zapięta. Jeśli odzież jest dwuczęściowa, obie części
dla użytkowników
Dla poziomu skuteczności 1, odnoszącego się ubioru powinny być noszone razem.
pilarek łańcucho-
wych przenośnych. do lekkiej pracy, bez energicznych ruchów noża Podstawowe wymagania dotyczące odzieży
Część 4: Metody
w kierunku ciała, odporność na przekłucie, mierzo- ochronnej stosowanej przy tym zagrożeniu za-
badania rękawic
na głębokością przekłucia, nie powinna przekraczać wiera norma PN-EN 510:1996 (18). Przewiduje
chroniÄ…cych przed
10 mm. Natomiast podczas operacji trybowania ona następujące warianty konstrukcyjne odzieży:
przecięciem piłą
łańcuchową.
kości w rzez
niach wymagany jest poziom skutecz- bluzę ze spodniami z podwyższonym przodem,
15. PN-EN 381-5:2000
ności 2, dla którego średnia głębokość przekłucia bluzę z kombinezonem bez rękawów, kombinezon
Odzież ochronna
powinna być mniejsza niż 12 mm. z rękawami.
dla użytkowników
Częste urazy mechaniczne wśród pracowników
pilarek łańcucho-
wych przenośnych.
leśnictwa i rolnictwa spowodowane są przecię- OCHRONA KOC
CZYN DOLNYCH
Wymagania
ciem ręczną pilarką łańcuchową. Na przecięcie PRZED ZAGROŻENIAMI MECHANICZNYMI
dotyczÄ…ce ochron
narażone są głównie kończyny dolne, stąd też Zagrożenia mechaniczne mogące powodować
nóg.
najczęściej produkowane są spodnie chroniące uszkodzenia kończyn dolnych dotyczą m.in. przecięć
16. PN-EN 381-7:2002
Odzież ochronna przed przecięciem ręczną pilarką łańcuchową. będących wynikiem kontaktu z ostrymi krawędzia-
dla użytkowników
Należy mieć świadomość, że odzież ochronna nie mi, przekłuć powodowanych przez wystające przed-
pilarek łańcucho-
stanowi pełnego zabezpieczenia przed przecięciem, mioty, jak również sił ściskających oraz uderzeń bę-
wych przenośnych.
Część 7: Wyma- a jedynie przyczynia się do zmniejszenia skutków dących konsekwencją upadku ciężkich przedmiotów
gania dla rękawic
ewentualnego wypadku. na stopę. Dlatego też w odniesieniu do zagrożeń
chroniÄ…cych przed
Do produkcji tego rodzaju odzieży stosowane mechanicznych istnieje szereg wymagań zdefi-
przecięciem piłą
są wielowarstwowe układy materiałów, które niowanych dla ochron kończyn dolnych, w szcze-
łańcuchową.
w kontakcie z łańcuchem pilarki powodują ślizganie gólności obuwia o cechach ochronnych. Dotyczą
17. PN-EN 388:2006
Rękawice chroniące
się łańcucha przy kontakcie ze stroną zewnętrzną one m.in. odporności obuwia na uderzenie oraz
przed zagrożeniami
odzieży bądz
też zapychanie, w czasie którego ściskanie, wytrzymałości materiałów konstrukcyj-
mechanicznymi.
włókna materiału są wciągane przez łańcuch w koło nych obuwia na przecięcie oraz odporności spodów
18. PN-EN 510:1996
napędowe i blokują ruch łańcucha lub wyhamowu- obuwia na przekłucie. Podstawowe metody badań
Wymagania dla
odzieży ochronnej
ją prędkość łańcucha w wyniku absorpcji energii obuwia o cechach ochronnych, w tym metody oceny
stosowanej
obrotowej przez zastosowane włókna. Często zja- obuwia i jego elementów w odniesieniu do zagro-
przy zagrożeniu
wiska te występują równocześnie. Materiały na ten żeń mechanicznych, opisane są w zaktualizowanej
wplÄ…tania siÄ™
w ruchome części. rodzaj odzieży, zgodnie z wymaganiami normy w tym roku normie PN-EN ISO 20344:2012 (21),
18 Promotor 6/12
Temat numeru  Zagrożenia mechaniczne
zharmonizowanej z dyrektywÄ… 89/686/EWG,
dotyczącą środków ochrony indywidualnej.
Zapewnienie ochrony kończyn dolnych przed
uderzeniem oraz ściskaniem realizowane jest
w obuwiu o cechach ochronnych poprzez sto-
sowanie elementów konstrukcyjnych w postaci
podnosków i dotyczy obuwia bezpiecznego
 spełniającego wymagania normy PN-EN ISO
20345:2012 (22)  i ochronnego  spełniające-
go wymagania normy PN-EN ISO 20346:2007 +
A1:2008 (23), z wyłączeniem obuwia zawodowe-
go  zgodnego z normÄ… PN-EN ISO 20347:2012
Fot. 1. Fartuch ochronny używany przy pracach z nożami
ręcznymi
(24). Podnoski stosowane w obuwiu bezpiecz-
nym powinny być zaprojektowane w taki spo- dla których (zgodnie z wymaganiami norm cha-
sób, aby zapewniały skuteczną ochronę przed rakteryzujących obuwie bezpieczne, ochronne
uderzeniem podczas badania z energią równą i zawodowe) siła wymagana do przebicia spodu
co najmniej 200 J i przed ściskaniem podczas podczas badań nie powinna być mniejsza niż
badania pod obciążeniem ściskającym równym 1100 N. Warto podkreślić również fakt, że za-
co najmniej 15 kN. Nieco niższe wymagania do- gadnienia dotyczące metody oceny metalowych
tyczą podnosków stosowanych w obuwiu ochron- oraz niemetalowych wkładek antyprzebicio-
nym, które w tym przypadku powinny zapewniać wych były jednym z powodów aktualizacji normy
ochronę przed uderzeniem podczas badania PN-EN ISO 20344:2012 oraz stanowiły jeden
z energią równą co najmniej 100 J i przed ściska- z ważniejszych przedmiotów dyskusji podczas
niem podczas badania pod obciążeniem ściska- tegorocznego spotkania wiodących jednostek
jącym nie mniejszym niż 10 kN. Przy podnoskach notyfi kowanych Unii Europejskiej  grupy ro-
warto zauważyć, że ze względu na redukcję wagi boczej VG10, zajmującej się zagadnieniami
obuwia o cechach ochronnych oraz stowarzyszo- środków ochrony kończyn dolnych.
ne efekty termiczne wynikające z przewodzenia Należy zwrócić również uwagę na elementy
ciepła coraz częściej z powodzeniem stosowane konstrukcyjne obuwia pochłaniające energię
są podnoski wykonane z materiałów innych niż mechaniczną, w tym spody obuwia absorbujące
metale, m.in. z polimerów. energię w obszarze pięty oraz elementy amorty-
O potwierdzeniu odporności obuwia w odnie- zujące uderzenia w miejscu kostki. Są to cechy
sieniu do zagrożeń mechanicznych stanowi rów- pożądane w przeważającej liczbie modeli obu-
nież ocena materiałów wierzchu pod względem wia stosowanego w środowisku pracy, a także
odporności na przecięcie. Wartość parametru w życiu pozazawodowym. Spełnienie przez
charakteryzującego odporność wierzchu obu- obuwie wymagań w zakresie absorpcji energii
wia na przecięcie, badana z wykorzystaniem mechanicznej wpływa na bezpieczeństwo użyt-
metody tożsamej dla rękawic ochronnych speł- kowników obuwia, a jednocześnie stanowi jeden
niających wymagania normy PN-EN 388:2006 z podstawowych składników komfortu użytko-
(17), nie powinna być mniejsza niż 2,5. War- wania obuwia. Absorpcja energii w obszarze
tość ta dotyczy zarówno obuwia klasyfi kacji pięty oraz ochrona kostki należą do wymagań
I  wykonanego ze skóry i z innych materiałów, dodatkowych obuwia o cechach ochronnych.
jak również obuwia klasyfi kacji II  całkowicie Zgodnie z wymaganiami norm zharmonizo-
wulkanizowanego lub całkowicie formowa- wanych z dyrektywą 89/686/EWG dla poszcze-
nego. Obuwie spełniające wymagania w tym gólnych typów obuwia o cechach ochronnych,
zakresie znakowane jest symbolem CR, który tj. obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawo-
powinien siÄ™ znalez
ć na oznakowaniu obuwia dowego, absorpcja energii w obszarze pięty
oraz w instrukcji użytkowania wyrobu. Należy nie powinna być mniejsza niż 20 J, natomiast
podkreślić również, że dopuszczalne modele średnia wartość wyników badania nie powinna
obuwia w zakresie tego parametru to modele przekraczać 20 kN, a żadna pojedyncza wartość
B, C, D i E, z wyłączeniem modelu A. siły uzyskana podczas badań sprawdzających
Kolejnym zagrożeniem mechanicznym zwią- nie powinna być większa niż 30 kN.
zanym z kończynami dolnymi jest przebicie
spodów obuwia przez nastąpienie na wystające OCHRONA R
K
ostre przedmioty, np. gwoz
dzie. Elementem PRZED CZYNNIKAMI MECHANICZNYMI
konstrukcyjnym zapobiegajÄ…cym przebiciom Do ochrony rÄ…k przed czynnikami mechaniczny-
spodów obuwia są wkładki antyprzebiciowe, mi, takimi jak: przecięcia, obtarcia, przekłucia,
www.promotor.elamed.pl 19
fot. S. Krzemińska
reklama
Temat numeru  Zagrożenia mechaniczne
19. PN-EN ISO należy stosować odpowiednie rękawice ochronne toda badania wg normy EN ISO 13977:1999 (19).
13997:2003 Odzież
oraz ochraniacze przedramienia i/lub ramienia. W ostatnich latach pojawił się problem z oceną
ochronna. Właści-
Przy doborze tej grupy środków ochrony indywidu- odporności na przecięcie materiałów wykona-
wości mechaniczne.
alnej, zwłaszcza w zakresie ochrony przed przecię- nych z surowców o bardzo dużej odporności
Wyznaczanie
odporności na prze-
ciami, należy zwracać szczególną uwagę na prze- na przecięcie przy zastosowaniu metody badania
cięcie ostrymi
znaczenie wyrobu, określone przez jego producenta wg EN 388:2003. Niektórzy producenci rękawic
przedmiotami.
w instrukcji użytkowania, oraz na wskazaną normę ochronnych w informacjach dołączanych do rękawic
20. PN-EN ISO
zharmonizowaną, która została uwzględniona przy powołują się na ww. alternatywną metodę badania,
13998:2006 Odzież
ochronna. Fartuchy,
ocenie spełnienia przez rękawice czy ochraniacze jeśli została ona zastosowana do oceny zgodności
spodnie i kamizelki
zasadniczych wymagań dyrektywy 89/686/EWG (2) rękawic z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy.
chroniÄ…ce przed
(Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia Z kolei dla pozostałych grup środków ochrony
przecięciami
i ukłuciami nożami
21 grudnia 2005 r.) (26). rąk zastosowanie mają następujące normy zhar-
ręcznymi.
Jest to bardzo istotne ze względu na fakt, monizowane:
21. PN-EN ISO
że do oceny rękawic ochronnych stosuje się różne " EN 1082-1:1996 (10), EN 1082-2:2000 (11)
20344:2012 Åšrodki
metody badania odporności na przecięcie, i w związ- i EN 1082-3:2000 (12)  w zakresie ochrony rąk
ochrony indywi-
dualnej  Metody
ku z tym rękawice ocenione przy wykorzystaniu danej przy pracach z nożami ręcznymi;
badania obuwia.
metody będą miały ściśle określone zastosowanie. " EN 381-7:1999 (16) i EN 381-4:1999 (14) 
22. PN-EN ISO
Dla przykładu rękawice, które zostały ocenione pod w zakresie ochrony rąk przy pracach z pilarkami
20345:2012 Åšrodki
kątem odporności na przecięcia i ukłucia nożami łańcuchowymi przenośnymi;
ochrony indywi-
dualnej  Obuwie
ręcznymi, nie będą odpowiednie do zapewnienia " EN 14328:2005 (13)  w zakresie ochrony rąk
bezpieczne.
ochrony przed przecięciem np. pilarką łańcuchową. przy pracach z nożami z napędem.
23. PN-EN ISO
Podobnie rękawice chroniące przed przecięciami W przypadku gdy normy: EN 388:2003, EN 1082-1:
20346:2007 +
ostrymi, chropowatymi elementami, powierzchnia- 1996, EN 1082-2:2000, EN 381-7:1999
A1:2008 Åšrodki
ochrony indywidual- mi, np. odpowiednie do ochrony rąk przed przecię- i EN 14328:2005 były podstawą do stwierdzenia
nej.
ciami podczas manipulowania taflami ze szkła czy zgodności rękawic z zasadniczymi wymaganiami
24. PN-EN ISO
arkuszami blachy, nie zapewniÄ… ochrony rÄ…k przed dyrektywy/rozporzÄ…dzenia, co ma zwykle miejsce,
20347:2012 Åšrodki
przecięciami i ukłuciami nożami ręcznymi. są one powoływane w znakowaniu wyrobu oraz
ochrony indywi-
dualnej  Obuwie Mając zatem na uwadze przeznaczenie rękawic w instrukcji użytkowania dołączanej do wyrobu.
zawodowe.
i ochraniaczy przedramienia i/lub ramienia, wśród Stąd użytkownik, dokonując doboru rękawic od-
25. RozporzÄ…dzenie
omawianych środków ochrony indywidualnej można powiednich do zagrożeń występujących na danym
Ministra Pracy
wyróżnić następujące grupy wyrobów: stanowisku pracy, dysponuje informacją, która jest
i Polityki Socjalnej
z dnia 26 września " rękawice chroniące przed obtarciami, przecięcia- pomocna przy określeniu, czy dane rękawice będą
1997 r. w sprawie
mi, przekłuciami; odpowiednie do rodzaju czynnika, który może po-
ogólnych przepisów
" rękawice chroniące przed obtarciami i przecię- wodować urazy rąk w wyniku przecięcia.
bezpieczeństwa
ciami; W celu zilustrowania, jak ważny jest prawidłowy
i higieny pracy
(tekst jednolity:
" ochraniacze przedramienia i/lub ramienia dobór rękawic z uwzględnieniem metody badania
Dz.U. z 2003 r.,
chroniące przed obtarciami i przecięciami (w po- zastosowanej do ich oceny, w tab. 2 przedstawiono
nr 169, poz. 1650,
danych powyżej przykładach ochronę przed wyniki badania dwóch rodzajów rękawic ochronnych
ze zmianami).
przecięciami rozumie się jako ochronę przed w zakresie odporności na przecięcie określonej
26. RozporzÄ…dzenie
Ministra Gospodarki
przecięciami ostrymi i chropowatymi elementami, za pomocą dwóch różnych metod badania, tj.
z dnia 21 grudnia
powierzchniami czy narzędziami, z wyłączeniem wg normy EN 388:2003 oraz norm EN 1082-
2005 r. w sprawie
przecięć powodowanych przez noże ręczne, piły 2:2000 i EN 1082-3:2000. Wyniki badań pokazują,
zasadniczych
wymagań dla
łańcuchowe czy noże z napędem); że pomimo wykazanej odporności na przecięcia
środków ochrony
" rękawice i ochraniacze przedramienia przezna- zgodnie z normą EN 388:2003, rękawice nie
indywidualnej
czone do prac z nożami ręcznymi; spełniają wymagania dotyczącego odporności
(Dz.U. z 2005 r.,
nr 259, poz. 2173).
" rękawice chroniące przed przecięciami nożami na przecięcie w wyniku uderzenia ostrzem noża
27. Ryzyko zawodowe,
z napędem; wg norm EN 1082-2:2000 i EN 1082-3:2000, czyli
metodyczne
" rękawice chroniące przed przecięciami pilarką nie są odpowiednie do stosowania jako ochrona
podstawy oceny. Pod
łańcuchową. przed przecięciami i ukłuciami nożami ręcznymi.
red. W.M. Zawie-
skiego, CIOP,
W przypadku rękawic i ochraniaczy przedramienia Zgodnie z wymaganiem określonym w normie
Warszawa 2009.
i/lub ramienia zaliczonych do trzech pierwszych EN 1082-2:2000 w przypadku rękawic przeznaczo-
28. Sprawozdanie
ww. grup do oceny ich zgodności z wymaganiami nych do prac z nożami ręcznymi średnia głębokość
Głównego Inspektora
dyrektywy 89/686/EWG (Rozporządzenia Ministra przekłucia z energią uderzenia 0,65 J nie powinna
Pracy z działalności
Państwowej Inspekcji Gospodarki z 21 grudnia 2005 r.) stosuje się normę przekraczać 8 mm, a głębokość pojedynczego
Pracy w 2010 r.
zharmonizowaną EN 388:2003 (17). W przypadku przekłucia  14 mm.
Państwowa
odporności na przecięcie poza metodą badania W informacjach producenta dołączanych do rę-
Inspekcja Pracy,
Warszawa 2011. opisaną w tej normie podana jest alternatywnie me- kawic znajdują się również inne użyteczne przy
20 Promotor 6/12
Temat numeru  Zagrożenia mechaniczne
Odporność na przecięcie w wyniku
Średnia grubość Odporność na przecięcie
Rodzaj rękawic uderzenia ostrzem noża
próbki [mm] wg EN 388:2003 [wskaz
nik I]
EN 1082-2:2000 [mm]
Rękawice wykonane z układu Wartość średnia:
materiałów: dwoina bydlęca, 3,5 9,58 mm
3,12
dwuwarstwowa dzianina (wełna, (2. poziom skuteczności) Pojedyncze przekłucia:
bawełna) od 9,5 do 10,0 mm
Wartość średnia:
Rękawice dziane z przędz:
14,5 24,7 mm
rdzeniowej, bawełnianej i polia- 2,04
(4. poziom skuteczności) Pojedyncze przekłucia:
midowej
od 23,0 do 26,5 mm
Tab. 2. Wyniki badania odporności na przecięcie według norm EN 388:2003 i EN 1082-2:2000 dla dwóch rodzajów rękawic ochronnych
doborze rękawic informacje dotyczące poziomów W odniesieniu do rękawic chroniących przed prze-
skuteczności czy klas ochrony. cięciami pilarką łańcuchową przenośną użytkownik
W przypadku rękawic spełniających wymagania może dokonywać wyboru rękawic spośród dwóch
normy EN 388:2003 przy odpowiednim znaku rodzajów konstrukcji. Są nimi:
grafi cznym oznaczającym rodzaj zagrożeń, przed " wzór A  rękawice pięciopalcowe, w których kon-
którymi rękawice zapewniają ochronę, podawany strukcji zastosowano wkład ochronny w części
jest czterocyfrowy kod, w którym każda cyfra oznacza grzbietowej z wyłączeniem palców,
poziom skuteczności w zakresie odporności na dzia- " wzór B  rękawice pięciopalcowe lub jednopal-
łanie poszczególnych czynników mechanicznych. cowe, które wyposażone są we wkład chroniący
Pierwsza cyfra oznacza odporność na ścieranie, przed przecięciem w części grzbietowej łącznie
druga  na przecięcie, trzecia  wytrzymałość na roz- z palcami, z wyjątkiem kciuka.
dzieranie, a czwarta  odporność na przekłucie. Rękawice chroniące przed przecięciami pilarką
Im wyższy poziom skuteczności, tym większa odpor- łańcuchową przenośną są najczęściej wykonane
ność rękawicy na działanie danego czynnika. ze skór, z tkanin, tkanin powlekanych polimerem.
Przy znaku grafi cznym oznaczającym ochronę W części grzbietowej pod materiałem zewnętrznym
przed przecięciem pilarką łańcuchową (wg EN 381-7: stosowany jest wkład wykonany z układu materiałów
1999) podaje się cyfrę oznaczającą klasę ochrony, o wysokiej odporności na przecięcia.
która odnosi się do prędkości łańcucha, przy której Oddzielną kwestią jest stosowanie rękawic
wykazano brak przecięcia badanego materiału w sytuacji, gdy występuje ryzyko wciągnięcia przez
rękawic (klasa 1: 20 m/s, klasa 2: 24 m/s, klasa ruchome elementy obsługiwanych maszyn. Należy
3: 28 m/s). wyraz
nie podkreślić, że w takich sytuacjach rękawi-
Przy znaku grafi cznym oznaczającym ochronę ce ochronne nie powinny być stosowane. Zgodnie
przed przecięciami i ukłuciami nożami ręcznymi z normą EN 388:2003 (17) w instrukcji użytkowania
wg norm EN 1082-1:1996 i EN 1082-2:2000 nie producent zobowiązany jest zamieścić odpowiednie
stosuje się żadnych kodów cyfrowych ani literowych. ostrzeżenie informujące o przeciwwskazaniu stoso-
W przypadku tego rodzaju ochrony nie wyróżnia się wania rękawic wynikającym z wykonywania pracy,
poziomów skuteczności czy klas ochrony. gdy istnieje ww. ryzyko.
Omawiane rękawice wykonywane są głównie z tka- Należy też przypomnieć, że stosowanie rękawic
nin i ze skór, dzianin i tkanin powlekanych częściowo chroniących przed czynnikami mechanicznymi,
lub punktowo polimerem. Rękawice dzianinowe nie podobnie jak w przypadku stosowania wszystkich
są zalecane do ochrony przed przekłuciami, chociaż środków ochrony indywidualnej, powinno być ostat-
zdarza się, że niektóre wzory są również oceniane nim etapem w zapewnieniu bezpiecznych warunków
pod kątem odporności na przekłucia. Wśród rękawic pracy, poprzedzonym innymi działaniami mającymi
chroniących przed przecięciami, zwłaszcza o dużej na celu eliminację i ograniczenie zagrożeń.
i bardzo dużej odporności na ten czynnik, przewa- Podkreślenia wymaga również fakt, że nawet ręka-
żającą ilościowo grupą są rękawice dziane z przędz wice charakteryzujące się najwyższymi poziomami
wysokoodpornych na przecięcia. skuteczności w zakresie ochrony przed czynnikami
Rękawice chroniące przed przecięciami i ukłu- mechanicznymi nie będą gwarantowały nieograni-
ciami nożami ręcznymi są wykonywane z elemen- czonej w czasie czy stuprocentowej ochrony rąk.
tów metalowych (plecionka pierścieni), z krótkim Przy stosowaniu rękawic ochronnych należy też
lub długim mankietem, gdy są przeznaczone pamiętać o przestrzeganiu wszelkich wytycznych
do ochrony rąk i/lub przedramion przy dużym ryzyku i wskazówek podanych przez producenta w infor-
urazów rąk. Mogą być również wykonane z innych macjach załączanych do wyrobu, w tym dotyczących
materiałów, jak materiały tekstylne, skóry  gdy warunków przechowywania, konserwacji i czyszcze-
są zaprojektowane do ochrony rąk przy mniejszym nia wyrobu oraz wskazówek dotyczących wycofania
ryzyku urazów. wyrobu z użytkowania. qð
www.promotor.elamed.pl 21