ZASADY USTROJU POLITYCZNEGO
Dr Grzegorz Koksanowicz Dr Sławomir Patyra
wyk. 1
Egzamin-test
- Konstytucja 2 kwietnia 1997r.
-  Polskie Prawo Konstytucyjne pod red. Wiesława Szydło
ZASADY USTROJU POLITYCZNEGO PAC
STWA
1. Zasada suwerenności (zasada zasad)
Suwerenność  niezależność, samodzielność, zdolność do samodzielnego ponoszenia odpowiedzialności za swoje
działania
Suwerenność zewnętrzna:
Odnosi się do państwowości np. państwo prowadzi własna politykę zagraniczną a nie narzuconą z zewnątrz.
Suwerenność wewnętrzna:
Jej przyczyn powstania można doszukiwać się we wczesnym średniowieczu.
Władca suwerenny to taki kto ma prawo wydawania rozkazów wszystkim a sam nie podlega niczyim rozkazom.
Bodin (1576) pierwszy opisał istotę władzy suwerennej. Suweren jest monarchą
1) władza suwerenna monarchy jest niepodzielna jest prawodawca, sędzią i wykonawca
2) niepozbywalność władzy
3) pierwotny charakter władzy suwerennej - monarcha mógł każdemu zawłaszczyć majątek  jednostka nie miała praw
Russo (1776) według niego władza suwerenna to naród, monarcha jest funkcjonariuszem państwa. Wszyscy ludzie są
suwerenami  to wolność i prawa - są niepozbywalne i nie podzielne. To matka natura dała to prawo. Russo nie wierzył
w Boga.
1) Każda ustawa ma być zatwierdzona w drodze referendum
2) Przedstawiciele mają ściśle stosować się do konstrukcji wyborczych
3) Przedstawiciele nie mogą mieć żadnej władzy własnej
Konstytucja Marcowa 1921 r. (najbardziej liberalna)
Koncepcja ograniczonej suwerenności (1952r.) suwerenem jest lud pracujący miast i wsi, nie wszyscy są adresatami
wolności praw robotnicy chłopi  suwereni, ta koncepcja przetrwała do 20 grudnia 1989r.
Art.4 ust.1 i 2 konstytucji
Są 2 formy sprawowania władzy przez naród (nawiązują do poglądów Russo)
1) Naród sprawuje władzę przez przedstawicieli
Referendum  ust. 14 marca 2003r.
Inicjatywa ustawodawcza obywateli  ust 24 czerwiec 1999r.
Konstytucja wprowadziła możliwość wnoszenia inicjatywy ustawodawczej przez obywateli art.118 ust.2 wcześniej tego
nie było.
1
Art. odnoszące się do referendum w konstytucji:
Art.125 referendum ustawodawcze
Art.90 ust.3 referendum ratyfikacyjne w pewnej kategorii umów międzynarodowych
Art. 235 ust. 6 referendum konstytucyjne zatwierdzenie zmian w konstytucji, jeśli takowe mogły by wystąpić
Art.170 referendum lokalne  o tym mówi konstytucja, ustawa z 15 wrzesień 2000r. o referendum lokalnym
Referendum (głosowanie ludowe) - forma głosowania o charakterze powszechnym, najbliższe ideałowi demokracji
bezpośredniej, w której udział mogą brać wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania (tj. mający czynne prawo
wyborcze). W czasie referendum obywatele całego państwa lub jego części wyrażają swoją opinię w kwestii poddawanej
głosowaniu.
Referenda można podzielić według różnych kryteriów na: obligatoryjne i fakultatywne, opiniotwórcze i wiążące oraz
ogólnokrajowe i lokalne.
Referendum w Polsce
Podstawą prawną przeprowadzania referendum lokalnego jest Konstytucja RP oraz ustawy:
- ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym
- ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym
Referendum lokalne
Referendum lokalne może zostać przeprowadzone na obszarze gminy, powiatu bądz
województwa, w sprawie
samoopodatkowania się mieszkańców bądz
wcześniejszego odwołania organu stanowiącego (rady gminy, rady powiatu,
sejmiku województwa, bądz
organu wykonawczego gminy (wójtów, burmistrzów, prezydentów miast). Odbywa się ono z
inicjatywy organu stanowiącego lub na wniosek mieszkańców uprawnionych do głosowania w liczbie: 10% mieszkańców
gminy (powiatu), 5% mieszkańców województwa. Wymagana frekwencja wynosi 30%.
Referendum ogólnokrajowe
Referendum polega na udzieleniu, na urzędowej karcie do głosowania, odpowiedzi pozytywnej "Tak" lub negatywnej
"Nie" na postawione pytania albo na wyborze między zaproponowanymi wariantami rozwiązań.
Referendum ma charakter powszechny. Mogą w nim wziąć udział obywatele polscy, którzy najpóz
niej w dniu głosowania
kończą 18 lat. Ponadto nie są pozbawieni praw publicznych lub praw wyborczych, oraz nie są ubezwłasnowolnieni.
Oprócz powszechnego charakteru głosowania, właściwie dla istoty referendum jest uznanie, że głosujący biorą w nim
udział na zasadzie równości. Oznacza to, że żadna z osób głosujących nie może oddać więcej niż jednego głosu. Oprócz
tego panuje zasada tajności, która gwarantuje indywidualne wyrażenia woli. Każdy uprawniony samodzielnie wyraża
swoją wolę poprzez oddanie głosu.
Konstytucja i ustawa o referendum ogólnokrajowym wyróżniają trzy rodzaje referendum ogólnokrajowego:
- referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa,
- referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikacje umowy międzynarodowej, na podstawie której RP
przekazuje organizacji narodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w
niektórych sprawach,
- referendum w sprawie przyjęcia ustawy zmieniającej Konstytucję RP.
2
Dwie ostatnie maja charakter skonkretyzowany gdyż dotyczą uchwalonej już przez Sejm i Senat ustawy oraz umowy
międzynarodowej zawartej przez Radę Ministrów, na ratyfikację, której obywatele mają wyrazić zgodę.
Wątpliwe jest pojęcie  sprawy o szczególnym znaczeniu . Przedmiotem tego referendum mogą stać się sprawy jedynie o
charakterze ogólnym, które nie zastępują działań właściwych organów państwowych lecz konkretyzują póz
niejszą treść
rozwiązań podejmowanych przez odpowiednie organy. Dlatego przedmiotem tego głosowania nie może być jakakolwiek
kwestia już wcześniej uregulowana.
Zgodnie z Konstytucją RP referendum (jedynie fakultatywne) może zarządzić:
http://notatek.pl/zasady-ustroju-politycznego?notatka
1. Sejm RP bezwzględną większością głosów w obecności przynajmniej połowy ustawowej liczby posłów;
2. Prezydent za zgodą Senatu (przy warunkach jw.)
Referendum ogólnokrajowe jest wiążące przy frekwencji powyżej 50%, jeśli frekwencja jest niższa, wynik referendum
ma charakter jedynie opiniodawczy. Konstytucja RP nie przewiduje instytucji referendum obligatoryjnego.
Historia referendów w Polsce
Pierwsze referendum w III Rzeczypospolitej zostało przeprowadzone 18 lutego 1996 roku i dotyczyło powszechnego
uwłaszczenia obywateli.
Prezydent może z własnej inicjatywy lub z impulsów płynących np. z jego kancelarii za zgodą senatu może wydać zgodę
na przeprowadzenie referendum art. 64 zgoda w ciągu 14 dni
Referendum może zarządzić sejm art. 125 u.2
Inicjatywę w zakresie referendum mogą zgłosić art.64
- senat
- Rada Ministrów
- Sejm z własnej inicjatywy
- komisja sejmowa
- grupa co najmniej 69 posłów
- grupa co najmniej 500 tys. obywateli
Nie mogą zgłosić inicjatywy w 3 sprawach:
1. wydatki i dochody państwa
2. obronność państwa
3. amnestia (darowanie lub łagodzenie kar dla przestępców)
Wiążący charakter referendum występuję gdy udział wzięło w nim więcej niż 50% obywateli
Referendum lokalne poprzeczka 1/3 aby było wiążące
Wykład 2.
Zasada podziału władzy
3