Funkcje i Dysfunkcje turystyki
Marek Migdal
Pojęcie Turystyki
Turystyka /wg WTO/   ogół czynności
osób, które podróżują i przebywają
w celach wypoczynkowych, służbowych
lub innych, nie dłużej niż przez 1 rok bez
przerwy, poza swoim otoczeniem
codziennym, z wyłączeniem wyjazdów,
w których głównym celem jest działalność
zarobkowa.
Turystyka jest :
zjawiskiem psychologicznym, gdyż
człowiek stanowi tu największą wartość.
Trzeba poznać jego potrzeby
i oczekiwania, aby można uprawiać
i organizować turystykę.
Turystyka jest :
zjawiskiem społecznym  turysta
bowiem cały czas jest w kontakcie
z drugim człowiekiem, oddziałuje na
środowisko, które odwiedza. Podczas
wyjazdów zawiązują się znajomości,
powstają nowe więzi społeczne.
Turystyka jest :
zjawiskiem przestrzennym
 pod wpływem turystyki zmienia się
krajobraz; tworzona jest infrastruktura
/autostrady, hotele, restauracje, obiekty
rozrywki itp./ w celu umożliwiania
korzystania z walorów turystycznych na
danym obszarze.
Turystyka jest :
zjawiskiem ekonomicznym
 jest to jedna z ważniejszych dziedzin
gospodarki. Dzięki turystyce powstają
nowe produkty i usługi napędzające
inne gałęzie gospodarki. Turystyka
stanowi ważne z
ródło dochodów dla
wielu ludzi.
Turystyka jest :
zjawiskiem kulturowym  turystyka
stanowi element kultury współczesnego
życia jest czynnikiem przemian
kulturowych /np. poprzez przejęcie
wzorów pewnych zachowań/.
Cechy charakteryzujące
zjawisko turystyki
Podróż, Elementem podróży jest przemieszczenie,
przemieszczenie które prowadzi do pobytu poza stałym miejscem
zamieszkania,
Pobyt w nowej Nie dłużej niż rok. Warunkiem ograniczającym jest,
miejscowości aby pobyt nie przekształcił się w stałe zamieszkanie
Tymczasowość Podróż i pobyt mają zawsze charakter okresowy,
podróży co wyróżnia wyjazdy turystyczne od innych rodzajów
i pobytu podróżowania
Element Czyli człowiek i przyczyny powodujące jego podróż
subiektywny i pobyt w określonym miejscu
Element Korzystanie z infrastruktury turystycznej warunkuje
obiektywny w większości przypadków realizację celu turystycznego
Funkcje turystyki
W potocznym znaczeniu  funkcja jest czymś
co jest spełniane przez daną osobę,
urządzenie lub zjawisko.
Pytamy często w życiu codziennym  jaką Kowalski
pełni funkcję w firmie? lub  jaka jest funkcja tego
urządzenia w samochodzie? .
Rozumiemy przez to coś narzuconego
i oczekiwanego co dana osoba czy urządzenie
ma wykonać.
Funkcje turystyki
W przypadku pojęcia funkcji turystyki jest nieco
inaczej.
Mówiąc o funkcjach turystyki, należy mieć
na uwadze całokształt skutków jej rozwoju,
które mogą być oczekiwane, postulowane
a także rzeczywiste .
Skutki turystyki są nierozerwalnie związane
z oczekiwaniami i potrzebami jej uczestników.
10 funkcji turystyki
1. Funkcja wypoczynkowa: aby człowiek mógł
prawidłowo funkcjonować w życiu zawodowym
i prywatnym, musi mieć czas na relaks, odnowę
i utrzymanie sił fizycznych i psychicznych
wydatkowanych w czasie pracy i poza nią. Jest to
korzystne nie tylko dla niego samego, ale także dla
wykonywanej przez niego pracy, bo jest bardziej
efektywna i wydajna.
Im wyższy jest poziom rozwoju danego kraju, tym
lepiej realizowana jest wypoczynkowa funkcja
turystyki.
10 funkcji turystyki
2. Funkcja zdrowotna: łączy się dość ściśle
z funkcją wypoczynkową, może mieć
charakter naprawczy lub zapobiegawczy.
Funkcjonowanie turystyki w sferze ochrony
zdrowia ma szczególne znaczenie
w zmniejszaniu negatywnych skutków
współczesnej cywilizacji, odbijających się
na stanie zdrowia człowieka.
10 funkcji turystyki
3. Funkcja wychowawcza: turystyka to kontakt
z kulturą, życiem społecznym i ludnością
odwiedzanych miejscowości. Poprzez kontakt ten
kształtują się różnorodne umiejętności i cechy
osobowościowe człowieka. Wychowawcza funkcja
turystyki nie ogranicza się tylko do rozwoju
osobowości samych turystów. Dotyczy także osób
zamieszkujących odwiedzane przez nich tereny.
10 funkcji turystyki
4. Funkcja kształceniowa: kształcenie poprzez
poznanie możemy traktować jako część procesu
wychowania, a więc ta funkcja wchodzi niejako
w skład elementów funkcji wychowawczej.
Turystyka daje możliwości poznawania rzeczy
na własne oczy, a także okazję do praktycznego
wykorzystania nabytych umiejętności
np. językowych. Dodatkowo opanowana wcześniej
wiedza o życiu społeczno-kulturalnym innych
krajów może stymulować aktywność intelektualną
turystów.
10 funkcji turystyki
5. Funkcja miastotwórcza: jest to funkcja kładąca nacisk
na aspekt urbanistyczny i ekonomiczny. Turystyka wpływa
na procesy urbanizacyjne, powodując ich przyśpieszenie, zaś
urbanizacja wpływa na tempo i kierunki rozwoju turystyki.
Oznacza to nie tylko poprawienie jakości samych usług
turystycznych ale także zorganizowanie odpowiedniej
komunikacji, wybudowanie nowych dróg, mostów i innych
elementów uatrakcyjniających daną miejscowość czy region.
Rozwój turystyki tworzy nowe możliwości i sprawia, że coraz
więcej ludzi decyduje się na pozostanie w rodzinnej
miejscowości. Tworzenie nowych miejsc pracy oraz
osiąganie dodatkowych dochodów z tytułu sprzedaży
turystom usług noclegowych, artykułów żywnościowych itp.
10 funkcji turystyki
6. Funkcja edukacji kulturowej: Funkcja ta jest bardzo
szeroka, obejmuje zagadnienia społeczne, religijne,
patriotyczne, naukowe zarówno współczesne jak i należące
do dziedzictwa przeszłości. Funkcja ta powiązana jest
z funkcjami wychowania i kształcenia, wprowadza element
poznania, zgłębienia wiedzy i wykorzystania teorii
w praktyce.
Należy podkreślić, że ta funkcja wyjątkowo wyraz
nie wpływa
zarówno na turystów jak i mieszkańców terenów
odwiedzanych, którzy widząc zainteresowanie przyjezdnych
historią, folklorem, językiem zaczynają sami bardziej dbać
o swój dobytek i udostępniać go turystom w postaci
muzeów regionalnych, skansenów itp.
10 funkcji turystyki
7. Funkcja ekonomiczna: turystka to obrót
pieniędzmi. Turyści są nośnikiem popytu na
wszelkiego rodzaju usługi i atrakcje, rozwój
turystyki powoduje rozszerzanie ofert noclegowych,
usług gastronomicznych, transferowych i innych.
W wyniku inspiracji rynku powstaje i rozwija się
infrastruktura turystyczna i sieć jednostek
gospodarczych, gwarantujących warunki bytowania
turystycznego. Jednocześnie powstają liczne
miejsca pracy. W wielu miejscach turystyka staje
się motorem napędowym rozwoju całej regionalnej
gospodarki.
10 funkcji turystyki
8. Funkcja etniczna: etniczność związana jest
z poszukiwaniem swoich korzeni. Funkcja etniczna turystyki
opiera się głównie na podróżach zagranicznych związanych
z miejscem swojego pochodzenia.
Turystyka etniczna powoduje duży ruch turystyczny między
państwami co pozwala na wzajemne bliższe relacje i dobre
kontakty. Funkcja etniczna może mieć też związek
z rozwojem ekonomicznym i gospodarczym kraju. Zdarza się
bowiem, że powracający z takiego wyjazdu turysta zachęca
przedsiębiorców z obecnego miejsca zamieszkania do
inwestowania w swoim dawnym kraju ojczystym.
10 funkcji turystyki
9. Funkcja kształtowania świadomości ekologicznej:
turystyka pozostaje w bardzo silnym związku z ekologią.
Jest to jednak związek trudny  z jednej strony przyczynia
się do prawidłowego zagospodarowania środowiska
naturalnego (rezerwaty, parki narodowe) z drugiej zaś
nadmierne eksploatowanie terenów prowadzi do ich
degradacji. Walory przyrodnicze pozostają wciąż największą
atrakcją turystyczną, która przyciąga odwiedzających. Jest
to pewnego rodzaju koło zamknięte: rejony
najatrakcyjniejsze turystycznie przyciągają najwięcej osób,
co z kolei powoduje ich największe zniszczenie i w efekcie
może prowadzić do zatrzymania ruchu turystycznego.
10 funkcji turystyki
10. Funkcja polityczna: turystyka jako zjawisko
na skalę międzynarodową, łącząca elementy
kultury, historii, wychowania, współpracy,
ekologii, zdrowotne i wiele innych może być
czynnikiem pokojowym
w procesie polityki międzynarodowej.
Ruch turystyczny to także turystyka biznesowa,
która wiąże się z nawiązaniem stosunków między
państwami, współpracy i integracji.
Dysfunkcje Turystyki
Dysfunkcje społeczne:
Konflikty miedzy ludnością miejscową, a turystami.
Turyści często demonstrują zachowania i postawy, które nie
są akceptowane przez ludność miejscową. Turystom
dozwolone są pewne zachowania całkowicie zabronione
ludności miejscowej, co wywołuje niezadowolenie i
negatywne uczucia wobec turystów.
Zmiany w życiu społecznym miejscowej ludności.
Na skutek rozwoju turystyki i kontaktów z turystami zmienia
się styl życia miejscowej ludności, następuje przejmowanie
obcych wzorów życia.
Zjawiska patologii społecznej czyli rozprzestrzeniania się
narkomanii, pijaństwa, kradzieży, rozbojów, prostytucji,
chorób zakaz
nych.
Dysfunkcje Turystyki
Dysfunkcje kulturowe:
Niszczenie lub zanik tradycyjnej kultury ludowej.
Miejscowości turystyczne oferują bardziej
skomercjalizowaną i fałszywą wersję swego obyczaju
i folkloru, dostosowaną do oczekiwań i wyobraz
ni
turystów. Na skutek naśladownictwa i kontaktu z innymi
kulturami zmienia się i ujednolica tradycyjna kultura.
Niszczenie wartości religijnych i moralnych.
Turysta może być nośnikiem niekorzystnych, negatywnych
zachowań i zjawisk społecznych. Przykładem takich
zachowań jest głośne zachowanie się w świątyniach,
ignorowanie miejscowych obyczajów religijnych.
Dysfunkcje Turystyki
Dysfunkcje ekonomiczne:
Zmiany w rolnictwie. Rozwój turystyki na danym obszarze może być
powodem zmiany struktury upraw rolnych z profilu żywieniowego
na produkcję komercyjną /uprawa warzyw, owoców, kwiatów/.
Migracje ludności. Ludność wiejska w poszukiwaniu pracy migruje
do miejscowości turystycznych, gdzie istnieją większe możliwości
zarobkowania
Konieczność zwiększenia importu. inwestycje w sektorze
turystycznym w krajach słabo rozwiniętych oznaczają konieczność
sfinansowania kosztownego importu z krajów uprzemysłowionych
/wyposażenie hoteli, produkty spożywcze itp./.
Rozwój monokultury turystycznej. Nadmierny wzrost znaczenia
turystyki może spowodować uzależnienie gospodarki /krajowej lub
lokalnej/ od turystyki, co przy załamaniu ruchu turystycznego może mieć
bardzo negatywne skutki.
Dysfunkcje Turystyki
Dysfunkcje przyrodnicze (ekologiczne):
Zakłócenie równowagi /przekraczanie pojemności
turystycznej/, degradacja środowiska naturalnego,
zanieczyszczenie wód i powietrza, zaśmiecanie, wypłoszenie
zwierzyny,
Przyzwyczajenie zwierzyny do karmienia przez turystów,
przełowienie łowisk (wędkarstwo), zmiany gatunkowe
(synantropizacja siedlisk),
Obniżenie jakości życia. Zbyt intensywny ruch turystyczny
obniża jakość życia przez nadmierny ruch samochodów,
motorówek, ciągły ruch i tłok w pewnych miejscach.
Niszczenie krajobrazu - nadmierna urbanizacja,
przypadkowe i nieprzemyślane osadnictwo (np. domki
letniskowe) może powodować architektoniczne niszczenie
krajobrazu.
Dysfunkcje Turystyki
Dysfunkcje zdrowotne /dla życia człowieka/
Zagrożenie zdrowia, a nawet życia turystów
/zwłaszcza w turystyce międzynarodowej,
np. niebezpieczeństwo zachorowań na choroby:
malaria, tyfus, czarna ospa, cholera oraz zatrucie
pokarmowe salmonellą i włośnicą)
Hałas jest wynikiem wzmożonego natężenia
ruchu turystycznego, ale również wiąże się
z używaniem hałaśliwego sprzętu np. motorówek.
Dziękuję za uwagę!
Marek Migdal
[e-mail]