EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
Metody liczenia PKB
Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz
WARSZAWA
© Copyright by Dariusz Prokopowicz
2005
Mierniki makroekonomiczne
Mierniki makroekonomiczne
Determinanty wzrostu gospodarczego
Produkt Krajowy
- (pol. PKB, ang. GDP) to miara produkcji
Brutto
wytworzonej przez czynniki wytwórcze,
zlokalizowane na terytorium danego
kraju bez względu na to, kto jest ich
właścicielem.
2
Metody liczenia Produktu Krajowego Brutto
Metody liczenia Produktu Krajowego Brutto
Metoda wydatkowa
(PKB jako suma wydatków na dobra i usługi finalne).
Sumowanie wydatków ponoszonych przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa
prywatne, przedsiębiorstwa publiczne, agendy rządu i agendy władzy regionalnej
oraz sektor międzynarodowy (eksport netto).
Metoda dochodowa (dochodowo-zasobowa)
(PKB jako suma dochodów czynników produkcji).
Sumowanie płatności dochodowych wypłacanych właścicielom wykorzystywanych
czynników produkcji (wynagrodzenia pracowników, dochody właścicieli
przedsiębiorstw, dochody z rent, zyski przedsiębiorstw) wraz z pośrednimi
podatkami od przedsiębiorstw i amortyzacją.
Metoda sumowania wartości dodanej
(PKB jako suma wartości dodanej).
3
Metoda wydatkowa
Metoda wydatkowa
PKB jako suma wydatków na dobra i usługi finalne
Dobra finalne to dobra nabyte przez ostatecznego u\
ytkownika.
dobra konsumpcyjne  nabywane przez
gospodarstwa domowe
dobra kapitałowe (inwestycyjne) 
nabywane przez przedsiębiorstwa
Dobra pośrednie to takie, które będą przetwarzane w
kolejnych cyklach produkcyjnych.
Nie wchodzą one w skład PKB, np. w piekarni mąka i cukier.
4
Metoda wydatkowa
Metoda wydatkowa
PKB  podejście wydatkowe
C
wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych (C)
wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw (I)
I
wydatki państwa na dobra i usługi finalne (G)  zasiłki,
G
emerytury, renty, stypendia, które nie są składnikiem
PKB, sÄ… to transfery.
Płatności transferowe to takie, za które państwo nie dostaje nic w
zamian.
eksport netto (NX)  ró\
nica między eksportem a
NX
importem
5
Metoda wydatkowa
Metoda wydatkowa
PKB  podejście
wydatkowe
PKB w cenach
PKB w cenach
czynników
rynkowych
wytwórczych
PKB w cenach rynkowych to miara produkcji rynkowej
łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.
PKB w cenach czynników wytwórczych to miara produkcji
rynkowej z pominięciem podatków pośrednich.
6
PKB w cenach rynkowych
Metoda wydatkowa
Metoda wydatkowa
I - wydatki
C - wydatki konsumpcyjne
inwestycyjne
gospodarstw domowych
przedsiębiorstw
PKB w cenach rynkowych = C + I + G + NX
G - wydatki państwa na dobra i
NX  Eksport netto
usługi finalne
7
PKB w cenach czynników wytwórczych
Metoda wydatkowa
Metoda wydatkowa
PKB w cenach
czynników = C + I + G + NX  Te
wytwórczych
Te - Podatki
pośrednie
8
Metoda dochodowa
Metoda dochodowa
PKB jako suma dochodów czynników produkcji
wynagrodzenie za pracÄ™
zyski (dochody z pracy na własny rachunek)
oprocentowanie kapitału
renty gruntowe, czynsze dzier\
awne
amortyzacja
9
Metoda sumowania wartości dodanej
Metoda sumowania wartości dodanej
PKB jako suma wartości dodanej
Wartość dodana  to przyrost wartości danego dobra w
wyniku określonego procesu produkcyjnego.
To ró\
nica między wartością
wytworzonych dóbr, a sumą rzeczowych
nakładów czynników produkcji.
Np.: zu\
yte materiały, surowce,
półfabrykaty, energia, woda.
10
11
Produkt Narodowy Brutto (PNB)
Produkt Narodowy Brutto (PNB)
Gross National Product (GPN)
Miernik całkowitych dochodów osiąganych przez
obywateli danego kraju bez względu na miejsce
(kraj) świadczenia usług przez czynniki wytwórcze.
Dochody netto z tytułu własności lub pracy za granicą
to ró\
nica pomiędzy dochodami obywateli danego kraju
uzyskanymi za granicą a odpływem dochodów z własności
lub pracy nale\
nych cudzoziemcom.
12
Produkt Narodowy Brutto (PNB)
Produkt Narodowy Brutto (PNB)
Produkt narodowy brutto (pol. PNB, ang. GNP) to
pieniÄ™\
ny wskaz
nik bie\
ącej wartości rynkowej
wszystkich dóbr i usług finalnych (nabywanych przez
ostatecznych u\
ytkowników), wytworzonych w
gospodarce w danym okresie (równe sumie wartości
dodanych i sumie dochodów czynników produkcji).
Suma PKB i dochodów netto z pracy lub własności za
granicą (miara całkowitych dochodów osiąganych przez
obywateli danego kraju - bez względu na miejsce
świadczenia usług).
13
Produkt Narodowy Brutto (PNB)
Produkt Narodowy Brutto (PNB)
Lepsza sytuacja jest wtedy, gdy PNB > PKB
14
Produkt Narodowy Brutto (PNB)
Produkt Narodowy Brutto (PNB)
Rodzaje PNB:
nominalny liczony w cenach bie\
Ä…cych
liczony w cenach stałych
realny
(uzyskany przez zastosowanie deflatora,
wyra\
ającego wpływ inflacji: PNB
nominalny podzielony przez deflator).
15
Produkt Narodowy Brutto (PNB)
Produkt Narodowy Brutto (PNB)
Wady PNB
nie ujmuje produkcji nie przeznaczonej na rynek
nie ujmuje  szarej strefy działalności gospodarczej
nie ujmuje czasu wolnego jako dobra ekonomicznego
nie obejmuje renty konsumenta z posiadanych dóbr
trwałych
obejmuje produkcję tzw. antydóbr: zanieczyszczeń
środowiska, broni, tytoniu itp.
16
Inne kategorie mierników makroekonomicznych
Inne kategorie mierników makroekonomicznych
Produkt narodowy netto
(pol. PNN, ang. NNP) - to produkt narodowy brutto
pomniejszony o odpisy amortyzacyjne majÄ…tku
trwałego przedsiębiorstw.
Dochód narodowy
(pol. DN, ang. NI) - to całość dochodów
wypłacanych właścicielom wykorzystywanych
czynników produkcji (procenty - kapitał, renty -
ziemia i płace - praca) równa całkowitym kosztom
produkcji dóbr i usług zawartych w PNN.
17
Dochody osobiste
Dochody osobiste
Dochody osobiste
(pol. DO, ang. PI) - to ta część dochodu narodowego, która
jest wypłacana poszczególnym jednostkom (osobom
fizycznym).
Dochody osobiste do dyspozycji [rozporzÄ…dzalne]
(pol. DOD, ang. DPI) - to dochody osobiste pomniejszone o
kwotę podatków osobistych i opłat niepodatkowych.
18