W przypadku pytań
lub wątpliwości skontaktuj
Roboty ciesielskie
się z najbliższym specjalistą
BHP lub wejdz
na:
12.2
www.skanska.pl/bhp,
i stolarskie
one.skanska/bhp
Standard pracy
Standard ten:
Standard ten zawiera minimum wymagań, jakie należy spełnić dla zapewnienia
bezpieczeństwa pracy podczas organizowania i prowadzenia robót ciesielskich i stolarskich.
" zawiera wymagania
wynikajÄ…ce z prawa
i norm polskich
Roboty ciesielskie i stolarskie są zaliczane do tej samej grupy prac ze względu na
oraz wewnętrznych
podstawowy materiał wykorzystywany do robót  drewno.
uregulowań Skanska S.A.
" jest obligatoryjny dla
wszystkich jednostek
Skanska S.A.
" pomaga zapewnić
bezpieczne i skuteczne
praktyki podczas prac.
A. Wstęp 7. Praca cieśli i stolarzy wiąże się z docinaniem,
dopasowywaniem i montowaniem
1. Końcowym efektem robót ciesielskich są typowych lub obrobionych elementów
głównie stałe lub tymczasowe konstrukcje w miejscu przeznaczenia.
budowlane. Cieśle wykonują drewniane 8. Do prac związanych z docinaniem,
konstrukcje i szalunki, prace montażowe dopasowywaniem i montowaniem
z elementów deskowań systemowych, wykorzystywane są: piły tarczowe stolikowe,
elementy zagospodarowania placu budowy piły łańcuchowe i elektronarzędzia.
oraz elementy związane z bezpieczeństwem 9. Zespalanie elementów w robotach
pracy przy wykonywaniu innych robót ciesielskich wykonywane jest za pomocą
(pochylnie, pomosty, daszki ochronne, specjalnych zamków, połączeń i łączników
przykrycia otworów technologicznych, oraz podpór.
balustrady itp.) 10. W robotach stolarskich poza Å‚Ä…cznikami
2. Większość prac w ramach robót ciesielskich stosowane są także: kleje, masy
to prace montażowe, wykonywane uszczelniające, pianki poliuretanowe i inne
w głębokich wykopach i na wysokości. Ze preparaty chemiczne wchodzące w skład
względu na charakter i lokalizację tych chemii budowlanej.
robót są one zaliczane do prac szczególnie
niebezpiecznych. B. Działania przed rozpoczęciem robót
3. Prace ciesielskie, tak jak inne tego typu prace
montażowe, wiążą się z dużymi zagrożeniami 1. Przygotowanie do robót ciesielskich
dla osób bezpośrednio w nie zaangażowanych i stolarskich należy rozpocząć od
oraz przebywających w ich pobliżu. dokonania Oceny Ryzyka dla Zadania
4. Roboty stolarskie występują na etapie oraz opracowania Instrukcji Bezpiecznego
robót wykończeniowych i obejmują Wykonywania Robót (IBWR).
realizacjÄ™: posadzek drewnianych 2. Do przeprowadzenia Oceny Ryzyka dla
i drewnopochodnych, ościeżnic okiennych Zadania konieczne jest ustalenie zagrożeń
i drzwiowych, okien i drzwi, progów, mogących wystąpić w trakcie realizacji robót
parapetów, okładzin ściennych, ścianek ciesielskich i stolarskich.
działowych z desek, schodów oraz szaf 3. IBWR dotycząca prac montażowych
ściennych, półek i pawlaczy. szalunków powinna także obejmować
5. W robotach stolarskich wykorzystywane są demontaż szalunków.
drewniane deski oraz różnego rodzaju płyty, 4. Jeżeli roboty ciesielskie i stolarskie wiążą się
jak: OSB lub DMF. bezpośrednio z innymi robotami, to takie
6. Prace ciesielskie i stolarskie wiążą roboty należy ująć w tej samej IBWR.
się z montażem typowych lub 5. W IBWR należy opisać ustalony sposób
obrobionych elementów, wykonanych montażu konstrukcji drewnianych,
Wersja 1.0 w specjalistycznych zakładach i warsztatach. szalunków lub robót stolarskich.
Standard 12.2 1
6. W przypadku zastosowania rozwiązań zalecanego, sprawnego technicznie sprzętu
systemowych do realizacji szalunków, i wyposażenia, w tym głównie: rusztowań,
IBWR powinna przywoływać rozwiązania pomostów roboczych, podnośników, drabin,
wykorzystywane w wybranym do pił tarczowych stolikowych i łańcuchowych
zastosowania systemie deskowania. oraz elektronarzędzi.
7. Prace związane z montażem i demontażem 21. Wymagania dotyczące rusztowań,
konstrukcji drewnianych lub szalunków pomostów roboczych, podnośników, drabin,
systemowych muszą być prowadzone pił tarczowych i elektronarzędzi zawierają
pod nadzorem doświadczonych standardy szczegółowe:  2.2 Rusztowania ,
i wykwalifikowanych osób.  2.3 Pomosty robocze ,  2.4 Drabiny ,
8. Osoby te powinny posiadać odpowiednie  2.5 Podnośniki ,  14.7 Piły tarczowe ,
przygotowanie techniczne, uprawnienia  15.3 Elektronarzędzia ,  15.4 Piły łańcuchowe .
do kierowania robotami budowlanymi 22. Elementy konstrukcji drewnianych i systemów
oraz szkolenia BHP dla osób kierujących deskowań można przemieszczać za
pracownikami. pomocÄ… sprawnych, dopuszczonych do
9. Pracownicy zatrudnieni do montażu eksploatacji urządzeń, w tym głównie: żurawi
konstrukcji drewnianych lub szalunków budowlanych stacjonarnych i przejezdnych.
systemowych muszą posiadać wymagane Wymagania dotyczące żurawi zawiera
kwalifikacje zdrowotne, w tym pozwolenie standard szczegółowy  11.3 Żurawie,
na pracę na wysokości, jeżeli roboty będą żurawiki, dz
wigi windy, suwnice .
prowadzone na wysokości. 23. Do przemieszczania elementów systemów
10. Pracownicy zatrudnieni do montażu deskowań (płyty szalunkowe, podpory,
konstrukcji drewnianych lub szalunków zamki itp.) należy stosować sprzęt
systemowych muszą być także przeszkoleni pomocniczy przewidziany w dokumentacji
w zakresie BHP, zgodnie z przygotowanÄ… techniczno  ruchowej danego systemu
IBWR i Oceną Ryzyka dla Zadania. szalunkowego (systemu deskowań),
11. Pracownicy wykonujący prace montażowe jak: kosze transportowe, kłonice, haki
konstrukcji drewnianych (cieśle) muszą transportowe itp.
znać dokumentację projektową dla danego 24. Prace montażowe i demontażowe
zakresu robót. konstrukcji drewnianych i systemów
12. Montażyści deskowań systemowych (cieśle) deskowań należy prowadzić:
muszą znać w dokumentację techniczno- " w minimum dwuosobowej obsadzie
ruchową zastosowanego systemu " z wykorzystaniem środków techniczno
deskowania.  organizacyjnych zapewniajÄ…cych
13. W przypadku zaliczenia danego zakresu bezpieczeństwo na stanowisku pracy
robót ciesielskich lub stolarskich do prac " z odpowiednią asekuracją
szczególnie niebezpiecznych należy " po zaplanowaniu ewentualnej
postępować jak w trybie prac szczególnie ewakuacji.
niebezpiecznych. 25. Miejsca i strefy niebezpieczne należy
14. Dokumentem dopuszczającym wyznaczać, wygradzać i znakować przez
do wykonywania prac szczególnie ustawienie stałych barier i umieszczenie
niebezpiecznych jest zezwolenie  Protokół tablic z napisami ostrzegawczymi.
zabezpieczenia prac szczególnie 26. Strefę niebezpieczną należy wyznaczyć
niebezpiecznych . i oznakować zgodnie ze standardem
15. Pracowników zatrudnionych w warunkach szczegółowym  2.1 Prace na wysokości 
zagrożeń wynikających z Oceny Ryzyka wymagania ogólne (Rys. 1).
dla Zadania należy wyposażyć w odzież,
obuwie i sprzęt ochronny. Należy ich także
zapoznać z zasadami jego stosowania.
16. Cieśle i stolarze powinni być wyposażeni
w zasobniki na narzędzia ręczne,
uniemożliwiające wypadanie narzędzi oraz
ułatwiające swobodę ruchów.
17. Maszyny, urządzenia i sprzęt pomocniczy
stosowane w robotach ciesielskich
i stolarskich powinny być sprawne
technicznie oraz posiadać wymagane
certyfikaty.
18. Osoby obsługujące maszyny, urządzenia
i sprzęt pomocniczy stosowany w robotach
ciesielskich i stolarskich muszą posiadać
Rys. 1 Zabezpieczenie i oznakowanie terenu prac na
wymagane uprawnienia i badania lekarskie.
wysokości
19. Stan techniczny montażowego sprzętu
pomocniczego, w szczególności: lin, zbloczy,
haków, zawiesi, pomostów roboczych, C. Działania podczas prowadzenia robót
stempli i stężeń montażowych, powinien
być sprawdzany przez obsługujące go osoby 1. Składowanie materiałów oraz transport
codziennie przed rozpoczęciem pracy. poziomy i pionowy powinien odbywać
20. Wszystkie prace ciesielskie i stolarskie się zgodnie z rozwiązaniami przyjętymi
należy prowadzić z wykorzystaniem w IBWR.
2
2. Organizując składowanie materiałów nominalnego udz
wigu
należy postępować zgodnie ze standardem " dokonać oględzin zewnętrznych
szczegółowym  9.7 Magazynowanie elementu
i składowanie . " stosować liny kierunkowe
3. Organizując transport należy postępować " kontrolować prawidłowość zawieszenia
zgodnie ze standardem szczegółowym elementu na haku po podniesieniu na
 13.1 Żurawie, żurawiki, dz
wigi, windy, wysokość 0,5 m.
suwnice . 15. Haki i zawiesia powinny spełniać
4. Transport ręczny należy ograniczyć do wymagania przepisów dotyczących
niezbędnego minimum. systemu oceny zgodności i mieć wyraz
nie
5. Osoby dokonujące montażu i demontażu zaznaczoną nośność maksymalną.
szalunków oraz wykonujące inne 16. Haki zawiesi należy zakładać na uchwyt
prace ciesielskie na wysokości w taki sposób, aby rogi haków były
zobowiązane są do stosowania urządzeń skierowane na zewnątrz, a nie do środka
zabezpieczajÄ…cych przed upadkiem (Rys. 3).
z wysokości lub indywidualnego 17. Dopuszczalne obciążenie robocze zawiesi
Rys. 2 Ochrona indywidualna
sprzętu przeciwupadkowego, zgodnie dwu- i wielocięgnowych powinno być
przed upadkiem z wysokości
z przygotowaną IBWR (Rys. 2). uzależnione od kąta wierzchołkowego
6. W czasie montażu oraz demontażu pomiędzy cięgami: 45o  90%,90o 
konstrukcji drewnianych i deskowań 70%,120o  50%.
systemowych należy zapewnić środki 18. Jeżeli podczas przemieszczania ładunków
zabezpieczające przed możliwością istnieje możliwość wysunięcia się zawiesia
zawalenia się konstrukcji usztywniających z gardzieli haka, należy stosować haki
i rozpierajÄ…cych. z urzÄ…dzeniem zamykajÄ…cym.
7. O kolejności montażu i demontażu 19. Wymagania dotyczące haków, zawiesi
poszczególnych elementów konstrukcji i trawersów zawiera standard szczegółowy
drewnianych lub deskowań systemowych  11.4 Montażowy sprzęt pomocniczy: haki,
decyduje zawsze osoba sprawująca zawiesia, trawersy, stężenia montażowe .
bezpośredni nadzór nad prowadzonymi 20. Podnoszenie elementu konstrukcji
robotami. drewnianej lub deskowania systemowego
8. Przed podniesieniem elementu konstrukcji może odbywać się jedynie przy pionowym
drewnianej lub deskowania systemowego położeniu lin, gdy maksymalny kąt
należy przewidzieć bezpieczny sposób jego: rozwarcia zawiesi wynosi 120° (Rys. 4)
" zaczepienia 21. Podczas pobierania konstrukcji drewnianej
" podniesienia  po zapewnieniu lub elementów deskowań systemowych
Rys. 3 Zabezpieczenie haków bezpiecznych dojść i pomostów bezpośrednio z pojazdów transportowych
zawiesi przy podnoszeniu
montażowych, jeżeli wykonanie w celu składowania lub bezpośredniego
elementów konstrukcji
czynności nie jest możliwe bezpośrednio montażu należy zapewnić:
z poziomu terenu lub stropu " stateczność ładunku
" przemieszczenia i naprowadzenia na " bezpieczne poruszanie siÄ™ ludzi
miejsce wbudowania na pojez
dzie w czasie zaczepiania
" stabilizacji. elementów do transportu
9. Należy zadbać o bezpieczny sposób " dogodne i prawidłowe zaczepianie
uwalniania elementu konstrukcji drewnianej elementów na zawiesiach
lub deskowania systemowego z haków " dogodne wchodzenie i schodzenie
Rys. 4 Maksymalny kÄ…t
zawiesia. z pomostów pojazdów, z eliminacją
rozwarcia cięgien zawiesia
10. Elementy konstrukcji drewnianej lub wdrapywania się i skoków
dwucięgnowego
deskowania systemowego można " wyeliminowanie możliwości
zwolnić z podwieszenia po ich uprzednim zaczepiania się elementu w czasie jego
zamocowaniu w miejscu wbudowania lub przemieszczania.
montażu. 22. Podawanie sygnału do podnoszenia
11. W czasie zakładania stężeń montażowych, elementu może nastąpić po usunięciu ludzi
zamków i połączeń oraz odczepiania ze strefy niebezpiecznej.
transportowanych elementów z zawiesi 23. Sygnalista mający kontakt wzrokowy lub
należy stosować wyłącznie pomosty radiowy z operatorem żurawia powinien
montażowe lub drabiny rozstawne. zawsze znajdować się na poziomie
12. Wykonując prace na wysokości z pomostów podwieszanego lub zwalnianego
roboczych należy postępować zgodnie ze z podwieszenia ładunku.
standardem szczegółowym  2.3 Pomosty 24. W czasie montażu konstrukcji drewnianych,
robocze . jak np. dz
wigary drewniane klejone, należy
13. Wykonując prace na wysokości z drabin stosować pod liny zawiesi podkładki
należy postępować zgodnie ze standardem zapobiegające przetarciu i załamaniu lin
szczegółowym  2.4 Drabiny . (Rys. 5).
14. W czasie podnoszenia elementów 25. Pracownicy nie mogą zbliżać się do
Rys. 5 Podkładki ochronne konstrukcji drewnianej lub deskowania transportowanego elementu, dopóki nie
pod zawiesia
systemowego należy: zawiśnie on nad miejscem wbudowania na
" stosować zawiesia odpowiednie do wysokości nie większej niż 0,5 m.
rodzaju elementu 26. Materiały i sprzęt pomocniczy powinny być
" podnosić na zawiesiu elementy o masie składowane w miejscu, w którym nie będą
nieprzekraczającej dopuszczalnego utrudniać pracownikom poruszania się.
Wersja 1.0
Standard 12.2 3
27. Materiały i sprzęt pomocniczy powinny być zapewniający bezpieczeństwo pracy
zabezpieczone przed możliwością upadku w zakresie ochrony przeciwporażeniowej
z wysokości i przewrócenia się. oraz zabezpieczone przed uszkodzeniami
28. W czasie montażowych prac ciesielskich mechanicznymi.
wykonywanych na wysokości należy 41. Pracownicy wykonujący prace ciesielskie
stosować następujące zasady: i stolarskie muszą być zapoznani z kartami
" w pierwszej kolejności zabezpieczamy charakterystyki stosowanych substancji
pracowników ochronami zbiorowymi i preparatów chemicznych.
(bariery, siatki), a jeżeli nie ma takiej 42. Warunki pracy oraz indywidualne
możliwości wyposażamy ich w ochrony podczas wykonywania prac
indywidualny sprzęt chroniący przed z zastosowaniem substancji i preparatów
upadkiem z wysokości chemicznych należy organizować
" jednocześnie zabezpieczamy narzędzia z uwzględnieniem wymagań zawartych
ochronami zbiorowymi (bornice przy w  Karcie charakterystyki substancji
barierkach i siatki ochronne) lub poprzez (preparatu) chemicznego .
stosowanie przez pracowników toreb 43. W przypadku większego zakresu prac
i pasów monterskich. stolarskich związanych z docinaniem
29. Wykonując montażowe prace ciesielskie i dopasowaniem elementów, należy
w godzinach wieczornych lub nocnych, w bezpośrednim sąsiedztwie robót
należy stosować równomierne oświetlenie, montażowych stolarskich zorganizować
zapewniające pełną widoczność  bez stanowisko warsztatowe do wykonywania
ostrych cieni i olśnień. tych robót.
30. Operator żurawia wykorzystywanego
do prac montażowych powinien D. Działania po zakończeniu prac
przed rozpoczęciem pracy sprawdzić
prawidłowość jego funkcjonowania, 1. Wszystkie elementy montowanych
wykonując wszystkie ruchy robocze bez konstrukcji drewnianych lub systemów
obciążenia. deskowań muszą być stabilnie połączone
31. Fakt sprawności urządzenia musi lub wyparte.
odnotować w  Książce dyżurów żurawia . 2. Materiały i sprzęt pomocniczy powinny być
32. Wykonywanie robót szalunkowych składowane w miejscu, w którym nie będą
w wykopach jest dozwolone wyłącznie po utrudniać pracownikom poruszania się
uprzednim zabezpieczeniu ścian wykopów. w trakcie kontynuacji prac.
33. Ściany wykopów powinny być wykonane 3. Wszystkie narzędzia i materiały należy
zgodnie z wymaganiami standardu uprzątnąć ze stanowiska pracy lub
szczegółowego  3.1 Wykopy, doły, rowy , zabezpieczyć przed możliwością upadku
a w sytuacji konieczności wykonania z wysokości.
zabezpieczeń ścian wykopów zgodnie 4. Należy zabezpieczyć ciągi komunikacji przed
z wymaganiami standardu szczegółowego ewentualnym wejściem osób postronnych.
 3.3 Obudowy ścian, szalunki, 5. Należy zabezpieczyć stosowane maszyny,
zabezpieczenia . urządzenia i elektronarzędzia przed
34. Szerokość stanowiska pracy cieśli osobami postronnymi.
znajdującego się w wykopie nie może być
mniejsza niż 0,7 m, licząc od skarpy do E. Zabrania się:
Rys. 6 Szerokość stanowiska montowanego szalunku (Rys. 6).
pracy w wykopie
35. Pracownicy powinni schodzić do wykopów 1. Pozostawiania niedostatecznie stabilnych
po drabinach lub pochylniach, tzw. sztagach. elementów montowanych konstrukcji
36. Podczas korzystania z pił tarczowych, drewnianych lub systemów deskowań,
łańcuchowych oraz elektronarzędzi należy jak: niekompletne połączenia, wyparcia,
postępować zgodnie ze standardami podparcia itp.
szczegółowymi:  14.7 Piły tarczowe , 2. Prowadzenia prac zespołu montażowego
 15.3 Elektronarzędzia ,  15.4 Piły ponad miejscami pracy innych osób lub
łańcuchowe . brygad.
37. Obsługujący maszyny i elektronarzędzia 3. Przebywania osób na górnych
powinni być przeszkoleni w zakresie płaszczyznach ścian, belek słupów, ram
bezpiecznego użytkowania tego sprzętu. lub kratownic oraz na dwóch niższych
38. Stosowane maszyny i elektronarzędzia kondygnacjach, znajdujących się
powinny być sprawne techniczne. bezpośrednio pod kondygnacją, na której
Muszą także posiadać odpowiednie prowadzone są roboty montażowe.
zabezpieczenia, chroniące przed urazami 4. Składowania i przeładowywania elementów
mechanicznymi, nadmiernym hałasem oraz ich montażu bezpośrednio nad liniami
i zapyleniem. elektroenergetycznymi.
39. W czasie obsługi maszyn i elektronarzędzi 5. Wykonywania robót montażowych
należy w razie potrzeby stosować w obrębie czynnych napowietrznych
indywidualny sprzęt ochronny, linii elektroenergetycznych, w odległości
zabezpieczający przed nadmiernym mniejszej niż określają to przepisy
hałasem i zapyleniem oraz ochrony oczu. szczegółowe. Wymagania w tym
40. Połączenie maszyn, urządzeń budowlanych zakresie zawarte są w standardzie
i elektronarzędzi z siecią elektryczną szczegółowym  4.4 Prace w sąsiedztwie linii
powinno być wykonane w sposób elektroenergetycznych .
4
6. Prowadzenia prac montażowych konstrukcji z projektem lub dokumentacją techniczno 
drewnianych lub systemowych deskowań ruchową deskowania systemowego.
szalunkowych: 14. Dopuszczenia do prac montażowych na
" przy prędkości wiatru powyżej 10 m/s wysokości pracowników z jakimikolwiek
" przy złej widoczności o zmierzchu, we obrażeniami ciała.
mgle i w porze nocnej, bez zapewnienia 15. Przebywania osób w kabinie pojazdu
należytego oświetlenia, określonego dostarczającego elementy (materiały),
w standardzie szczegółowym w trakcie ich rozładunku.
 9.5 Oświetlenie placu budowy 16. Pozostawienia zawieszonego elementu
i stanowisk pracy . w czasie przerwy lub po zakończeniu prac.
7. Podnoszenia i przemieszczania osób, 17. A
ączenia odcinków zawiesi i lin za pomocą
przedmiotów, materiałów lub wyrobów na wiązań, splotów itp. oraz wykonywania
elementach transportowanych konstrukcji jakichkolwiek innych napraw.
drewnianych lub elementach szalunków 18. Przebywania w pobliżu lub pod nowo
deskowań systemowych. zmontowanym elementem, w przypadku
8. Przebywania osób pod wysięgnikiem przerwania robót z powodu nadmiernej
żurawia w czasie podnoszenia prędkości wiatru.
i przemieszczania elementu zawieszonego 19. Ręcznego podawania w pionie
na haku. przedmiotów o długości powyżej 3 m,
9. Podnoszenia ciężarów nieswobodnych w szczególności desek lub bali.
(przymarzniętych do podkładów lub 20. Wykonywania robót ciesielskich z drabin na
ziemi, zasypanych ziemią albo śniegiem, wysokości powyżej 3 m.
zakleszczonych) oraz elementów deskowań 21. Zrzucania materiałów, narzędzi i innych
przywartych (przyklejonych) do betonu. przedmiotów z wysokości lub do wykopów.
10. Przenoszenia elementów bezpośrednio nad 22. Schodzenia do wykopu i wychodzenia
ludz
mi lub kabinÄ… kierowcy. z niego po rozporach.
11. Opierania drabin montażowych, podpór 23. Obsługi urządzeń, sprzętu i elektronarzędzi
i innych przedmiotów o ustawione, ale przez osoby nieprzeszkolone w zakresie
niezamontowane na stałe elementy bezpiecznego ich użytkowania.
konstrukcji drewnianej lub elementy 24. Stosowania przy braku osłon, zabezpieczeń
deskowania systemowego. odciągów wiórów i pyłów urządzeń,
12. Chodzenia bez zabezpieczenia po sprzętu, elektronarzędzi i narzędzi ręcznych
ustawionych elementach konstrukcji uszkodzonych, nieostrych, nie w pełni
drewnianej lub elementach deskowania sprawnych
systemowego. 25. Wykonywanie pracy w przypadku
13. Montowania kolejnych elementów niedotrzymania wymagań i wskazówek
konstrukcji drewnianych lub elementów zawartych w  Karcie charakterystyki
deskowań systemowych zanim wbudowane substancji niebezpiecznej .
dz
wigające je elementy nie zostaną 26. Przebywania osób postronnych w strefach
dostatecznie zamocowane, zgodnie niebezpiecznych robót ciesielskich
i szalunkowych.
Wersja 1.0
Standard 12.2 5