Rozwój zawodowy nauczyciela System awansu
Dokumentowanie rozwoju i dorobku zawodowego
nauczyciela
Małgorzata Pomianowska
Kierownik Pracowni Rozwoju Zawodowego Nauczycieli w Centralnym Ośrodku Doskona-
lenia Nauczycieli, autorka publikacji dotyczących rozwoju zawodowego nauczyciela,
koordynator Ogólnopolskiego Programu Doskonalenia Ekspertów Komisji Egzaminacyj-
nych i Kwalifikacyjnych.
Elżbieta Tołwińska-Królikowska
Kierownik Pracowni Rozwoju Systemu Doskonalenia Nauczycieli w Centralnym Ośrodku
Doskonalenia Nauczycieli, autorka publikacji i realizatorka szkoleń na temat rozwoju
zawodowego nauczyciela.
Spis treści
1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2. Aspekty prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
3. Czemu może służyć dokumentowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
4. Dokumentowanie rozwoju i dorobku zawodowego nauczyciela stażysty. . . . 15
4.1. Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego
i ich dokumentowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
5. Dokumentowanie rozwoju i dorobku zawodowego nauczyciela
kontraktowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
5.1. Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego
i ich dokumentowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
6. Dokumentowanie rozwoju i dorobku zawodowego nauczyciela
mianowanego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
6.1. Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela
dyplomowanego i ich dokumentowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
7. Sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
7.1. Treść sprawozdania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
7.2. Forma sprawozdania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
7.3. Wzory sprawozdań  przykłady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
8. Selekcja i dobór dokumentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
I
8.1. Przygotowanie dokumentów do złożenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
9. Lista kontrolna do analizy dokumentacji dołączonej do wniosku
1.4
o rozpoczęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego . . . . . 21
s. 1
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
System awansu Rozwój zawodowy nauczyciela
1. Wstęp
System awansu zawodowego nakłada na nauczycieli ubiegających się o kolejny sto-
pień awansu obowiązek dokumentowania własnego rozwoju i dorobku zawodowe-
go. W tym artykule proponujemy przyjrzenie się różnym sposobom dokumentowania
realizacji zadań podejmowanych w okresie stażu oraz propozycjom sposobu przy-
gotowania dokumentacji przeznaczonej do przedstawienia komisji kwalifikacyjnej lub
egzaminacyjnej.
2. Aspekty prawne
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 1 grudnia 2004 r. w sprawie
uzyskiwania stopni awansu zawodowego nauczycieli (DzU nr 260 poz. 2593; w dalszej
części nazywane Rozporządzeniem) w ż 9 określa rodzaj dokumentacji, która powinna
być dołączona do wniosku o rozpoczęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzami-
nacyjnego.
Należą do niej:
1) dokumenty potwierdzające posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku na-
uczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego także akt nadania stopnia
awansu zawodowego  oryginały lub poświadczone kopie;
2) zaświadczenie dyrektora szkoły o wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz zajmo-
wanym przez niego stanowisku w dniu wydania zaświadczenia i w okresie odby-
wania stażu; w przypadku nauczyciela, który w okresie odbywania stażu zmienił
miejsce zatrudnienia, oraz nauczyciela zatrudnionego w kilku szkołach, w każdej
w wymiarze niższym niż połowa obowiązującego wymiaru zajęć, łącznie w wymia-
rze co najmniej połowy obowiązującego wymiaru zajęć, należy załączyć zaświad-
czenia ze wszystkich szkół, w których nauczyciel był zatrudniony w okresie stażu,
jeżeli zatrudnienia nie można udokumentować na podstawie świadectw pracy;
3) zatwierdzony plan rozwoju zawodowego oraz sprawozdanie z jego realizacji;
4) ocena dorobku zawodowego za okres stażu, a w przypadku nauczyciela, który w okre-
sie odbywania stażu zmienił miejsce zatrudnienia  także ocena za okres stażu
odbytego w poprzednim miejscu zatrudnienia;
5) w przypadku nauczyciela mianowanego  dokumentacja potwierdzająca spełnianie
wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego, okre-
I
ślonych w ż 8 ust. 2; dokumentacja ta powinna mieć następującą formę:
 opisu i analizy realizacji wymagań, o których mowa w ż 8 ust. 2 pkt 1 3, ze
1.4
wskazaniem w szczególności wpływu podejmowanych działań na podniesienie
s. 2
jakości realizowanego w szkole procesu dydaktyczno-wychowawczego;
 sprawozdania z realizacji wybranych zadań, o których mowa w ż 8 ust. 2 pkt 4,
oraz uzyskanych efektów;
 dyplomów lub świadectw potwierdzających zaawansowaną znajomość języ-
ka obcego w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
Rozwój zawodowy nauczyciela System awansu
z 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od na-
uczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli
niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia na-
uczycieli (DzU nr 155, poz. 1288 oraz z 2004 r. nr 122, poz. 1290)  w przypadku
realizacji zadania, o którym mowa w ż 8 ust. 2 pkt 4d;
 opisu i analizy co najmniej dwóch przypadków rozpoznania i rozwiązania
problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych, o których mowa w ż 8
ust. 2 pkt 5;
 zaświadczeń i innych dokumentów potwierdzających pełnienie funkcji, prowa-
dzenie działań lub wykonywanie zadań związanych ze spełnianiem wymagań
określonych w ż 8 ust. 2, jeżeli nie wynika to z planu rozwoju zawodowego i spra-
wozdania z jego realizacji.
Poza wymienioną dokumentacją nauczyciel może również dołączyć inną, świadczą-
cą o jego osiągnięciach zawodowych (ż 9 ust. 3 Rozporządzenia), np. informacje
o nagrodach.
Ważne!
Dokumentacja nauczycieli stażystów i kontraktowych może ograniczać się do pa-
pierów wymienionych w ż 9 ust. 1 pkt 1 4 Rozporządzenia (dokumenty potwierdza-
jące posiadane kwalifikacje, akt nadania stopnia, zaświadczenie o wymiarze
zatrudnienia i zajmowanym stanowisku, plan rozwoju zawodowego, sprawozdanie
z realizacji stażu, ocena dorobku zawodowego za okres stażu).
Nauczyciel mianowany jest zobowiązany dołączyć dodatkowo dokumenty (spo-
rządzone w odpowiedniej formie) potwierdzające spełnienie wymagań niezbęd-
nych do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego.
3. Czemu może służyć dokumentowanie
Przed wejściem w życie systemu awansu zawodowego w naszych szkołach obowiązek
dokumentowania pracy był związany z różnymi aspektami działalności nauczycieli:
Obligowało ich do tego prawo oświatowe i zarządzenia wewnątrzszkolne, np. ko-
nieczność prowadzenia dzienników, przygotowywania rozkładu zajęć lub planu pracy
oraz sprawozdań z ich realizacji. Nauczyciele ubiegający się o ocenę pracy groma-
dzili dokumentację na temat realizacji swoich zadań dydaktycznych, wychowaw-
I
czych i opiekuńczych. Były to np. konspekty lekcji i scenariusze zajęć oraz uwagi
o ich realizacji.
1.4
Angażowanie się w dodatkowe działania na rzecz rozwoju szkoły i własnego roz-
s. 3
woju zawodowego często wiązało się z koniecznością dokumentowania różnych
form aktywności podejmowanych w tym celu. I tak np. uczestniczenie w wielu
formach kształcenia ustawicznego, ubieganie się o stopień specjalizacji zawodo-
wej, udział w budowie szkolnego systemu zapewniania jakości pracy, współpraca
z instytucjami wspierającymi oświatę, jednostkami samorządu terytorialnego oraz
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
System awansu Rozwój zawodowy nauczyciela
organizacjami pozarządowymi wymagały m.in. opracowywania projektów, spra-
wozdań i raportów.
Liczna grupa nauczycieli dokumentowała własne działania o charakterze innowa-
cyjnym nie tylko z racji wymogów formalnych, ale również po to, aby monitorować
swoją pracę i wyciągać wnioski niezbędne do kontynuacji działań.
Gromadzenie przez nauczyciela dokumentacji dotyczącej własnych działań jest dość
powszechne w wielu krajach, np. w Stanach Zjednoczonych popularne jest tzw. portfolio1.
(nazywane czasami dossier). Jest to rodzaj teczki zawierającej starannie dobrane i od-
powiednio ustrukturyzowane materiały na temat dorobku zawodowego (najczęściej
wytwory własnej pracy wraz z towarzyszącymi im krytycznymi komentarzami i analiza-
mi). Mogą one być swoistym rozszerzonym życiorysem zawodowym, bądz
dotyczyć
wybranego okresu lub aspektu pracy. Portfolio może służyć zarówno do oceny pracy
nauczyciela, jak i być użytecznym narzędziem refleksji nad własnym rozwojem.
Rys. 1. Wybrane czynniki motywujące do opisywania dorobku zawodowego.
Prawo oświatowe
Zarządzenia
wewnątrzszkolne
Wymogi związane
Potrzeba
z podejmowaniem
dokumentowania
działań na rzecz
autorskich działań
rozwoju własnego
i szkoły
Ważne!
Obecnie wszyscy nauczyciele ubiegający się o kolejny stopień awansu zawodo-
wego są zobligowani przepisami do dokumentowania podejmowanych przez siebie
I
działań (w przypadku nauczycieli stażystów i kontraktowych jest to głównie
sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, nauczycielom mianowa-
1.4
nym ustawodawca postawił znacznie większe wymagania, zobowiązując ich do-
s. 4
datkowo do sporządzania opisów i analiz oraz sprawozdań z realizacji wymagań).
Prowadzenie dokumentacji w okresie stażu nie tylko usprawnia przygotowania do
spotkania z komisją kwalifikacyjną lub egzaminacyjną, lecz także ułatwia ocenę
efektów własnej pracy i sprzyja rozwojowi zawodowemu.
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
Rozwój zawodowy nauczyciela System awansu
Warto się zastanowić, w jaki sposób można dokumentować zadania związane z reali-
zacją wymagań niezbędnych do uzyskania kolejnego stopnia awansu. Jeżeli doku-
mentacja ma świadczyć nie tylko o dorobku zawodowym, ale także ilustrować rozwój
nauczyciela, warto aby dotyczyła zarówno uzyskanych efektów, jak i procesu realizacji
zadań.
4. Dokumentowanie rozwoju i dorobku zawodowego nauczyciela
stażysty
Staż nauczyciela stażysty trwa 9 miesięcy. Jest to czas przeznaczony głównie na zdo-
bycie lub ugruntowanie podstawowych umiejętności zawodowych i poznanie swojego
miejsca pracy. W tym okresie nauczyciel jest zobowiązany do podejmowania działań
określonych w ż 6 Rozporządzenia jako powinności. Należą do nich:
1) poznawanie organizacji, zadań i zasad funkcjonowania szkoły, w tym:
 przepisów dotyczących funkcjonowania szkoły,
 sposobu prowadzenia obowiązującej w szkole dokumentacji,
 przepisów dotyczących zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków
nauki i pracy;
2) uczestniczenie w charakterze obserwatora w zajęciach prowadzonych przez opiekuna
stażu lub innych nauczycieli, w wymiarze co najmniej jednego zajęcia w miesiącu,
i omawianie z prowadzącym obserwowanych zajęć;
3) prowadzenie zajęć z uczniami w obecności opiekuna stażu lub dyrektora szkoły,
w wymiarze co najmniej jednego zajęcia w miesiącu, oraz omawianie ich z osobą,
w obecności której zajęcia zostały przeprowadzone;
4) uczestniczenie w wewnątrzszkolnych formach doskonalenia zawodowego na-
uczycieli.
Powinności te w dużym stopniu określają sposób realizacji zadań wykonywanych przez
nauczyciela podczas stażu.
4.1. Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela
kontraktowego i ich dokumentowanie
Wymagania wymienione w ż 6 Rozporządzenia dotyczą głównie podstawowego warsz-
tatu pracy nauczyciela. Spełnienie tych wymagań związane jest z realizacją wielu zadań, I
które nauczyciel stażysta planuje wraz z opiekunem.
1.4
Nauczyciel stażysta jest zobligowany do napisania sprawozdania z realizacji planu roz-
s. 5
woju zawodowego. Realizację tego zadania może sobie ułatwić poprzez systematycz-
ne dokumentowanie podejmowanych podczas stażu działań. Dokumentacja ta może
być bardzo pomocna zarówno w trakcie analizowania przebiegu pracy nauczyciela,
jak i podczas przygotowywania się do rozmowy kwalifikacyjnej z komisją.
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
System awansu Rozwój zawodowy nauczyciela
Zamieszczona poniżej tabela jest zbiorem pomysłów na dokumentowanie przykłado-
wych zadań. W przypadku każdego nauczyciela powinny one być formułowane zgod-
nie z jego potrzebami oraz specyfiką miejsca pracy.
Tabela 1. Przykłady zadań i sposobów dokumentowania ich realizacji  stopień nauczyciela kon-
traktowego
Wymaganie Przykłady zadań Sposoby dokumentowania
Umiejętność " nprzygotowanie rozkładu zajęć " nrozkład zajęć z uwagami
prowadzenia zajęć " nopracowanie konspektów, " ndotyczącymi realizacji
w sposób zapewniający " nscenariuszy zajęć " nkonspekty, scenariusze
właściwą realizację " npoznawanie metod nauczania " nz uwagami dotyczącymi
podstawowych zadań " ni ich wdrażanie " nich realizacji
szkoły, w której " nprowadzenie lekcji i innych " nscenariusze zajęć
nauczyciel odbywa staż " nzajęć na terenie szkoły " nz wykorzystaniem
" nróżnorodnych metod oraz
" nuwagi o realizacji
" nnagrania lekcji na wideo
" nprace uczniów
Znajomość środowiska zdobycie informacji na temat " nscenariusz zebrania
uczniów, ich problemów środowiska uczniów " nz rodzicami i zapis z jego
oraz umiejętność " nrealizacji
współpracy z tym " nplan spotkań z rodzicami
środowiskiem " ni refleksje z jego realizacji
" nscenariusz lekcji integracyjnej
" n(zebranie potrzeb uczniów,
" nustalenie zasad współpracy)
poznanie zakresów i sposobów " nwłasny informator na temat
działania osób i instytucji " nosób i instytucji działających
współpracujących " nw środowisku, z którymi
ze środowiskiem uczniów " nwspółpracuje
" nuwagi i refleksje po
" nspotkaniach z pracownikami
" nszkoły lub innych instytucji,
" ndotyczące możliwości
" nkorzystania z oferowanych
" nusług oraz współdziałania
zapoznanie się z działaniami " nwłasne refleksje na temat
profilaktycznymi, opiekuńczymi " ntych działań
i wychowawczymi prowadzonymi " nprojekt włączenia się
przez szkołę " nw działania szkoły w tym
" nzakresie
Umiejętność " nuczestniczenie w zajęciach " nharmonogram obserwowa-
omawiania własnych " nprowadzonych przez opiekuna " nnych lekcji
I
lub obserwowanych " nstażu lub/i innych nauczycieli " narkusz obserwacji
zajęć " nprowadzenie zajęć " nuwagi, refleksje na temat
1.4 " nobserwowanych przez " nobserwowanych zajęć
" nopiekuna, dyrektora szkoły " nharmonogram zajęć
s. 6
" nomawianie prowadzonych " nkonspekty, scenariusze zajęć
" ni obserwowanych zajęć " nz uwagami dotyczącymi
" nrealizacji
" nwnioski, refleksje dotyczące
" nwłasnej pracy
" nuwagi, refleksje obserwatorów
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
Rozwój zawodowy nauczyciela System awansu
Wymaganie Przykłady zadań Sposoby dokumentowania
Znajomość organizacji zapoznanie się z dokumentami " nwnioski z realizacji we własnej
i zasad funkcjonowania szkolnymi: statut szkoły, WSO, " npracy zapisów z poszcze-
szkoły, w której program wychowawczy, program " ngólnych dokumentów
nauczyciel odbywał profilaktyki, zestaw programów " nscenariusze zajęć mających
staż nauczania, plan rozwoju szkoły " nna celu zapoznanie
" nrodziców/uczniów z tymi
" ndokumentami
zapoznanie się z zasadami dokumentacja prowadzona przez
prowadzenia i przechowywania nauczyciela
dokumentacji szkolnej,
np. dzienników zajęć, arkuszy
ocen
zapoznanie się z przepisami BHP zaświadczenie o ukończeniu
kursu BHP
5. Dokumentowanie rozwoju i dorobku zawodowego nauczyciela
kontraktowego
Staż nauczyciela kontraktowego trwa 2 lata i 9 miesięcy (z wyjątkiem sytuacji szczegól-
nych, patrz: artykuł J. Chojnackiego, M. Pomianowskiej System awansu zawodowego
nauczycieli [w:] Poradnik nauczyciela, I 1.1). W tym okresie nauczyciel doskonali swój
warsztat pracy i włącza się w realizację zadań ogólnoszkolnych.
Do jego podstawowych obowiązków należą (ż 7 Rozporządzenia):
1) uczestniczenie w pracach organów szkoły związanych z realizacją zadań edukacyj-
nych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych, wynikających ze statutu oraz
potrzeb szkoły i środowiska lokalnego;
2) samodzielne lub przez udział w różnych formach doskonalenia zawodowego pogłę-
bianie swojej wiedzy i umiejętności zawodowych;
3) poznawanie przepisów dotyczących systemu oświaty z uwzględnieniem specyfiki,
typu i rodzaju szkoły, w której odbywa staż.
5.1. Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela
mianowanego i ich dokumentowanie
I
Wymienione wyżej powinności wskazują na sposoby spełnienia wymagań niezbęd- 1.4
nych do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. W tabeli przedstawiono przy-
s. 7
kładowe zadania i propozycje dokumentowania ich realizacji.
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
System awansu Rozwój zawodowy nauczyciela
Tabela 2. Przykłady zadań i sposobów dokumentowania ich realizacji  stopień nauczyciela mia-
nowanego
Wymaganie Przykłady zadań Sposoby dokumentowania
Umiejętność organi- zaplanowanie, realizacja, program wychowawczy
zacji i doskonalenia monitoring i ewaluacja z uwagami na temat jego
własnego warsztatu klasowego programu realizacji (monitoring), wynikami
pracy, analizowania wychowawczego ewaluacji, wnioskami i opisem
i dokumentowania wprowadzonych zmian
swoich działań, ocenia-
przygotowanie rozkładu rozkład materiału nauczania
nia ich skuteczności,
materiału nauczanego z uwagami na temat jego
a także dokonywania
przedmiotu, jego realizacja, realizacji (monitoring), wynikami
stosownych korekt
monitoring i ewaluacja ewaluacji, wnioskami i opisem
w tych działaniach
wprowadzonych zmian
zaprojektowanie przedmiotowy system oceniania
przedmiotowego systemu z uwagami na temat jego
oceniania, jego realizacja, realizacji (monitoring), wynikami
monitoring i ewaluacja ewaluacji, wnioskami i opisem
wprowadzonych zmian
wzbogacenie metod nauczania " nscenariusze przeprowadzo-
stosowanych na własnych " nnych zajęć z uwagami
lekcjach (np. o metody " nna temat realizacji
aktywizujące) " nprace uczniów
" nnagrania lekcji na wideo
Umiejętność uwzględ- wprowadzenie do programu " nwybrane scenariusze lekcji
niania w pracy nauczanego przedmiotu treści " nprace uczniów
z uczniami problema- dotyczących wybranej
tyki środowiska problematyki środowiska
lokalnego, zagadnień lokalnego, aktualnych kwestii
społecznych społecznych oraz
i cywilizacyjnych cywilizacyjnych
realizacja projektu edukacyjnego " nopis projektu z uwagami
umożliwiającego poznanie przez " ndotyczącymi realizacji
uczniów środowiska lokalnego " nwybrane prace uczniów
i jego problemów " nnagrania wideo, zdjęcia itd.
zaprojektowanie i realizacja " nprogram wychowawczy
programu wychowawczego " nz uwagami na temat realizacji
związanego ze współpracą " npotwierdzenia realizacji
ze środowiskiem lokalnym " nposzczególnych zadań
" nwystawione przez organizacje
" ndziałające w środowisku
" nlokalnym
I Umiejętność " nzdobycie lub udoskonalenie " nscenariusze zajęć
wykorzystania w swojej " numiejętności obsługi " nz wykorzystaniem nośników
pracy technologii " nkomputera " nprzekazu informacji, wnioski
1.4
komputerowej " nprzygotowanie zestawu pomo- " nz ich realizacji
s. 8
i informacyjnej " ncy dydaktycznych z użyciem " npomoce dydaktyczne przygo-
" ntechnologii informacyjnej " ntowane przez nauczyciela
" nstworzenie dla uczniów bazy " nza pomocą komputera
" nadresów stron internetowych " ni sprzętu audiowizualnego
" nzwiązanych z nauczanym " nbaza użytecznych dla danego
" nprzedmiotem " nprzedmiotu nauczania
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
Rozwój zawodowy nauczyciela System awansu
Wymaganie Przykłady zadań Sposoby dokumentowania
" nwykorzystywanie w pracy " nstron internetowych, tytułów
" ninformacji zdobywanych " nprasowych, audycji
" nza pomocą technologii " ntelewizyjnych, radiowych
" ninformacyjnej (radio, telewizja, " ni innych
" nInternet, prasa) " ndokument potwierdzający
" nudział w szkolnych przedsię- " nukończenie formy kształcenia
" nwzięciach wymagających " nustawicznego (kurs, studia
" nużycia technologii informa- " npodyplomowe itp.) związanej
" ncyjnej, np. w wewnętrznym " nz umiejętnością posługiwania
" nbadaniu jakości pracy szkoły, " nsię komputerem
" nw tworzeniu lub ewaluacji " ndokumentacja realizacji
" nszkolnego programu " nróżnych zadań ze wskazaniem
" nwychowawczego, WSO lub " nich fragmentów związanych
" nprogramu profilaktycznego; " nz wykorzystaniem technologii
" nrealizacja projektu " ninformacyjnej
" nedukacyjnego w zespole " ndokumentacja różnych zadań
" nmiędzyprzedmiotowym " nprowadzona przez nauczyciela
" nz użyciem technologii
" ninformacyjnej
Umiejętność stosowa- pogłębienie swojej wiedzy " ndokument potwierdzający
nia wiedzy dotyczącej z zakresu: " nukończenie formy kształcenia
zagadnień psychologii, " npracy z zespołem klasowym, " nustawicznego (kurs, studia
pedagogiki i dydaktyki " nuczniem z różnymi potrzebami " npodyplomowe itp.)
oraz ogólnych proble- " nedukacyjnymi (dyslektycznym, " nspis ostatnio przeczytanych
mów oświatowych lub " nzdolnym, agresywnym itp.) " nksiążek z notatkami
pomocy społecznej " nmetod nauczania, oceniania " nz wybranych lektur
z uwzględnieniem " nbudowy programów " nuwzględniającymi wnioski
specyfiki zadań " nnauczania i wychowania " ndo własnej pracy
realizowanych przez " nwspółpracy z rodzicami " nopis i propozycja rozwiązania
nauczyciela " nprofilaktyki itp. " nsytuacji wychowawczej,
" ndydaktycznej w klasie
Umiejętność posługi- " nzapoznanie się z wybranymi " nzapis przedmiotowego
wania się przepisami " ndokumentami prawa oświato- " nsystemu oceniania wraz
prawa dotyczącymi " nwego (rozporządzenia " nz refleksjami z jego realizacji
systemu oświaty, " ndotyczące programów " nscenariusz spotkania
pomocy społecznej lub " nnauczania, oceniania i pro- " nz rodzicami lub lekcji
postępowania w spra- " nmowania uczniów, statutu " npoświęconych np. szkolnemu
wach nieletnich " nszkoły, podstawy programo- " nsystemowi oceniania,
w zakresie funkcjono- " nwej, systemu awansu " nproponowanemu programowi
wania szkoły, w której " nzawodowego nauczycieli, " nnauczania, prawom dziecka
nauczyciel odbywał " nustawa o systemie oświaty,
staż " nKonwencja o Prawach Dziecka)
" nuwzględnianie we własnej
" npracy zasad prawa
I
" noświatowego
1.4
s. 9
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
System awansu Rozwój zawodowy nauczyciela
6. Dokumentowanie rozwoju i dorobku zawodowego nauczyciela
mianowanego
Nauczycielowi mianowanemu, który zdecyduje się ubiegać o stopień nauczyciela dy-
plomowanego, stawia się wysokie wymagania. Jako mistrz w zawodzie ma realizować
wiele zadań, również te wykraczające poza obowiązki. Do jego podstawowych powin-
ności w czasie stażu należą (ż 8 Rozporządzenia):
1) podejmowanie działań mających na celu doskonalenie warsztatu i metod pracy, w tym
rozwijanie umiejętności stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
2) realizowanie zadań służących własnemu rozwojowi oraz podniesieniu jakości pracy
szkoły;
3) pogłębianie wiedzy i umiejętności służących własnemu rozwojowi oraz podnie-
sieniu jakości pracy szkoły, samodzielne lub poprzez udział w różnych formach
doskonalenia.
6.1. Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela
dyplomowanego i ich dokumentowanie
W związku z wysokimi oczekiwaniami wobec nauczyciela aspirującego do stopnia na-
uczyciela dyplomowanego ustawodawca wymaga dodatkowych form dokumentowa-
nia dorobku zawodowego. Są to:
opisy i analizy realizacji wymagań, o których mowa w ż 8 ust. 2 pkt 1 3 Rozporzą-
dzenia, ze wskazaniem w szczególności wpływu podejmowanych działań na pod-
niesienie jakości realizowanego w szkole procesu dydaktyczno-wychowawczego;
sprawozdania z realizacji wybranych zadań, o których mowa w ż 8 ust. 2 pkt 4
Rozporządzenia, oraz uzyskanych efektów;
dyplomy lub świadectwa potwierdzające zaawansowaną znajomość języka obce-
go w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 10 września
2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz
określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających
wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (DzU nr 155,
poz. 1288 oraz z 2004 r. nr 122, poz. 1290)  w przypadku realizacji zadania, o któ-
rym mowa w ż 8 ust. 2 pkt 4d Rozporządzenia;
opis i analiza co najmniej dwóch przypadków rozpoznania i rozwiązania proble-
mów edukacyjnych, wychowawczych lub innych, o których mowa w ż 8 ust. 2 pkt 5
I
Rozporządzenia;
1.4
zaświadczenia i inne dokumenty potwierdzające pełnienie funkcji, prowadzenie
działań lub wykonywanie zadań związanych ze spełnianiem wymagań określonych
s. 10
w ż 8 ust. 2 Rozporządzenia, jeżeli nie wynika to z planu rozwoju zawodowego i spra-
wozdania z jego realizacji.
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
Rozwój zawodowy nauczyciela System awansu
Poniżej, oprócz wskazanych przez ustawodawcę sposobów dokumentowania, proponu-
jemy inne metody, które mogą być ich uzupełnieniem.
Tabela 3. Przykłady zadań i sposobów dokumentowania ich realizacji  stopień nauczyciela
dyplomowanego
Wymaganie Przykłady zadań Sposoby dokumentowania
Uzyskanie pozytyw- " npoprawienie frekwencji " nprojekt i opis przebiegu
nych efektów w pracy " nw klasie " nplanowanych działań oraz
dydaktycznej, " nwsparcie ucznia z zaległościami " nuzyskanych wyników
wychowawczej lub " nw ich nadrabianiu i poprawia- " ndiagnoza sytuacji, opis
opiekuńczej na skutek " nniu wyników nauki " nproponowanego działania,
wdrożenia działań " nrozwinięcie u uczniów postawy " nprojekt i wyniki ewaluacji
mających na celu " nwspółpracy i umiejętności " nopis sposobu doskonalenia
doskonalenie pracy " nspołecznych z nią związanych " ni wykorzystywania własnych
własnej i podniesienie " ndoskonalenie własnych " nkompetencji
jakości pracy szkoły " nkompetencji w zakresie
(a w przypadku " nkomunikacji interpersonalnej,
nauczycieli, o których " ntworzenia materiałów
mowa w art. 9e ust. 1 3 " ndydaktycznych itp.
Karty Nauczyciela:
uzyskanie pozytywnych
efektów realizacji zadań
odpowiednio na rzecz
oświaty, pomocy społecz-
nej lub postępowania
w sprawach nieletnich,
w związku z zajmowanym
stanowiskiem lub
pełnioną funkcją)
Wykorzystanie w pracy " ndoskonalenie umiejętności " nopis i analiza uczestnictwa
technologii " nobsługi komputera " nw realizowanych działaniach
informacyjnej " nwykorzystanie komputera " nz wykorzystaniem komputera
i komunikacyjnej " nw pracy dydaktycznej " nscenariusze zajęć przeprowa-
" nprzygotowanie zestawu " ndzonych z wykorzystaniem
" npomocy dydaktycznych " nkomputera i innych nośników
" nza pomocą technologii " nprzekazu, wnioski z ich realizacji
" ninformacyjnej " nprace uczniów wykonane
" nza pomocą komputera
" nna lekcji przedmiotu
Posiadanie umiejętności " nzorganizowanie cyklu lekcji " nopis i analiza sposobu
dzielenia się wiedzą " notwartych " ndzielenia się swoją wiedzą
i doświadczeniem " nprzeprowadzenie zajęć " ni doświadczeniem
z innymi nauczyciela- " ndla rady pedagogicznej " nplan i scenariusze cyklu lekcji
I
mi, w tym przez prowa- " npełnienie funkcji opiekuna " notwartych
dzenie otwartych zajęć, " nstażu " nscenariusze zajęć dla rady
w szczególności dla " npełnienie funkcji lidera " npedagogicznej i ewaluacja 1.4
nauczycieli stażystów " nwewnątrzszkolnego " nzajęć
s. 11
i nauczycieli kontrakto- " ndoskonalenia nauczycieli " nzaświadczenie od dyrektora
wych, prowadzenie zajęć " nlub zespołu przedmiotowego " nszkoły o pełnieniu funkcji
dla nauczycieli w ramach " nprzeprowadzenie cyklu zajęć " nopiekuna stażu i sprawozda-
wewnątrzszkolnego " notwartych w ramach zespołu " nnie z realizacji tej funkcji
doskonalenia zawodo- " nprzedmiotowego
wego lub innych zajęć
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
System awansu Rozwój zawodowy nauczyciela
Wymaganie Przykłady zadań Sposoby dokumentowania
Z poniższych wymagań trzeba wybrać co najmniej trzy:
Opracowanie i wdroże- " nzaprojektowanie i wdrożenie " npisemne sprawozdanie
nie programu działań " nautorskiego programu " ndotyczące przygotowanego
edukacyjnych, " nnauczania " ni wdrożonego programu
wychowawczych, " nzaprojektowanie i wdrożenie " nanaliza i ewaluacja stosowa-
opiekuńczych lub " nautorskiego programu wycho- " nnego przez siebie programu
innych związanych " nwawczego lub profilaktycznego " nnauczania, wychowawczego
odpowiednio z oświatą, " nzaprojektowanie i wdrożenie " nlub innego
pomocą społeczną " nprogramu działań socjotera- " nopis i propozycja rozwiązania
lub postępowaniem " npeutycznych, mających na " nsytuacji wychowawczej lub
w sprawach nieletnich " ncelu wspomaganie rozwoju itp. " ndydaktycznej w klasie
Wykonywanie zadań " nwykonywanie funkcji doradcy " npisemne sprawozdanie
doradcy metodycz- " nmetodycznego " ndotyczące pełnienia funkcji
nego, egzaminatora " naktywne pełnienie zadań " npoświadczenie o wpisie
Okręgowej Komisji " neksperta " nna listę ekspertów, rzeczo-
Egzaminacyjnej albo " naktywne pełnienie roli " nznawców itd.
eksperta komisji " nrzeczoznawcy
kwalifikacyjnej lub " npełnienie roli egzaminatora
egzaminacyjnej dla
nauczycieli ubiegają-
cych się o awans
zawodowy lub rzeczo-
znawcy do spraw
programów nauczania,
programów wychowa-
nia przedszkolnego,
podręczników lub
środków dydaktycz-
nych, a w przypadku
nauczycieli szkół
artystycznych  także
konsultanta współpra-
cującego z Centrum
Edukacji Artystycznej
Poszerzenie zakresu " ndziałanie w organizacji " npisemne sprawozdanie
działań szkoły, " npozarządowej, wspierającej " ndotyczące sposobów i efektów
w szczególności " ndziałania szkoły w środowisku " nwspółpracy
dotyczących zadań " norganizacja imprez środowis- " npoświadczenie współpracy ze
dydaktycznych, " nkowych dla młodzieży i ich " nstrony organizacji pozarządo-
wychowawczych lub " nrodziców we współpracy " nwej lub samorządu lokalnego
opiekuńczych " nz samorządem lokalnym " npisemne sprawozdanie
" nwdrożenie dodatkowych " nz realizacji działań wzbogaca-
" nprogramów bądz
projektów " njących ofertę szkoły
" nwzbogacających ofertę szkoły
I
Uzyskanie umiejętności ukończenie studiów " npisemne sprawozdanie
1.4 posługiwania się podyplomowych, kursów " ndotyczące uzyskania
językiem obcym z zakresu języka obcego " nkompetencji językowych
s. 12
na poziomie zaawanso- bądz
samokształcenie " ni sposobu ich wykorzystania
wanym, a w przypadku " ndyplomy i świadectwa
nauczycieli języków " npotwierdzające kompetencje
obcych  drugim języ- " njęzykowe
kiem obcym na poziomie
zaawansowanym
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
Rozwój zawodowy nauczyciela System awansu
Wymaganie Przykłady zadań Sposoby dokumentowania
Wykonywanie innych tu można wpisać te działania, pisemne sprawozdanie
zadań na rzecz które do tej pory nauczyciel z realizacji zadań
edukacji, pomocy podejmował i je kontynuuje,
społecznej, a które nie pasują do żadnych
postępowania z wyżej wymienionych wymagań
w sprawach nieletnich
Uzyskanie znaczących
osiągnięć w pracy
zawodowej
7. Sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego
Nauczyciel ma obowiązek złożyć po zakończeniu stażu dyrektorowi szkoły sprawo-
zdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego (ma na to 30 dni od zakończenia stażu).
Póz
niej sprawozdanie to razem z dokumentacją jest dołączane do wniosku o rozpo-
częcie procedury kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej.
7.1. Treść sprawozdania
Sprawozdanie odnosi się w sposób bezpośredni do planu rozwoju zawodowego. Po-
winno więc zawierać komentarz do każdego z zaplanowanych zadań, stopnia jego
realizacji, uzyskanych efektów, sukcesów i trudności:
Stopień realizacji zadań: Zaplanowane zadania rzadko są realizowane całkowicie
zgodnie z założeniami. Trudno jest przewidzieć wszystkie czynniki wpływające na
nasze działania. Na terenie szkoły mogą pojawić się nowe priorytety, mogą też mieć
miejsce wydarzenia w życiu zawodowym lub osobistym, które zakłócą planową
realizację zadań. Wówczas należy podać przyczyny wystąpienia różnic między pla-
nem i jego realizacją.
Ważne!
Szczególnie warto zwrócić uwagę na te zadania, od których realizacji zależało
spełnienie któregoś z wymagań zawartych w Rozporządzeniu. W takim przypad-
ku konieczne jest opisanie działań podjętych w celu zrealizowania wymagania
w inny sposób. Może to być wykonanie nowych zadań lub rozbudowanie po-
zostałych.
I
1.4
s. 13
Efekty: Efekty pracy nauczyciela warto przedstawiać w odniesieniu do korzyści,
jakie odnoszą odbiorcy działań nauczyciela. Ukończenie kursu doskonalącego jest
istotne nie z powodu uzyskania zaświadczenia, lecz ze względu na sposób wyko-
rzystania zdobytej wiedzy i umiejętności w pracy z uczniami, rodzicami, innymi na-
uczycielami, w środowisku lokalnym.
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
System awansu Rozwój zawodowy nauczyciela
Jeśli w planie rozwoju zawodowego były zapisane przewidywane efekty działań,
konieczne jest odniesienie się do nich. Czasami uzyskane pod koniec stażu rezul-
taty odbiegają od tych wcześniej zakładanych, lecz to nie musi oznaczać, że są
przez to mniej ważne. Warto jednak zamieścić uwagi dotyczące przyczyn zaistnia-
łych zmian.
Wnioski: Staż miał służyć świadomemu rozwojowi zawodowemu nauczyciela. Ważne
są więc wnioski, jakie nauczyciel wyciąga dla siebie na temat dalszych kierunków
rozwoju, zainteresowań, priorytetów, nowych zadań, sposobu własnego funkcjono-
wania i in. Opisanie swoich sukcesów, ale też i trudności, może pomóc w refleksji
nad własnym rozwojem.
7.2. Forma sprawozdania
Wybierając sposób przedstawienia informacji na temat realizacji wyznaczonych zadań
w okresie stażu, warto wziąć pod uwagę to, że ze sprawozdaniem będą zapoznawać
się nie tylko osoby znające pracę nauczyciela, ale również takie, które nic o niej nie
wiedzą. Dlatego też zarówno treść, jak i forma sprawozdania, powinny być jasne, zro-
zumiałe oraz umożliwiać szybkie znalezienie konkretnych informacji. Służyć temu może
umieszczenie:
spisu treści,
legendy (objaśnienie zastosowanych oznaczeń),
przewodnika ułatwiającego korzystanie ze sprawozdania.
Sprawozdanie powinno też być zgodne z planem rozwoju zawodowego, np. mieć
podobną formę lub (i) zawierać odnośniki do poszczególnych elementów struktury
planu.
Ważne!
Szczególnie istotne w kontekście systemu awansu zawodowego nauczycieli jest
wyraz
ne ukazanie sposobu spełnienia wymagań niezbędnych do uzyskania ko-
lejnego stopnia awansu zawodowego. Dużym ułatwieniem, zarówno dla samego
nauczyciela, jak i dyrektora oraz członków komisji kwalifikacyjnej (egzaminacyj-
nej), może być umieszczenie w sprawozdaniu informacji o tym, w jaki sposób
realizacja zadań zapewnia spełnienie poszczególnych wymagań.
I
1.4
s. 14
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
Rozwój zawodowy nauczyciela System awansu
7.3. Wzory sprawozdań  przykłady
Przykład A
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PLANU ROZWOJU ZAWODOWEGO
nauczyciela .........................................................................
(stażysty/kontraktowego/mianowanego)
Imię i nazwisko nauczyciela .............................................................................................
Imię i nazwisko opiekuna stażu ..........................................................................................
Miejsce pracy (główne) ......................................................................................................
Imię i nazwisko dyrektora szkoły/ placówki ........................................................................
Czas trwania stażu od ................................................. do .................................................
Część I: Przewodnik
Ma on umożliwić czytelnikowi łatwe znalezienie potrzebnych informacji. Jedną z form
takiego przewodnika może być graficzne przedstawienie związku realizowanych zadań
z wymaganiami niezbędnymi do uzyskania kolejnego stopnia awansu zawodowego (które
zadania realizują dane wymagania).
Wymaganie 1. Zadania
Zadanie 1.
Zapoznanie się z dokumentami szkolnymi: statut
szkoły, WSO, szkolny program wychowawczy, szkolny
zestaw programów nauczania, plan rozwoju szkoły
(strona sprawozdania: .............)
Np. znajomość
organizacji i zasad
Zadanie 2.
funkcjonowania
ń'
ń'
ń'
ń'
ń'
Zapoznanie się z zasadami prowadzenia
szkoły, w której
i przechowywania dokumentacji szkolnej,
nauczyciel
np. dzienników zajęć, arkuszy ocen
odbywał staż
(strona sprawozdania: .............)
I
Zadanie 3.
Zapoznanie się z przepisami BHP
1.4
(strona sprawozdania: .............)
s. 15
W ten sposób można przedstawić wszystkie wymagania z Rozporządzenia oraz zadania,
których realizacja umożliwiła ich spełnienie.
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
ń'
ń'
ń'
ń'
ń'
ń'
ń'
ń'
ń'
ń'
System awansu Rozwój zawodowy nauczyciela
Część II: Sposób realizacji podjętych zadań
Zadanie 1.
1a. Opis realizacji zadania (sposoby, czas trwania):
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
1b. Uzyskane efekty (z odniesieniem do zaplanowanych):
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
1c. Wnioski z realizacji zadania:
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
1d. Wykaz dokumentacji:
........................................................... ................................................................
........................................................... ................................................................
........................................................... ................................................................
........................................................... ................................................................
Podobnie należy przeanalizować realizację wszystkich zadań umieszczonych w planie
rozwoju.
I
Część III: Podsumowanie stażu
1.4
1. Największe osiągnięcia.
s. 16
2. Wnioski  kierunki dalszej pracy.
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
Rozwój zawodowy nauczyciela System awansu
Przykład B
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PLANU ROZWOJU ZAWODOWEGO
nauczyciela .............................................................................................
(stażysty/kontraktowego/mianowanego)
Imię i nazwisko nauczyciela ..............................................................................................
Imię i nazwisko opiekuna stażu .........................................................................................
Miejsce pracy (główne) ...........................................................................................................
Imię i nazwisko dyrektora szkoły/placówki ............................................................................
Czas trwania stażu od ............................................. do .................................................
Część I: Wstęp
Może on zawierać ogólne informacje na temat przebiegu stażu.
Część II: Sposób realizacji planu rozwoju zawodowego
Realizowane w trakcie stażu zadania można przedstawić w jednej tabelce lub dla każdego
z nich stworzyć osobną tabelkę.
Sposób Czas Uzyskane Wymaganie ujęte
Zadanie Dokumentowanie
realizacji trwania efekty w rozporządzeniu
I
1.4
s. 17
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
System awansu Rozwój zawodowy nauczyciela
Część III: Podsumowanie
W podsumowaniu można przedstawić uwagi dotyczące realizacji planu rozwoju zawo-
dowego. Warto wskazać najważniejsze sukcesy, trudności i sposoby radzenia sobie z nimi,
uzyskane efekty w odniesieniu do zaplanowanych (jeżeli są inne, to dlaczego?), wnioski
mające ułatwić dalszą pracę. Cenna byłaby też próba sformułowania kierunków dalszego
rozwoju.
Uwagi dotyczące realizacji stażu:
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
Uzyskane efekty:
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
Najważniejsze sukcesy:
........................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
Obszary trudności i sposoby ich przezwyciężania:
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
I
Wnioski:
1.4
........................................................................................................................................................
s. 18
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
Rozwój zawodowy nauczyciela System awansu
8. Selekcja i dobór dokumentów
Przygotowując dokumenty dołączane do wniosku o rozpoczęcie postępowania egza-
minacyjnego lub kwalifikacyjnego, warto wziąć pod uwagę specyfikę osób, które będą
się z nimi zapoznawały.
Dyrektora szkoły interesuje przede wszystkim sprawozdanie z realizacji planu rozwo-
ju zawodowego wraz z załącznikami. Zna on kwalifikacje swojego pracownika, chce
się dowiedzieć o przebiegu stażu. Oczywiście sprawozdanie wraz z załącznikami nie
jest dla niego jedynym z
ródłem wiedzy. Sprawując nadzór pedagogiczny na terenie
szkoły, dyrektor może ocenić pracę zatrudnionych w niej nauczycieli, ma też projekt
oceny stażu wystawiony przez opiekuna (w przypadku nauczyciela stażysty i kontrak-
towego) oraz opinie rady rodziców. W sprawozdaniu duże znaczenie mają dla niego
szczegóły dotyczące codziennej pracy nauczyciela, opinie i wnioski na temat wykony-
wanych zadań.
Dyrektor (lub wicedyrektor) zasiada też w komisjach kwalifikacyjnych i egzaminacyj-
nej, a w przypadku nauczyciela stażysty jest nawet przewodniczącym komisji. Tak więc,
jeżeli pozytywnie oceni dorobek nauczyciela zdobyty w okresie stażu, prawdopodob-
nie będzie też wspierał jego awans, zasiadając w komisji.
Kolejnymi odbiorcami dokumentacji są członkowie komisji kwalifikacyjnej lub egza-
minacyjnej.
Nauczyciel stażysta podczas prezentacji przed komisją spotyka się z osobami w więk-
szości sobie znanymi. Warto jednak pamiętać, że osoby zasiadające w komisji dla
nauczyciela kontraktowego na ogół nie znają osoby, której dokumentację mają przed
sobą (z wyjątkiem dyrektora i wicedyrektora).
Przy wyborze dokumentów dobrze jest pamiętać również o tym, że niektóre komisje
będą pracować długo i intensywnie  więc ich członkowie mogą być zmęczeni i znuże-
ni ogromem pracy, również papierkowej. W tej sytuacji duże znaczenie będzie mieć
dobór dokumentów i ich właściwe przedstawienie.
Dokumentację dołączaną do wniosku można podzielić na trzy rodzaje:
wskazaną jako konieczna w procedurze awansu (ż 9 ust. 1 pkt 1 4 Rozporządzenia
 nauczyciele stażyści i kontraktowi);
poświadczającą, że wymagania zostały spełnione, np. pełnienie funkcji, uzyska-
nie umiejętności, opracowanie i wdrożenie programu, przeprowadzenie zajęć otwar- I
tych itp. (dokumentacja ta jest obowiązkowa tylko dla nauczycieli mianowanych);
1.4
warto, aby tego typu dokumentacja była niezbyt obszerna i umożliwiała szybkie
stwierdzenie spełnienia wymagań;
s. 19
pokazującą, jak wymagania były spełniane, czyli jak nauczyciel realizował zadania
zaplanowane w okresie stażu; taka dokumentacja ukaże specyfikę pracy nauczy-
ciela, sposób realizacji wymagań, jego szczególnie wartościowe osiągnięcia; trzeba
jednak pamiętać, że opis tych dokonań znajdzie się w sprawozdaniu zatwierdzonym
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
System awansu Rozwój zawodowy nauczyciela
przez dyrektora, a jako załączniki warto dołączyć tylko takie dokumenty, które wniosą
coś szczególnie istotnego.
Ważne!
Podstawowym dokumentem opisującym spełnienie wymagań na nauczyciela
kontraktowego i mianowanego jest sprawozdanie z realizacji planu rozwoju
zawodowego.
Nauczyciel mianowany ukazuje specyfikę swojej pracy, sposób realizacji
wymagań i szczególne osiągnięcia  w sprawozdaniu z realizacji planu rozwo-
ju zawodowego oraz w dodatkowej dokumentacji przedstawionej w formie
opisanej w Rozporządzeniu.
Załącznikiem do sprawozdania może być w zasadzie każdy dokument związany z re-
alizacją zadania (patrz tabele 1 3). Konieczne jest jednak dokonanie selekcji tych
dokumentów, ponieważ ich nadmiar może utrudnić zapoznawanie się z nimi, powodo-
wać dezorientację i pominięcie najbardziej istotnych, a w efekcie stanowić problem
w dokonaniu oceny dorobku zawodowego.
Warto przy dokonywaniu wyboru przyjąć jasne kryteria np.:
kryterium istotności (najcelniej ukazujące realizację i efekt oraz spełnienie wymagań);
kryterium różnorodności (przedstawienie różnych form realizacji zadań i różnych
form ich dokumentowania);
kryterium czytelności (wyraz
nie odnosi się do dokumentowanych zadań);
kryterium czasu niezbędnego do analizy dokumentu (zapoznanie się z nim nie
wymaga zbyt dużej ilości czasu).
Dokumentacja działalności nauczyciela służy różnym celom, prezentacja dorobku przed
komisją jest tylko jednym z nich. Pozostała dokumentacja, niewykorzystana dla celów
awansu zawodowego, może być przydatna w procesie dalszego rozwoju zawodowego
nauczyciela, np. do ewaluacji jego pracy, oraz stanowić cenne z
ródło informacji o pracy
szkoły. Może też być bazą danych, pomysłów dla innych nauczycieli lub stać się cen-
nym z
ródłem wiedzy o dokonaniach nauczyciela, gdy postanowi on szukać dodatko-
wych środków finansowych na realizację swoich działań.
I
Uwaga!
1.4
Liczy się nie ilość, ale jakość dokumentów.
s. 20
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005
Rozwój zawodowy nauczyciela System awansu
8.1. Przygotowanie dokumentów do złożenia
Dokumentacja dorobku zawodowego dołączona do wniosku o rozpoczęcie postę-
powania kwalifikacyjnego/egzaminacyjnego powinna być przygotowana i uporządko-
wana tak, aby członkowie komisji mogli łatwo odnalez
ć potrzebne dokumenty. Może
w tym pomóc:
umieszczenie spisu treści lub przewodnika wraz z legendą wyjaśniającą zastoso-
wane znaki, skróty itp.;
numeracja stron;
oddzielna numeracja wszystkich załączników lub inne ich oznaczenie;
umieszczenie odnośników do oznaczeń załączników w tekście sprawozdania;
umieszczenie stopki z imieniem i nazwiskiem na każdej stronie;
zszycie dokumentów lub zastosowanie innej metody połączenia kartek.
9. Lista kontrolna do analizy dokumentacji dołączonej do wniosku
o rozpoczęcie postępowania kwalifikacyjnego
lub egzaminacyjnego
Tabela 4. Lista kontrolna
Dokumenty dołączone do wniosku Tak/Nie
Dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych
lub ich poświadczone kopie
Akt nadania stopnia awansu zawodowego (w przypadku nauczyciela
kontraktowego i mianowanego)
Zaświadczenie dyrektora o wymiarze zatrudnienia oraz zajmowanym stanowisku
w okresie stażu (ew. świadectwa pracy z poprzednich szkół)
Zatwierdzony przez dyrektora plan rozwoju zawodowego
Sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego
Ocena dorobku zawodowego za okres stażu dokonana przez dyrektora
W przypadku nauczyciela mianowanego dokumentacja potwierdzająca spełnienie
wymagań na stopień nauczyciela dyplomowanego
Wymaganie: ...................................................................................................................
I
Wymaganie: ...................................................................................................................
Wymaganie: ...................................................................................................................
1.4
Wymaganie: ...................................................................................................................
s. 21
Wymaganie: ...................................................................................................................
Wymaganie: ...................................................................................................................
Wymaganie: ...................................................................................................................
Wymaganie: ...................................................................................................................
20 " Poradnik nauczyciela " Wrzesień 2005
U20092005