Ä…ð Od 1961r. obowiÄ…zuje podziaÅ‚
enzymów - opracowany przez
Komisję Enzymową Międzynarodowej
Unii Biochemicznej.
Ä…ðKryterium tego podziaÅ‚u stanowi
rodzaj przeprowadzanej przez
enzymy reakcji.
Ä…ð Wszystkie poznane enzymy ujÄ™to
w 6 klas.
Ä…ð
Każda klasa została podzielona na podklasy posiadające kolejną
numerację. Podklasy określają:
*typ wiÄ…zania jakie jest atakowane w reakcji katalizowanej przez dany
enzym
*rodzaj przenoszonej grupy chemicznej
*rodzaj izomeryzacji
Ä…ð
Każda podklasa dzieli się dalej na podpodklasy, które gromadzą
enzymy ułatwiające reakcję chemiczną w obrębie grupy substratów lub
akceptorów
Ä…ð
Każdy enzym zakodowany jest w postaci czteroliczbowej
,,wizytówki
Numer pozycji
Np. numer kodujÄ…cy dehydrogenazÄ™ mleczanowÄ…
zajmowanej w
Numer klasy
podklasie
Numer podklasy Numer podpodklasy
Ä…ðKatalizujÄ… procesy utleniania i redukcji, czyli przemiany zwiÄ…zane z
przeniesieniem protonów, elektronów i tlenu
Ä…ðWymagajÄ… kofaktorów takich jak NAD+, NADP+ ,FMN, FAD, a w procesach
oksydoredukcyjnych biorą także udział tlen i cytochromy
Ä…ðPrzykÅ‚adem może być dehydrogenaza mleczanowa przeksztaÅ‚cajÄ…ca mleczan w
pirogronian z udziałem NAD+ lub katalizująca reakcję redukcji pirogronianu do
mleczanu z udziałem NADH+H
Ä…ðGrupa podzielona na 14 podklas, wskazujÄ…cych na ugrupowanie, które ulega
utlenieniu lub redukcji. W praktyce stosuje się podział enzymów oksydacyjno-
redukcyjnych na pięć grup
Oksydazy
Dehydrogenazy tlenowe-sÄ…
Ä…ðaktywujÄ… tlen czÄ…steczkowy
fawoproteidami, mogą zawierać
przez przeniesienie nań
metale, katalizujÄ… przeniesienie
elektronów, staje się on wtedy
protonów na tlen (produkt: H2O2 )
zdolny do przyjęcia protonów
lub na inny akceptor
Ä…ðproduktem jest H2O lub H2O2
Dehydrogenazy beztlenowe- katalizujÄ… przeniesienie
wodoru z substratu na kofaktor pirydynowy lub
flawinowy. Redukcja kofaktora wiąże się z
jednoczesnym utlenianiem substratu .
Ä…ðEnzymy przenoszÄ…ce grupy chemiczne z substratu zwanego dawcÄ…
lub donorem na substrat zwany biorcÄ… lub akceptorem
Ä…ð W procesie tym uczestniczÄ… kofaktory, które w pierwszym etapie Å‚Ä…czÄ…
się z grupą chemiczną odłączona od pierwszego substratu, a następnie
przekazujÄ… jÄ… na substrat drugi
Ä…ðPrzykÅ‚adem enzymu jest aminotransferaza alaninowa, która przenosi
grupÄ™ aminowÄ… z aminokwasu na pirogronian. Aminokwas przekazujÄ…cy
grupÄ™ aminowÄ… staje siÄ™ ketokwasem, a ketokwas przyjmujÄ…cy grupÄ™
aminowÄ… aminokwasem.
Ä…ð W klasie tej znajdujÄ… siÄ™ enzymy katalizujÄ…ce przeniesienie grup
jednowęglowych, grup aldehydowych lub ketonowych, reszt acetylowych i
acylowych, glikozydowych, fosforanowych, grup zawierajÄ…cych atom siarki lub
azotu
Np. Reszty acylowe i acetylowe sÄ… transportowane przez acylotransferazy,
enzymy, które wymagają koenzymu A jako kofaktora
Glikozoaminotransferazy- na przykład enzym rozgałęziający, który bierze udział w
syntezie glikogenu, przenosi kilka reszt cukrowych połączonych wiązaniem 1,4-
glikozydowym z grupy OH czwartego węgla na węgiel 6.
Kinazy katalizują przeniesienie reszty fosforanowej z ATP na akceptor, na przykład
na glukozÄ™, produktem jest glukozo-6-fosforan
Ä…ðRozkÅ‚adajÄ… wiÄ…zania chemiczne z udziaÅ‚em czÄ…steczki wody
Ä…ð Najczęściej rozkÅ‚adajÄ… wiÄ…zania: peptydowe, estrowe,,
amidowe, glikozydowe i bezwodnikowe
Ä…ð Brak kofaktorów
Ä…ðNp. acetylocholinoesteraza, która rozkÅ‚ada acetylocholinÄ™ do
choliny i octanu
Ä…ðNp. fosfatazy, które katalizujÄ… oderwanie reszty fosforanowej od
substratu- fosfataza glukozo-6-fosforanowa katalizuje oderwanie
reszty fosforanowej od glukozo-6-fosforanu
rozerwanie wiÄ…zania enzym katalizujÄ…cy
wiązanie glikozydowe amylaza ślinowa
sacharaza
wiÄ…zanie peptydowe pepsyna
chymotrypsyna
trypsyna
karboksypeptydazy
aminopeptydazy
Ä…ðKatalizuja reakcje przeksztaÅ‚cania substratu, którym towarzyszy
powstanie bÄ…dz
zanik podwójnego wiązania bez udziału wody
Ä…ðNp. fumaraza- enzym katalizujÄ…cy odwracalnÄ… przemianÄ™
fumaranu w jabłczan, w zależności od rodzaju reakcji podwójne
wiÄ…zanie powstaje lub znika.
Rodzaj wiÄ…zania Enzym katalizujÄ…cy
jego rozerwanie lub
powstanie wiÄ…zania
-C-C- aldolaza
dekarboksylaza
-C-O- hydratazy (produktem
tej reakcji jest woda)
-C-N- deaminazy
Ä…ðKatalizujÄ… reakcje izomeryzacji (wewnÄ…trzczÄ…steczkowe przemiany w obrÄ™bie
substratu)
Ä…ðMogÄ… to być reakcje:
*oksydoredukcji *izomeryzacji cis-trans *epimeryzacji *racemizacja
Ä…ð Np.. Izomeraza fosfotriozowa- przeksztaÅ‚ca odwracalnie aldehyd 3-
fosfoglicerynowy w fosfodihydroksyaceton
Ä…ðKatalizujÄ… reakcje syntezy kosztem energii pochodzÄ…cej z ATP (lub innego
nukleotydu trifosforanowego)
Ä…ðKatalizujÄ… tworzenie siÄ™ wiÄ…zaÅ„ pomiÄ™dzy dwoma atomami wÄ™gla, atomem wÄ™gla i
tlenu, siarki lub azotu
Ä…ðW trakcie tworzenia nowego wiÄ…zania nastÄ™puje rozerwanie wiÄ…zania
pirofosforanowego
Ä…ðNp. syntetaza glutaminowa, która wiąże amoniak z grupa karboksylowÄ… kwasu
glutaminowego. Powstaje glutamina, a w reakcji zużywa się ATP