Elaine K. MacEwan
Jak sobie radzić
z rodzicami,
którzy są z
li, zmęczeni, bezradni
lub po prostu stuknięci
tdp
TEMAT DO PRZEMYŚLENIA NR 1
RADZENIE SOBIE Z ROZZA
OSZCZONYMI RODZICAMI
Opisz szczególnie żywe spotkanie z roz-
złoszczonym rodzicem, które do dziś
Cię prześladuje. Wyjaśnij, dlaczego tak
się dzieje.
Jakie jest, według Ciebie, największe
wyzwanie w pracy z rozzłoszczonymi
rodzicami?
Jaka, według Ciebie, strategia jest naj-
bardziej pomocna w pracy z rozzłosz-
czonymi rodzicami?
Czego chciałbyś się dowiedzieć o pracy
z rozzłoszczonymi rodzicami?
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
122
tdp
TEMAT DO PRZEMYŚLENIA NR 2
ZAMIEC
MY SI
ROLAMI
Wymień trzy zachowania lub postawy,
z którymi miałeś ostatnio do czynienia
podczas kontaktu z przedstawicielem
biura obsługi klienta, osobiście lub
przez telefon, a które wyprowadziły Cię
z równowagi.
Opisz towarzyszące Ci uczucia i reakcje
Twojego ciała.
Jakie zachowania i postawy mogłyby
sprawić, że Twoje doświadczenia by-
łyby bardziej pozytywne i satysfak-
cjonujące?
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
128
tdp
TEMAT DO PRZEMYŚLENIA NR 3
ZASTANÓW SI
NAD ODPOWIEDZI

Z jakimi reakcjami, opisanymi w rozdziale
drugim, masz największe kłopoty?
Opisz dokładnie, jakie to problemy.
Jakie kroki podjąłeś, aby podnieść swoją
skuteczność w tym obszarze?
Jak myślisz, co stoi na Twojej drodze
do zmian w tym obszarze?
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
131
tdp
TEMAT DO PRZEMYŚLENIA NR 4
MOJA CHWILA CHWAA
Y
Opisz szczególnie trudny problem,
z którym udało Ci się skutecznie po-
radzić.
Jak sądzisz, jakie czynniki miały wpływ
na to, że udało Ci się pozytywnie zała-
twić tę sprawę?
Jaką radę mógłbyś dać komuś, kto spot-
kał się z podobną sytuacją w swojej
szkole?
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
134
Formularz F.1. Poszukiwany& .. za
Nazywam się ............................................................................................
Jestem poszukiwany za to, że:
Mam silną potrzebę ..............................................................................
Szczególne cenię ..................................................................................
Wyznaję zasadę ...................................................................................
Rodziców traktuję z .............................................................................
Zawsze mam .......................................................................................
Jestem w stanie ....................................................................................
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
135
tdp
TEMAT DO PRZEMYŚLENIA NR 5
DUŻO SI
DZIEJE
Opisz, co się dzieje w Twojej szkole
(np. jaki złośliwy wirus panuje?)
Co robisz (lub mógłbyś zrobić), aby się
go pozbyć?
Jak myślisz, na ile zdrowa jest Twoja
szkoła?
Na jakiej podstawie tak sądzisz?
Czy jest jakaś  choroba (podobna
do powszechnego dziś przeziębienia),
o której myślałeś, że została wyleczona,
a ona ciągle powraca? Co można z tym
zrobić?
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
138
Załącznik F.1. Przykładowa Analiza Pola Siłowego
Cel: stworzenie szkoły, w której wszyscy rodzice są cenieni i traktowani
z należytym szacunkiem
Siły ułatwiające Siły utrudniające
Nauczyciele są oddani, troskliwi i cięż- Niektórzy członkowie personelu mają
ko pracują. złe doświadczenia z agresywnymi ro-
Dyrektor, pomimo tego, że jest nowy dzicami i nie chcą wychodzić naprzeciw
i nie ma jeszcze na tym stanowisku do- ich oczekiwaniom.
świadczenia, ma dużą wiedzę i umiejęt- Niektórzy rodzice zostali z
le potrak-
ności komunikowania się. towani przez poprzedniego dyrektora
Członkowie personelu są świadomi i wciąż istnieje wiele nagromadzonych
tego, jak istotną rolę w ukończeniu złych emocji.
przez uczniów szkoły pełnią dobre rela- Członkowie personelu nie wiedzą do-
cje placówki z rodzicami. kładnie, czego wymaga od nich dyrektor
w zakresie komunikacji z rodzicami.
Istnieje wiele różnic pomiędzy nauczy-
cielami i ich stylami komunikowania się
z rodzicami. Część z nich w każdym ty-
godniu wysyła do domu ucznia list, inni
robią absolutne minimum.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
139
Tabela F.2. Formularz do Analizy Pola Siłowego
Cel: stworzenie szkoły, w której wszyscy rodzice są cenieni i traktowani
z należytym szacunkiem
Siły ułatwiające Siły utrudniające
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
140
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wybierz numer opisu, który najlepiej charakteryzuje Wskaz
nik z Listy Cech
Zdrowej Szkoły
Wskaz
nik 1. Wszyscy uczniowie traktowani są z szacunkiem przez cały personel
szkolny (dyrektora, nauczycieli, sekretarkę, personel porządkowy, kierowców au-
tobusów, sprzedawców szkolnego sklepiku itd.)
Stopień nasilenia:
1. Istnieje ogólne przeświadczenie u części lub większości personelu, że nad
uczniami nie da się zapanować. Niektórzy pracownicy krzyczą, stosują
przemoc, sarkazm i bezpodstawne kary. Często zdarzają się utarczki po-
między uczniami i personelem. Część pracowników poniża uczniów, ig-
norując problemy. Często skarżą się również na zachowanie uczniów; jest
to ulubiony temat rozmów w pokoju nauczycielskim.
2. Pomimo tego, że część nauczycieli szanuje uczniów i wychodzi naprzeciw
ich problematycznym zachowaniom, to jednak ci nauczyciele są w mniej-
szości. Większość nauczycieli czuje się bezradna wobec uczniowskich
zachowań i traktuje uczniów bardzo krytycznie i bez życzliwości.
3. Wielu nauczycieli zachowuje się w sposób pozytywny i pełen szacunku
wobec uczniów, ale niechętnie stają oni w obronie uczniów wobec swoich
bardziej pesymistycznych kolegów.
4. Pomimo tego, że większość personelu zachowuje się w pożądany sposób,
istnieją wśród nauczycieli ogniska oporu i negatywizmu.
5. Wszyscy nauczyciele są pozytywnie nastawieni do uczniów i zachowują
się wobec nich z szacunkiem, nawet wobec tych, którzy próbują rywalizo-
wać z nauczycielami. Kiedy pojawiają się problemy, próbują sobie z nimi
radzić przez odpowiednie kanały (pomoc innych nauczycieli, specjaliści,
dyrektor itd.)
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
141
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 2. Dyrektor wraz z nauczycielami stawia uczniom wysokie wymaga-
nia, które są jasno komunikowane uczniom i rodzicom.
Stopień nasilenia:
1. Dyrektor i pracownicy uważają, że istnieją czynniki niezmienne, takie jak
środowisko rodzinne, status socjoekonomiczny i poziom zdolności, które
są najważniejszymi determinantami osiągnięć uczniów i szkoła nie jest
w stanie przeskoczyć tych czynników.
2. Dyrektor i pracownicy uważają, że czynniki wymienione w punkcie 1
znacząco wpływają na osiągnięcia uczniów i szkoła ma na nie ograniczo-
ny wpływ.
3. Dyrektor i pracownicy uważają, że chociaż czynniki wymienione powy-
żej mają wpływ na osiągnięcia uczniów, nauczyciele są odpowiedzialni
za doskonalenie umiejętności uczniów, w zależności od indywidualnych
wymagań wobec każdego z nich. Dyrektor poprzez pisemne i ustne komu-
nikaty okazjonalnie informuje nauczycieli, rodziców i uczniów, jakie są te
wymagania.
4. Dyrektor i pracownicy uważają, że chociaż czynniki wymienione powy-
żej mają wpływ na osiągnięcia uczniów, nauczyciele są odpowiedzialni za
to, aby wszyscy uczniowie osiągnęli pewien poziom umiejętności i często
w sposób zorganizowany informują o tym rodziców i uczniów. Oczekiwa-
nia wobec uczniów mogą być komunikowane pisemnie, za pomocą listy
celów do osiągnięcia w umiejętnościach podstawowych oraz opisach misji
szkoły, która wprowadza określony program nauczania.
5. Dyrektor i pracownicy uważają, że dom i szkoła mają ogromny wpływ na
osiągnięcia uczniów. Nauczyciele są odpowiedzialni nie tylko za opano-
wanie przez uczniów podstawowego programu na ich poziomie nauczania,
ale i za stymulowanie, wzbogacanie i rozwój uczniów, którzy mogą szyb-
ciej przyswajać materiał, a także za zapewnienie dodatkowych lekcji dla
uczniów, którzy mogą potrzebować więcej czasu na opanowanie materiału.
Oczekiwania wobec uczniów ustalane są wspólnie z rodzicami, uczniami
i nauczycielami i dotyczą nie tylko wyników w poszczególnych przedmio-
tach podstawowych, ale i nadobowiązkowych oraz innych zajęciach, dają-
cych możliwość uzewnętrznienia swoich zdolności.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
142a
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 3. Dyrektor i pracownicy służą jako adwokaci uczniów i informują ich
o wszelkich sprawach, dotyczących szkolnego życia. Może się to odbywać pod-
czas obiadu z poszczególnymi uczniami lub grupami; poprzez częste pojawianie
się personelu na boisku, stołówce i korytarzach; poprzez sponsorowanie klubów
oraz umożliwianie uczniom przedyskutowania wymagań programowych i dyscy-
plinarnych; poprzez znajomość imion uczniów i ich sytuacji rodzinnej (nie tylko
ze swojej klasy); poprzez zwracanie się do większości uczniów po imieniu; poprzez
chęć wysłuchania uczniowskiej wersji problemów z nauczaniem. Powyższa lista
stanowi tylko propozycję zachowań, które mogłyby być wzięte pod uwagę w ni-
niejszej kategorii.
Stopień nasilenia:
1. Dyrektor i pracownicy nie uważają, że powinni być adwokatami uczniów
i nigdy nie komunikują się z nimi na takiej płaszczyz
nie.
2. Dyrektor i pracownicy uważają, że bycie adwokatami uczniów jest jak
najbardziej wskazane, jednak czują się w takiej roli niezręcznie i nieczę-
sto się w ten sposób zachowują. Rzadko komunikują się z uczniami na tej
płaszczyz
nie.
3. Dyrektor i pracownicy rzadko są adwokatami uczniów i są zaangażowani
w minimum trzy działania, które służą poprawie komunikacji.
4. Dyrektor i pracownicy sądzą, że występowanie w roli adwokata ucznia
jest jak najbardziej wskazane i są zaangażowani w przynajmniej sześć
działań, służących poprawie komunikacji.
5. Dyrektor i pracownicy sądzą, że występowanie w roli adwokata ucznia
jest jak najbardziej wskazane i są zaangażowani w przynajmniej sześć
działań służących poprawie komunikacji oraz pracują nad sposobami uzy-
skiwania informacji od uczniów, dotyczących ich opinii o szkolnym i kla-
sowym życiu.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
142b
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 4. Dyrektor zachęca do otwartej komunikacji pomiędzy członkami perso-
nelu i rodzicami, a także dba o szacunek dla wszystkich poglądów. W tym wskaz
niku
główny nacisk kładziony jest na wszelkie działania dyrektora, które wspomagają ot-
wartą komunikację pomiędzy rodzicami i personelem oraz ujawniają jego szacunek
dla różnych poglądów. Zachowania te mogą dotyczyć polityki  otwartych drzwi
do dyrektora, akceptacji niepopularnych pomysłów i negatywnych informacji spły-
wających od rodziców i personelu, umożliwienia personelowi i rodzicom złożenia
skargi lub przedyskutowania pewnych problemów oraz umożliwienie pracownikom
i rodzicom należytego kontaktu ze sobą. Powyższa lista stanowi tylko propozycję
zachowań, które w niniejszej kategorii mogłyby być wzięte pod uwagę.
Stopień nasilenia:
1. Dyrektor nie zachęca do otwartej komunikacji między pracownikami
i rodzicami, a każdą różnicę poglądów traktuje jako przejaw dysharmonii
w organizacji.
2. Dyrektor wspiera otwartą komunikację, ale rzadko jest dostępny podczas
nieformalnych spotkań pracowników czy rodziców. Spotkania muszą być
zaplanowane, agendy spotkań są ściśle przestrzegane, a obieg informacji
jest mocno kontrolowany.
3. Dyrektor wspiera otwartą komunikację i jest obecny na nieformalnych
spotkaniach personelu i rodziców. Nie odpowiada jednak na problemy,
pytania i wszelkie przejawy braku zgody i ucina taką komunikację.
4. Dyrektor wspiera otwartą komunikację i jest obecny na nieformalnych
spotkaniach personelu i rodziców. Reaguje na problemy, pytania i wszel-
kie niezgodności i zachęca personel i rodziców do wypracowania wspól-
nego stanowiska w sposób pozytywny.
5. Dyrektor wspiera otwartą komunikację i jest obecny na nieformalnych
spotkaniach personelu i rodziców. Polityka otwartych drzwi dotyczy
wszystkich problemów, pytań i niezgodności. Dyrektor przygotowu-
je wachlarz możliwości dla pracowników i rodziców, aby spotykali się
zarówno w formalnych jak i nieformalnych okolicznościach, zachęca
do integracji pomiędzy różnymi klasami, departamentami i zespołami.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
143
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 5: Dyrektor przejawia troskę i otwartość wobec problemów nauczy-
cieli, rodziców i uczniów i tam, gdzie to wskazane, uczestniczy w ich rozwią-
zywaniu.
Stopień nasilenia:
1. Dyrektor nie życzy sobie być angażowany w problemy nauczycieli, rodzi-
ców czy uczniów.
2. Dyrektor chciałby uczestniczyć w rozwiązywaniu problemów nauczycie-
li, rodziców i uczniów, jednak jest nieskuteczny z powodu słabych umie-
jętności komunikacyjnych i interpersonalnych.
3. Dyrektor chciałby uczestniczyć w rozwiązywaniu problemów nauczycie-
li, rodziców i uczniów i czasem jest w tym skuteczny. Przejawia przecięt-
ne zdolności z zakresu komunikowania i relacji interpersonalnych.
4. Dyrektor chce uczestniczyć w rozwiązywaniu problemów nauczycieli, rodzi-
ców i uczniów i zwykle jest w tym skuteczny. Przejawia doskonałe zdolności
z zakresu komunikowania i relacji interpersonalnych.
5. Dyrektor chce uczestniczyć w rozwiązywaniu problemów nauczycieli,
rodziców i uczniów i prawie zawsze jest w tym działaniu skuteczny. Prze-
jawia wybitne zdolności z zakresu komunikowania i relacji interpersonal-
nych. Ustanawia procedury, ułatwiające rozwiązywanie problemów.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
145
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 6: Dyrektor modeluje pożądane wzory relacji interpersonalnych.
W tym wskaz
niku główny nacisk kładziony jest na różnorodność pożądanych
umiejętności interpersonalnych, posiadanych przez dyrektora. Umiejętności te
muszą zawierać (ale niekoniecznie ograniczać się do): (a) tworzenie klimatu za-
ufania i bezpieczeństwa dla uczniów i pracowników; (b) poszanowanie praw
uczniów, pracowników i rodziców; (c) podtrzymywanie relacji interpersonal-
nych z taktem i wyrozumiałością oraz (d) poszanowanie godności i wartości
każdej jednostki, bez patrzenia na wygląd, rasę, wyznanie, płeć, niepełnospraw-
ność czy status materialny.
Stopień nasilenia:
1. Dyrektor nie przejawia żadnego z opisanych zachowań.
2. Dyrektor przejawia zaledwie jedno czy dwa z opisanych zachowań, ale często
ma problem z zadaniami, które wymagają kontaktu z innymi.
3. Dyrektor przejawia dwa lub trzy opisane zachowania i zwykle jest sku-
teczny w działaniach, które wymagają kontaktu z innymi.
4. Dyrektor przejawia trzy lub cztery z opisanych zachowań i często jest
skuteczny w działaniach wymagających kontaktu z innymi.
5. Dyrektor przejawia wszystkie opisane zachowania, a także wiele innych
związanych z dobrymi relacjami i prawie zawsze jest skuteczny w działa-
niach, wymagających kontaktu z innymi.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
146a
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 7: Dyrektor rozwija i utrzymuje wysokie morale. W tym wskaz
niku
główny nacisk kładziony jest na te zachowania dyrektora, które przyczyniają się
do rozwoju i utrzymywania wysokiego morale. Zachowania te muszą zawierać
(ale niekoniecznie ograniczać się do): (a) angażowanie pracowników w plano-
wanie; (b) zachęcanie do planowania spotkań; (c) otwartość na dzielenie się in-
formacjami; (d) równość w odpowiedzialności i alokacji zasobów, możliwości
i osiągnięć; (e) docenianie osiągnięć; (f) zaangażowanie personelu w rozwiązy-
wanie problemów oraz (g) pomoc i wsparcie w problemach osobistych i zawo-
dowych.
Stopień nasilenia:
1. Morale jest nieobecne w szkolnym budynku. Dyrektor nie przejawia żad-
nego z opisanych zachowań. Pomiędzy personelem nie ma więzi, co pro-
wadzi do współzawodnictwa, powstawania zamkniętych grupek, destruk-
tywnego krytycyzmu, niezgody i kłótni.
2. Morale w szkolnym budynku jest bardzo słabe. Dyrektor przejawia nie-
wiele z opisanych zachowań. Chociaż jest tylko kilka ewidentnych prze-
jawów braku jedności, to nauczyciele nie pracują dobrze razem i nie mają
pozytywnych odczuć dotyczących swojej pracy.
3. Morale jest przeciętne. Chociaż nie ma widocznych objawów opisanych
w pkt.1, nauczyciele przeważnie pracują samodzielnie, rzadko w zespo-
łach z entuzjazmem i pozytywnym nastawieniem.
4. Morale jest doskonałe. Zachowania dyrektora skutkują wspólną pracą na-
uczycieli, dzieleniem się pomysłami i zasobami, identyfikowaniem prob-
lematycznych kwestii, określaniem wspólnych celów i koordynowaniem
wspólnej pracy.
5. Morale jest wybitne. Zachowania dyrektora skutkują wspólną, bardzo
efektywną pracą nauczycieli i ogromną satysfakcją pracowników. Dyrek-
tor zidentyfikował działania wspomagające morale i systematycznie się
w nie angażuje.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
145
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 8: Dyrektor systematycznie dowiaduje się o troski pracowników, na-
uczycieli i uczniów, a następnie, w miarę możliwości, na nie odpowiada. W tym
wskaz
niku główny nacisk kładziony jest na częstotliwość odpowiadania dyrek-
tora na systematycznie zbierane skargi personelu, rodziców i uczniów. Przykłady
sposobów zbierania informacji mogą zawierać (ale nie muszą się ograniczać) do:
spotkań w cztery oczy, komitetów doradczych, rad uczniowskich czy zbierania
ankiet.
Stopień nasilenia:
1. Nie zbiera się żadnych informacji od pracowników, rodziców i uczniów.
Dyrektor nie odpowiada na żadne skargi.
2. Przynajmniej co jakiś czas zbiera się informacje, dyrektor jest raczej nie-
skuteczny w odpowiadaniu na skargi.
3. Informacje są systematycznie zbierane, przynajmniej od jednej z trzech
grup, a dyrektor skutecznie reaguje na skargi.
4. Informacje są systematycznie zbierane, przynajmniej od dwóch z trzech
grup, a dyrektor skutecznie reaguje na skargi.
5. Informacje są systematycznie zbierane od rodziców, nauczycieli i uczniów;
dyrektor w skuteczny sposób reaguje na zawarte w nich skargi; informacje
są wykorzystywane w planowaniu i wprowadzaniu zmian.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
145a
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 9: Dyrektor w należyty sposób docenia osiągnięcia innych. W tym
wskaz
niku główny nacisk kładziony jest na różnorodność działań, w które
angażuje się dyrektor, a które pokazują jego zdolność do docenienia wkła-
du pracowników, uczniów i rodziców, przejawiające się w działaniach takich
jak: programy uznania dla pracowników, przyznawanie nagród uczniom, na-
dawanie certyfikatów, pisanie listów gratulacyjnych i wykonywanie telefonów
z gratulacjami, zapraszanie na lunch i pisanie artykułów z podziękowaniami
do szkolnej gazetki.
Stopień nasilenia:
1. Dyrektor nie angażuje się w żadne działania uznaniowe.
2. Dyrektor angażuje się przynajmniej w jedno takie działanie, przynajmniej
dla jednej z grup (pracownicy, rodzice, uczniowie)
3. Dyrektor angażuje się przynajmniej w jedno takie działanie, przynajmniej
dla dwóch z grup (pracownicy, rodzice, uczniowie)
4. Dyrektor angażuje się przynajmniej w jedno takie działanie dla wszyst-
kich trzech grup (pracownicy, rodzice, uczniowie)
5. Poza różnorodnymi działaniami uznaniowymi, dyrektor zachęca wszystkie
grupy, aby podejmowały takie działania w stosunku do siebie nawzajem.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
146
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 10: Wszyscy członkowie personelu są w stanie otwarcie komuniko-
wać się ze sobą i wyrażać swoje odczucia.
Stopień nasilenia:
1. Dyskusje są wyciszane. Ludzie są niechętni do odkrywania swoich praw-
dziwych uczuć, boją się krytyki, poniżania i szykan.
2. Kilka bardzo pewnych siebie lub mających  plecy osób mówi otwarcie,
ale reszta jest bardzo niechętna.
3. Wielu pracowników mówi otwarcie, ale dzieje się tak dopiero po ustano-
wieniu takiej zasady.
4. Chociaż większość rozmów ma charakter otwarty, istnieją pewne tematy
tabu, lub też pewne osoby zaburzają otwartą komunikację tym, co mówią
i robią.
5. Dyskusje są zawsze szczere i toczą się własnym rytmem. Nie ma żadnego
wahania wśród pracowników przed powiedzeniem  jak to naprawdę wy-
gląda , nawet podczas dyskusji na drażliwe tematy i w procesie podejmo-
wania decyzji. Członkowie personelu w sposób otwarty wyrażają swoje
uczucia i pomysły.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
147a
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 11: Indywidualne zdolności, wiedza i doświadczenie wszystkich pra-
cowników są w pełni wykorzystywane.
Stopień nasilenia:
1. Pracownicy są kontrolowani przez jedną osobę, odpowiedzialną za całość.
2. Kilka wybranych osób wykonuje całą pracę.
3. Przynajmniej połowa personelu coś robi, ale dowodzą zawsze te same
osoby.
4. Większość pracowników jest zaangażowana w jakieś działanie, jednak nie po-
dejmowane są żadne kroki w kierunku dzielenia się rolami czy ich zamiany.
5. Każdy pracownik jest doceniony za swoje umiejętności i są one w pełni
wykorzystywane w osiąganiu wyznaczonych celów; zadania są dzielone
i wymieniane.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
147b
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 12: Konflikt pomiędzy poszczególnymi osobami (nauczycielami,
rodzicami, uczniami) jest rozwiązywany otwarcie i skutecznie i istnieje po-
wszechne, wzajemne uczucie szacunku w obrębie każdej z grup.
Stopień nasilenia:
1. Ludzie tłumią konflikty i udają, że ich nie ma.
2. Ludzie dostrzegają problem, ale nie podchodzą do jego rozwiązania
otwarcie i pozytywnie.
3. Ludzie dostrzegają problem i próbują go rozwiązać z pewnym sukcesem,
ale czasem są niezdarni i nieudolni w swoich działaniach, co prowadzi
do częstych nieporozumień.
4. Ludzie dostrzegają problem i często umieją go rozwiązać za pomocą od-
powiednich metod, jednak nie ma żadnych określonych procedur postępo-
wania w przypadku konfliktu.
5. Ludzie są przeszkoleni, jak należy postępować w przypadku konfliktu
i mają w swoim repertuarze wachlarz strategii rozwiązywania problemów,
które wykorzystują, osiągając sukces.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
147c
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 13: Cała szkolna społeczność zna misję i wizję szkoły i jest zaanga-
żowana w jej realizację.
Stopień nasilenia:
1. Ludzie otwarcie realizują własne interesy i nie chcą z nich zrezygnować
na rzecz realizowania celów szkoły.
2. Ludzie udają zaangażowanie w misję, ale często chcę upiec dwie piecze-
nie na jednym ogniu.
3. Większość osób (pracowników i rodziców) jest zaangażowanych, ale kil-
ku odmawia współpracy lub wręcz działa na niekorzyść szkoły, jeśli po-
maga to w realizacji ich własnych celów.
4. Większość osób jest zaangażowana, ale nie poczyniono żadnych wysił-
ków, aby przepracować istniejące w grupach różnice.
5. Istniejące w grupach różnice zostały przepracowane i ludzie mogą szcze-
rze powiedzieć, że są zaangażowani w realizację misji szkoły.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
147d
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 14: Pracownicy mogą otwarcie wyrażać swoje poglądy, bez obawy
przed wyśmianiem czy odwetem i pozwalają innymi postępować tak samo.
Stopień nasilenia:
1. Pracownicy nigdy nie wyrażają otwarcie swoich poglądów.
2. Niektórzy pracownicy wyrażają otwarcie swoje poglądy, ale zwykle robią
to z niechęcią i oporami.
3. Niektórzy pracownicy wyrażają otwarcie swoje poglądy, ale wiele osób
niechętnie odkrywa swoje prawdziwe przekonania.
4. Konstruktywna krytyka jest akceptowana, jednak nie ma powszechnego
przekonania, że jest to naturalny aspekt pracy zespołowej.
5. Konstruktywna krytyka jest częsta, szczera i działa w obie strony; pra-
cownicy akceptują to i popierają. Wykorzystywane są procesy grupowe,
które nadzorują i wspierają swobodny przepływ poglądów, opinii i suge-
stii wprowadzania ulepszeń.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
148a
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 15: Członkowie personelu mogą uzyskiwać od siebie nawzajem po-
moc bez bycia podejrzewanymi o zakulisowe działania.
Stopień nasilenia:
1. Pracownicy niechętnie przyznają się do ignorancji oraz potrzeby otrzyma-
nia pomocy. Raczej są w relacjach  niezależnych niż  współzależnych .
2. Część pracowników przyznaje się do tego, że potrzebują pomocy, jednak
wielu jest zamkniętych w sobie i rywalizujących.
3. Pracownicy chcą ze sobą współpracować, jednak brakuje potrzebnych
do tego umiejętności.
4. Pracownicy pomagają sobie nawzajem, jednak nie ma okresowego planu
do oceny efektywności atmosfery współpracy.
5. Pracownicy nie mają żadnych oporów przed proszeniem o pomoc i ofe-
rowaniem pomocy innym. W relacjach panuje przejrzystość i zaufanie.
Regularnie sprawdza się, jak dobrze pracownicy pracują razem i co może
przeszkadzać w tym procesie.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
148b
Tabela F.3. Lista cech Zdrowej Szkoły: Najważniejsze wskazówki
Wskaz
nik 16: W szkole panuje otwartość i szacunek dla różnic indywidualnych.
Stopień nasilenia:
1. Rodzice i nauczyciele są podejrzliwi i nie okazują sobie szacunku.
2. Kilku rodziców i nauczycieli stara się poprawić atmosferę, jednak pracu-
jąc nad zmianą napotykają na trudności.
3. Większość rodziców i nauczycieli dobrze pracuje razem, jednak zdarzają
się i tacy, którzy próbują podkopać zdrową atmosferę.
4. Rodzice i nauczyciele dobrze pracują razem, ale niewiele robi się w kie-
runku podtrzymania i rozwoju tego stanu rzeczy.
5. Rodzice i pracownicy szanują i doceniają unikalne talenty każdej jednost-
ki, w pełni wykorzystując różnorodność stylów nauczania, osobowości
i wiedzy.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
149
Formularz F.3.2 Lista cech Zdrowej Szkoły: Punktacja
____ Wskaz
nik 1. Wszyscy uczniowie traktowani są z szacunkiem przez cały perso-
nel szkolny (dyrektora, nauczycieli, sekretarkę, personel porządkowy, kierow-
ców autobusów, sprzedawców szkolnego sklepiku itd.)
____ Wskaz
nik 2. Dyrektor wraz z nauczycielami stawia uczniom wysokie wymaga-
nia, które są jasno komunikowane uczniom i rodzicom.
____ Wskaz
nik 3. Dyrektor i pracownicy służą jako adwokaci uczniów i informują
ich o wszelkich sprawach, dotyczących szkolnego życia.
____ Wskaz
nik 4. Dyrektor zachęca do otwartej komunikacji pomiędzy członkami
personelu i rodzicami i dba o szacunek dla wszystkich poglądów.
____ Wskaz
nik 5: Dyrektor przejawia troskę i otwartość wobec problemów nauczy-
cieli, rodziców i uczniów i tam, gdzie jest to wskazane, uczestniczy w ich
rozwiązywaniu.
____ Wskaz
nik 6: Dyrektor modeluje pożądane wzory relacji interpersonalnych.
____ Wskaz
nik 7: Dyrektor rozwija i utrzymuje wysokie morale.
____ Wskaz
nik 8: Dyrektor systematycznie zbiera informacje, a następnie odpowia-
da na troski pracowników, rodziców i uczniów.
____ Wskaz
nik 9: Dyrektor w należyty sposób docenia osiągnięcia innych.
____ Wskaz
nik 10: Wszyscy członkowie personelu są w stanie otwarcie komuniko-
wać się ze sobą i wyrażać swoje odczucia.
____ Wskaz
nik 11: Indywidualne zdolności, wiedza i doświadczenie wszystkich
pracowników są w pełni wykorzystywane.
____ Wskaz
nik 12: Konflikt pomiędzy poszczególnymi osobami (nauczycielami,
rodzicami, uczniami) jest rozwiązywany otwarcie i skutecznie i istnieje po-
wszechne, wzajemne uczucie szacunku w obrębie każdej z grup.
____ Wskaz
nik 13: Cała szkolna społeczność zna misję i wizję szkoły i jest zaanga-
żowana w jej realizację.
____ Wskaz
nik 14: Pracownicy mogą otwarcie wyrażać swoje poglądy, bez obawy
przed wyśmianiem czy odwetem i pozwalają innymi postępować tak samo.
____ Wskaz
nik 15: Członkowie personelu mogą uzyskiwać od siebie nawzajem po-
moc bez bycia podejrzewanymi o zakulisowe działania.
____ Wskaz
nik 16: W szkole panuje otwartość i szacunek dla różnic indywidualnych.
____ Wynik
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
150
Formularz F.3.3 Lista cech Zdrowej Szkoły  wskazówki do oceny
Aby ocenić indywidualną Listę cech Zdrowej Szkoły, należy podsumować punk-
ty ze stopni nasilenia, wybrane przez respondenta. Przykład: jeśli dla Wskaz
nika
1 został wybrany Stopień nasilenia 3 (Wszyscy uczniowie są traktowani z sza-
cunkiem przez cały personel), liczbą punktów dla Wskaz
nika 1 jest 3; jeśli wy-
brano Stopień nasilenia 5, wpisujemy 5 punktów, itd.
Istnieją dwa sposoby na ocenienie grupowej Listy, wypełnionej przez nauczy-
cieli lub rodziców: (1) wyliczenie średniej oceny z listy poprzez dodanie wszyst-
kich indywidualnych ocen, a następnie podzielenie wyniku przez liczbę osób
wypełniających ankietę; (2) wyliczenie średniej oceny poszczególnych wskaz
ni-
ków z listy poprzez dodanie punktów wpisanych przez wszystkich uczestników
do poszczególnego wskaz
nika i podzielenie przez liczbę respondentów.
Stosowanie Listy dla grupy respondentów
Po wypełnieniu listy przez wszystkich członków danej grupy, ich indywidualne
oceny są sumowane, a następnie wyliczana jest średnia ocena.
Przykład: 10 rodziców wypełniło naszą Listę. Aby wyliczyć średnią ocen, nale-
ży dodać liczbę indywidualnie przyznanych punktów i podzielić ją przez liczbę
respondentów. Jeśli dziesięciu rodziców wypełniło listę, a ich wspólny wynik
wyniósł 636 (67, 74, 62, 57, 71, 59, 68, 42, 79, 57), należy podzielić go przez 10
i uzyskamy średni wynik 63,6. Następnie należy odnalez
ć ten wynik na Liście
rankingowej. W tym przypadku rodzice ocenili, że zdrowie szkoły jest na dosko-
nałym poziomie. Aby określić wynik dla poszczególnych wskaz
ników, przejdz

do kolejnych wskazówek.
Stosowanie poszczególnych Wskaz
ników dla grupy respondentów
Jeśli danej grupie szczególnie zależy na wybranych wskaz
nikach, indywidualne
oceny są uśredniane.
Aby wyliczyć średni wynik dla danego Wskaz
nika, należy dodać liczbę punk-
tów wskazaną przez każdego z uczestników, a następnie podzielić przez liczbę
respondentów. Przykład: chcemy uzyskać informację na temat Wskaz
nika nr 4
i 7. Losowo wybrano dziesięciu nauczycieli i poproszono o ocenę wskaz
nika nr
4 (Dyrektor zachęca do otwartej komunikacji pomiędzy członkami personelu
i rodzicami i dba o szacunek dla wszystkich poglądów). Ich wyniki to: 2, 4, 1,
3, 5, 4, 3, 2, 2, 1, co daje w sumie 27, a średnią 2,7. Wynik dla tego wskaz
nika
informuje nas, że dyrektor powinien bardziej ułatwiać przepływ informacji i być
bardziej dostępny dla pracowników.
Poproszono również grupę 10 rodziców, aby jak najlepiej opisali sytuację, odno-
szącą się do Wskaz
nika nr 7 (Dyrektor rozwija i utrzymuje wysokie morale). Ich
średni wynik wyniósł 3,1, co wskazuje, że morale jest przeciętne i przy odrobinie
pracy i zachęty ze strony dyrektora pracownicy będą przekonani o korzyściach,
płynących ze wspólnej pracy i będą się nawzajem bardziej wspierać.
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
151
Formularz F.3.4 Skala ocen zdrowia szkoły
Wynik Diagnoza
71-80 Nadzwyczajne zdrowie. Kontynuuj wszystkie
dotychczasowe działania i regularnie monitoruj oznaki
zdrowia szkoły.
61-70 Doskonałe zdrowie. Twoja szkoła jest w świetnej kondycji,
ale przy odrobinie wysiłku mógłbyś podnieść jej formę
do Nadzwyczajnej.
51-60 Dobre zdrowie. Przy usprawnieniu kilku obszarów, Twoja
szkoła mogłaby być dużo zdrowsza niż obecnie.
41-50 Kiepskie zdrowie. Jeszcze jeden kryzys i zdrowie szkoły
będzie poważnie zagrożone. Zmień swoje postępowanie.
40 i poniżej Intensywna opieka medyczna! Żadnych gości aż
do poprawy sytuacji!
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
152
sukces
tdp
TEMAT DO PRZEMYŚLENIA NR 6
POGRATULUJ SOBIE!
Opisz jedną skuteczną inicjatywę zwią-
zaną z rodzicami, którą udało Ci się
wprowadzić w szkole.
Opisz jedną zmianę, którą wprowadzi-
łeś w szkole na podstawie informacji
otrzymanej od rodziców  niedawno lub
w przeszłości.
Czego ważnego nauczyłeś się z tej książ-
ki do tej pory?
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
153
Licz
tdp
do 10!
TEMAT DO PRZEMYŚLENIA NR 7
DOBRZE CI RADZ
& .
Jaką radę dałbyś świeżo upieczonym
dyrektorom, aby pomóc im być bardziej
skutecznymi w kontaktach z rodzicami?
Czy jest jakaś rzecz, którą chciałbyś
wiedzieć w pierwszym roku swojej pra-
cy, a wiesz dopiero teraz, po latach do-
świadczeń?
Na co kładziesz szczególny nacisk w na-
uczaniu w Twojej szkole?
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
157
Formularz F.4 Normy kulturowe szkoły: arkusz do pracy
Norma: ....................................................................................................
Jakie praktyki lub warunki w Twojej szkole wzmacniają obecnie tę normę?
Jak myślisz, jak ta norma mogłaby wyglądać w swojej najlepszej wersji?
Jakie masz pomysły, aby wprowadzić tę normę?
Co chciałbyś zrobić, aby wprowadzić tę normę?
Copyright (c) 2005 by Corwin Press. All rights reserved. Reprinted from How to Deal With Parents Who Are Angry,
Troubled, Afraid, or Just Plain Crazy, by E. K. McEwan. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, www.corwinpress.
com. Reproduction authorized only for the local school site that has purchased this book. Copyright for Polish
edition by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2008. Kopiowanie dozwolone tylko w szkołach, które
zakupiły książkę.
158