Sztuka jest środkiem wychowania, ale jednocześnie wywołuje
przeżycia mające charakter całkowicie swobodny i bezinteresowny.
Dzięki sztuce uczucia, wyobraz
nia, zdolność do reakcji
najbardziej osobistych zostajÄ… wzbudzone i poruszone.
Jest więc ona jednocześnie środkiem wychowania
oraz sposobem odkrywania osobowości człowieka.
Dla prawidłowego rozwoju człowieka ma znaczenie
zarówno tworzenie, jak i odbieranie sztuki  ona zapewnia
ciągłość kultury, łącząc przeszłość i teraz
niejszość, przekazując wartości,
które odradzają się w kolejnych, zmieniających się pokoleniach.
iwona Warkiewicz
Wychowanie
przez sztukÄ™
Wychowanie estetyczne jest w naszej epoce przedmiotem
żywego zainteresowania, zarówno w ujęciu teoretycznym,
jak i w zakresie nowych propozycji i doświadczeń praktycznych.
O wychowaniu estetycznym dyskutujÄ… dziÅ› estetycy
i socjologowie, a więc badacze zainteresowani
przemianami zachodzącymi w sztuce i w jej sytuacji społecznej.
ychowanie estetyczne realizują placówki kulturalne różnego typu, co znacznie
wykracza poza treści i metody objęte programem nauczania. Jest oczywiście
Wfaktem, iż sztuka, jedna z podstawowych dziedzin ludzkiej działalności, zawsze
towarzyszyła człowiekowi, będąc potwierdzeniem jego możliwości twórczych i swoistym
światem zobiektywizowanych wartości.
Świat sztuki, w którym żyjemy, ulega nieustannemu rozszerzaniu i wzbogacaniu. Do za-
kresu sztuki zaliczamy nie tylko dzieła sztuk pięknych, muzyki  głównie klasycznej i ro-
mantycznej, literatury i teatru. Sztuką jest dla nas także sztuka ludowa i prymitywna, sztu-
ka użytkowa czy przemysłowa, muzyką  muzyka dawna, muzyka ludowa i egzotyczna.
Wielowarstwowa obecność sztuki i sztuk w naszym życiu ma decydujące znaczenie dla ich
społecznego oddziaływania. Kryteria doboru i oceny uznanych treści ulegają nieustannym
przemianom i rozszerzeniu, zmieniają się także kryteria piękna,
które staje się kategorią bardzo szeroką, jako określenie wartości
estetycznie akceptowanych.
Oddziaływanie sztuki na dziecko, człowieka uwarunkowane jest
jego osobistym przeżyciem, osobistym doświadczeniem, które
wyraża się w zaangażowaniu różnych dyspozycji psychicznych.
Ważna rola w zakresie rozpowszechniania sztuki przypada sy-
stemowi oświaty  przedszkole, szkoła bowiem decydują osta-
tecznie o tym, że pewne treści kultury stają się wspólnym językiem
pokolenia.
56 blizejprzedszkola.pl
T
EMAT
MIESIÄ…CA
W procesie edukacyjnym podstawowym założeniem jest połączenie właściwego aspek-
tu intelektualnego z aspektem emocjonalnym, czyli taki sposób organizowania procesów
wychowawczych, który stanie się podstawą syntezy między wiedzą o sztuce, a uformo-
waną osobistą wrażliwością.
Faktem jest, że nauczanie rysunków czy śpiewu może być realizowane niemal w każdych
warunkach społecznych, przy zapewnieniu właściwej atmosfery i swobody twórczej.
Natomiast budzenie zainteresowania dorobkiem kulturalnym własnego narodu i ludz-
kości daje się urzeczywistnić wyłącznie tam, gdzie dzieła sztuki są bez trudu dostępne
szerokim kręgom publiczności, a odpowiednie środki i instytucje służą uprawianiu i po-
głębianiu tego kontaktu. Nowe treści programowe przedmiotów artystycznych mocno
uwydatniły potrzebę równoczesnego uprawiania sztuki i jej odbioru, łączenia artystycz-
nej aktywności z estetycznym przeżyciem, co może zapewnić integralność oddziaływania
wychowawczego.
rzedszkolne zajęcia korelujące plastykę, muzykę i literaturę mogą mieć różnorod-
ny charakter. Będzie to na przykład wyrażanie za pomocą środków plastycznych,
Pwrażeń wywołanych percepcją utworów muzycznych (tzw. malowanie muzyki)
lub malarska interpretacja nastrojów słuchanej muzyki, czy plastyczna interpretacja mu-
zycznych struktur, może to być również interpretacja dz
więkowa struktur lub dzieł pla-
stycznych.
Rodzaje i tematy takich zajęć są niezwykle bogate i zależą od inwencji osób prowadzących.
Ekspresja muzyczna i plastyczna może być inspirowana analogicznym przeżyciem, wyda-
rzeniami czy spektaklami. Działalność plastyczna, muzyczna, podobnie jak zabawa, stano-
wi w wieku przedszkolnym potrzebę rozwojową i jest jedną z form aktywności dziecka. Jej
szczególne znaczenie polega na tym, że zespala ona ze sobą procesy motoryczne, poznaw-
cze i emocjonalne, przyczyniając się do harmonijnego rozwoju osobowości dziecka.
Natomiast działalność plastyczna stwarza dziecku szerokie pole do realizacji jego możli-
wości i pobudza do słownego wyrażania swoich odczuć. Daje mu przy tym radość i za-
dowolenie, wzmacnia poczucie własnej wartości. Jest wyrazem jego wewnętrznej energii,
uspokaja je, daje uczucie odprężenia oraz zaspokaja typową dla tego wieku potrzebę dzia-
łania. Techniki plastyczne, czyli całokształt środków i czynności związanych z twórczością
plastyczną oraz wiedza o nich, decydują o prawidłowym przebiegu zajęć z dziećmi i ich
dobrych rezultatach.
Są to nieliczne przykłady zajęć, które pomagają nam w rozbudzaniu zainteresowań dzieci
sztuką, inspirują je do własnej twórczości. Włączenie sztuki do procesów wychowania
otwiera liczne, nowe i ciekawe możliwości, dzięki którym obrazy artystyczne, dzieła mu-
zyczne mogą stać się treścią pasjonujących przeżyć estetycznych, a równocześnie inspiru-
ją do wzniosłych uczuć.
% iWona WarKiEWicz
Przedszkole w Borownie
Bibliografia:
Pilch T. , Lepczyk I., Pedagogika społeczna, ŻAK, Warszawa, 1995.
Suchodolski B., Pedagogika cz. II, PWN, Warszawa, 1985.
Trojanowska-Kaczmarska A., Dziecko i twórczość, Ossolineum, Wrocław, 1970.
Wojnar J., Estetyka i wychowanie, PWN, Warszawa, 1976.
Wojnar J., Twórcza aktywność dziecka, WSiP, Warszawa, 1985.
 Wychowanie w przedszkolu , nr 2/2000 i nr 4/2000.
1980
Zabawy ze sztukÄ…
Anna Kalbarczyk
Książka adresowana jest do nauczycieli prowadzących zajęcia plastyczne, psychologów, którzy na temat twórczości
plastycznej wiedzą niewiele, a także rodziców dzieci uczęszczających na zajęcia plastyczne. W książce znajdziemy
ponad 100 tematów plastycznych, podzielonych na trzy grupy wiekowe: 5-7, 7-9 oraz 9-13 lat.
Tego typu książki nie było dotąd w Polsce na rynku wydawniczym. Autorka skupiła się przede wszystkim na pracy
KUP
plastycznej z dziećmi zdolnymi, wrażliwymi oraz nieśmiałymi w wieku 5-13 lat. Sztuka dla jednych dzieci może być
terapią, dla innych realizowaniem siebie i rozwijaniem talentów, ale dla wszystkich dzieci powinna być
znakomitÄ… zabawÄ…. w sklepie
blizejprzedszkola.pl 57
T
EMAT
MIESIÄ…CA
l
p
.
i
j
c
a
k
u
d
e
j
e
z
i
l
b
@
p
e
l
k
s
lð
5
3
3
4
7
5
2
2
1
.
l
e
A
t
lð
M
l
p
A
.
i
j
L
c
a
k
K
u
E
d
E
j
R
e
z
i
l
B
.
w
w
w
lð
l
p
.
i
j
c
a
k
u
d
e
j
e
z
i
l
b
@
p
e
l
k
s
lð
5
3
3
4
7
5
2
2
1
.
l
e
t
lð
l
p
.
i
j
c
a
k
u
d
E
j
e
z
i
l
B
.
w
w
w
lð
l
p
.
i
j
c
a
k
u
d
e
j
e
z
i
l
b
@
p
e
l
k
s
lð
5
3
3
4
7
5
2
2
1
.
l
e
t
lð