Tajemnica Medytacji (Część I)
Dinu Roman
Tekst ten jest syntezą tradycyjnego nauczania o medytacji. Nie jest to technika medytacji ale ogólne reguły którymi należy kierować się aby wejść w stan medytacji.

Zanim zaczniesz
Większość ludzi może z powodzeniem ćwiczyć np. aerobik lub kulturystykę, bez wiedzy o ludzkiej anatomii lub bez rozumienia tego co czynią. Na nieszczęście (albo, być może, na szczęście), nie jest tak z Jogą i medytacją. Bez ścisłej wiedzy o naturze tego procesu nie jest możliwa jego poprawna realizacja, nie ma miejsca żadna medytacja, ale jedynie "duchowa" hipokryzja.
Medytacja jest najwyższym ćwiczeniem Jogi (to nie znaczy że jest to trudne!). W rzeczywistości, bardzo niewielu ludzi naprawdę potrafi medytować, i to z dwóch głównych powodów:


Bardzo mało wie dokładnie czym jest medytacja;
Jeszcze mniej jest skłonnych stosować się do niej (brak motywacji).
Nie każdy kto pozostaje bez ruchu z zamkniętymi oczami medytuje. Medytacja jest Precyzyjną Nauką, dlatego to nie może być praktykowana w całkowitej niewiedzy. Tylko ci którzy studiują ją z poważną wewnętrzną motywacją mogą ją pomyślnie praktykować.
Pamiętaj że medytacja musi mieć obiekt. Bez obiektu medytacji, nie ma żadnej medytacji. Najprostszym obiektem medytacji jest przedmiot fizyczny (naczynie, rysunek, piłka, itd.). W bardziej zaawansowanych stadiach, obiekty medytacji stają się bardziej subtelne: umysłowe obrazy tworzone siłą woli, informacja, problem potrzebujący rozwiązania, uczucie, myśl, idea, subtelna energia, stan świadomości, itd. W tym artykule słowo "obiekt" będzie odnosić się do któregokolwiek z tych pojęć.
Ważnym punktem tutaj jest że obiekt medytacji bardzo dobrze musi być postrzegany przez podmiot. Innymi słowy, obiekt musi mieć jasną obiektywną albo subiektywną rzeczywistość. Bardzo niewyraźnie zdefiniowane pojęcie nie może funkcjonować jako obiekt medytacji. Podmiot (praktykujący medytację) musi być zdolny do "uchwycenia" co najmniej jednej z głównych charakterystyk obiektu, jeżeli nie wszystkich z nich.

Punkty medytacji
Odwieczna tradycja mądrości uczy, że aby wejść w stan medytacji, trzeba przejść pewne określone punkty. Nikt nie może wejść w medytację bez przejścia przez nie. Punktami tymi są:

DHARANA - umysłowa koncentracja
DHYANA - rozmyślanie
SAMADHI - telepatyczne rozpoznanie
W Zachodniej Tradycji, te trzy etapy są nazywane CONSIDERATIO ("considering - zważywszy na"), CONTEMPLATIO ("contemplation - rozmyślanie") i RAPTUS ("rapture - zachwyt").
Każdy krok, kiedy jest opanowany, naturalnie prowadzi do następującego kroku.

DHARANA - umysłowa koncentracja
Umysł potrafi wybierać
Ludzki umysł bez przerwy otrzymuje informacje o zewnętrznym świecie przez pięć "bram" zmysłów: powonienia, smaku, wzroku, dotyku i słuchu. Spośród danych odebranych przez jakikolwiek ze zmysłów, umysł może wybierać tylko te którymi jest zainteresowany w danym momencie. Selekcja jest realizowana poprzez skupianie uwagi na tych szczególnych danych i ignorowaniu innych, nieważnych danych.
Im więcej uwagi jest skupianej na danym zmyśle, tym większa jest ilość informacji otrzymywanych od tego zmysłu, a większa ilość informacji pochodzących od pozostałych zmysłów traci na intensywności, a nawet zupełnie może być ignorowana przez umysł.
Szczególną właściwością ludzkiego umysłu jest zdolność skierowania uwagi na wewnętrzny świat odczuć, myśli i pojęć. Co więcej, ludzki umysł może być skupiony nawet sam na sobie - ten fakt ma największe znaczenie, ponieważ daje to możliwość kontrolowania umysłu.
Ta zdolność ludzkiego umysłu do dowolnego modyfikowania orientacji świadomej uwagi jest podstawowym mechanizmem umysłowej koncentracji (DHARANA).

Definiowanie pojęcia
"Koncentrować" znaczy jednoczyć do środka, zbierać się, ogniskować się. Umysłowa koncentracja (DHARANA) oznacza zogniskowanie umysłu na jedynym obiekcie bez pozwolenia mu (umysłowi) przeskoczenia na inny obiekt przez określony okres czasu. Przeciwieństwem koncentracji jest rozproszenie, roztargnienie. W tym przypadku, umysł przeskakuje niekontrolowany od jednego obiektu do innego, nie skupiając się na niczym. Na nieszczęście, jest to stan umysłowy większości ludzi w dzisiejszych czasach.

Teoria postrzegania Jogi
Kiedy jest postrzegany zewnętrzny obiekt (ARTHA), myśli przybierają kształt tego obiektu. Jest to nazywane VRITTI.
Umysł jako VRITTI jest więc reprezentacją zewnętrznego obiektu. Fizyczny obiekt jest nazywany ordynarnym obiektem a umysłowe odbicie jest subtelnym obiektem. Ale oprócz tego obiektu, jest aspekt umysłu który postrzega.
Z tego wynika że umysł ma dwa aspekty: VRITTI (zauważony) i odbiorca (zauważający).
Ponieważ umysł jest więc przekształcany do formy obiektu postrzeganego, umysł który medytuje, na przykład, o Bóstwie, jest szczegółowo, przez ciągłe oddanie, przekształcany w podobieństwo owego Bóstwa, staje się tak czystym i potężnym jak to Bóstwo. To jest podstawowa reguła uwielbienia. (worship)

Umysł jest ruchem
"DHARANA" znaczy "przytrzymywać umysł". Odwieczna Mądrość uważa że "Umysł", jak wiemy, jest jedynie wiecznym strumieniem psychicznych wzorów (VRITTIS), stosującym się do określonych praw. Ten ciąg psychicznych wzorów zawiera ukrytą nutę uczuć, mnożących się przez wywoływane przez nie reakcje fizjologiczne.
W rzeczywistości umysł jest ruchem. Umysł jest jak wiatr: wiatr jest ruchem powietrza; kiedy ten ruch zatrzymuje się, powietrze wciąż jest, ale wiatr znika. Umysłowa materia która pozostaje gdy psychiczne wzory zostają zatrzymane jest nazywana CITTĄ. Kiedy umysłowe wzory (VRITTIS) są zatrzymane, umysł znika: wchodzimy w stan NO-MIND. NO-MIND jest stanem najwyższej kreatywności i duchowej intuicji.

PATANJALI zdefiniował JOGĘ w następujący sposób: JOGA [jest] CITTA VRITTI NIRODHA. :-)
JOGA SUTRA, I, 1
To znaczy, JOGA jest stopniowym zatrzymaniem (NIRODHA) VRITTIS (umysłowych wzorów) CHITTA. :-)
Ta SUTRA zawiera istotę całej Nauki JOGI i tajemnicę umysłowej koncentracji.
Możliwe że nieznajomość i uprzedzenia sprawiają iż wierzysz że nie potrafisz skoncentrować umysłu. To nie prawda! Każdy może skoncentrować się, nawet głęboko, na przedmiocie który jest bardzo interesujący dla danej osoby. Pytanie: czy ten rodzaj koncentracji jest koncentracją JOGI? Nawet chociaż może dać ci to pomocne wyobrażenia o prawdziwym stanie DHARANA (umysłowa koncentracja), to nie jest tym co Joga rozumie przez koncentrację.

Zamierzone skupianie się
DHARANA oznacza być zdolnym skupiać się umysł na życzenie i utrzymywać go w stanie skupienia przez długi okres czasu na jakimkolwiek przedmiocie, nawet jeżeli ten obiekt mimowolnie nie przyciąga naszej ciekawości .

Nie bądź prymitywny!
Podczas trenowania DHARANY, najważniejszą regułą jest: nie wymuszać skupienia na umyśle. Umysł jest jak zwariowana małpa: im bardziej próbujesz uciszyć ją siłą i każesz stać w jednym miejscu, tym bardziej będzie ona odmawiać, robiąc dokładnie odwrotnie: skacząc jeszcze bardziej zwariowanie z jednego miejsce na drugie. Dlatego skup umysł na wybieranym przedmiocie a kiedy uwaga przeskoczy na inny obiekt po prostu przywróć ją spokojnie i cierpliwie, z humorem i zrozumieniem dla swojego braku dyscypliny. Jeżeli zezłości cię to ciągłe skakanie umysłu, wtedy zwiększy to tylko tendencję umysłu do rozpraszania się.

Idealny stan
Doskonała koncentracja umysłowa oznacza zogniskowanie całkowitego potencjału uwagi - bez używania jakiejkolwiek siły albo napięcia umysłowego - na wybranym przedmiocie przez określony okresu czasu, nie pozwalając na żadne rozproszenie. Ten stan jest analogiczny do zjawiska ogniskowania światła słonecznego przez soczewkę: promienie światła są zbierane w małym punkcie, przez to ogromnie zwiększana jest ich siła. Czas jest tutaj bardzo ważny: jeżeli światło jest doskonale skoncentrowane ale czas trwania bardzo krótki, nic nie może się zdarzyć. Punkt zogniskowanego światła musi być utrzymany przez pewien czas - tylko wtedy może dać to skutek (na przykład, zapalanie kawałka drewna). W podobny sposób, DHARANA musi być utrzymana przez pewien okres czasu: tylko wtedy koncentracja zaczyna proces strojenia z odpowiednią energią kosmiczną i konsekwentnego transferu tej energii do ciebie. Energia przenosi uczucia i informacje związane z obiektem koncentracji.

Jak zacząć
Usiądź w wygodnej pozycji utrzymując kręgosłup i szyję prosto w pionie. Zamknij oczy i przejdź przez następujące punkty:

Odpręż się szybko i głęboko od dołu do góry; Wszystkie sposoby relaksu mają tutaj zastosowanie.
Wyreguluj swój oddech, sprawiając aby był spokojny;
Zwróć uwagę do wewnątrz (introversive gaze - wewnętrzne przyglądanie się) i odłącz się od przeszkadzających zewnętrznych czynników (hałas, itd.); zacznij odsuwać umysł od jakichkolwiek myśli które powstają przez czynienie krótkich ale zdecydowanych wysiłków aby zatrzymywać niekontrolowane myślenie;
Skoncentruj umysł (DHARANA) na przedmiocie który sobie wybrałeś.
Zbadajmy DHARANĘ bardziej szczegółowo. Opróżnij umysł z wszystkich myśli. Wtedy postaw wybrany obiekt przed okiem wewnętrznego umysłu. Nie pozwalaj umysłowi przeskakiwać na inne obiekty albo myśli. Jeżeli zdarzy się to, spokojnie i cierpliwie skieruj z powrotem umysł na obiekt. To jest jedyna rzecz którą powinieneś czynić podczas DHARANY: utrzymywać umysł skupiony się na przedmiocie. Wystrzegaj się siły lub napięcia! Bądź spokojny, otwarty i przychylnie nastawiony do koncentrowania się.

Nie robiąc nic
Umysłowa koncentracja jest procesem statycznym: podczas koncentracji umysł jest zablokowany, myślenie jest zatrzymane, aktywność umysłowa jest zawieszona. Jedyny możliwy umysłowy ruch to łagodne przywracanie umysłu do wybranego obiektu kiedy on odskoczy. Umysłowa koncentracja może być opisana jako "nie robienie niczego". Praktykujący ZEN nazywają to "po prostu siedzieć" (ZAZEN). Rozumiesz teraz że to nie jest lenistwo, ale "po prostu siedzieć" z celem. Podczas DHARANA, umysł jest jak zwierciadło: jedyną działalnością jest odbijanie obiektu.

"Podczas Koncentracji (DHARANA), umysł jest jak czysty kryształ który przybiera kolor obiektu na którym jest umieszczony."
JOGA SUTRA

Ucz się spostrzegać
Rozważaj uważnie obiekt koncentracji: podejdź do niego ze zdziwieniem i dziecięcym zaciekawieniem, jak gdybyś nie wiedział niczego o nim (czy my rzeczywiście wiemy coś istotnego o obiektach zewnętrznego świata?). Nie podchodź do obiektu racjonalnie i/lub intelektualnie, ale pojmuj jego istotę tylko przy pomocy odczuć, lub nawet jedynie instynktownie. Badaj obiekt niewerbalnie, w stanie czujnej pasywności, bezcelowego i obojętnego oczekiwania, dziecięcej ciekawości i czystego zdziwienia. Jest tylko obiekt i ty: nic nie jest oczekiwane od ciebie, wszystko jest oczekiwane od obiektu. Dlatego siedź w stanie ciągłego, euforycznego oczekiwania, w stanie najwyższej gotowości. To jest bardzo ważne. Daj się wchłonąć w, i przez obiekt. Nie próbuj definiować, sądzić lub rozumieć, po prostu rozważaj obiekt z ciekawością jak gdybyś widział go naprawdę pierwszy raz. To że nie możesz definiować dokładnie i nie rozumujesz racjonalnie, otwiera cię na obiekt i tworzy stan umysłowej otwartości w którym intuicja ("nie-umysł" ("no-mind") lub "nadświadomość", jak jest też zwana) może zacząć działać. Dzięki takiemu postępowaniu, wkrótce odkryjesz że obiekty otaczającego świata mają tysiące znaczeń których normalnie nie zauważamy. Zatem każda rzecz jest pełna czystego zdumienia i fascynującej tajemniczości którą zaczniesz pojmować stopniowo, wszystko jest podtrzymywane przez niewidzialną energię którą zaczniesz czuć i kontrolować.
Umysłowa koncentracja (DHARANA) jest sposobem zaczęcia procesu strojenia z subtelnymi siłami kosmicznymi których widocznym przejawem jest po prostu obiekt koncentracji. Nie próbuj przyśpieszać tego procesu: niech zacznie się sam kiedy czas nadejdzie.
W tym podejściu, wiedza pochodzi od obiektu, NIE od podmiotu (praktykującego). Koncentracja pozostaje w oczekiwaniu, obserwując naduważnie, jak kot który czeka na mysz aż wyjdzie ze swojej dziury: nieprzewidziane może zdarzyć się w każdej chwili.

Każdy początek jest trudny
Na początku prawdopodobnie odkryjesz że to ćwiczenie strasznie zawodzi. Zaakceptuj ten fakt jako że jest zupełnie normalny. Pamiętaj że w JODZE nie ma próżnego wysiłku, innymi słowy, każdy wysiłek przyniesie ostatecznie wynik. Żaden z twoich nieudanych wysiłków nie jest zmarnowaną pracą. Jak mówi mądre powiedzenie: "Błoto jest tak wartościowe jak kwiat lotosu który ono żywi."
Każda nieudana próba jest faktycznie krokiem ku sukcesowi, ponieważ umysłowa koncentracja, to samo jak medytacja, ma efekt kumulacyjny który przychodzi nie tylko z robienia tego "dobrze", ale też od pracowania konsekwentnie na koncentracją.

Oswajanie umysłu
Na początku, umysł nie jest zbyt stabilny; odnajdujesz obiekt a następnie bardzo szybko gubisz go. Umysł wędruje gdzie indziej. Po pewnym okresie praktyki, umysł stanie się wystarczająco stabilny, tak że uwaga będzie pozostawać nieprzerwanie skupiona na przedmiocie przez krótkie okresy czasu (dziesięć-piętnaście sekund, być może więcej). Dalej, stopień stabilności stanie się jeszcze większy niż przedtem; umysł może być stale skupiony na przedmiocie z dość dobrym stopniem stabilności ale jeszcze od czasu do czasu będzie błądzić. Następnie będzie stadium w którym umysł już nie gubi obiektu, ponieważ siła skupienia osiągnęła granicę. Teraz należy przyłożyć się do zwiększenia jasności (clarity) umysłu. Po jej osiągnięciu, umysł będzie mieć olbrzymią siłę. Bez większego wysiłku, będzie skupiać się na przedmiocie i trwać w skupieniu bez wysiłku tak długo jak tylko chcesz. Kiedy osiągniesz ten stan, umysł stanie się nadzwyczajnie subtelnym instrumentem dla jakiegokolwiek typu medytacji w którą zechcesz się zaangażować.
To jest tak jakbyś chciał jeździć na dzikim koniu. Przy pierwszych próbach na pewno zostaniesz zrzucony. Jeżeli utrzymasz się wystarczająco długo, w końcu Ci się uda, i po pewnym czasie ten koń stanie się bliskim przyjacielem i będzie słuchać nawet twoich nie wypowiedzianych poleceń. W tej analogii, dziki koń jest twoim umysłem a koncentracja jest jak oswajanie i trenowanie konia. Z tego względu, ciągłość jest ważna.

DHYANA - stan medytacji

"DHYANA (medytacja) jest ciągłym strumieniem procesu umysłowego nakierowanym na obiekt (medytacji)."
YOGA SUTRA

"DHYANA jest ciągłym strumieniem myśli odnoszącym się do istotnej rzeczywistości obiektu (medytacji)."
RATNATIKA, tekst TANTRYCZNY

Umysłowy laser
DHYANA jest nie wymagającym wysiłku potokiem myśli spontanicznie skierowanym ku obiektowi. DHYANA (medytacja) jest procesem dynamicznym: podczas niej, procesy umysłowe (myśli, idee, itd.) obracają się dookoła obiektu medytacji, tworząc swobodnie skojarzenia związane tylko z tym szczególnym obiektem. Podczas medytacji, działalność umysłu osiąga niesamowicie dynamiczną intensywność i ostatecznie staje się przypominającym promień lasera strumieniem skoncentrowanego myślenia.

"Niezachwiany intelekt, niewzruszony umysł którego nic nie jest w stanie rozproszyć i który jest wolny jakiegokolwiek niekontrolowanego myślenia - to jest stan DHYANA. Ta adoracja jest identyczna z absorpcją (w SHIVA) zrodzoną z mistycznego żaru."
Tajemny tekst TANTRYCZNY

Dynamiczne nałożenie
DHYANA (medytacja) jest nakładana na DHARANĘ (umysłową koncentrację). Innymi słowy, umysłowa koncentracja trwa stale podczas całego okresu medytacji. Celem umysłowej koncentracji jest utrzymywanie obiektu przed okiem umysłu, a to jest proces statyczny. Medytacja ma miejsce na wyższym poziomie umysłu i oznacza umysłową dynamikę.

Podstawowe prawo
Istnieje takie prawo umysłu które mówi że kiedy jakaś myśl/idea zwycięża w umyśle, wszystkie inne myśli/idee stopniowo mają tendencję do podporządkowywania się (ulegania) zwycięskiej myśli/idei. To jest podstawowe prawo medytacji. Zwycięska myśl jest tworzona przez koncentrację a wirowanie myśli dookoła tej szczególnej myśli jest medytacją.

Jedno prowadzi do drugiego
Koncentracja i medytacja, nawet jeżeli one zdają się być bardzo bliskimi, nie mniej jednak są odmiennymi zjawiskami. Jeżeli osiągniesz dobrą koncentrację, zawiedzie cię to automatycznie do medytacji, ponieważ w JODZE każdy krok, kiedy jest doskonale zrealizowany, jest kluczem do realizacji następnego kroku. Nie wymuszaj lub nie próbuj przyspieszać procesu przejścia od koncentracji do medytacji. Niech to przyjdzie naturalnie: na pewno stanie się po pewnym okresie praktyki. Pamiętaj: geniuszem jest bezkresna cierpliwość. Bądź dlatego cierpliwy a staniesz się geniuszem przez praktykę medytacji.
Analogicznie mówiąc, umysł jest jak człowiek w głębokim śnie. Koncentracja zaczyna go budzić, a medytacja ma obudzić go w pełni i zmusić do pracy.

Jak zacząć
1. Pierwszym krokiem w DHYANIE (medytacji) jest DHARANA (umysłowa koncentracja).
Przez pewien czas, być może będzie to jedyny krok jaki będziesz zdolny zrobić w kierunku medytacji. Dzięki cierpliwości i niestrudzonej praktyce, stopniowo odkryjesz, przez osobiste doświadczenie, jak dać/rozpocząć następny krok. Pamiętaj to: nikt nie może uczyć ciebie medytować, poza tobą samym, stosując tradycyjne informacje wyjawione w tym materiale.
2. Następny krok to: utrzymując stan umysłu DHARNA (koncentracja), pozwól mu ruszyć, pozwól myślom poruszać się swobodnie, tworzyć połączenia, skojarzenia. Nie myśl że musisz zrobić coś aby tak się stało: po prostu bądź czujny i bądź świadom spontanicznego i nie wymagającego wysiłku przejścia od nieruchomej refleksji (DHARANA) do dynamicznego myślenia (DHYANA). Odkryjesz że teraz twój umysł nie będzie więcej skakać na chybił trafił ale, na niższym poziomie, DHARANA (koncentracja) będzie trwała niemal bez wysiłku i, na wyższym poziomie, myśli zaczną ruszać się, okrążając tylko obiekt. To jest DHYANA (medytacja).
Na początku, ruch twoich myśli dookoła obiektu prawdopodobnie nie będzie trwać długo. Myśli na moment zaczną krążyć dookoła obiektu, następnie będą zatrzymywać się, zostawiając cię z koncentracją tylko. Po chwili, na następny moment pojawi się ruch myśli, następnie zatrzyma się, i tak dalej. To jest normalne na początku. To oznacza że twój śpiący umysł zaczyna budzić się i później zapada ponownie w sen. Po pewnym okresie praktyki, czas ruchu myśli będzie stawać się coraz dłuższy i dłuższy, kończąc ostatecznie na ciągłym ruchu myśli. Wtedy osiągniesz prawdziwy stan medytacji (DHYANA).
Należy tutaj uświadomić sobie że "ruch", w tym kontekście, ma raczej specjalną konotację. Ogólnie mówiąc, kiedy myślimy o czymś co się rusza, opisujemy ten ruch jako mający miejsce w czasie. To nie jest prawdziwe w przypadku medytacyjnego ruchu myśli: to co rzeczywiście zdarza się jest błyskiem skupienia (mindfulness) który nie ma miejsca w czasie, ponieważ to jest manifestacja bezczasowej równoczesności świadomości.
Medytacja jest życiem TUTAJ i TERAZ; to jest potężne doznanie bezgranicznej potęgi, które może zmienić twoje życie zupełnie i wskazać nowy kurs ku twojemu przeznaczeniu. Medytacja jest wyższym stanem świadomości i dlatego nie może być w pełni zrozumiana jeżeli nie doświadczona.

Prawdziwy cel
Zapamiętaj tą ważna rzecz: medytacja nie ma odprężać ciała, leczyć chorób albo usunąć zmęczenia lub stresu, jak większość z "medytujących" wierzy. Jest prawdą że medytacja może zrobić te rzeczy a nawet dużo więcej, daleko poza najbardziej nawet dziką wyobraźnią, ale tylko jako drugorzędny efekt. Autentycznym celem medytacji jest osiągnięcie wiedzy, zrozumienia i mądrości. Prawdziwym celem jest GNOZA (z greki, wiedza), która nie tylko jest wiedzą o rzeczach ale głównie duchowym wejrzeniem w ich istotną naturę.

SAMADHI - telepatyczne identyfikowanie
Zobaczyliśmy że DHYANA (medytacja) jest ciągłym strumieniem procesu umysłowego skierowanym ku obiektowi medytacji. Proces ten prowadzi stopniowo do telepatycznego identyfikowania (przenikania (co-penetration) obiektu medytacji za pomocą własnego istnienia praktykującego). To jest najwyższy stan, zwany SAMADHI. W SAMADHI, umysł, ciągle i do wykluczenia wszystkich innych obiektów, przyjmuje naturę i staje się jednym z obiektem.

Tracąc siebie
W SAMADHI pozostaje tylko świadomość obiektu, świadomość indywidualności jak gdyby zanika. Faktycznie, indywidualność praktykującego nie znika, ale świadomość praktykującego telepatycznie identyfikuje się z obiektem medytacji. W SAMADHI, umysł i świadomość jogina staje się jednym z obiektem. Nie ma już więcej świadomości funkcjonowania umysłowego (umysł widocznie wchodzi w stanu próżni, pustki). Nie ma już więcej świadomości osobistej indywidualności jako formy rozdzielnej od obiektu. Teraz, praktykujący czuje że nie ma już więcej różnicy pomiędzy "obiekt" a "ja". Ta dwudzielność teraz jest niemożliwa.

"Jak sól rozpuszczająca się w wodzie staje się z nią jednym, tak kiedy ATMA (Najwyższa Indywidualna Jaźń) i Umysł stanie się jednym, nazywane będzie to SAMADHI."
HATHA YOGA PRADIPIKA, IV, 5

"Równość i jedność Indywidualnej Jaźni (ATMA) i Kosmicznej Jaźni (PARAM ATMA) jest nazywana SAMADHI, którą opisać jest poza możliwościami mowy, będąca poznawalną przez własne doświadczenie tylko."
HATHA YOGA PRADIPIKA, IV, 7, 32

"[SAMADHI jest] tą formą DHYANY w której nie ma ani 'tu' ani 'nie tu', w której jest iluminacja i cisza jakby wielkiego oceanu, i która jest Sama w Sobie Wielką Próżnią (SHUNYA)."
KULARBAVA TANTRA, IX, 9

Tekst t3umaczony dla Polskiego Klubu Oneironautycznego