Podzial ukladu pokarmowego:3 grupy: przewod pokarmowy-jama ustna(cavitas oris)-gardlo(pharynx)-przełyk(esophagus)narady te tworza gorna droge i sluza do pobierania i rozdrabniania i przemieszczania pokarmu..Srodkowe związane z trawieniem mech i chem iraz wchłanianiem-zoladek(ventriculum gaster)-jelito cienkie (intestinum tenue)wsklad którego wchodza(dwunastnica, jelito czcze i krete).W ostatniej czesci odbywa się zagęszczanie tresci pokarmowej oraz fermentacja.-jelito grube(intestinum crassum)wsklad (jelito ślepe, okreznica i odbytnica)gruczoluy trawienne to (slinianki, watroba i trzustka) Otrzewna(peritoneum)-jako blona pokrywa żołądek,przewazajaca czesc jelita cienkiego i czesc jelita grobego oraz wątrobę. JAMA USTNA-(cavitas oris)2 czesci-przedsionek i jama ustna wlasciwa.Rozpoczyan się wejściem do przedsionka zwanym szpara ustnasteppnie przechodzi w cien gardzieliktora pośredniczy w polaczeni z jama ustna wl. z gardlem.Przedsionek.jest szczelina o podkowiastym kształcie.Od przodu ograniczaja go wargi po bokach policzki , nastepnie od strony jamy ustnej wl. dwa luki z zebami .Gruczoly jamy ustnej-sa 3 duze(slinianka przyuszna,podżuchwowa i podjezykowa)Przyuszna-jest najwiekszan.polozna na m.zwarzu w dole zuchwowym.przewod dosc duzyuchodiz do przedsionka jamy ustnej na wysokości drugiego zeba tr. Gornego.Jest gruzolem pęcherzykowym czysto surowiczym.Podrzuchwowa- znacznie mniejsza,lezy w trajkocie podrzutowym.Jest twardsza i latwei wyczuwalna.Dlugi przewod konczy się na dnie jamy ustnej na m.podjezykowym.Jest gruczolem cewkowo-pehcerzykowym,mieszanym dominacji wydzielny surowiczej.Podjezykowa-jest najmniejsza .lezy na dnie jamy ustnej.od gory pokrywa ja blona sluzowa. Jej przwod uchodzi do jamy ustnej wraz z przewodem slinianki podżuchwowej.na m.podjezykowym. Jest gruczolem cewkowo-pecherzykowym o charakterze mieszanym przy przewadze wydzielania sluzowego.Slina-jest plynem przejrzystym zawiera wode i rozpuszczone w niej związki organicznei nieorg.W tym amylaze Slina przepaja kesy pokarmowe i ulatwia przesuwanie pokarmu z jamy ustnej do gardla.Jama ustna wlasciwa.Od gory ograniczona podniebieniem od dolu przepona jamy ustnej.wytworzana przez miesien zuchwowo-gnykowo i brodkowo-gnykowy.Zebodoly wraz z zebami ograniczaja ja od przodu i bokow.Ku Tylowi przedluza się w gardziel laczaca ja z gardlem.Przy zamkniętych ustach cala jame wypelnia jezyk.Jezyk jest zbodopwany z m. poprzecnie proszkowanych ,pokrywa go blona sluzowa.Jest tworem bardzo ruchliwym i spelnia wiele czynności:stanowi pomocniczy narzad podczas zucia ,bierze udzial w formowaniu kesa pokarmowego, mieszając go z slina,jest siedziba narzadu smaku stanowi pomocniczy narzad mowy.Sklada się z ustawionej pionow nasady umocowanej do dna jamy ustnej i zwróconej powierzchnia do swiatla gardla.Najwieksza czesc tworzy trzon który zweza się ku przodowi i przechodzi w w koniec jezykaPodniebienie- ogranicza gorna czesc jamy ustnej. Sklada się z dwoch odcinkow.Przedniego -który ma podstawe kostna Podniebienie twarde oraz tylnego utworzonego przez miesnie miękkie-podniebienie miękkie.Blona sluzowa w lini pozdrodkowej wytwarza szew podniebienia.a w cz.przedniej 4 faldy podniebienne poprzeczne.W blonie sluzowej leza liczne gruczoly sluzowe podniebienne. Luki podniebienno językowy i gardłowy ograniczaja ciesn gardzieli.Miedzy lukami lezy migdalek podniebienny.Miesnie to napinacz- dźwigacz podniebienia miękkiego oraz m podniebienno gardłowy - językowy i m języczka..GARDLO-jest wspolna drogo układu pokarmowego i oddechowego.od gory siega podstaw czaski, biegnac pionowo w dol konczy się na wysokości 6 kregu szyjnego.gdzie przedluza się bezpośrednio w przelyk.Gardlo dzielimy na 3 pietra.Gorne-stanowiace czesc nosowa, Srodkowe -zwane czescia ustna.Dolna-czesc krtaniowa gardla.W sciaanch czesci nosowej znajduje się ujscie trabki słuchowej.ujscie te otoczone jest walem trabkowym.Jest tu także skupienie tkanki limfatycznej w postaci migdałka trabkowego..oraz jest tez migdalek trzeci.zwany gardłowym.W czesci krtaniowej gardlaz tylu jest zagłębienie blony slozowej zwane zachyłkiem gruszkowatym.Sciana gardla sklada się z 4 warstw.Blony sluzowej-zawiera liczne gruczoly,glownie slinowe,jestw czesci nosowej pokryta nabłonkiem wielorzędowym migawkowym.w czesci ustnej wielowarstwowy plaski.Miedzy nia a blona miesniowa jest blona wloknista która stanowi podloze gardla.Miesniowka gardla zbudowana jest z wl. m. poprzecnie prozkowancyh i układa się w 2 warstwy.Wew.warstwa tworzy m.podnieb.-gardlowy i m rylcowo-gardl.Warstwe zew. Tworzym zwieracz gardla dolny srodkowy i gorny/.Blona zew. Pokrya locznotkankowa blona umocowuje gardlo do otoczenia.PRZELYK.(esophagus)-przewod m. -bloniastylaczacy gardlo z żołądkiem.Dl okolo25cm.Od VI szyjnego do X piersiowego.Zadaniem jego jest prowadzenie pokarmu z gardla do żołądku.3 odcinki.Czesc szyjna-siegajaca od chrząstki pierścieniowatej do wysokości wciecia szyjnego mostka.Piersiowa- konczy się w miejscu przejscia przelyku przez rozwor przelykowy przepony.Brzuszna-uchodzi do żołądka.Przelyk ma 3 fizjologiczne zwerzenia-Zwezenie gorne miejsce przescia gardla w przełyki jest największe.Z.srodkowena wysokości IVk. Piersiowego.Rozdowjenie tchawicy.Dolne-wywolane jest napieciem mięśniówki okrężnej i lezy w okolicu roztworu przelykowego przepony.Blona m. jest zbudowana a zm.gladkich.2warstwy zew o podłużnym przebiegu włókien i wew o okrznym ułożeniu wl.Pzrelyk pokryty od strony swiatla blona sluzowa,wyslana tabl..wielowarstowym plaskim.Blona zew jest zbudowana z tkanki lacznej i laczy przelyk z sasiednimi narzadami. ŻOLODEK(ventriculus ,gaster) - najpojemniejsza część przewodu pokarmowego, łączy się z koncem przelyku i poczatkiem jelita cienkiego. Zoladek lezy wewnatrz-otrzewnowo, pod przepona, w wiekszosci po stronie lewj, jest usytuowany w lewym podzebrzi i nadpepczu.Wyrozniamy: zaokraglone dno zoladka, czesc wpustowa, trzon zoladkaSciana zoladka zbudowana jest z 3 warstw:Blona surowicza - bedaca blaszka trzewna otrzewnejBlone miesniowa - sklada się z 3 warstw wlokien miesni gladkich, z których warstwa powierzchowna ma przebieg podluzny, srodkowa okrezny, wewnetrzna skosny przebieg wlokien. Pelni funkcje mechaniczne ma za zadanie mieszanie tresci pokarmowej z sokami zoladkowymi oraz przesuwanie zawartosci zoladka w dol.Blone sluzowa - ma urozmaicona rzezbe oraz znaczna grubosc, stanowi ok. polowe grubosci calej sciany.Unaczynienie i unerwienie zoladka - unaczynienie to pien trzewny odchodzacy od aorty brzusznej, Zoladek unerwiony jest przez uklad autonomiczny, wlokna wspolczulne ze splotu trzewnego, przywspolczulne od n.blednego.JELITO CIENKIE.(intestinum tenue)-jest najdluze iosiaga 5-6 m długości.Funkcja jest dalsze trawienie i wchłanianie substancji odkrywczych.Pow ta zwiększają faldy okrężne i kosmki jelitowe.Jelito dzieli się na dwunastnice(duodenum)najkrótszy odc.jelita. cienkiego okolo 30zmprzypomina podkowe.4 czesci gorna ,zstepujaca ,dolna i srodkowa.Gorna czesc nois nazweopuskzi dwunastnicy i jako jedyna czesc lezy wew. Trzewiowo i odznacza się pewno ruchomością.Dwunastnica konczy się otrym zgięciem dwunastniczo-czczym przechodząc w jelito czcze.Dwunastnica siega od 1 do 3 kregu ledziwowego.blona sluzowa tworzy faldy okrężne oraz kosmki jelitowe.ktore znacznie zwiększają powierzchnie blony sluzowej.Sa tu dwie brodawki mniejsza i wieksza .W tkance podśluzowej znajdujas ie chartka. Dla dwunastnicy gruczoly.Jelito cienkie krezkowe-(mesosteniale)- tworzy liczne petle wypełniając znaczna czesc jamy brzucha.Lezy wew.trzewnowo,umocowane do tylnej sciany jamy brzusznej ko0rzeniem krezki.Dl 20cm.Poczatkowy odc. Jelita krezkowego twory jelito czcze które przechodzi w jelito krete..Jelito te zwane również biodrowym uchodzi do jel;ita grubego ujsciem kretniczo-katniczym. ktore jest zaopatrzone w zastawke. Zapobobiegajaca cofaniu się zawartości jelita grubego.Nastepnie jest blona m.slkadajaca się z wl.podluznych i głębokich,biegnących okrznie..Kosmki jelitowe-sa przystosowane do wchłaniania.ulozone gesto obok siebie..Trawienie i wchłanianie odbywa się dzieki enzymom zawartym w soku trzustkowym. Zasadniczy proces wchłaniania nastepuje w dwunastnicy i jelicie krezkowym.JELITO GRUBE- (intestinum crassum)dochodzi tu do zageszzcenia się strawionych resztek pokarmowych dzieki wchłanianiu wodyi soli mineralnych.Dzialaja tu bakterie.# odcinki jelita Jelito ślepe-katnice wraz z wyroskiem robaczkowym.Okreznica -w kotnej wyróżniamy okreznice wstepujaca ,poprzeczna i zstepujaca i esowata.i odbytnica.laczna długość jelita wynosi 1,5m.Jelito ślepe-(caecum ceceum)-stanoiw początkowy odcinek jelita grubego.Prawe dole biodrowe na tylniej scianie jamy brzusznej wew otrzewnowo.Okolo7-8cm długości.Granica miedzy kotnica a okreznica stanowi usytuowane na przysrodkowej scianie,ujscie jelita cienkiego.Zaopatrzoen jest w zastawke.zbudowana z 2 poprzecznych fałdów blony sluzowej.Spoczywa ona na podlozu mięśniowym. Okreznica(colon) - z uwagi na kierunek przebiegu dzieli się na 4 czesci:Okreznica wstepujaca - biegnie w przedluzeniu jelita slepego lu gorze do trzewnej powierzchni watrobyOkreznica poprzeczna - kieruje się na lewo i zatacza luk wypukly ku dolowi i ku przodowi, ma ksztalt girlandyOkreznica zstepujaca - polozona zewnatrz-otrzewnowo, biegnie pionowo w dol wzdluz tylnej sciany jamy brzusznejOkreznica esowata - charakterystyczne wygiecia, jest przedluzeniem okreznicy zstepujacej, wypelnia dol biodrowy lewy, zstepuje do miednicy mniejszech i przechodzi w odbytniceDo charakterystycznych cech budowy naleza: tasmy okreznicy - wystepuja w liczbie 3 pasm skupiajacych podluznie biegnaca wlokna miesniowe.Odbytnica (rectum) - stanowi ostatni odcinek przewodu pokarmowego, przylega do pow. miednicznej kosci krzyzowej. Czesc dolna zwana kanalem odbytowym przedluza się i konczy się odbytem. Odbytnica polozona jest pozatrzewnowo. Sciana odbytnicy zbudowana jest z 3 warstw, dwunastnica otrzymuje krew z pnia trzewnego. WATROBA(hepar)-najwiekszy gruczopl ustroju.do 1,5kg.Jest gruczoelm wydz zew,produkującym żółć.Przez wątrobę przepływa krew czynnościowa z żołądka jelit ,trzustki i sledzionywraz z wchłoniętymi produktami trawienia jelitowego.Watroba bierze udzial w regulacji cukru we jkrwi..Watroba odtruwa organizmdzieki udziałowi w przemianie azotu.W niej wytwarzany jest mocznik,wydalany nastepnie przez nerki.w wątrobie powstaja ciala zapobiegające niedokrwistości,pobudzając krwinki czerwone do dojrzewania.Czynnosci wątroby sa wielorakie i niezmiernie wazne dla całego ustroju.OPIS ZEW.-znajduje się w gornej czesci jamy brzusznej tuz pod przepona.wypelnia cala okolice podżebrowa prawa.Ksztalt wątroby dostosowany jest do sąsiednich narządów.Jest jednak łamliwym narzadem i latwo może ulec pęknięciu.Pwoierzchnia zwrocona ku gorze i przodowi jest kopulasto wypukla odpowiednio do kształtu dolnej pow. Przepony.z która bezpośrednio sasiaduje.Nosi nazwe pow. Przeponowej.Mniejsza pow. Nosi nazw pow trzewna.Wartoba zrasta się z przepona za sprawa pola nagiego.Znajduja się tu również więzadła które przymocowywuja wątrobę.OPIS WEW-pod otrzewna pokrywajaca wotrobe ,lezy cienka torebka wloknista wnikając dzieli się ona na zraziki wątrobowe.Doprowadzana jest do nich krew. I tam korazy roznymi zylami.Wzdluz ścian kom. Wątrobowych biegna włosowate przewodziki żółciowe i uchodza do przewodzikow miedzyzrazikowych.Powstaja 2 przewody (prawy i lewy)które po opuszczeniu wątroby tworza przewod wątrobowy wspolny wyprowadzając zolc.Sluzy ona do zmydlania tłuszczów i zobojętniania kwaśnej papki pokarmowej. Zyla wrotna(vena portae) - powstaje z polaczenia zyly sledzionowej, zyly krezkowej gornej i dolnej i jako naczynie czynnosciowe wchodzi do wrot watroby. Jest wlaczona w 2 uklady naczyn wlosowatych, sa to naczynia wlosowate narzadow, krew jest zbierana przez zyle(zoladek, jelita, sledziona, trzustka) oraz naczynia wlosowate w watrobie gdzie zyla ulega odzialowi. TRZUSTKA.(pancreas)jest 2 co do wielkości narzadem trawiennym.Sok trzustkowy wydzielany jest w ilości 1 litra w ciagu doby.Jest gruczolem trawiennym i o wydzielaniu wew, produkującym hormony:insuline i glukagon.ktore reguluja poziom cukru we krwi.Plozenie-lezy poprzecznie w gornej czesci jamy brzucha.Od przodu pokrywa ja żołądek.Znajduje się na wyskosci I -II kregu ledziwowego.W trzustce wyroznia się czesc srodkowa ,czyli trzon, zaokrąglony i zgrubialy koniec prawy zwany glowa oraz koniec lewy czyli ogon.Miedzy glowa a trzonem znajduje się przewezenie zwane szyjka.Trzustka lezy zewnatrz trzewiowo w związku z czym tylko od przodu pokrywa ja blona surowiczna ,bedaca blaszka scienna otrzewnej.Wzdluz przedniego jej brzegu biegnie nasada krezki okrężnicy poprzecznej.BUDOWA WEW.2 rodzaje gruczołów Przewazajaca czesc miąższu stanowi gruczol wydzielania zew. Produkujący sok trzustkowy..Znacznie mniejsza ilość tworzy gruczol dokrewny,złożony z wysp trzustkowych. Prosukujacych hormony: insuline i glukagon.Budowa czesci zew wydzielniczej.Zraziokwa przypominajaca surowicza śliniankę przysusznaod zrazika odchodzi prewod trzustkowy dodatkowy.lub tez dodatkowy.Wydzielanie dokrewne-sklada się z licznych Komorek rozsianych w miąższu zwanych wyspami langerhansa. 80%tych omorek wydziela insulinepozostale komorki wydzielaja glukagonprzeciwnym do insuliny.Oba hormony reguluja poziom cukru we krwi.Brak lub niedobor insuliny powoduje cukrzyce.Glukagon uwalnia odlazony w wątrobie glikogen,który przechodzi do krwi ,wskutek czego poziom cukru we krwi wzrasta.Trzustka otrzymuje krew tetnicza z kilku źródeł,wywodzących się z pnia trzewnego i tetnicy kózkowatej gornej. Otrzewna (peritoneum) - upodabnia się ksztaltem do obszernego worka, który wysciela jod wewnatrz jamy brzuszna i miedniczna, także pokrywa narzady w niej polozone. Ta czesc otrzewnej która wpukla się do jamy brzusznej i pokrywa narzady to otrzewna trzewna, a pozostala czesc to otrzewna scienna.Podwojna blaszka otrzewnej stanowi krezke, która laczy poszczegolne odcinki przewodu pokarmowego.Jama otrzewnowa (cavum peritonei) - jest to przestrzen zawarta pomiedzy otrzewna scienna i otrzewna trzewna, znajduje się tam nieznaczna ilosc plynu surowiczego, który nawilza powierzchnie narzadow i umozliwa swobodne się ich przesuwanie.Torba sieciowa (Bursa omentalis)- szczelinowata przestrzen, ktorej przednia sciane tworzy tylna sciana zoladka, natomiast sciane tylna stanowia przednie powierzchnie: lewego nadnercza, gornego odcinka lewej nerki, trzustki oraz okreznicy poprzecznej i jej krezki.Przestrzen zaotrzewnowa (spatium retroperitoneale) - polozona do przodu od kregoslupa a ku tylowi od otrzewnej, wypelniona luzna tkanka laczna, licznymi narzadami i duzymi naczyniami.Otrzewna jest gladka, lsniaca i przezroczysta, ma wilgotna powierzchnie, ulatwia ruchy jelit, spelnia także funkcje obronna.Wyrostek robaczkowy (appendix vemiformis)-jest narzadem szczatkowym który tworzy cewkowate wypuklenie sciany jelita ślepego poniżej ujscia kretniczo katniczego/8-9 cm/Sciany wyrostka sa zbudowane analogicznie do ścian pozstalych czesci jelita.W blonie sluzowej leza liczne grupki chłonne skupione ,stad nazwa migdalek jelitowy.